Test: Audiofiele muziekspelers vergeleken

Op de redactie krijgen we regelmatig feedback van lezers en daar zijn we ook zeker blij mee. Zo kregen we laatst van blogger en audioliefhebber Peter van Leusden een interessant mailtje. Hij stuurde een reactie op een artikel over geluidsverbetering via plug-ins, en deelde ons mee dat hij daar ook wel het een en ander over wist.

Daarom vergeleek hij een viertal audiofiele muziekspelers voor Apple OS X met elkaar en schreef daar onderstaand stuk over. Dat deed hij op dusdanig interessante wijze dat we dit jullie niet wilden onthouden! 

De ketting is zo sterk als de zwakste schakel. Dat is ook op je stereo-installatie van toepassing. In dit stukje gaat het om versterking van de geluidsbron. Het is geen apparaat en ook geen kabel dit keer, maar een stukje software: de audiofiele muziekspeler.

DOOR: Peter van Leusden

Muziek op een server met iTunes
Mijn hele muziekverzameling is in de afgelopen jaren gedigitaliseerd en in een iTunesverzameling gezet op mijn iMac. De muziekbestanden (Apple lossless) worden draadloos via de Airplay-techniek naar een klein apparaatje gestuurd, een Apple airport express, wat met een digitale toslinkkabel (vandenhul opticoupler II) is verbonden met mijn Denon receiver. De weergavekwaliteit was goed en maar moeilijk te onderscheiden van het rechtstreeks afspelen van een CD op een goede CD-speler.

Maar het kan nog beter…
iTunes is op zichzelf een best goede muziekspeler. En ik wist wel dat er programma’s waren waar je de geluidsoutput mee kon verbeteren. Eigenlijk zijn dat plug-ins voor iTunes. Zo’n programma maakt gebruik van de iTunesverzameling, maar de geluidssoftware van Apple wordt - waar dat kan - uitgeschakeld. Hun meerwaarde is dat ze een eigen geluidsengine hebben, die het geluid “BitPerfect” maakt en vervolgens via Wifi of via een USB- of een andere kabel naar je versterker stuurt. Alles “klopt” in zo’n bestand en bovendien laat zo’n geluidsengine verdere alle beïnvloeding van het geluid zoveel mogelijk over aan je stereo-installatie zelf. Deze programma’s worden wel aangeduid als audiofiele muziekspelers. Amarra van Sonic Studio was zo’n programma. Maar ja, die moest wel 695 dollar kosten (en in de afgeslankte versie toch nog zo’n 300 dollar). Een beetje (te) veel, dus ik heb er tot nu toe weinig aandacht aan besteed.

Maar Amarra blijkt inmiddels stevige concurrentie te hebben gekregen. Programma’s als Pure Music van Channel D (129 dollar) en Audirvana Plus (49 dollar) hebben misschien wat minder functionaliteit, maar doen voor je geluidskwaliteit hetzelfde. Er is zelfs een programmaatje met de veelzeggende naam ”BitPerfect” in de App store voor 9 euro verkrijgbaar, waarmee je ook al een heel eind komt. Het gevolg is dat ook Amarra de prijzen heeft moeten bijstellen. Het heeft nu drie versies van zijn software uitgebracht: een budgetversie (Amarra Hifi: 49 dollar) wat nog gedeeltelijk gebruik maakt van de Apple geluidssoftware, een uitgebreidere versie Amarra van 189 dollar (kan geheel losgekoppeld van de Apple-software worden gebruikt). Het vlaggenschip heeft Amarra Symphony, en moet nog altijd 495 dollar kosten.

Hoorbaar verschil met de iTunes muziekspeler?
Zo’n programma moet geluidsverbetering opleveren, anders is het de aanschaf niet waard. En alles wat ik daarover schrijf, zou meteen discutabel kunnen zijn. Op internetfora zie ik enthousiaste muziekliefhebbers met elkaar in discussie hierover. De één is echt lyrisch over deze plug-ins, terwijl de ander zegt het verschil helemaal niet te horen. Beide kunnen gelijk hebben.

Of je het verschil hoort, zal namelijk sterk af kunnen hangen van je installatie enerzijds en van je eigen oren anderzijds. De kwaliteit van installaties verschillen nu eenmaal enorm en datzelfde geldt voor de gevoeligheid van je oren. Er zijn veel mensen die zelfs het verschil tussen een CD-bestand en een gecomprimeerd MP3tje van 192 Mbps niet horen. Iemand met een gevoelig gehoor hoort dat verschil onmiddellijk, zeker als er een hoogwaardige geluidsinstallatie wordt gebruikt. Voor mensen, die dit niet horen, is de aanschaf van dit soort programmatuur weinig zinvol, lijkt me. Hoe weet je dan of het voor jou wel zinvol is? Nou, de bedrijven bieden vrijwel allemaal demo-versies die zonder enige beperkingen 14 dagen werken. Downloaden en uitproberen dus!

Wat hoor je dan?

Ik hoor het verschil heel erg duidelijk (al zit er ook wel verschil tussen de geluidskwaliteit van de programma’s onderling) en daarmee behoor ik dus tot de mensen die hier erg enthousiast over zijn.
Terwijl ik dit opschrijf zit ik te luisteren naar een album van CPR, dat uitstekend is opgenomen. Ik luister het af met Audirvana. Het muziekbeeld is veel rustiger en ruimtelijker in vergelijking tot wanneer ik het alleen met iTunes afspeel. Ik hoor daardoor meer details en instrumenten komen naar voren op een manier die ik niet eerder heb gehoord. Bij sommige nummers is het verschil zo groot, dat het lijkt alsof ik naar een geheel nieuwe uitvoering van het nummer zit te luisteren. Het is boeiender om naar te luisteren. Ik weet ook niet hoe ik het anders moet omschrijven.

Verschillen tussen de programma’s
Ik heb de goedkoopste versies naast elkaar uitgeprobeerd. Laten we eerst kijken naar de geluidsverbetering. Op dat vlak is voor mij Pure Music van Channel D licht favoriet. Dit programma omzeilt de geluidsengine van Apple volledig en zet daar een uitstekende eigen engine voor in de plaats. Het geluidsbeeld is rustig en helder. Het programma heeft ook een aantal plug-ins beschikbaar, waaronder een eigen equalizer, waarbij je kunt kiezen tussen een 10 bands- en een 31 bands equalizer. Hiermee kun je de gewenste frequentiesterkte tot in detail afstemmen op je eigen smaak. Dat vind ik eigenlijk de grootste plus ten opzichte van de nummer twee.

Op die tweede plaats staat Audirvana Plus. De geluidsweergave is ook heel erg goed, maar het programma heeft zelf geen equalizer. De gedachte hierachter zal vermoedelijk zijn, dat een goede versterker/receiver tegenwoordig zelf beschikt over een programmeerbare equalizer. Bovendien laat je de software het geluidsbeeld beïnvloeden, terwijl de basisgedachte is dat de DAC van je versterker het werk moet doen. Dat klopt wel, maar vanuit oogpunt van gebruiksgemak heb ik die mogelijkheid toch liever in de software. Er zitten nu eenmaal grote verschillen in opnames. Bij de één wil je bijvoorbeeld wat meer bas en bij de ander juist minder. Het is een heel gedoe om dat in mijn Denon telkens aan te moeten passen. Een begrijpelijke keuze van de programmamaker, maar toch wel een beetje jammer dus. Toch is het een genot om muziek met Audirvana Plus te beluisteren. BitPerfect is eigenlijk een klasse apart. Wat mag je verwachten van een programma van €9,00? “Geluidsverbetering ten opzichte van iTunes” blijkt het simpele antwoord. Niet op het niveau van Pure Music of Audirvana Plus, maar het levert je wel degelijk een hoorbare verbetering van de geluidskwaliteit op. Voor een heel bescheiden prijs biedt BitPerfect eigenlijk heel veel.

Amarra Hifi komt voor mij op plek vier. Het geluid verbetert wel iets ten opzichte van iTunes, maar het verschil ervaar ik als veel kleiner, dan bij de vorige drie. Het is ook opvallend dat deze budget versie gebruik maakt van de Apple-equalizer, terwijl de duurdere versies van het programma een eigen equalizer van Amarra gebruiken. Daar zit misschien wel een belangrijk verschil. Het gevoel van aangename verrassingen in de weergave van stukken - die ik goed dacht te kennen -  is minder als ik deze versie van Amarra gebruik. Ook lijkt Amarra Hifi voortdurend ruzie te hebben met de volume-instellingen van Apple. De andere plug-ins hebben die problemen niet.

De functionaliteit vergeleken

Op dit vlak heeft Pure Music de sterkste papieren (het is ook het duurste programma), maar om die te benutten moet je behoorlijk wat weten van de materie. Met de standaardinstellingen kun je ook goed uit de voeten. De speler kan bijvoorbeeld upsamplen naar maar liefst 384Khz. Amarra Hifi en Audirvana Plus komen niet verder dan ‘slechts’ 192 Khz en BitPerfect legt 176,4 Khz als maximum op de mat. Het schijnt behoorlijk in de geluidsweergave te kunnen schelen. Mooi zo’n mogelijkheid, maar voordat je nu al te enthousiast wordt, kijk eerst maar eens wat je DAC in je versterker kan produceren. In veel gevallen zal dat niet meer zijn dan 94 of 192 Khz. In mijn installatie wordt de sampling bepaald door de Aiport express, die 44,1 Khz (CD-kwaliteit) als bovengrens heeft. Mijn hele verzameling is op dat niveau gedigitaliseerd, dus upsampling is in mijn geval helemaal niet interessant.

Luisterruimte van Peter van Leusden

Pure Music, Audirvana Plus en BitPerfect beschikken over een hog/integer mode, waarmee de DAC op een zo direct mogelijke wijze wordt bediend van geluidsbestanden, met als gevolg geluidsverbetering. Amarra Hifi heeft dit niet. Een andere feature is memory playback. Het is een buffermogelijkheid, waardoor ononderbroken streaming wordt bevorderd. Dit ontbreekt in Amarra Hifi en is alleen bij de duurdere versies beschikbaar. Jammer. Bij de rest is memory playback wel beschikbaar. Zelfs in BitPerfect kan je tot 4 gig bufferen.

Wat voor een aantal gebruikers interessant kan zijn is de support voor het FLAC-formaat binnen iTunes. Die is in Pure Music en Audrivana aanwezig. BitPerfect levert wel ondersteuning, maar alleen via plug-ins van derden zoals Fluke. Amarra Hifi laat het ook hier afweten en levert alleen een conversie-mogelijkheid van FLAC naar AIFF, maar kan FLAC zelf niet afspelen. Alleen de duurdere versie levert directe afspeelsupport.

De instelling en bediening van de programma’s
Als het gaat om de visuele presentatie, dan zijn Audirvana Plus en BitPerfect wat mij de betreft de betere. De voorkeur-instellingen kun je in overzichtelijke tabbladen instellen, die geheel aansluiten bij de moderne vormgeving van Apple’s OS X (Mountain) Lion omgeving. De interface van Audirvana Plus is een fraaie een visuele presentatie van een fysieke speler. Leuk gedaan.

Luisterruimte van Peter van Leusden

BitPerfect valt op door zijn bescheiden aanwezigheid. Hij doet zijn werk vooral op de achtergrond. Je kunt in de OS X taakbalk bovenin het scherm zien dat BitPerfect actief is, maar verder kun je gewoon iTunes gebruiken voor de bediening. Pure Music is een programma met twee gezichten. De interface nestelt zich netjes om het scherm van iTunes, maar doet zelf denken aan een wat rommelig MsDos programma in de nadagen van dit besturingssysteem. De voorkeurschermen bieden vele mogelijkheden (qua functionaliteit heeft dit programma dan ook het meeste aan boord) en zijn deze nog gemaakt in de stijl van OSX Leopard. Er valt goed mee te werken, maar het komt wat rommeling over en verdient naar mijn bescheiden mening allemaal niet de schoonheidsprijs.

Amarra heeft zich er bij de budget versie makkelijk vanaf gemaakt. Ook hier nestelt zich een extra balk boven het iTunesvenster. Deze is in de brushed-metal-stijl van OS X Leopard. Het biedt weinig extra functionaliteit (behalve een aan- en uitknop en toegang tot de equalizer van Apple). Veel meer functie dan de visuele boodschap "Amarra Hifi is actief" lijkt het dus niet te hebben. Pas in de duurdere versie krijgt deze balk een nuttige rol. Het voorkeurscherm is een amateuristisch weergegeven schermpje met wat keuzebuttons. De concurrentie toont aan dat je voor 49 dollar wel een beetje meer had kunnen verwachten.

Conclusie

De vier besproken audiofiele muziekspelers lopen qua prijs en mogelijkheden nogal uiteen. Pure Music is met 129 dollar de duurste, maar biedt heel goede geluidskwaliteit en heeft de meeste opties. De presentatie en bediening is wel aan een upgrade toe. Audirvana Plus doet in geluidskwaliteit nauwelijks onder voor Pure Music en met een prijs van 49 dollar aanzienlijk goedkoper, maar mist ook wel een aantal opties, waaronder een equalizer. De presentatie en bediening zijn overzichtelijk en in de stijl van OS X (Mountain) Lion.

Gelet op de prijsstelling is Audirvana de directe concurrent van Amarra Hifi, die ook 49 dollar moet kosten. De budget versie van Amarra mist echter een aantal functionaliteiten, wat volgens mij de oorzaak is van het feit dat deze versie minder geluids-verbetering oplevert dan de andere plug-ins. Die functionaliteiten zijn wel in de duurdere versie aanwezig, maar dan verandert het prijskaartje ook meteen drastisch, want deze versie kost 189 dollar. In presentatie en bediening komt Amarra Hifi er bekaaid af en in niets te vergelijken met het even dure Audirvana Plus.

BitPerfect kost maar een schijntje in vergelijking met de andere programma’s. Er is verbetering van geluidskwaliteit, maar niet in de mate die Pure Music of Audirvana Plus bieden. Het programma biedt voor 9 dollar in meerdere opzichten meer functionaliteit dat het vijf keer zo dure Amarra Hifi. Zelf heb ik uiteindelijk gekozen om Audirvana Plus als versterking van mijn muziekketting in te zetten. Nogmaals: dat is een keuze gebaseerd op mijn hifi-installatie, mijn gehoor, mijn weergavesmaak en mijn mening over hoe een programma zou moeten werken. Overweeg je ook de aanschaf van een audiofiele muziekspeler: Geloof niet alleen mij! Geloof vooral je eigen oren, download de demo-versies en ga luisteren met je eigen apparatuur. Maak dan je eigen keuze. Veel luisterplezier toegewenst!

Gebruikte apparatuur: iMac, Airport express met AirPlay, Denon receiver AVR 4310 en Focal profile 918 speakers