High End 2002

Noot van de Redactie:
De redactie van HiFi.nl is 4 dagen aanwezig geweest op High End 2002 en wel in de personen van Jan de Jeu, Rene van Es, Philip van Deijk en Sebastiaan de Vries.
Zij schreven een 4-dagelijks dagboek, luisterimpressie, showimpressies + noviteiten en fotoverslagen. Dit alles kunt u via de onderstaande links lezen.

Het lijkt al zo lang geleden dat ik samen met René Smit voor het eerst de show in Frankfurt bezocht. Dat stond toen al jaren op mijn verlanglijstje, maar het kwam er nooit van. Die eerste indruk was onvergetelijk en ik nam mij voor elk jaar terug te keren. Aldus geschiedde en vorig jaar was ik er iets langer dan een enkele dag samen met Jan de Jeu.

Dit jaar pakte hifi.be de zaak groots aan en samen met Phil van Deijk zwierf ik drie volle en lange dagen door het Kempinski hotel in Neu Isenburg. Gelaafd met frisdrank en bier, volgestopt met frikadellen brötchen, zwetend in de vroege mei zon en krabbend vanwege insecten beten. Maar het was het allemaal meer dan waard. De gesprekken, de apparatuur en de demo’s. Phil met het aantekenblok in de hand, ik met een camera in de aanslag. Jan de Jeu legt samen met zijn vrouw de sfeer vast, Sebastiaan de Vries luisterde naar high end systemen. Samen doen we verslag van de belangrijkste beurs van West Europa. Als het circus van Jeroen Bosch laten Phil en ik in dit verslag een aantal bezienswaardigheden voorbij trekken. Ik wens u een fijne optocht.

Begane grond Ietwat verdwaasd kijk ik in de rondte, waar te beginnen? Eerst maar de persruimte voor een catalogus. Renate Paxa, nog aantrekkelijker dan vorig jaar, verwelkomt de pers.

Als het lijvige boekwerk binnen is stappen we een grote luisterruimte binnen waar Kef de geheel vernieuwde lijn demonstreert. Het topmodel, de Reference 207 van 15.000 euro per paar is een 5-weg systeem. Het geluidsbeeld is verbazingwekkend homogeen voor een 5-weg. Er is veel dynamiek, het laag is erg strak en de Britse warmte ontbreekt. Een zeer neutrale speaker die hoog belastbaar is. De Kef reeks begint bij 400 euro per paar met de 207 als voorlopige limiet.
Kef gebruikt voor de versterking Chord apparatuur en kabels. Chord is bij meerdere standhouders favoriet, al heeft buiten Kef niemand de volledig gebalanceerde 5 kanaal processor staan. De ingeschakelde eindversterkers kunnen elk 1500 watt leveren aan 2 Ohm. Een meerkanaal demo maken we niet mee bij Kef, maar het zal ongetwijfeld indrukwekkend zijn.

In de ruimte bij Dynaudio staan de nieuwe Confidence types die eerder op de Lenteshow aanwezig waren. Dynaudio demonstreert hier niet, er is overal ruimte te kort. Vrijwel alle types van klein tot groot staan opgesteld en trekken veel bezoekers.

In de stand verder Tact directeur en eigenaar Peter Lyngdorf, die de nieuwste 2.2 versie laat zien van zijn room correctie systeem.
Beter, sneller en gebruiksvriendelijker. Het systeem werkt optimaal met een eigen Tact x-over voor het bas management en de midden/hoog sectie. De woofers dienen in de hoeken opgesteld te staan, de midden/hoog kasten weg van de achterwand. Dat levert het beste resultaat met een diepe snelle basweergave zonder enige vorm van boemen.
Er zijn tot nu toe 50 systemen van verkocht.
Tact is niet erg terughoudend als men de folder presenteert met als opschrift TacT RCS2.2X, de beste voorversterker ter wereld. Maar Peter Lyngdorf gun ik het voordeel van de twijfel. Hij zou wel eens gelijk kunnen hebben.

Het Duitse Phonosophie, die nog immer het Naim concept kopieert, stelt nieuwe eisen aan een audio rek. Ongelofelijk hoeveel kastjes je kunt kopen om een stukje muziek te maken.
In de Duitse pers komt Phonosophie immer goed uit de hoek en een blik in het inwendige toont een verzorgde opbouw. Leverbaar zijn onder meer vier cd spelers en vier versterkers in diverse prijsklasses. Maar ook vinyl en luidsprekers behoren tot het leveringspakket.

High End 2002

ALR Jordan dat we in West-Nederland niet veel tegenkomen, demonstreert een 5.1 set, die ook zonder meer toepasbaar is voor stereo. De trend om stapels goedkope kleine boemende kastjes te koppelen aan inferieure woofers zie je op de ze show niet.

Naast ALR Jordan staat Canton dat sinds kort door Servi-Q in Nederland vertegenwoordigd is. In een licht futuristische ruimte staan alle types in zilver gespoten voor deze show. Het grootste systeem is de Karat Reference 2 DC met een zijwoofer. Dat Canton trots is op deze speakers blijkt wel uit het feit dat een separaat boekwerk geschreven is over de ontwikkeling. Een kleiner type uit de Karat serie zal voor een recensie naar ons toe komen.

Ook in zilver de Rega elektronica die op deze show Envoy speakers hun werk laat doen. De schuin naar boven stralende weergevers klinken niet slecht, maar maken ook niet hebberig. Ze komen rechtstreeks uit Budapest.
Het laag wordt belast in de kast met een combinatie van bas reflex en transmissie lijn. De schuine afwerking aan de bovenzijde laat ze fungeren als rondstralers.
Dat Rega in zilver leverbaar is, is een welkome aanvulling op het saaie zwart. Rega heeft verder de speaker lijn fors uitgebreid zelfs tot en met een subwoofer.

JMLab laat het publiek kennismaken met de Electra lijn in een home cinema opstelling. Marantz verzorgt de bron en de versterking. Het komt niet echt uit de verf en in de kamer ernaast waar de Micro Utopia staat met Aloia CDP 11.01 cd speler, PST 11.01 voorversterker, ST 13.01 eindversterker en de nodige PSU voedingen klinkt het allemaal veel beter. Toch maar twee kanaal weergave houden of een betere demo dvd zoeken Jacques. In de persruimte kunnen we een blik werpen op de Sib & Sub, een miniweergever voor surround doeleinden met een subwoofer. Kosten voor de in ABS uitgevoerde systemen zullen rond de 1100 euro liggen voor 5 speakers en de sub. Het systeem is zo nieuw dat het nog niet te beluisteren is. De komst van het systeem naar Frankfurt was niet zeker, vandaar.

Siltech heeft een statische display bij hun Duitse vertegenwoordiger Audionet. Wie echter goed rondkijkt op de show komt de Siltech producten met regelmaat tegen.

Een gooi naar het beste geluid van de show is in handen van Gryphon die met de Cantata Reference Monitor demonstreert in een rustige luisterruimte. Het systeem is uitgerust met een actieve Q control en is op die manier aanpasbaar aan de ruimte zelf.
Eigen versterking en cd speler van Gryphon doen de aanwezige bezoekers watertanden. Het geluidsbeeld is schitterend en vol dynamiek en leven. Voor 19.000 euro per stuk bent u de gelukkige eigenaar en krijgt u de Q box erbij.

K.R. Enterprise heeft een ruimte samen met ARS Aures. Ook op de vorige show was dat eveneens zo en wederom maken de voornamelijk van Focal units voorziene speakers, in perfecte pianolak gespoten, grote indruk. De afmetingen van de kasten liegen er niet om en ik zie ze nog niet in mijn huiskamer terecht komen. Deze Italiaanse transmissie lijn kasten zouden in Nederland hoge ogen kunnen gooien.

Groot nieuws bij Dali. De top speaker Euphonia is leverbaar. Als vloerstaander in twee afmetingen, als center, rear speaker en als subwoofer. Veel aandacht is besteed aan fase reinheid en ter ondersteuning van de tweeter is een band hogetonen unit opgenomen. Alle units komen uit eigen fabriek. De ontwerper stond iedereen welwillend te woord. AND Benelux gaat hier zeker de baan mee op en hifi.be maakte al afspraken voor een recensie.

High End 2002

Naar boven de eerste en tweede verdieping

Jeugdsentiment overvalt je bij het zien van Garrard draaitafels. Loricraft neemt de taak op zich deze draaitafels met tussenwiel te restaureren en in productie te houden. Phil kan het het mooie niet vanaf zien, maar die is dan ook te jong. De sfeer in de ruimte is typisch Engels, de muziek keuze aangepast aan de draaitafel.

Van een totaal andere orde is Lumen White en Teesendorf Electronics. Lumen White is sinds kort te koop via Durob. De kastvorm is eerder te zien geweest bij Phy-HP en heeft wat weg van een peer op zijn kant. De units zijn de kostbare Thiel speakers die ook Avalon gebruikt. De klank is neutraal voor zover de korte indruk een dergelijk oordeel kan geven. Zeer interessant als u in de hoger prijssegmenten shopt.

Arcam houdt het rustig in de luisterruimte en het is een aangenaam moment van rust om even te luisteren naar de A65 en CD72. Acoustic Energy luidsprekers worden gebruikt. Een combinatie die aandacht verdient.

Iets verderop ben je gelijk weer wakker. De Avant Garde Solo’s blazen de bezoekers de ruimte uit. De Tron versterkers die nauwelijks vermogen kunnen leveren laten deze mini hoorns alles weergeven wat van de Verdier draaitafel afkomt. Mooi maar te hard.

Elac heeft het op deze door mannen bezochte show goed voor elkaar. De 5.1 demo showt naast de speakers een buikdanseres op het plasma scherm. De vraag reist dan, waar kijkt de bezoeker naar? Het product of het beeld?

Al eerder zag ik op de IFA Bösendorfer samen met Electrocompagniet staan. De demo laat niet horen wat de kwaliteiten zijn van de combinatie. Het opvallende uiterlijk van beide fabrikanten staat borg voor kwijlende buren. Electrocompagniet mag zoals bekend is op mijn verlanglijstje staan.

Densen kom ik tegen in een ruimte waar Castle luidsprekers staan. Castle is tijdelijk niet te koop in Nederland en zoekt naarstig naar een distributeur (…). De in vele, echte houtfineer soorten kasten zijn zonder meer de moeite van het beluisteren waard. Jammer dat het merk in een vergeethoek is geraakt.

Meer Brits spul van Mike Creek. Zeer interessant is de van voor tot achter gebalanceerde voorversterker. Inwendig onder meer relais gestuurde decadebanken voor de volumeregeling. Ook de eindversterker en de cd-53 cd speler kunnen gebalanceerd signaal aan en de combinatie met Epos speakers en Creek elektronica is een zeldzame combinatie van top geluid en bescheiden prijs.

Ook Epos levert een home cinema set gebaseerd op de originele Epos techniek Manger, bekend van toepassing in Audio Physic en als units leverbaar via Remo in Leidschendam laat haar Swing speaker geluid voortbrengen via een Sony cd speler en Vincent versterkers. Het zijn bijzondere units met een geheel unieke bouw.

Copland is geheel vernieuwd en heeft nu ook home cinema in het hart gesloten. Opmerkelijk de CVA306 multi channel buizen voorversterker die zich laat combineren met de eveneens nieuwe CTA520 eindversterker die 2 x 125 watt levert. Maar er is ook een CVA535, goed voor 5 x 125 watt. Home cinema lijkt aan een onstuitbare opmars bezig. Gelukkig is er ook nog een CDA822 cd speler waar ik mij eega eens heel lief voor moet aankijken.

Heil Air Motion Transformers die in Duitsland nog altijd gretig aftrek vinden combineren net zo goed met Copland als de in de kamer ernaast aanwezige Micromega Romance, Kora versterkers en Audio Physic speakers. Micromega timmert trouwens hard aan de weg en de problematische Stage series lijken verleden tijd.

High end van Mission. Gecombineerd met Chord versterking laat de Mission Pilastro precies horen waarom Mission een statement wil neerzetten. Terug op het high end front zonder de prijskrakers te vergeten. De M5 serie heeft een nieuw strakker jasje en Mission, immer sterk in fabricage methodes, laat een perfecte afwerking zien. De M5 is leverbaar in Beech, Rosewood en zwart.

Andere Engelse fabrikant van luidsprekers is uiteraard Monitor Audio. Volgens Marja , de directeur van Monitor Audio Nederland, was men in Engeland te laat met de nieuwe Bronze series om ze in Frankfurt te laten zien. Daarom stonden alleen de dure types uit de Gold Reference Series “on display”. Misschien, zo wist ze verder te melden, gaan we de range elektronica van Acoustic Art in Nederland erbij doen. Voor het uiterlijk hoef je het niet te laten Marja. Als de inhoud en de klank lijkt op het uiterlijk ……….. hebben! De Drive 1 mag zo mijn Teac T-1 vervangen. Indrukwekkend ook de AMP II–AC die 2 x 200 watt levert aan 8 Ohm en 2 x 550 watt aan 2 Ohm.

Ander Brits nieuws komt van Naim. Die introduceerden de AV2 voorversterker decoder, de NAPV175 eindversterker, goed voor 3 x 50 watt en de SL2 design luidspreker. De luidsprekers kunnen tegen de muur worden geplaatst en zo werkt Naim mee aan het oplossen van het ruimte probleem bij home cinema. De AV2 heeft trouwens 6 analoge ingangen naast de vele surround schakelingen. Ook nieuw diverse meubels die een stevig prijskaartje dragen, een centerspeaker en voor twee-kanaal de NAC552 top voorversterker die ruim 21.000 euro moet gaan kosten. Daar krijgt u dan wel een separate voeding bij kado.

Clearaudio is altijd sterk aanwezig op de High End Messe. Nu zelfs met drie ruimtes om ook de Halcro versterkers te laten horen en de Danish Physics luidsprekers die zij op de Duitse markt gaan vertegenwoordigen. Zelf hebben ze nieuws op het gebied van elementen alsmede een platenwasser met de titel Matrix. Een eigen toonarm van Clearaudio kreeg de naam Unify en beloofd analoog geluid uit Erlangen verder te optimaliseren. Ook voor het eerst te beluisteren is de 50 watt klasse A eindversterker die bij de Balance voorversterker past. Grappig dat de vriendin van Robert Suchy een perfectie look-a-like is van Maxima. Een prima gastvrouw is ze ook.

Wie Duitsland bezoekt voor hifi komt langs Burmester. Gehoord hebben we het niet, de demo’s waren te druk en te lang. Gezien wel en vooral de nieuwe styling met de nieuwe audiorekken maakt veel indruk. In maar liefst twee ruimtes speelde muziek en de derde ruimte was nog een statische display te vinden. Het mooiste naar mijn idee de 022 mini monitor.

Audiodata zorgt voor een verrassing met de Partout. Deze Duitse luidspreker fabrikant die eindelijk een vertegenwoordiging gaat krijgen in Nederland verraste vorig jaar met de Echelle. Nu is er gekozen voor een home cinema demo. De Partout benadert de puntbron door de tweeter in het centrum van de bas units te plaatsen, net achter de stofkap.

Wie zijn platen in een soort cd speler wil plaatsen kan terecht bij de B.E.S.T. Digital met ELP Corporation. De eerste (en laatste??) laser turntable voor het aftasten van vinyl. Drie types zijn leverbaar en het lijkt me de investering voor musea die de kostbare vinyl schijven heel willen houden en toch regelmatig spelen.

Wilson Benesch toonde de deels uit carbon vezel gebouwde speakers. De Discovery 2,5 weg, de ARC 2 weg en de Chimera, waarin 4 17cm woofers een plek vinden, een 17cm midden unit met een 17cm ABR en een 25cm tweeter. De prijs durf ik niet te vragen.

High End 2002

T+A biedt naast twee kanalen alles voor home cinema. Bovendien zijn er nieuwe telgen aan de Criterion speaker lijn toegevoegd. Zoals bij bijna iedereen zijn center en achterspeakers volop leverbaar. In de TCI serie drie modellen die voor het hoog steunen op een elektrostaat met een zeer goede rondom spreiding. Natuurlijk ziet de elektronica ziet er zeer strak uit bij T+A en heeft een fraaie interne opbouw.

Van den Hul en Tannoy gaan hand in hand door het leven. Weinig nieuws dat wij al niet op de Lenteshow hebben gezien, of het moet zijn dat VdH wereldwijd Array versterkers gaat distribueren.

Amphion uit Finland ziet er zeer verzorgd uit. In de stand geen muziek alleen de kasten en uiterst vriendelijke mensen.

MSB brengt de Patinum Dac naar Duitsland. Een 46 bit 384 kHz converter. Jammer dat door de Nederlandse importeur zo weinig wordt gedaan met MSB, in alle landen om ons heen heeft MSB zeer lovende kritieken. De Link dac III is in diverse uitvoeringen op de markt en laat zich aanpassen aan uw beschikbare budget.

Eveneens voor elk budget wat wils biedt draaitafel leverancier Pro-ject. Steeds nieuwe types in de RPM series en verder de Studie die is uitgerust met twee carbon fiber armen van resp. 9 en 12 inch. Wie liever goedkoop van analoog geluid geniet kan al terecht bij de Debut, desnoods met ingebouwde phono amp. De Pro-ject 9 arm blijft de topper in de reeks. Ook de 12 inch versie is los leverbaar.

Op de Duitse markt is Transrotor erg groot. Jochen Räke brengt een omvangrijke serie draaitafels vanaf de betaalbare instapmodellen tot de super tafel de Gravitas. Voor de rijken der aarde. Binnenkort kunt u een recensie van de Leonardo verwachten, voorzien van een gemodificeerde Rega arm. Ook phono amps behoren tot het leveringspakket. Phil van Deijk was erg gecharmeerd van het type Verena dat in de stand te vinden was. Niet alleen uitgerust met twee armen, maar ook twee zeer lange benen.

Lindemann is een kleine innovatieve “hersteller”, zo innovatief dat men als een van de eersten was die met een upsampling cd speler kwam. Nu weer een verrassing door een alles etende SACD speler te brengen die ook 192 kHz HDCD speelt. Niet goedkoop, wel zeer hoogwaardig. Als altijd was de demo bij Lindemann veel beter dan in andere stands. Een Nederlandse importeur ligt op de loer. Hou het in de gaten!

Teac gaat weer high end met het P-70 loopwerk en de D-70 dac. Via twee XLR verbindingen wordt de data en de clock getransporteerd naar de dac. Elk apparaat laat 25 kg noteren op de weegschaal. De dac is uitgerust met 4 Burr Brown 1704 converters, geschikt voor 24 bit/192 kHz. In de midi klasse van Teac gaan we een apparatuur testen voor hifi.be. Teac blijft een sterk merk als het gaat om degelijkheid en klasse geluid.

Hoeveel wegen naar Frankfurt leiden blijkt weer eens als je A Capella hoort op Audio Aero. Totaal anders dan een Engelse combinatie, maar zeker niet minder aangenaam. A Capella brengt een van de weinige hoorns mee naar de beurs. Vorige jaren was het aanbod in hoorns veel groter. Phil zal er nog wel een paar beschrijven in zijn stuk.

We naderen totale uitputting als we bij Marantz binnenstappen en de nieuwe 912 en 914 speakers aantreffen van Mordaunt Short. Bij mij thuis stond de 902 waar ik zeer over te spreken ben en de 912 en 914 met een 6,5 inch CPC (continuous profile cones) woofer maken dat ik mijn geld na ga tellen. In september komen ze op de markt. Mordaunt Short heeft zich voor deze types laten adviseren door Ken Ishiwata van Marantz. Immers Mordaunt Short wordt in veel landen door Marantz gedistribueerd.

Nog wat losse flodders tot slot, Viva versterkers lijkt voor een koopje 845 eindbuizen te hebben gekocht. Ik tel er meer in een versterker dan bij anders fabrikanten aanwezig in een demo ruimte.

Vincent heeft twee nieuwe producten die deels met buizen zijn uitgerust, een CD56 cd speler en een SV236 klasse A versterker. De buizen lachen je vriendelijk toe via een patrijspoort aan de voorzijde van de kast.

Eichmann Express zet de lijn met de van een Bullit plug voorziene kabels voort en levert nu ook een in het netsnoer geïntegreerd AC filter. Het ding draagt de fraaie naam AC Enhancing Cable. De totale kabellijn van Eichmann is nu compleet. Nieuw is ook de Bullit plug met zilveren contacten.

Pro-Ac laat de Tablette Reference aansturen met een complete Mark Levinson set. Dat gaat helemaal niet verkeerd. Het maakt van deze kleine speaker een topklasse weergever voor kleinbehuisden.

Holfi gaat er steeds beter uitzien nu de houten frontjes zijn vervangen door een zwart metalen front. Ook hier weer veel home cinema en wonder oh wonder een 5.1 batterij gevoede voorversterker voor o.a. SACD toepassing. Gelukkig zonder processor er in. Bovendien nieuw van Holfi een 5.1 geïntegreerde versterker, de Integra 5.1 en twee eindversterker die 2 resp. 3 x 100 watt leveren. Pluto Audio en D. Klimo werken al jaren samen.

Voor het eerst in de vele jaren dat Eddy Driessen van Pluto de beurs bezoekt, toont hij alle beschikbare armen naast elkaar. De Pluto draaitafel is een stuk vakmanschap van on-Nederlandse precisie. Eddy gaat wellicht in Nederland rondstralers vertegenwoordigen van Jupiter. In combinatie met zijn draaitafels en de Klimo buizenversterkers een gaaf geheel.

Restek heeft met de EMAS de droom van elke analoog liefhebber in huis. Een phono amp met 8 ingangen. Via een microprocessor is de versterkingsfactor, de impedantie en de capaciteit voor elk element afzonderlijk instelbaar. Nooit meer dipswitches die slecht bereikbaar zijn. Eenvoudig aan een knop draaien. Stuur er een naar mij en u krijgt hem nooit meer terug. Restek laat de ook de nieuwe EPAL voorversterker zien op High End 2002. Restek valt je altijd op door de vuurrode displays op elk apparaat.

De luidspreker uitsmijter komt van U-Vola, luidsprekers in de vorm van een uitgerekt ei. Klinken heel behoorlijk op de aanwezige Pathos versterker. Passen perfect in een design huis. Alleen de dame in de stand (Maria Grazia Lanzoni) zou iets minder moeten kijken alsof ze de eieren zelf heeft uitgebroed.

Music Tools uit Italië brengt rekken op de markt die verdacht veel lijken op wat we eerder bij Burmester zagen. De naast de beuken met aluminium racks en speaker standaards zijn ook de gespoten metalen racks erg mooi en voorzien in een goede ontkoppeling.

Op

Mijn koek is op. De foto’s kunt u zien, de verslagen lezen. De impressie staat op papier. Het belang van deze beurs mag u niet onderschatten. In high end kringen is dit dé beurs. Home cinema treft u slechts aan op zeer hoog niveau. Mini sets alleen daar waar zij behoren tot het leveringspakket van een distributeur. De nadruk in Frankfurt is gevestigd op muziek weergave met kwaliteit. Opvallend dit jaar de afname van hoornsystemen en de terugkeer van de draaitafel. Vrijwel niemand durfde de luisterruimte verstoken te houden van vinyl. Of het nu gebruikt werd of niet. SACD en DVD Audio zag ik weinig. Ook als software aanbod in de hal. Daar wel veel lp’s. Ik scoorde er de Weavers en alleen al dat bezit maakt de reis naar Frankfurt de moeite waard. Volgend jaar moeten we maar met alle muziekminnende Nederlanders in bussen afreizen naar Kempinski. Al wordt het er dan nog drukker in de stands, de gangen, bij het bier en de daarna drukbezochte toiletten. Warm de frikadellen brötchen maar vast op Frau Paxa.