Zelfbouw buizenversterker (1/2)

Vanderveen UL40-S2 buizenversterker; zelfbouw high-end?

Het was zo’n typische druilerige herfstdag dat ik lekker ontspannen zat te genieten van fraaie muziek voortgebracht door onze onontbeerlijke muziekdozen. Ah, wat klinkt dat toch mooi, hoor haar toch eens zingen mompel ik zachtjes tegen mijzelf. In de Duson CD 100 speler draait de nieuwste CD van Rebecca Pidgeon - ‘The New York girls club’ haar rondjes. Een CD die op zowel muzikaal als opnametechnisch gebied geslaagd mag worden genoemd en in vergelijking tot haar debuut CD een  moderner geluid laat horen met lekker aansprekende songs.

Neergevlijd op de luisterbank wordt al lezende door de diverse audiobladen mijn nieuwsgierigheid gewekt door de vele artikelen over buizen  apparaten en dan met name van buizenversterkers. Hmm, hoe zou zoiets klinken in mijn eigen set vraag ik mijzelf af. Al luisterend naar bovengenoemde CD verdwijnt deze gedachte weer naar de achtergrond totdat ik enkele weken later geruchten hoor over een erg goede en betaalbare geïntrigeerde buizenbak. Wat verder navragen leert mij dat het hier om een buizenversterker in ‘kit-’ vorm gaat. Pfoei, ik ben best handig maar zelf een apparaat helemaal in elkaar zetten denk ik bij mijzelf, is dat niet wat hoog gegrepen?

Na enige nadenken heb ik de stoute schoenen aangetrokken en bij importeur Amplimo telefonisch het Vanderveen UL40-S2 bouwpakket besteld. Een buizenversterker met zo’n 2x30 watt vermogen gebaseerd op de EL34 eindbuizen van het Russische bedrijf ‘Svetlana’.  Snel de gevraagde EURO 1075,- overgemaakt en een week later wordt de behoorlijk zware doos thuis afgeleverd. Met grote nieuwsgierigheid open ik de verpakking welke een goed verpakte en verzorgde inhoud blijkt te bevatten. De zwaar uitgevoerde behuizingsdelen zijn zorgvuldig met zacht verpakkingsmateriaal afgedekt en ook de overige onderdelen zijn per categorie (trafo’s, LS-aansluitingen, schroefjes, etc.) keurig netjes verpakt. Zelfs zilversoldeer van Siltech en echte WBT luidspreker aansluitingen zijn aanwezig! Echt klasse. Het geheel gaat vergezeld van een zeer duidelijke handleiding die stap voor stap de totale bouw van het apparaat doorneemt.

Zelfbouw buizenversterker (1/2)

Voorbereiding

Tja en daar zit je dan met een grote doos vol onderdelen die er om schreeuwen in elkaar gezet te worden. Belangrijk is om eerst de handleiding goed door te lezen, alle onderdelen netjes uit te stallen en de onderdelenlijst door te nemen zodat je ziet wat elk onderdeel voorstelt, waar het voor gebruikt moet gaan worden en of de aantallen kloppen.

Naast de al eerder genoemde stevige metalen behuizing vallen direct de twee grote ringkernuitgangstransformatoren op. Deze transformatoren zijn in samenwerking met ontwerper Menno van der Veen en leverancier Amplimo ontworpen en hebben zeer goede eigenschappen. Zo goed zelfs dat ze tegenwoordig zelfs wereldwijd worden gewaardeerd!

Als volumeregelaar wordt een exemplaar van Alps ingezet en dat is een goede keuze. De potmeter heeft een behoorlijk nauwkeurig regelbereik en door de solide constructie is een langdurig gebruik zonder storingen te verwachten. Als buizen worden twee 6N1P aan voorversterkerzijde ingezet en twee EL34’s als eindbuis De buizen zijn prima geconstrueerd en klinken uitstekend in deze versterker. De EL34’s worden ook veel in bijvoorbeeld gitaarversterkers en andere heavy-duty apparaten gebruikt en staan bekend om hun betrouwbaarheid en goede klank. Alle buizen worden nauwkeurig geselecteerd met behulp van een geautomatiseerde meetopstelling en vervolgens handmatig gepaard dus ook hier is zoveel mogelijk naar nauwkeurigheid gestreefd.

Omdat er voor deze kit veel gesoldeerd zal gaan worden is het nuttig als je nog niet zoveel hebt gesoldeerd om bijvoorbeeld eerst op wat stukjes (massieve) draad te oefenen. Dit zal de uiteindelijke kwaliteit zeer ten goede komen.

Informatie over de importeur
Amplimo kunt u bereiken via onderstaande link of de eigen website: www.amplimo.nl.

Zelfbouw buizenversterker (1/2)

Begin

Als al het gereedschap onder handbereik ligt is het moment gekomen om echt van start te gaan. Als eerste is de relatief grote hoofdprint aan de beurt. Op deze stevige printplaat moeten een hele berg soldeeroogjes worden gesoldeerd. Deze oogjes dienen ervoor om in een later stadium van de bouw de verschillende bedradingen te bevestigen. Tsjonge zeg, dat valt niet mee. Niet alleen zijn deze soldeeroogjes erg klein, ze laten zich ook moeilijk uit elkaar buigen. Maar de aanhouder wint en na enige tijd zitten alle oogjes netjes op hun plaats. Trots wordt het eerste resultaat nauwkeurig bekeken en ik ben tevreden. Zo, de eerste hindernis is genomen!

Volgende stap is het monteren van de 6 buisvoeten. Dit is geen sinecure want alle lippen moeten tegelijkertijd door de gaatjes in de printplaat worden gestoken en er hoeft maar één lipje verbogen te zijn of …! Na wat nauwkeurig richten van de lipjes zitten toch nog redelijk snel de voeten op hun plaats. Ter controle plaats ik nu de print in de behuizing en controleren of de buisvoeten netjes door de openingen van de behuizing kunnen. Gelukkig is dit het geval en kan ik de buisvoeten netjes vast solderen. En zo verdwijnt de ene serie onderdelen na de andere op de printplaat.

Hmmm, dat gaat best goed denk ik bij mijzelf. Na de 14 hoofdstukken van de overigens uitstekende handleiding te hebben doorlopen is de hoofdprint klaar en kan ik beginnen met de eindmontage. De hoofdprint verdwijnt nu definitief in de kast en de twee zware uitgangstransformatoren worden op hun beurt bovenop de kast bevestigd. Het silhouet van de versterker krijgt nu langzaam zijn vorm.

Nu is het de beurt aan de eerste bedrading om vanuit de twee trafo’s gedeeltelijk richting hoofdprint te verdwijnen. Het andere deel bevestig ik aan de luidsprekerklemmen. Vooral deze laatste vereisen behoorlijk wat hitte voordat de soldeer uiteindelijk smelt en bezorgd kijk ik naar de kunststof behuizingen van de fraaie WBT klemmen. Gelukkig geen schade, maar dit is toch wel een lastig onderdeel. Later blijkt dat het monteren van de volumeregelaar nog veel moeilijker is. De 6 draden die op de kabellipjes moeten worden gesoldeerd, zitten hinderlijk dicht op elkaar en eigenlijk kom je twee extra handen tekort, maar met wat kunst en vliegwerk wordt ook deze hindernis genomen.

Het monteren van de lange assen voor de ingangskeuzeschakelaar daarentegen is goed te doen en met het nodige geduld zit ook de draaiknop voor de ingangskeuzeschakelaar op het front mooi gelijk afgesteld met de schakelaar intern in het apparaat. Door de concentratie heb ik inmiddels alle contact met de buitenwereld verloren en bemerk tot mijn schrik dat het al weer erg laat is geworden.

De volgende dag nadert met rasse schreden de ontknoping van het montagedeel. Als laatste wordt de forse voedingstrafo in de kast ondergebracht en de bedrading vast gesoldeerd. Wat is die bedrading stug zeg. Omdat het apparaat inmiddels behoorlijk vol met allerlei onderdelen zit is het oppassen dat je met de gloeiend hete soldeerbout tijdens het solderen geen andere kwetsbare onderdelen raakt! Zo, nu nog even de twee ledjes aanbrengen en de bedrading met krimpkous wegwerken en plotseling is ‘ie klaar!

Heel zorgvuldig loop ik alle verbindingen na en gelukkig kan ik in eerste instantie geen fout ontdekken. Het geheel ziet er keurig uit en ik heb er best wel vertrouwen in. Toch langzamerhand wel wat zenuwachtig geworden monteer ik de dikke bodemplaat op de onderkant en plaats voorzichtig de zes buizen (met stoffen handschoenen welke voorkomen dat het vet van je handen niet in het glas van de buizen kan inbranden) in de buisvoeten. Dit gaat toch wel met enige kracht gepaard, maar wees gerust, de buizen blijken veel meer te kunnen hebben dan je zou verwachten van zo’n glazen constructie. Als laatste stap bevestig ik het netsnoer en steek de stekker in het stopcontact.

Met klamme handen en het prevelen van een schietgebed haal ik de netschakelaar over… Erg opgelucht zie ik dat de rode led oplicht en langzaam beginnen alle buizen gelijkmatig te gloeien. Wauw, wat een schitterend gezicht zeg, al die buizen die een warme gloed verspreiden. Hier doe je het tenslotte allemaal voor. Tot mijn schrik prikkelt een doordringende elektronicageur mijn neusgaten maar er is gelukkig nergens rook te zien! Na een poosje aanstaan verdwijnt deze zware lucht. Het lijkt er op dat dit prima verloopt en vol spanning haal ik de tweede schakelaar over van standby naar “aan” en ook deze (gele) led licht vriendelijk op. In de eindbuizen voegt zich nu een subtiele blauwe gloed bij het overige schijnsel en zo laat ik het apparaat nog eens 15 minuten aanstaan. Ook nu gaat alles zoals het hoort en al snel constateer ik dat ik er een kacheltje bij heb want het apparaat geeft behoorlijk wat warmte af.

Nu wordt het tijd om het apparaat op de rest van mijn audioketen aan te sluiten en voorzichtig sjouw ik het 15 kilo zware apparaat naar mijn audiorack waar de loodzware Duson eindversterker zijn plaats mag afstaan aan het veel kleinere Vanderveen buizenbakje. De zware WBT luidsprekerklemmen op de UL40-S2 zijn een genot om mee te werken en kunnen de dikste verbindingen aan. Ook de vergulde cinchaansluitingen geven geen problemen en bieden een goede houvast aan de toch forse Siltech Forbes Lake interlinks. Ook nu weer herhaal ik de inschakelprocedure maar aangezien de versterker nog helemaal niet is afgeregeld ben ik nog behoedzamer. Wat voor geluid verschijnt er zo uit mijn luidsprekers?! Ik ben benieuwd…

Zelfbouw buizenversterker (1/2)

Het eerste levensteken

Mijn angstvisioen van uiteenspattende tweeters en/of opgeblazen woofers blijft mij gelukkig bespaart want de flinke brom na inschakeling tijdens de eerste seconden zakt al heel snel weg en er blijft een zacht zoemen over. Verder geen ruisen of andere onrechtmatigheden. Dan is het nu tijd voor het echte werk. Een gewoon CD’tje verdwijnt in de CD speler en al snel blijkt er een behoorlijke afwijking tussen het linker en rechter kanaal te zitten. Het linkerkanaal speelt gewoon veel harder. Maar dat geeft natuurlijk allemaal nog niets want let wel op dat het hier nog steeds om een niet afgeregelde versterker gaat. Al wel heel goed is de klank van het apparaat welke absoluut veelbelovend is. In het tweede deel over deze buizenversterker meer daarover. (dit deel staat nog niet online, maar is binnenkort te lezen op HiFi.nl, red.)

Testen & afregelen

In hoofdstuk 18 van de handleiding wordt uitgebreid ingegaan op het testen en afregelen van de versterker. Heel fraai is dat het hoofdstuk is uitgesplitst in een gedeelte om het apparaat met meetapparatuur en zonder meetapparatuur te testen en af te regelen en dat is natuurlijk een schot in de roos want niet iedereen heeft de benodigde technische kennis in huis, laat staan de beschikking over een oscilloscoop.

Aangezien ik wel behoorlijk handig ben maar geen scoop bezit besluit ik het apparaat in eerste instantie zonder meetapparatuur af te regelen. Eens kijken hoever ik daarmee kan komen. Dat de bijgeleverde geperforeerde metalen kap erg handig is bij het afregelen blijkt al gauw. De versterker kan nu gewoon op zijn kop liggen en de bodemplaat is zo eenvoudig te verwijderen. Aan deze onderzijde zijn ook een aantal afregelpotmeters te vinden waar we gewapend met een kleine schroevendraaier het nodige aan kunnen bijstellen. Met de luidsprekers en CD-speler aangesloten en het apparaat in de ‘aan’ stand, ga ik eerst de (zachte) brom te lijf. Deze dient te worden afgeregeld met de twee DC-balans potmeters. Met mijn oor tegen de speakers is inderdaad al heel snel de brom praktisch helemaal weg te krijgen. Alleen nog pal tegen de speakerunits is nog heel zacht iets te horen. Niet slecht!

Vervolgens is het de beurt aan de balanspotmeter om de onbalans tussen links en rechts te herstellen. Dit gaat het beste met een mono opname en een enkel instrument of stem. Deze moet bij een correcte afregeling recht uit het midden komen. Ook dit is snel gerealiseerd en na de twee overgebleven afregelpunten voor het maximale uitgangsniveau in de veilige middenstand te hebben gezet is het gehoormatige afregelen gereed en kan de versterker gaan inspelen.

Na enkele weken besluit ik voor de finishing touch de nu ingespeelde versterker nog een keer met behulp van meetapparatuur te gaan afregelen. Gelukkig ken ik iemand die de beschikking heeft over een uitgebreid arsenaal aan meetapparatuur en daar ook nog eens mee kan omgaan. Heeft u zo’n persoon niet in uw kennissenkring dan is leverancier Amplimo tegen een vast bedrag bereid uw apparaat af te regelen. Na een avondje afstellen en testen blijkt dat je gehoormatig ver genoeg kan komen om het apparaat goed af te stellen. Voor de perfectionisten onder ons loont het toch ook nog de moeite om de versterker met meetapparatuur optimaal af te stellen. Vooral het maximaal haalbare uitgangsniveau zonder clippen/vervormen stijgt ermee en daarmee dus een ietsje meer geluidsdruk.

Luisteren...

In het volgende en laatste deel van dit verslag ga ik uitgebreid in op de klankmatige eigenschappen van deze beauty want dat ’ie meer dan goed klinkt wil ik u alvast wel verklappen…

Klik HIER om naar deel 2 te gaan.