Home Cinema instellen

Een nieuwe Home-Theater installatie... en dan?

Je hebt je nieuwe installatie binnen, de nieuwe componenten en speakers zijn uitgepakt… Wat dan? Het op de juiste manier opstellen en inregelen van zo’n installatie is een van de belangrijkste en meest onderschatte dingen na de aanschaf. 

Meestal wordt bij de aanschaf van een nieuwe Home Theater installatie geen rekening gehouden met de aanschaf van een aantal noodzakelijke extra’s. De kabels zijn meestal een sluitpost. En voor hulpmiddelen zoals een test DVD of een geluidsdrukmeter wordt al helemaal geen budget gereserveerd.

Om het maximale resultaat uit uw nieuwe Home-Theater te halen geven we een algemene handleiding voor het installeren en afregelen van uw Home Theater installatie.

Home Cinema situatie bij de auteur

We zullen achtereenvolgens de volgende onderwerpen behandelen:

1. Test DVD`s
2. Luisterruimte en sweet spot
3. Plaatsing van uw luidsprekers
4. Het aansluiten van de componenten
5. Het aansluiten van uw luidsprekers + algemene controle
6. Het inregelen van de Front, Center, Surround speakers
7. Het afstellen van de Subwoofer

Het zal in de praktijk niet vaak voorkomen dat een ideale positie voor de apparatuur, speakers en luisterplaats (sweet spot) gekozen kan worden. Vaak zullen er concessies moeten worden gedaan. Gelukkig is het met de meeste apparatuur mogelijk om deze onvolkomenheden in de inrichting van uw huis te corrigeren.

Voor de volledigheid, wat we niet in dit artikel bespreken zijn het installeren en inregelen van (grootbeeld) TV’s en/of projectoren en schermen.

Test DVD`s

1. Test DVD`s: extra`s om in te stellen

Allereerst is het handig om te weten welke extra’s nodig zijn om een Home Theater in te kunnen regelen. Een test DVD is in ieder geval een onontbeerlijk iets. Toegegeven, een hoop receivers kunnen ook testtonen produceren, maar een test DVD bied veel meer mogelijkheden voor het op de juiste manier inregelen van uw installatie.

Als tweede een “analoge” geluidsdrukmeter. (ook wel “dB meters” genoemd) Digitale geluidsdrukmeters zijn minder geschikt en kosten een veelvoud. Hiermee bent u in staat om de exacte geluidsniveaus voor al uw speakers in te stellen. Uiteraard kunt u ook proberen om het zonder geluidsdrukmeter te doen. De ervaring leert echter dat onze oren niet goed genoeg zijn om het maximaal haalbare resultaat te bereiken, vooral niet voor de subwoofer. Waarom zou ik nu deze extra’s aanschaffen hoor ik u al zeggen. Wel, om de volgende redenen:

Via het internet en bij de “betere” vakhandel zijn test DVD’s verkrijgbaar. In het kort zullen we drie test DVDs kort bespreken:

The Ultimate DVD Surround Sampler & 5.1 set-up disk

De test DVD van Chesky Records’ "The Ultimate Surround Sampler and 5.1 Setup Disk” bevat de volgende onderdelen voor het instellen en afregelen van uw Home-Theater;

Bij de DVD zit een handig boekje met een korte beschrijving van de verschillende tests. En algemene informatie over uw Home Theater. Deze DVD bevat geen Video/TV testen. Verder staan er op deze DVD nog een aantal leuke muziekstukken die aardig weergeven waar uw Home`Theater toe in staat is. Stukken zoals,  “Lime House Blues,” van Bucky Pizzarelli’s Swing Live album. Hierin wordt aardig de sfeer van een jazz club in New York neergezet. De Persuasions zingen het Beatles nummer “Eight Days A Week”. En verder nog met nummers van Ana Caram, David Johanssen en Carla Lother. Er staat zelfs een nummer op van David Chesky’s eigen orkest werk, “The Agnostic,” uitgevoerd door het Slovak Philharmonic Orchestra. 

www.chesky.com  EAN: 9036-80221-9

The Ultimate DVD Platinum

De belangrijkste onderdelen op deze DVD zijn:

In tegenstelling tot de vorige DVD heeft deze 2 disk versie wel mogelijkheden om ook uw video gedeelte te testen en in te stellen. De testsignalen alleen in NTSC (de Amerikaanse beeldstandaard), maar zijn goed bruikbaar ook voor een PAL TV. (zoals we in Nederland hebben)

De belangrijkste onderdelen zijn:

www.unapixent.com EAN: 11027-20122
 

DVD-Discovery

Met DVD Discovery heeft u een voor PAL geoptimaliseerde test en informatie DVD. Bijna alle andere test DVD’s komen uit de US en zijn vaak voor NTSC ontwikkeld en niet voor PAL. Deze test DVD stelt u in staat om een optimaal beeld te combineren met de juiste audio instellingen. Verder bevat deze 2 disk versie een hoop nuttige informatie over DVD en Home Theater.
De "DVD Discovery" is door Burosch ontwikkeld met het commentaar van vele Home-Theater fans en test redacteuren. Deze DVD is zowel geschikte voor de beginnende Home-Theater fan als de meer gevorderde. Ook de nieuwste ontwikkelingen krijgen aandacht op deze DVD’s.

Deze DVD bevat verder tracks voor en informatie over:

www.lexikon.burosch.de EAN: 260000-340018

Uw uitgangspunt moet niet zijn om alle mogelijkheden van zo’n testdvd in één keer te gebruiken. Door instellingen te wijzigen te luisteren en weer aan te passen zult u geleidelijk de mogelijkheden en testen op zo’n DVD leren gebruiken. Periodiek zult uw Home-Theater willen controleren als er iets wijzigt in uw opstelling. Verder zult u ook regelmatig naar een aantal van de muziek-stukken op zo’n DVD luisteren omdat deze vaak van goed kwaliteit zijn.

In de hierna volgende hoofdstukken zullen we stap voor stap het installeren en inregelen van een Home-Theater installatie bespreken.

Luisterruimte/sweet spot

2. Uw luisterruimte, bepalen van uw sweet spot

Voor de meeste mensen zal de luisterruimte hetzelfde zijn als de huiskamer. Kortom, er gebeurt veel meer in deze ruimte dan alleen maar muziek luisteren en films kijken. Met het bepalen van de ideale luisterpositie (sweet spot) en plaatsen van de apparatuur en speakers, zult u hier dus rekening mee moeten houden.

Een doorsnee huiskamer/luisterruimte zou er als volgt uit kunnen zien:

Het bepalen van de sweetspot kunt u op twee verschillende manieren doen:

In het eerste geval gaat u kijken waar u uw speakers en componenten het beste kunt plaatsen zonder de indeling van uw interieur aan te passen. Anders gezegd, op een zo goed mogelijke manier de speakers te plaatsen binnen het bestaande interieur, en aan de hand hiervan een zo gunstig mogelijke sweet spot bepalen. Bij deze methode zult u vaker concessies moeten doen.
In het tweede geval bent u bereid uw interieur aan te passen zodat plaatsing van de speakers en het bepalen van de sweet spot op de meest gunstige plekken kan geschieden.

Hou bij het bepalen van uw sweet spot rekening met de richtlijnen voor de afstand tussen uw TV en de zitplek(ken):

Na het bepalen van uw ideale luisterplaats (en daarmee indirect ook de juiste plek voor de speakers), kunt u een geschikte plek voor de rest van de componenten (AV receiver, DVD speler etc.) zoeken. Verderop in dit artikel is door middel van schema’s aangegeven hoe de speakers het beste geplaatst kunnen worden.

Houdt rekening met wat acceptabel is voor de rest van de huisgenoten (als u die heeft) en of de plaatsing van de speakers geen obstakel kan vormen voor andere activiteiten in deze ruimte. 

Plaatsing luidsprekers

3. Plaatsing van uw luidsprekers

In de twee onderstaande schema’s wordt het ideaalbeeld weergegeven, volgens de zogenaamde ITU-T norm. Deze norm is ontwikkeld om een zoveel mogelijk gestandaardiseerde manier van speakerplaatsing voor te stellen voor zowel professional als consument. Op die manier luisteren alle technici en consumenten naar hetzelfde. Het eerste schema geeft een 5.1 opstelling weer en het tweede schema is voor een 6.1/7.1 opstelling (met dank aan Garmt van der Zel voor de 2 schema’s):

5.1 opstelling

 
6.1 / 7.1 opstelling

Deze tekeningen geven de ideale opstelling weer, vaak zult u concessies moeten doen. Lees goed de gebruikaanwijzing van uw luidsprekers door. Vaak worden er speciale eisen gesteld aan de plaatsing van luidsprekers. Onder welke hoek, de hoogte en welke afstand van de muur etc.

Voor meer gedetailleerde informatie verwijzen wij u naar de site van Dolby Laboratories. (www.dolby.com)  Hier kunt u “The Dolby Guide to Home Theater Sound” downloaden voor nog meer gedetailleerde informatie.

Het plaatsen van de center en frontspeakers

Uw center speaker wordt in het midden recht tegenover de door u bepaalde sweet spot geplaatst en wel op een dusdanige manier, dat het geluid uit uw centerspeaker ondersteunend is aan de beeldweergave. Dus bij voorkeur onder of boven uw TV, of bij een plasma- of projectiescherm plaatsing van de center speaker in het midden van het scherm, liefst er direct achter, maar meestal erboven of eronder geplaatst.
De frontspeakers worden geplaatst in een hoek van tussen de 25° en 35° ten opzichte van de centerspeaker, en worden onder een lichte hoek op de sweet spot gericht. 
Plaats de drie speaker op een lijn en voorkom dat de center speaker voor de front speakers komt te staan. Voor normale stereo weergave wordt een luisterhoek van 45 i.p.v. 60 graden voor uw frontspeakers aanbevolen. En als laatste, probeer deze drie speaker op ongeveer dezelfde hoogte te plaatsen.

Afhankelijk van het model kunt u de speakers het beste (indien mogelijk) op oorhoogte plaatsen en uiteraard in de luisterrichting. Soms is het experimenteren op welke plaats uw speaker het beste tot z’n recht komen. Een eenmaal gevonden opstelling hoeft zeker niet zaligmakend te zijn.

Experimenteren door speakers hoger, lager, breder of smaller op te stellen verdient aanbeveling. Op deze wijze bereikt u de voor uw ruimte de meest optimale opstelling. Hiervoor is geen standaard regel, dit zal per luisterruimte in combinatie met de speakers verschillen.

Het plaatsen van de surroundspeakers

Voor een 5.1 opstelling dienen de surround speakers iets naar achter geplaatst te worden onder een hoek van maximaal 20°, niet te ver naar achteren en meer dwars geplaatst dan bijvoorbeeld de frontspeakers. De surround speakers worden over het algemeen ook breder (dus verder van elkaar) geplaatst dan de frontspeakers. Hierdoor wordt het ruimtelijk effect meer bevorderd.

Noot: In de huiskamer tekening ziet u dat de surround speaker noodgedwongen verder naar achteren staan omdat er anders geen leefbare situatie bestaat in deze kamer.

Hiermee aangegeven dat bijna iedereen in een huiskamersituatie concessies zal moeten doen en creatief moet zijn om voor die ruimte de ideale opstelling te vinden. Alternatieven voor het plaatsen van de surround speakers is in het schema weergegeven, maar uitproberen is de beste manier om erachter te komen wat voor uw situatie de beste oplossing is.

Het plaatsen van de subwoofer

In tegenstelling tot de andere speakers, waar voor het plaatsen een aantal regels zijn, is het voor de subwoofer meer een kwestie van uitproberen. Als een subwoofer goed geplaatst wordt krijg je een mooie strakke bas. Tevens wordt het geluid van de subwoofer als het ware samengevoegd met de andere speaker. Anders gezegd, je hoort de subwoofer niet als een aparte speaker.

Een slecht geplaatste subwoofer zal bonkend, zwaar en zonder detail klinken. En heeft zeer zeker geen invloed op de dynamiek in het totale geluidsbeeld. Een paar richtlijnen voor het plaatsen van een subwoofer:

Een veel gebruikte methode voor de plaatsing van de sub is deze op de luisterplek neer te zetten en vervolgens al kruipende door de kamer tijdens het spelen van een bas-rijk muzieknummer de meest neutrale plek te vinden voor de bas. Dit zal de plek zijn waar de bas niet het hardst, nog het zachtst is, maar wel het meeste gedetailleerd en neutraal.

De meeste subwoofers zijn tegenwoordig actief. Een speaker voor de laag weergave met een eigen ingebouwde versterker. Hou dus rekening met de plaatsing van deze subwoofer dat een stopcontact in de nabijheid van het apparaat wenselijk is voor de noodzakelijke stroomvoorziening.

Aansluiten componenten

4. Het aansluiten van de componenten

Lees aandachtig de handleidingen van uw installatie! Deze geven naast een hoop informatie over uw set vaak nuttige informatie over het installeren en afstellen. Gebruik degelijke kabels om uw componenten onderling aan te sluiten, als het goed is heeft u 10% tot 15% van uw totale budget gereserveerd voor goede kabels.

De betere vakhandel adviseert u graag op dit gebied. De meest eenvoudige manier om de basiscomponenten aan te sluiten is weergegeven in het bovenstaande schema. Uiteraard zijn er (apparatuur afhankelijk) diverse manieren om de componenten onderling aan te sluiten, de mogelijkheden zijn per apparaat verschillend, denk hierbij aan:

Indien u een all-in-one set heeft wordt het aansluiten en stuk minder ingewikkeld. Hierna kunnen we verder gaan met het aansluiten van de speakers.

Aansluiten luidsprekers

5. Het aansluiten van uw luidsprekers

Sluit de speakers aan volgens de instructies in de handleiding voor uw apparatuur. Controleer vooraf of u de juiste stekkers, pluggen en/of connectoren heeft om alles op de juiste manier aan te sluiten.

Als alle speakers geplaatst zijn, kunnen we beginnen met aansluiten. Gebruik bij voorkeur gemerkte luidsprekerkabels zodat u eenvoudig kunt zien of u de + of de – op de juiste manier aansluit, oftewel, zorg ervoor dat uw speakers “In FASE” zijn aangesloten. Speakers die uit fase zijn aangesloten, zullen niet kapot gaan, maar gaan toch anders klinken. Met name de laagweergave wordt verzwakt en er is geen duidelijke plaatsing van instrumenten/stemmen in het stereobeeld. Gebruik kwaliteitskabel en dito stekkers en/of pluggen die overeenkomen met de kwaliteit van de rest van uw installatie. Een “lelijke eend’’ zal door een Rolls Royce motor nooit beter gaan rijden.
De AV receiver/versterker heeft aansluitingen voor de front-, center- en surroundspeakers. De meeste AV receivers/versterkers hebben een aparte uitgang voor het aansluiten van de subwoofer.
In een 6.1/7.1 installatie zitten er op de AV receiver/versterker nog een aantal extra aansluitingen voor de surround back speakers.

En... controle!

Als alles aangesloten is, kunnen we controleren of alles werkt. 
Voor de mensen met wat minder geduld: zet gewoon een CD/DVD op en controleer of alle speakers werken. Let hierbij op de instelling van uw AV receiver/versterker. Als deze in stereo mode staat hoort u niets uit uw surroundspeakers. Ook uw subwoofer dient u meestal handmatig (kijk in de handleiding van uw AV receiver/versterker) in te schakelen.
Als uit de eerste snelle controle blijkt dat alles werkt, kunnen we starten met het inregelen van de Home Theater installatie. Aan de hand van de Test DVD komen zaken zoals links/rechts, delay-instellingen en IN of UIT fase vanzelf aan de orde.

Instellen luidsprekers

6. Het inregelen van de Front, Center, Surround speakers

Allereerst dient u de juiste afstanden voor de speakers in te stellen, ook wel "Speaker distance" of “Speaker delay”genoemd. U meet zorgvuldig de afstanden van de sweet spot tot de verschillende speakers. Vervolgens stelt u deze afstanden in uw AV receiver/versterker. Raadpleeg hiervoor de handleiding.

Met deze procedure stuurt u de “Time Alignment” van uw AV receiver/versterker aan en wordt het signaal per kanaal zodanig vertraagd, dat het geluid van iedere speaker gelijktijdig bij de luisteraar aankomt.

Hierna dient u in de AV receiver/versterker in te stellen wat voor soort luidspeakers u heeft. Met de speaker instelling small of large stuurt u het "bass management". Door uw frontspeaker op small te zetten verteld u de AV receiver/versterker de lage bass signalen niet aan deze speaker door te geven. Deze instelling gebruikt u als een subwoofer gaat aansluiten. U dient meestal nog in te stellen dat er inderdaad een subwoofer is aangesloten.

Bij de bass management van THX gecertificeerde producten worden de frontspeaker automatisch op small gezet en wordt de subwoofer geactiveerd.

Als u geen subwoofer hebt en u heeft “Full Range” frontspeakers zet u deze op LARGE. Hierdoor worden de lage bas signalen naar de frontspeakers gestuurd. Alleen als u “Full Range” vloerstaande luidspeaker heeft kunt u deze op LARGE zetten. Veel mensen denken ten onrechte dat hun speakers full-range zijn. Dit is vrijwel nooit het geval echter! Een speaker die doorloopt tot 20 Hz en op deze frequentie veel geluidsdruk kan leveren mag full-range worden genoemd. Er zijn echter maar weinigen die dit kunnen. Experimenteer dus met het op small zetten van uw speakers.
Voor het inregelen en afstellen van de speakers gebruiken we een Test DVD en een analoge geluidsdrukmeter. Elders in dit artikel vindt u meer informatie over deze twee hulpmiddelen.
Lees eerst aandachtig de gebruiksaanwijzing van uw test DVD door. Hierin staat belangrijke informatie hoe u deze DVD dient te gebruiken.

Verder is het belangrijk dat de analoge geluidsdrukmeter op de juiste wijze wordt geplaatst en ingesteld.

Als u deze handelingen voor elke speaker heeft herhaald, zijn de geluidsniveaus goed ingesteld. Meestal kunt u aan de hand van een aantal geluidsfragmenten beluisteren of de gevonden instellingen voldoen.

Subwoofer... en genieten!

7. Het afstellen van de Subwoofer... en dan: genieten!

Het afstellen van een subwoofer kunt u eigenlijk alleen betrouwbaar doen met behulp van een test DVD. Op het gehoor afstellen van een subwoofer resulteert meestal in afwijking tot wel 10 dB. Een subwoofer dient de speakers te ondersteunen en aan te vullen, niet te overheersen. Het niveau moet dan ook op dezelfde manier worden afgesteld als de andere kanalen, zoals eerder aan de orde kwam.
Bij surroundweergave is er op de meeste 5.1 films een LFE track aanwezig. Deze dient te worden weergegeven (het is immers een apart kanaal) via de subuitgang van de receiver op de low-level ingang van een subwoofer. Zorg dat als u subwoofer op sub out van de versterker aansluit u de kantelfrequentie/”cross-over” frequentie op de subwoofer MAXIMAAL zet. De versterker filtert immers de bas al op een juiste manier.

De ene persoon stelt z’n subwoofer liever wat conservatief af, op zo`n 73-75 dB (met de andere speakers op 75 dB), terwijl de andere juist een hoger geluidsniveau prefereert. Algemeen kan gezegd worden dat alle standen binnen 73 en 77 dB op zich acceptabel zijn, wijkt de instelling hier erg van af, is het beter op zoek te gaan naar mogelijke andere probleemgebieden.

Als niet de impact van de subwoofer wordt ervaren, ligt dit meestal aan het feit dat de sweet spot op een plek zit waar dips in het frequentiebereik de fysieke kracht van de subwoofer teniet doen. Dit ligt aan de luisterruimte. Binnen het kader van dit artikel gaat het te ver om dit verder uit te leggen. Mogelijk dat we daar in een later stadium nog op terug kunnen komen.

Een voordeel van surround receivers is dat je de speakers op "small" kunt zetten (kwam eerder ter sprake), waarbij je de speakers ontlast van lage bassen, wat het geluidsbeeld aanzienlijk kan verbeteren, echter alleen als de subwoofer van goede kwaliteit is en perfect is afgesteld en geplaatst.

Het is ook mogelijk dit effectkanaal te mixen in de frontspeakers en in te geven in de AV receiver/versterker als geen subwoofer voorhanden is. De front speakers zijn dan “Full range”. Groot nadeel hiervan is, dat de LFE (Low Frequency Effects) in films zo extreem kan zijn, dat de frontspeakers vrij gemakkelijk kunnen gaan vervormen.

U zult na al deze zaken in ieder geval een duidelijke verbetering moeten horen ten opzichte van een niet correct ingestelde installatie. Voldoen de gevonden instellingen niet voor uw gehoor, dan zult u moeten proberen om door middel van een andere opstelling het gewenste resultaat te bereiken. Uiteraard dient u bij elke verandering de hierboven beschreven stappen te herhalen.

Na dit alles gedaan te hebben is het eindelijk tijd om te ontspannen. Doe uw favoriete film of muziek DVD in de DVD speler, leun rustig achterover en laat de sensatie van uw Home-Theater z’n werk doen en geniet met volle teugen!

Tip: Voor meer test CD`s en DVD`s verwijzen wij u ook naar High Fidelity Discs. Voor een overzicht en/of om te bestellen klikt u hier.