Luisterbezoek Cor
Over Buizen en Bomen
De afgelopen maanden zijn voor mij en m`n vrouw hele bijzondere maanden geweest, ze zijn dan ook werkelijk omgevlogen. Na ons huwelijk op 28 mei denken we na maanden van voorbereidingen nog steeds met genoegen terug aan een perfecte dag! Ook de aansluitende huwelijksreis naar Corfu is ons uitstekend bevallen en degenen die dit jaar nog geen vakantiebestemming hebben gekozen kan ik dit fraaie Griekse eiland van harte aanbevelen.
Na deze onderbreking van enkele maanden begon het toch wel weer te "kriebelen" en na het aanschrijven van enkele gegadigden van mijn "wachtlijstje" was een afspraak voor een nieuwe "Audiopaul beluistert" snel gemaakt. Zoals altijd ben ik heel benieuwd naar de persoon, zijn set én zijn muziek en ben natuurlijk nooit te beroerd om die ervaringen met jullie te delen. Veel lees- en kijkplezier gewenst alvast!
Onderweg
Je zou toch bijna gaan denken dat (bijna) alle audiofielen in het westen van het land gesetteld zijn, want ook deze keer gaat de reis die richting op. Het is na een lange aanloop eindelijk écht zomer geworden en deze zaterdag is dan ook behoorlijk warm en overdadig zonnig als ik in de trein richting Delft stap.
De reis verloopt gelukkig voorspoedig en Cor, de hoofdrolspeler van deze keer, wacht me al op voor het station. Na de kennismaking en een korte rit door Delft betreden we een moderne eengezinswoning in een rustige woonwijk.
Terwijl ik kennis maak met zijn vrouw, gaat Cor meteen koffie zetten en gaan we in de tuin zitten voor een nadere kennismaking. Zijn vrouw neemt nog enige tijd deel aan het gesprek alvorens zij naar het strand vertrekt om de mannen met hun hobby en hun muziek alleen te laten.
Nadere kennismaking
Cor is 51 jaar oud en heeft Civiele Techniek in Delft gestudeerd. Daarna is hij altijd bezig geweest met ‘taal en techniek’ in verschillende banen. Hij werkt nu bij een promotie- en marketingorganisatie in de bouw.
Op mijn vraag waarom hij mij graag op bezoek wilde vertelt Cor dat hij een gezonde nieuwsgierigheid heeft naar de mening van een `kenner` over zijn installatie. Wat is er goed aan, wat valt er te verbeteren, waar kun je zoal op letten enzovoorts. Hij heeft in zijn kennissenkring geen audiofielen en dus weinig gelegenheid om met anderen hierover te praten of naar andere apparatuur te luisteren.
Audiogeschiedenis
We blikken even terug op Cor`s audiogeschiedenis. Zijn allereerste apparaat was zo’n Philips `kofferdeksel pick-up’. Dat zal omstreeks 1968 zijn geweest, hij was toen vijftien jaar oud. Eén van z’n eerste lp’s was ‘Downbeat’; een verzamelaar met Nederlandse popmuziek op het label Discofoon, een huismerk van V&D. Die plaat heeft hij veel gedraaid en daarna ooit weggegooid vanwege de vele krassen. Vorig jaar was hij een dag in Eindhoven en vond bij toeval diezelfde lp als nieuw op markt en kocht `m uiteraard meteen.
De eerste serieuze apparatuur kwam omstreeks 1974 tijdens de studie in Delft. Dat was een Sansui AU-505 versterker en TU-505 tuner met een Thorens TD 160 draaitafel met een Ortofon-element er in.
Een studiegenoot bouwde toen voor zichzelf en voor Cor een paar luidsprekers. Twee jaar laten werd de set uitgebreid met een spoelenrecorder: een Sony TC-377. Hiermee heeft hij jarenlang het programma ‘Het stenen tijdperk’ opgenomen met muziekhits uit de jaren vijftig, zestig en zeventig.
In 1980 kwam er een driekops cassettedeck bij: een Sony TC-K71, waarmee hij de muziek van de
spoelenrecorder – zonder reclame en dj-teksten – ‘schoon’ op cassettebandjes zette. Hij heeft in die tijd zo’n 1300 verschillende nummers verzameld. Daarnaast kocht hij zo nu en dan lp’s.
Het Ortofon-element is omstreeks 1981 vervangen door een Adcom MC-element, gemodificeerd door Van den Hul en de zelfbouwluidsprekers worden vervangen door een set B&W DM-14.
Twee jaar later werd de Sansui-set vervangen door een Denon PMA-770 versterker en een TU-750 tuner. Pas eind jaren tachtig kwam er een cd-speler bij: een Denon, waarvan hij het type niet meer weet.
Het Adcom-element, helaas door één van zijn poezen beschadigd door tijdens het spelen op de draaitafel te springen, werd vervangen door een Elac.
Ook kocht hij toen z’n eerste elektrostatische hoofdtelefoon: een Stax Lambda. Aan deze set is daarna zo’n tien jaar niets meer veranderd, behalve dat de Denon cd-speler is ingeruild voor een gebruikte Marantz CD-80. De collectie van zo’n 300 lp’s werd aangevuld met de nodige cd’s en de bandjes met opgenomen muziek werden nog veelvuldig afgespeeld, vooral ook in de auto.
De Huidige Set
Vanaf 2000 begon de interesse in muziek weer toe te nemen en ging Cor steeds vaker vinyl kopen. Hij was ook niet meer tevreden over zijn set. Als eerste werden de B&W DM-14`s vervangen.
De B&W`s heeft hij eerst vergeleken met onder meer een Totem Hawk en een Dynaudio, type is hij vergeten. Beide nieuwe speakers klonken voor hem beduidend beter dan de al bijna twintig jaar oude Engelse speakers. Hij had een lichte voorkeur voor de Totem. Hij heeft daarna op het internet meer informatie over de Totem Hawk en de Dynaudio gezocht en vond bij toeval een paar gebruikte Totem Forest in België. Die is hij gaan beluisteren en heeft ze gekocht. Zo had hij voor minder dan een nieuw paar Totem Hawk de grotere Totem Forest.
Daarna werd de Denon PMA-770 voor de Pathos Classic One ingeruild, die in vergelijking met een Marantz PM17 MKII, een Audio Analogue Puccini en een Arcam 85 gehoormatig -maar ook visueel- duidelijk de voorkeur genoot. De Pathos heeft net geen jaar gespeeld, omdat Cor toen de kans kreeg om de grotere broer, de Pathos Twin Towers, als demomodel te kopen. De schitterende vormgeving was voor hem eigenlijk al voldoende om voor deze overstap te beslissen!
Ook de Thorens TD 160 ruimde na vergelijkingen met een Rega P3 en een Clearaudio Champion het veld en wel voor een Clearaudio Champion Basic met een Clearaudio Virtuoso Wood MM-element en een Musical Fidelity XLP-S phono-voorversterker.
Dit element werd binnen een jaar vervangen door een Clearaudio Accurate MC-element, dat hij tweedehands op het internet vond. De keuze voor de Clearaudio viel mede vanwege de mogelijkheid om de speler later te kunnen upgraden. Die upgrading kwam er uiteindelijk wel, maar niet van Clearaudio, omdat de speler (Champion Level II) dan wel erg fors zou uitvallen.
De Champion tenslotte is daarom ingeruild voor een visueel minder fors uitgevallen Amazon Model Two met Morch-arm en de MF XLP-S phono-voorversterker wordt vervangen door de Sonneteer Sedley.
De Marantz CD 80 werd vergeleken met cd-spelers van Arcam en Marantz. Het verschil van deze nieuwe spelers met de oude Marantz vond Cor miniem.
Toevallig had zijn dealer een ingeruilde Meridian 508-24 staan. Daarmee hoorde hij wel verschil, met name een beter laag, en liet hij zijn keuze op de Meridian vallen.
O ja, en de oude Stax Lamba had inmiddels al het stof van vele verbouwingen meegemaakt en is ook vervangen, weer door een Stax.
En zo is Cor dus tot de huidige set gekomen met als centrale krachtbron de schitterende Pathos Acoustics Twin Tower.
Pathos Acoustics heeft een nieuw soort schakeling ontwikkeld: het zogenaamde INPOL-systeem. Dat is een gepatenteerde schakeling waarbij kleine buisjes, bij de Twin Tower zijn dat twee ECC83 buizen, worden gecombineerd met mosfets in de vermogenstrap.
Een hybride versterker systeem dus, waarbij het er eenvoudig gezegd op neer komt dat de buisjes de versterking van het ingangssignaal verzorgen en dat de mosfets samen met een forse spoel zorgen voor de noodzakelijke impedantieverlaging om de luidsprekers aan te kunnen sturen. De hele versterker is daarbij in klasse A geschakeld.
De Twin Tower is een geïntegreerde versterker van 2 x 35 watt (bij 8 ohm) en heeft 5 lijningangen en 1 gebalanceerde ingang. De Twin Tower is leverbaar in drie uitvoeringen: als Classic(C); met 24 stappen handmatige volumeregeling met vaste weerstanden, of als Remote (R) met elektronische volumeregeling, óf als Reference Remote (RR) op afstand regelbare volumeregeling met vaste weerstanden in 1 db-stappen, die Cor heeft. De bijgeleverde afstandbediening is zeer fraai afgewerkt in een houten behuizing.
De cd-speler is een Meridian 508-24 die met een Siltech SQ-88 G3 interlink op de versterker is aangesloten. De Meridian 508-24 werd eind jaren negentig geïntroduceerd met een 24-bits oversampling en een gemodificeerd Philips CDM12.5 loopwerk.
Hij gebruikt als andere bron een prachtige Amazon Model 2 draaitafel met Morch UP-4 arm en Clearaudio Accurate MC-element. De draaitafel is met een Cardas interlink op een Sonneteer Sedley phono-voorversterker aangesloten. De phono-voorversterker is met een Nordost Red Dawn interlink aan de Pathos verbonden.
De luidsprekers zijn de Forest van het Canadese merk Totem Acoustics, opgericht in 1987 door Vincent Bruzzese. Het is een tweeweg vloerstaande luidspreker met als afmetingen: 195 x 890 x 270 mm (b x h x d)
De 6,5 inch woofer met 3 inch spreekspoel en de aluminium dome tweeter hebben volgens de specificaties een frequentiebereik van 33 Hz tot 20 kHz en de Forest speaker zou op -6 dB nog 28 Hz halen. Dat is niet gering voor een speaker van deze afmetingen.
De speakers zijn gemakkelijk aan te sturen vanwege een vrij vlakke impedantie van 8 ohm (6,4 ohm minimum) over het gehele frequentie bereik. De gevoeligheid van deze speakers is 87 dB/W/meter.
De Forest staat op gepolierde metalen voeten "claw" genaamd, steunend op ronde hardmetalen kogellagers die de ontkoppeling met de ondergrond verzorgen. Er is veel aandacht geschonken aan het wisselfilter, de interne bekabeling en de afwerking van de behuizing.
De importeur schrijft over deze speakers:
"Waar denk je een Totem te vinden? Het bos trekt je aan, door zijn mysterie, rust en uitstraling en bezit onbeschrijfbare, soms onverklaarbare krachten.
In het bos ben je omringd door geluiden, sommige duiken onverwacht op.
Laat de Forest je op dezelfde manier verrassen!"
Het zal mij benieuwen of deze speakers mij tijdens de luistersessie ook weten te verrassen!
Voor de bekabeling van de Totems gebruikt Cor de brede platte luidsprekerkabels van Nordost, de Blue Heaven.
Als hoofdtelefoon gebruikt hij Stax SR-404 Signature met SRM-006t voeding en SRE-Signature verlengkabel. Hij heeft nog steeds het cassettedeck Sony TC-K71, als interlink daarvoor gebruikt hij een Van den Hul Hybrid MKIII. Het fraaie audiomeubel heeft hij zelf ontworpen en door een meubelmaker laten bouwen.
Om z`n lp`s schoon te houden gebruikt Cor een Loricraft PRC3 platenwasmachine. Alle apparatuur en de draaitafel staan op de bekende Masterbase-blokjes geplaatst. Cor vindt dat het gebruik van deze blokjes de weergave van zijn set in positieve zin verbeteren; er is meer rust in het geluid en het laag is strakker geworden.
Voor de stroomvoorziening is onlangs een aparte audiogroep aangelegd. De meeste apparatuur is met Kemp KE Powercords op het stekkerblok/lichtnetfilter HMS Energia aangesloten. Verder heeft hij nog een Denon TU-750 tuner en een Sony TC-377 spoelenrecorder staan, beide zijn echter niet aangesloten.
Cor is zeer tevreden over zijn set, omdat hij met heel veel plezier naar zijn muziek kan luisteren. Hij wil wel proberen het niveau nog wat hoger te brengen. Op korte termijn denkt hij daarbij aan het modificeren van de cd-speler en een Kemp KE Power Source stekkerblok. Op de lange termijn wil hij eens naar andere speakers luisteren, bijvoorbeeld van Martin Logan.
Audiofiele Boswandeling
De luisterruimte
Het begint nu in de tuin toch wel warm te worden en ik ben dan ook blij als Cor voorstelt om naar binnen te gaan voor de luistersessie. De set van Cor staat in de zeer ruime en modern ingerichte woonkamer. De woonkamer is 5,5 m breed, 7,0 m lang en zo`n 2,7 m hoog. De set staat achter in de woonkamer in de lengte van de ruimte opgesteld met de speakers aan weerszijden van een laag audiomeubel. De speakers staan ruim twee meter uit elkaar en op ongeveer 1 meter van de achterwand. De ruimte is vrij "hard" afgewerkt met grote witte plavuizen op de vloer en gestucte wanden en plafond. De akoestiek is voor een belangrijk deel geoptimaliseerd via een muurvullende en goed met boeken, platen en cd`s gevulde Lundia-kast langs één van de lange zijden. Verder tref je in de ruimte een riante Le Corbusier "Chaise longue" luisterstoel, een lederen zithoek met salontafel en wat kamerplanten aan.
Cor wil nog eens proberen of een vloerkleed vóór de set de moeite waard is. Al pratend en met handenklappen constateer ik een redelijke galm in de ruimte, dat is dus een aandachtspunt tijdens de luistersessie.
Terwijl Cor nog wat te drinken en te eten haalt, maak ik van de gelegenheid gebruik om de set, de uitgebreide muziekverzameling bestaande uit zo`n 1100 lp`s en 350 cd`s wat nader te bekijken en meteen wat foto`s te maken.
Muziek!
Voordat we gaan luisteren vraag ik uiteraard naar Cor`s muzikale voorkeuren. Duidelijke muzikale voorkeuren heeft hij niet, hij luistert zowel naar pop, als jazz, blues, r&b en soul. Meestal gaat dat in ‘golven’, afhankelijk van waar hij op dat moment zin in heeft.
Hij is nu bezig om zijn, ooit op cassettes opgenomen, muziek met hits uit de jaren vijftig, zestig en zeventig weer op vinyl, of desnoods op cd, te krijgen. De cassettebandjes beginnen na 25 jaar te ‘slissen’
en zijn nauwelijks meer afspeelbaar.
Cor luistert gemiddeld zo’n twee avonden per week naar muziek, bij voorkeur via de speakers maar na een uur of elf altijd via de hoofdtelefoon, en meestal ook wel een paar uur in het weekend overdag.
Hij gaat niet vaak naar live-popconcerten vanwege de de hoge hoeveelheid decibels die de zaal in geblazen worden. Cor memoreert daarbij bijvoorbeeld aan het vorig jaar bijgewoonde concert van Joe Jackson in Tilburg waar volgens hem `hard` het duidelijk won van `kwaliteit`.
Wel gaat hij geregeld naar concerten in kleine jazz-clubs in de omgeving en zo nu en dan naar North Sea Jazz.
Op dit moment ziet zijn Top10 er zo uit:
Patricia Barber - A distortion of love (cd, 1992)
Roy Buchanan - Live stock (lp, 1975)
Eva Cassidy - Songbird (lp, 1998)
Leonard Cohen - I’m your man (lp, 1988)
John Handy - Hard work (lp, 1976)
Joe Jackson - Night and day II (cd, 2000)
Bettye Lavette - A woman like me (cd, 2002)
Herbie Mann - At the village gate (lp, 1962)
Sade - Diamond life (lp, 1984)
Paul Simon - Stil crazy after all those years (lp, 1975)
Audiofiele boswandeling.......
Ik laat me in de riante luisterstoel wegglijden voor een virtuele audiofiele boswandeling. Ook deze keer laat ik me graag verrassen door de muzieksmaak van de set-eigenaar en heb alleen een notitieblokje in de aanslag om wat indrukken te noteren.
De luisterstoel stond in eerste instantie in een gelijkzijdige driehoek met de speakers op ca. 2 meter afstand. Vanaf die positie is het podium niet erg groot en Leonard Cohen en het achtergrondkoortje staan behoorlijk dicht op elkaar. Als ik de stoel echter wat verder naar achteren trek wordt het podium duidelijk groter en krijgen stemmen en instrumenten meer ruimte.
Erg mooi ook is de plaatsing, natuurlijkheid en de body van de stem van Leonard Cohen. Ik betrap mezelf er op dat ik met deze set al snel door de muziek gegrepen wordt, vaak gaat daar bij mij tijdens andere luisterervaringen een wat langere "gewenningsperiode" aan vooraf.
De volgende lp is het overbekende "Brothers in Arms" van Dire Straits. Ik heb deze lp (of cd) wel vaker beluisterd in andere situaties en ook hier kan ik niet anders stellen dan dat deze lp bij Cor "uit de kunst" klinkt.
Ik kan een fraaie stage uittekenen, zowel in de diepte maar ook royaal in de breedte, waarbij de muziek met gemak soms ver buiten de speakers treedt. Het onweergeroffel in het intro komt mooi de kamer ingerold en lijkt kilometers vanuit de verte te komen. Mark Knopfler staat uitstekend geplaatst en heel realistisch voor me te zingen. De laagweergave is strak en ongekleurd en kleine details komen erg mooi uit de verf. De welbekende metronoomtik in het gelijknamige nummer "Brothers in Arms" is duidelijk en strak waarneembaar.
Ondanks de vrij harde akoestiek van de luisterruimte lijkt de set daar weinig last van te hebben; van een overdreven galm of onrustig stereobeeld is geen sprake.
De lp "Hard work" van jazz-saxofonist John Handy kende ik nog niet, maar bij het gelijknamige nummer van dit album wil ik bijna uit de stoel klimmen om mee te gaan swingen. Zodra de audiofiele begrippen als "tempo, ritme en timing" bij een set de overhand gaan krijgen is het vrijwel onmogelijk om je lichaam stil te houden, deze muziek klinkt ritmisch en swingend.
Ook hier noteer ik een mooi ruimtelijk beeld, de saxofoon van John Handy klinkt uitermate realistisch en zeker niet scherp. Deze lp bevat erg veel kleine details zoals de handklapjes op de achtergrond, die perfect te volgen zijn.
Cor schakelt over naar de Meridian cd-speler en "M2" van basgitarist Marcus Miller verdwijnt in de lade. De Fender Jazz Bass snerpt naar behoren en het laag komt lekker vol en grommend de kamer inzetten. Toch krijg ik hier een heel klein beetje het gevoel dat de set wat té vriendelijk blijft; impact en snelheid van de set en voelbare druk in het laag blijft iets achter dan bij eerdere luisterervaringen met deze cd.
Niettemin klinkt het via de Totem Forest uitstekend en ben ik verbaasd over het diepe en strakke laag van deze speakers en het fraaie klankbeeld met de vele kleine details.
Overigens blijkt de Meridian 508-24 cd-speler een prima tegenhanger voor de Amazon draaitafel te zijn, deze cd-speler klinkt aangenaam met een zeer vloeiend en muzikaal karakter.
Tot slot noem ik nog even een oude live-opname van de vorig jaar overleden jazz-fluitist Herbie Mann op de lp "At the Village Gate" uit 1962. Ook weer zo`n juweeltje; in een mooie ademende en intieme sfeer luister je onder andere naar een zuivere en strak klinkende fluit en een realistisch klinkende, uitstekend te volgen contrabas.
Tenslotte
Nou, ik kan niet anders stellen dan dat deze audiofiele "boswandeling" mij uitstekend is bevallen, de naam Forest lijkt mij voor de speakers in Cor`s set prima van toepassing.
De set als geheel klinkt uitgebalanceerd, rustig, zeer gedetailleerd en zet daarbij een realistische en ruimtelijke podiumafbeelding neer. Ik werd, mede door deze klankeigenschappen, snel bij de muziek betrokken en naar mijn bescheiden mening kun je dan ook met recht van een muzikale set spreken.
Echt duidelijke zwakke plekken heb ik niet geconstateerd, maar van mij mogen de speakers rustig nog wat verder uit elkaar zodat er een nog wat groter podium ontstaat. Over bepaalde muziekstijlen gooit de set een iets té vriendelijk "sausje" heen, iets meer impact en snelheid én druk in het laag zou dan welkom zijn.
De akoestiek van de luisterruimte viel me beslist niet tegen, hinderlijk resonanties of overdreven galm heb ik tijdens de luistersessie niet kunnen ontdekken.
Uiteraard bedank ik Cor en zijn vrouw voor de gastvrijheid en wens ze vele uren luisterplezier met hun mooie set toe.
Tenslotte wil ik jullie graag wijzen op een nieuwe interessante mogelijkheid om je set onder de aandacht van een groot publiek te brengen. Hifi.nl is namelijk onlangs gestart met een nieuwe rubriek "My Hifi", waarin je alle ruimte krijgt om je set en je muzieksmaak naar buiten te brengen.
Dit is een initiatief wat ik van harte toejuich en voor jullie dus dé kans om je eens lekker uit te leven, je mooie set uit de anonimiteit te halen en kennis en ervaring met elkaar uit te wisselen. Inmiddels staan er al hele mooie sets online!
|
De set van Cor: Bronnen: Versterking: Speakers: Bekabeling, accessoires: |
|
Beluisterde muziek: Leonard Cohen - I`m your man (CBS 4606421 1988) (lp) |
© Audiopaul, augustus 2004
Noot van de redactie:
Deze AudioPaul Beluistert is exclusief geschreven door AudioPaul voor HiFi.nl en wordt daarnaast ook gepubliceerd op AudioPaul`s eigen website