Cassettebandje 50 Jaar
Het cassettebandje bestaat 50 jaar. Dat wordt gevierd. In de Effenaar is op 20 december een speciale avond rond de ‘compact cassette’, het Philips Museum sluit aan met een expositie. Wat blijkt, de magneettape is nog springlevend. Op bezoek bij studio-eigenaar en cassette-adept Hermann Blaupunkt, die zweert bij TDK-sa-x 60.
Woensel. Vergis je niet in deze Eindhovens wijk. Zowat het hele deel ten noorden van het spoor in Eindhoven is Woensel. Helemaal in het noorden van de wijk, in het deel Vaartbroek, zit de studio Casa Cassette verstopt, in kunstencentrum Artspace Flipside. Achter de knoppen – een vintage Tascam m50 – mengpaneel en een Tascam 8-sporen cassetterecorder – zit Hermann Blaupunkt. Sinds zes jaar neemt de 34-jarige Eindhovenaar hier muziek op, louter op cassette.
Blaupunkt – zijn ‘artiestennaam’ – is tevens een van de drijvende krachten achter De Avond van de Cassette, 20 december in De Effenaar in Eindhoven. Er zijn verschillende activiteiten, waaronder een optreden en cassette-release van de Eindhovense band Mozes and the Firstborn, die na een jaar lang toeren in binnen- en buitenland weer thuis komen in de lichtstad. Hun limited cassette is roze en bevat vier exclusieve nummers, opgenomen in Casa Cassette.
De aanleiding: vijftig jaar geleden introduceerde Philips op de Internationale Funkausstellung in Berlijn de ‘Compact Cassette’. Aansluitend aan De Avond van de Cassette wordt op 21 december in het Philips Museum een speciale expositie geopend (zie kader onder pagina 2).
Coolness
Het cassettebandje een echo uit een ver verleden? Not. Zo hip als de elpee is het cassettebandje weliswaar nog lang niet – en zal het ook nooit worden – maar in bepaalde kringen is het de laatste jaren bezig aan een opmars. Vooral in Amerika – bijvoorbeeld op het trendsettende cassettelabel Burger Records – verschijnt de laatste jaren veel muziek op cassette, van vooral hippe (garage)bands. In de VS, maar ook in België is de cassette best wel een beetje booming. Ook naar Bollywood en veel Afrikaanse landen worden nog scheepsladingen cassettes vervoerd, maar da’s een ander verhaal. Dat is eerder noodzaak, dan coolness.
Cassette-plaat
In Nederland houdt Hermann Blaupunkt de traditie levend. Hij vertelt hoe hij er inrolde. “Ik zat in een stevige stonerband. Onze zanger, Paul, ging in een ander bandje spelen, meer country en folkachtig: Woody & Paul. Zij wilden een demo maken en gingen wat rondshoppen. Ze kwamen in Brussel terecht. Maar de digitale demo die het opleverde, klonk nergens naar. Ik woonde in een groot anti-kraakkantoor en had daar een oude 4-sporencassetterecorder staan.” Een Tascam 244 uit 1982 op precies te zijn, de opvolger van de legendarische 144, waar Bruce Springsteen zijn ‘cassette-plaat’ Nebraska mee op had genomen. “Ik wil het wel proberen”, zei ik. Ik wist helemaal niet wat ik deed, zette wat slechte, plastic microfoons voor de gitaren en we zijn begonnen.”
Lo-fi
Het resultaat viel niet tegen. “Het was enorm lo-fi en krakkemikkig, en een erg romantische manier om een plaat op te nemen. Maar als ik er nu naar terugluister, heeft het nog steeds zijn charme.”
Woody & Paul wilden nog een keer, maar dan nog beter. Speciaal voor hen schafte Blaupunkt een 8-sporen Tascam 688 aan, die hij nog steeds in zijn studio gebruikt. “Technisch gezien beter, bijvoorbeeld met dbx-ruisonderdrukking. Cassettes zijn heel ruisgevoelig. Het komt wel nauw: je verliest wat in het hoog en als je er niet goed mee omgaat krijg je rare dingen in het laag.” De tweede plaat van Woody & Paul (Home) klonk nog beter en werd zelfs door rootsspecialist Munich Records op cd uitgebracht. “Ze kregen goede recensies, dat was voor mij natuurlijk ook goede pr.”
Verslaafd
Na de eerste keer was Blaupunkt meteen ‘verslaafd’ geraakt aan het opnemen op cassette. Vele muzikanten zouden volgen, zoals Dead Elvis And His One Man Grave, Mozes and The Firstborn, Man From the South en zijn eigen krautrock/stonerband Het Droste Effect.
“Ik ben absoluut geen techhead. Dit is gewoon de makkelijkste manier om op te nemen. Ook de meest natuurlijke en organische manier. Ik ben muzikant, hou van live-muziek. Je zit zo heel dicht op de muzikanten. Het is ook een creatief proces; dat pielen aan de faders van de mengtafel voelt bijna als een instrument bespelen.”
Blaupunkt heeft niks tegen digitaal, benadrukt hij. Nadat hij opnames heeft gemaakt, gaan die naar de mengtafel en worden ze – enmaal gemixt – met behoud van analoge sound via de harde schijf op cd gebrand. De cd is bijna altijd het eindproduct. “Ik wil gewoon niet naar computerschermen zitten kijken, terwijl ik met muzikanten bezig ben.”
Nostalgie
De Eindhovenaar wordt niet gedreven door nostalgie of romantiek. Tenminste, zeker niet in de eerste plaats. Het zijn de creatieve werkwijze, maar ook de sound en de beperkingen van de muziekcassette. Muzikanten worden uitgedaagd, merkt hij, omdat je elke song in één take moet opnemen. Je kunt achteraf niet gaan editen zoals bij digitale producties. “Juist die beperkingen creëren mooie dingen. Het draagt bij aan de prestaties van de muzikanten, die moeten echt hun shit kennen.”
Blaupunkt zweert bij TDK sa-x 60, want hoe korter de tape, hoe dikker. En dan is er nog het ‘organische’ geluid van de cassette. Dat klinkt ‘minder clean’ en soms ‘lekker gruizig’, zegt Blaupunkt. Maar het eindresultaat is ook vaak een verrassing. “Soms klinkt het juist zo mooi, dat geen hond ooit zou horen dat het op cassette is opgenomen.”
Avond van de Cassette, 20 december, Effenaar Eindhoven. Met onder andere Mozes and the Firstborn. Www.effenaar.nl.
50 Jaar Compact Cassette: Philip Museum, Eindhoven 21 december t/m 5 januari.
In het Philips museum kun je vanaf zaterdag 21 december in de ‘luistertentoonstelling’ de verhalen horen van de ontwikkelaar, de dj, de popprofessor, de muzikant en de luisteraars voor wie de cassette een grote rol speelden in hun jeugd. Er worden televisiespotjes uit de jaren 60 getoond en een animatie van de mooiste Compact Cassette-reclameaffiches . En je kunt opnames op je favoriete bandje beluisteren en herinneringen ophalen. Neem daarom je favoriete cassettebandje mee naar het museum. Of laat een cassettebandje achter op de cassettesculptuur om blijvende aandacht aan deze uitvinding te geven.
Zelf een bijzondere 'cassettebandverhaal'? Deel het met ons!