CES 2005

Klik hier voor het andere CES 2005 verslag

Na rijp beraad besluiten we toch maar weer naar de Consumer Electronics Show te gaan. Ondanks de vermoeienissen en de drukte is CES een belevenis op zich. Alleen, op Schiphol ging het bijna alsnog niet door.

Na het inchecken op een heel vol en druk Schiphol de 2de januari is de volgende horde altijd “de beveiliging”. Douane, koffercontrole, poortje en – oeps - de eerste keer fouilleren. Daarna de veiligheidsvragen, we kennen ze bijna uit ons hoofd. Een klein, zich in z’n uniform heel flink voelend beveiligingsmannetje vindt om te beginnen het antwoord “werken” op de vraag “wat gaat U er doen” niet juist. Een show bezoeken is volgens hem geen werken!!!

Maar bij de vraag over de aanwezigheid van batterijen in de bagage gaat het  echt fout. Natuurlijk vertel je over de camera’s maar oh jee, we geven niet op dat er ook een batterij in het mobieltje zit of de reiswekker. Een blik op onze gezichten en het mannetje wordt woedend. Hij laat zich “niet als een schooljongen behandelen” en zal er zijn grote broer, lees supervisor, wel eens bijhalen. Daarop verdwijnt hij met tickets en paspoorten. Die krijgen we uiteindelijk wel weer terug, maar we worden tegelijkertijd apart gezet en zien hoe langer hoe meer mensen al instappen.

Nog geen supervisor te zien en we proberen rustig te blijven. Daar is onze redder in nood: Mike van Delta Airlines komt “gelukkig nieuwjaar” wensen en we leggen hem de situatie uit. Dan is het snel geregeld, het mannetje wordt berispt “zo ga je niet om met vaste klanten”, we krijgen een herkansing voor de vragen en nogmaals een poortje met fouillering. En dan op naar de ons inziens verdiende champagne aan boord!

Vergeleken bij Schiphol is het in Amerika een heel verschil. Daar weten de weliswaar onderbetaalde TSA beveiligingsmedewerkers wèl hoe ze de veiligheidszaken op een beleefde, professionele manier moeten afhandelen. De controle bij de overstap in Cincinnati  verloopt vlot. Een paar uur later zit je in Las Vegas te eten tussen het casinogeruis in het hotel.

Officieel begint de show op donderdag maar voor de pers is er op dinsdag en woensdag al van alles te doen. Om te beginnen CES Unveiled op dinsdag. Dit is de officiële pers bijeenkomst  waar een voorproefje te zien is van “the best of the best”. Hier is een verzameling te zien van de allernieuwste camera’s, telefoons, home theater attributen en pc componenten die uitgeroepen zijn tot de meest innovatieve van het jaar. We verwonderen ons over de lange rij voor de zaal maar bijna binnen hebben we het door; het gaat niet om de nieuwe producten maar om het eten. Lange tafels vol “voer” in het midden  en aan de zijkant wat uitgestalde producten. De geur van al dat eten en de drukte in een beperkte ruimte maken het niet echt aangenaam.

The Zoo

Om dus toch een algemene indruk op te doen zijn we genoodzaakt donderdag in “the Zoo” zoals het Las Vegas conventiecentrum ook wel wordt genoemd te beginnen. Dit jaar vallen vooral de uitstallingen met alles  op het gebied van telefoneren via IP ( internet protocol) op. Voice over IP, VoIP, gaat een grote toekomst tegemoet en biedt de nodige voordelen voor zowel vaste als mobiele toepassingen. Ook de camera telefoons zijn een hot item. Het zal steeds moeilijker worden een mobieltje zonder camera te krijgen. Voor 2005 verwacht men in Amerika een verkoop die de aantallen van de voorgaande twee jaar samen zal overschrijden.

Volgens veel van de overige leveranciers gaat het toch echt gebeuren; de pc als middelpunt van het huis. Muziek en hometheater toepassingen zijn nu eenvoudig te gebruiken door de komst van Windows XP Media Center (WMC). De grote hal laat overal de bekende blauwe schermen zien waar een WMC pc zijn kunsten vertoont. Maar de huis-automatisering gaat verder nu  ook koffiezetter, magnetron, broodbakmachine en beveiliging allemaal ofwel  - draadloos - met elkaar zijn verbonden of anders ten minste met de nodige computerchips zijn uitgerust.
 
Ook HDTV is ruim vertegenwoordigd. Toshiba verwacht eind volgend jaar de lancering van de eerste HD DVD speler/recorder. Dus veel grote en nog grotere schermen op de beursvloer met het toch wel fraaie HDTV beeld. Was vorig jaar vooral Finding Nemo de meest vertoonde film bij demonstraties, dit jaar is er niet echt een hit film aan te wijzen.

Verder lopend over de beurs wordt de enorme verscheidenheid aan massage cq tv stoelen een beetje lachwekkend. Hiervoor geldt hoe groter en lelijker hoe beter. Veel bezoekers laten zich de kans niet ontlopen op een snelle massagebeurt in zo’n stoel. En wil je van je hometheater een ouderwets geheel maken met pluchen gordijnen dan kun je “het doek” automatisch laten opgaan.

Nog iets opmerkelijks is de “booth” waar ze de mini DVD aanprijzen. Jazeker, er kan een volledige korte film op een kleiner schijfje en je hebt dan ook maar een klein plastic spelertje nodig. Echt iets voor de kinderen en de DVD is ook voor een gewone speler te gebruiken. “Zit daar nu echt iemand op te wachten?” Volgens leverancier Warner in ieder geval wel de gameboy generatie en ze brengen zo’n 30 films uit in dit formaat dit jaar.

Als de South Hall is bezocht gaan we door een nat Vegas, ook daar is de natuur van streek, richting Alexis Park waar de high end audio en video is ondergebracht. Onderweg blijkt dat de hoeveelheid regen - en tijdens ons verblijf zelfs sneeuw - een onbekend fenomeen in Vegas is. De straten lopen vol en de goten over. Er is geen taxi meer te krijgen als het regent. Het verkeer in de stad verandert in een complete chaos. Maar er wordt met een typische Vegas manier op gereageerd; je kunt niet altijd geluk hebben.

Het Alexis Park complex is aan het veranderen, de nieuwe eigenaar renoveert het hele hotel en is begonnen met de het schilderen van de buitenkant, opknappen van het zwembad en receptie. Het zou echter gevolgen kunnen hebben voor de toekomst  van dit onderdeel van CES. De eigenaar krijgt een fixed price van de CES organisatie voor de huur van het complex. Hij kan meer verdienen aan de kamers door ze op de normale manier te verhuren. Hij denkt er dus over volgend jaar niet aan CES mee te doen. Dat wordt dan wennen voor de verstokte CES Alexis Park gangers.
 
In het vlak naast het Alexis Park gelegen St. Tropez hotel vindt de alternatieve T.H.E. Show plaats. Hoewel hier een andere organisatie achter zit zien de bezoekers het toch als een geheel en wordt er druk heen en weer gewandeld tussen de twee locaties.

Cherrypicking

Net als tijdens de VAD en de show in Londen dit jaar hebben we besloten aan “cherrypicking” te doen. Niet meer kamer voor kamer maar een bewuste keuze uit kamers waar je lekker kunt luisteren, waar nieuwe dingen worden gepresenteerd of waar je gewoon de leuke mensen tegenkomt. Natuurlijk worden ook de kamers van landgenoten niet overgeslagen.

Als Avantgarde Acoustics fans weten Holger Fromme en Matthias Ruff ons dit jaar echt te verrassen. Allereerst met de prototypes van hun nieuwe Meta Duo luidsprekers. We hadden al stiekem een paar foto’s gezien, maar in werkelijkheid zijn ze nog fraaier. De Meta Duo is in feite een Trio Omega met  Basshorn en dan kleiner gemaakt. Het idee is eigenlijk speciaal voor de Japanse markt uitgewerkt waar geld geen grote rol speelt (kennelijk) maar de ruimte vaak heel beperkt is. Spelend met de nieuwe voor- en eindversterkers wordt je heel hebberig van het geheel. Maar het prijskaartje………..zo’n $ 70.000 voor de Meta Duo’s alleen al. Gelukkig halen ze dit prijskaartje er eerst af als ze de luidsprekers voor een review bij ons komen brengen over een paar weken. Aan de andere kant van de kamer  heeft Jim Smith, de amerikaanse distributeur, ook iets opmerkelijks opgesteld. De Avantgarde Solo’s aangestuurd door een iPod met WAV bestanden! Een meer betaalbare oplossing voor kleinbehuisden die opmerkelijk goed klinkt.

GTT, de amerikaanse distributeur van het Nederlandse Kharma heeft twee kamers ingericht. De eerste volledig analoog met een fraaie Kuzma draaitafel en de tweede kamer geheel digitaal met Meitner speler en DAC. Zoals gebruikelijk een plek om wat langer te blijven luisteren.

Heel goed om tot rust en bezinning te komen is de kamer van de Shindo distributeur. Mooie Japanse handgemaakte buizenapparatuur. John Devore levert de gebruikte handzame Silverback luidsprekers. De analoge bron is een kunstwerkje van ontwerper Ken Shindo, een aangepaste Garrard 301. Ja, een 50 jaar oude draaitafel dient als basis. In deze kamer spelen ze veel oude en zeldzame opnames.  Helaas horen we bij thuiskomst dat een flink deel van hun apparatuur, een aantal kabels en interconnects en de bijzondere lp’s zijn gestolen na afloop van CES. Klaarstaand voor transport verloren deze van huis uit werkende enthousiaste exposanten voor zo’n $40.000 aan spullen.

Crystal Cable deelt een van de twee kamers van Overkill Audio.
Overkill Audio zagen en hoorden we voor het eerst echt goed op de Londen Hifi Show vorig jaar. In Nederland is dit merk van Derek Wilson nog niet doorgedrongen, maar er is hoop. Overkill luidsprekers komen als een systeem van een midden/hoge tonen weergever in de vorm van een Manger driver, een 30 cm lage tonen weergever in een aparte behuizing en een DEXQ digitaal wisselfilter annex Room Correction systeem. Daarbij komt ook altijd de leverancier om het systeem op te stellen en af te regelen. Het mag duidelijk zijn dat bi-amping noodzakelijk is. Vooral de Manger is een zeldzame verschijning. Een vlak, rond membraam wordt in trilling gebracht alsof er een steen in een vijver wordt gegooid. Het membraam golft dus over het hele oppervlak. Een verdere eigenschap is de extreem korte tijd die het kost om weer tot rust te komen na een ‘uitslag’ van het membraam. Dit alles gecombineerd geeft in beide kamers een uitstekende weergave. Crystal Cable’s Gaby van der Kleij laat ook vol trots haar nieuwste kabel(tje) zien, de Piccolo. Zijn al haar kabels al extreem dun in verhouding tot de rest van de markt, de Piccolo gaat weer een stapje verder. Nog dunner en nog meer kwaliteit.

Een feestje is het altijd bij Audiopax. De Braziliaan Eduardo de Lima is een groot muziekliefhebber en straalt als je weer wat bijzonders laat horen. Het klinkt altijd goed en zorgt ervoor dat je jezelf moet dwingen niet de hele dag te blijven zitten. In het St. Tropez laat hij zijn nieuwste versterkerlijn horen in combinatie met zijn eigen luidsprekers. Onze referentie opname van Renaud Garcia Fons doet ook hier weer alle aanwezigen helemaal opgaan in de muziek. Warm, vol detail en een hoog PRaT gehalte (Pace, Rhythm and Timing), zo is de Audiopax kamer het best te beschrijven.

Gingko is aanwezig met de Tubulous Speakers. Iets dat we nog nooit eerder hebben gezien. Papieren buizen die door het lijmproces stijver zijn dan MDF speakers. Denk een beetje aan het gedraaide papier van vuurwerk maar dan groter. Het zijn allemaal losse buisvormige elementen die op elkaar worden geplaatst in een T-vorm. Voor het transport passen de kokers in elkaar! Er is nog een geheim ingrediënt maar dat kan pas onthuld worden als het patent rond is. Het voordeel van de constructie is naast het gewicht ook de mogelijkheid om zowel de staande ‘buis’ te draaien als ook de liggende. Hierdoor kan desnoods per opname het geluidsbeeld worden aangepast. Een bredere afbeelding of meer ingetogen?

Hoe ze het doet is een beetje een raadsel, maar de kamer waar Kara Chaffee van De Havilland haar versterkers toont samen met PranaWire kabels en Nola luidsprekers heeft altijd een van de beste weergaven van welke show dan ook. Naast de gebruikte apparatuur die gewoon goed is, moet het aan de opstelling liggen. Zelfs de meest a-koestische kamer weet ze zo in te richten dat het geluid goed is. Een ding dat meespeelt, moet de opstelling onder een hoek zijn. In plaats van de denkbeeldige lijn tussen beide luidsprekers evenwijdig aan een van de wanden te houden, laat Kara deze lijn onder een kleine hoek de kamer in komen. Vooral de volkomen controle over het laag valt hier op in het geluidsbeeld, zonder alles doods te maken.

En volgend jaar?

In de ruimte waar ondermeer het top model Jupiter van het Duitse luidsprekermerk Duevel staat te spelen is er weer Nederlands te horen. Ditmaal is het Eddie Driessen van de Pluto draaitafels. En als die eenmaal begint over wat hij nu weer verbeterd of veranderd heeft aan zijn geesteskind, dan heb je een feestje. Een flink contrast wordt gevormd door het feit dat in deze kamer naast met de Pluto ook een VRS systeem aanwezig is. VRS levert een, oneerbiedig gezegd, computer muziek systeem. Een cd (of lp) wordt geladen op de harde schijf van het systeem en via een eigen geluidskaart gaat het signaal naar de versterker. Maar kom hier niet mee aan bij Eddie. Duevel maakt rondstralende hoornluidsprekers die een brede en luchtige afbeelding neerzetten wat even wennen is in het begin.

In de kamer van Von Schweikert kunnen we onze eigen muziek beluisteren via een Oracle cd speler, VAC versterking (alweer, net als bij Duevel) en Albert von Schweikerts nieuwste schepping de VR-4SR. Deze senior uitvoering is met 92 dB wat gevoeliger dan het junior model en bevat nieuwe drivers. Het resultaat is dat we voor een aantal aanwezigen moeten opschrijven wat we draaiden en dat Albert zat te swingen op zijn stoel. Dat zegt genoeg.

Hoe verschillend een systeem kan klinken komt naar voren in de St. Tropez kamer van BAT, Balanced Audio Technique. Hun laatste type CD speler VK-D5SE en versterkers als de VK-51SE  zijn met Cardas kabels verbonden aan Epiphany luidsprekers. Er is een kleine set en een grote set neergezet. In eerste instantie luisteren we naar de kleinste set waar de Epiphany 6-6 Plus in is opgenomen. Met de ingebouwde actieve subwoofer uitgeschakeld klinkt het veel prettiger dan wanneer het laag extra versterkt wordt. Het grotere systeem met de 12-12 luidsprekers is ondanks de grootte een stuk intiemer van klank.

In de zaal waar de zo belangrijke software zoals cd’s en vinyl aan de man wordt gebracht, is het altijd de moeite waard om bij Todd Garfinkle van het Japanse MA Recordings langs te gaan. Hij heeft een muzikale smaak die erg aanspreekt en zijn opnames zijn voor het grootste gedeelte fenomenaal. We krijgen een voorproefje van een aantal opnames die hij nog verder moet afwerken, als altijd via een set Stax hoofdtelefoons. Wat ook nieuw is dat de CD speler nu het signaal doorgeeft via Crystal Cable interconnects. De samenwerking tussen MA Recordings en het Nederlandse bedrijf gaat nog verder. Met de uitgever van www.6moons.com, Srajan Ebaen als derde partij is er een cd sampler uitgebracht met een representatieve keuze uit de ruim zestig MA cd’s. Hoe muziek mensen bij elkaar kan brengen toont “Music in a bottle” aan.

Nog meer Japans moois is te zien en horen in de kamer van Zanden waar ontwerper Kazutoshi Yamada zelf ook present is. De apparatuur is niet goedkoop maar wel heel bijzonder. Zo heeft Yamada een geheel eigen filter ontworpen voor zijn DAC. Dit filter is zo opgezet dat de fase-integriteit van het signaal behouden blijft. Ook is het binnenwerk met een heel apart materiaal, een folie, afgeschermd. Wat de technieken ook zijn, muziek komt volledig tot leven. De weergave is heel precies en delicaat, misschien wat ingehouden. Een paar andere luidsprekers hadden eigenlijk meer op hun plaats geweest hier dan de nu gebruikte Crescendo’s.

Een voordeel van een bezoek aan CES is de mogelijkheid om met de aanwezige ontwerpers en fabrikanten dieper van gedachte te wisselen. Je komt toch meer te weten van hen dan van de meeste verkopers, vooral over toekomstige ideeën en ontwikkelingen. Dit soort ontmoetingen vindt meestal na sluitingstijd van de show plaats. Vermeldenswaardig is de ontmoeting met Jim Wang en zijn medewerkers van Harmonic Technology. Hun nieuwste kabels zijn gebaseerd op glasvezeltechnologie, ook die voor het analoge domein wat nog niet eerder vertoond is. We hebben een aantal van deze kabels in huis, maar nu is er de gelegenheid om met de ontwerpers dieper op de mogelijkheden in te gaan wat heel verhelderend werkt.

Afsluitend kunnen we zeggen dat de CES weer een bijzondere ervaring was. Je bent in een totaal andere wereld, zelfs voor Amerikaanse begrippen. Want Vegas is de enige plek waar gokken legaal is en roken en drinken in het openbaar toegestaan. Met name in het Alexis Park en op de T.H.E. Show hebben we veel contacten opgebouwd met enthousiaste muziekliefhebbers die hele mooie dingen maken. Volgend jaar zou wel eens totaal anders kunnen zijn. Naast het conventiecentrum wordt een nieuwe congreshal gebouwd en aangekondigd is dat de CES in 2006 ook het Sands hotel en conventie centrum erbij betrekt. Is dit bijzonder? Eigenlijk wel want dit is de plek waar gelijktijdig met CES jaarlijks de Adult Entertainment Show wordt gehouden en de gehele porno industrie vertegenwoordigd is. Dus komen zij weer terug onder de vleugels van CES? Neem daarbij het eventuele wegvallen van het Alexis Park als locatie en je weet het niet meer. Er zal zeker een oplossing gevonden worden. De gemiddeld 120.000 bezoekers zijn te belangrijk voor de elektronica industrie.