Vincent Bijlo Muziek- en Filmbeleving

Vincent Bijlo (1965) is gevierd cabaretier en schrijver, maar ook multi-instrumentalist/zanger én groot muziekliefhebber. Hij maakte twee cd’s en twee demo’s met Nederlandstalige muziek. Bijlo groeide op in Amsterdam en Bussum en is getrouwd met zangeres Mariska Reijmerink. Hoe beleeft Bijlo, blind vanaf zijn geboorte, muziek en film? De cabaretier over zijn eerste muziekherinneringen, zijn piratenstation, scheten in de concertzaal, stomme film en Maria Goos. “Ik ben gezegend met een absoluut gehoor.”

“Ik was drie toen mijn vader thuiskwam met All You Need Is Love. Toen hij ‘m op de koffergrammofoon legde, danste ik uit pure euforie door de kamer. Het is een raar nummer. Met die cello, dat gitaartje, dat valsige koortje. [zingt All You Need Is Love]. Dat het iets bijzonders is, hoor je als klein kind blijkbaar al. De B-kant, Baby, You’re A Rich Man, klonk nóg gekker, bijna sprookjesachtig. Het singletje zweefde, het rondje zat niet in het midden.”

Absoluut gehoor

“Misschien heb ik niet zo’n talent voor kijken, maar ik ben gezegend met een absoluut gehoor. Dat had ik als kind al. Ik probeer altijd alles te ontwaren, trek het spoor van de instrumenten na. Wil weten hoe het gemixt is en geproduceerd. Ik kan letterlijk muziek samplen en onthouden. Als ik nu muziek hoor, kan ik het straks naspelen op de piano.”

De blues

“Vanaf het moment dat ik kon horen, was er muziek thuis. Klassiek en pop, maar ook Nina Simone, Aretha Franklin en John Lee Hooker. De blues was voor mij een soort eerste basisgeluid. De pick-up was van TrioTrack. Met slechts drie knopjes, maar met veel lagen geluid. Sommige platen van Simone, Franklin en Hooker heb ik duizenden keren gehoord. Net als Concert For Bangladesh van George Harrison.”

Gilbert O’Sullivan

“Mijn eerste plaat was Back To Front van Gilbert O’Sullivan. Hele gezellige, ontzettend Engelse muziek. Binnenkort ga ik naar hem toe in Vredenburg, samen met Erik van Muiswinkel, ook een fan. Ik kocht die plaat bij Prodisco in Bussum, had vier maanden zakgeld opgespaard. Aan zijn muziek wordt een hoog zuurstokgehalte toegeschreven, maar hij heeft ook hele mooie teksten, bijvoorbeeld Nothing Rhymed.”

Keith Richards

“The Stones Story was mijn tweede plaat. The Stones vond ik als kind al te gek, het klonk zo ongelooflijk compact. [Zingt Come On]. Keith Richards liet horen hoe je vanuit het niets met muziek maken kunt beginnen. Zelf ben ik niet zo’n goede gitarist, maar na veel gekloot klinkt het altijd toch nog redelijk. Van een vriend nam ik het oeuvre van The Beatles over op mijn bandrecorder. Daarnaast had ik veel Pink Floyd, Yes, Steely Dan en Genesis.”

Eigen zender

“Ik ben altijd veel bezig geweest met radio’s, bakkies en programmaatjes maken. Ik maakte op het Blindeninstituut al schoolradio, en werd rond mijn elfde door Burny Bos gevraagd om een programma te maken voor de AVRO. Bij ons in de straat woonde een jongen die zenders bouwde. Rond 1976 maakte hij er een voor mij. Ik sloot daar mijn cassetterecorder op aan, en kon in de tuin luisteren naar muziek van mijn eigen zender. Cool. Later had ik mijn eigen piratenstation, Oddway. Ik draaide alternatief: punk en wave. Zond uit op donderdagavond, als tegenhanger van de Soulshow. In de ether zat ik zo dicht mogelijk tegen Hilversum 3 aan. Ik had een slaapkamerstudio, maakte zelf jingles en had zelfs reclame-inkomsten, van de plaatselijke frietboer bijvoorbeeld. Toen alles in beslag werd genomen, was het einde verhaal. Het Alecto-paneeltje heb ik nog.”

Dual & SoloSound

“Mijn eerste eigen installatie bestond uit een Dual-draaitafel van drie kilo, een versterker van een vaag merk en SoloSound-speakers uit ’68 met een baspijp eronder. Die waren 100 watt, klonken echt vet. Nu staan overal in huis radio’s en cd-spelers, zelfs op de badkamer. In mijn studio in de tuin staan de platenspeler en de elpees. In de keuken luisteren we vaak naar YouTube-filmpjes op de laptop. Dan zet ik als een soort deejay de liedjes vast klaar, staan er tien browsers open.”

Eerste concert

“Mijn eerste concert was van Earth & Fire in 1975. Ze traden op in de gymzaal van het Blindeninstituut. Ik kende ze van Radio Noordzee, was geweldig om ze live te horen, al was het concert onbegrijpelijk hard. Ik heb nog met de bandleden gepraat, en mocht op de mellotron spelen.”

Live-beleving

“De live-beleving is iets heel aparts voor mij. Toen ik twaalf was kreeg ik een vriendinnetje met wie ik naar Kate Bush in Carré ging, wáánzinnig goed. De live-beleving is wel veranderd. Om te roken moet je naar een broeikast, en in plaats van rook, ruik je nu scheten in de zaal. In Ierland hebben ze daar wat opgevonden naar het schijnt: kastjes waar een rookgeur uitkomt. Maar ja, van Guinness ga je schijnbaar nog viezere scheten laten, haha. Ik vind het overigens wel begrijpelijk dat er in het popcircuit geen extra maatregelen worden genomen voor blinde bezoekers. Al zou het niet gek zijn als er bijvoorbeeld bij Pinkpop een paar buddy’s klaar zouden staan die blinden bij de hand nemen.”

Whiskey

“Live hoeft niet per se goed te zijn, neem Supergrass. Dat was zo afgrijselijk slecht, en die arrogante klootzakjes speelden amper een half uur. Vorig jaar ben ik bij Paul McCartney geweest in de Gelredome en laatst bij Moss in Tivoli. Geweldig, ik stond pal voor het podium. Moss is een ontdekking, net als Venice, folkachtige pop waarbij je na de eerste tonen volautomatisch naar een glas whiskey grijpt.”

Nederlandstalig

“Ik heb een zwak voor Nederlandstalig. In wezen is het natuurlijk onnatuurlijk dat Hollandse artiesten in het Engels zingen. Neem Krezip, hartstikke leuk bandje, maar zo zonde van dat kinder-Engels. Raymond van het Groenewoud zie ik als de uitvinder van het genre, een held. Doe Maar vond ik tof, Goede Doel ook, maar wat gladjes en doorgeproduceerd. Braak was een leuk Utrechts bandje, en Klein Orkest natuurlijk. Van nu vind ik Acda en de Munnik, Bløf en soms zelfs Jurk goed. En natuurlijk Daniël Lohues, uitvinder van de Nederlandse blues. [Zingt Doar Knap Ie Nie Van Op]. Zwaar onderschat is Grof Geschut. Die Leonie van der Klein rockt zó lekker.” [Zingt keihard Als ’s Nachts De Straat Zo Langzaamaan Een Beetje Stiller Wordt]. ”

Transparant geluid

“Ik ben geen geluidspurist, maar hou van het transparante, heldere geluid zoals mijn producer Jakob Klaasse dat voor elkaar krijgt. Tegenwoordig zit er vaak een vervelend laag in muziek en installaties. In autoradio’s bijvoorbeeld, dat irriteert me. Dat is net als met teveel zout in je eten, je raakt eraan gewend, maar eigenlijk proef je met een beetje minder veel beter. Maar het kan ook heel prettig zijn om bassen te voelen trillen. Onder mijn bureau heb ik daarom een subwoofer staan.”

Pandora & Spotify

“Ik probeer bij te houden wat er allemaal gebeurt op muziekgebied. Ik was een fan van Pandora, gaf je een favoriete artiest in, bijvoorbeeld Emiliana Torrini, dan kreeg je je eigen radiostation met allemaal verwante muziek. Spotify is ook goed, alleen kan ik niks van het scherm lezen, mijn computer maakt er helaas geen braille van en ook de spraaksynthesizer kan er weinig mee.”

Film

“Ik heb weinig films gezien, zit vrijwel nooit voor de tv. Je krijgt toch een halve beleving, krijgt heel veel niet mee. Voor laatblinden is dat anders. Mensen die later blind zijn geworden, kunnen zich er wat bij voorstellen, ik maak geen beelden, kan ik niet. Geluid en dialogen in de film komen toch vaak voort uit een beeldende handeling. En beeld werkt veel sneller dan tekst. Soms kun je in een oogopslag iets zien waar je twee minuten voor nodig hebt om het te beschrijven. James Bond bijvoorbeeld, gemaakt op actie, op beeld.”

Audiodescriptie

“Ik ben ooit in België naar een film naar een boek van Jef Geeraerts geweest met audiodescriptie. Dan wordt er een beschrijving gegeven bij het geluid: bijvoorbeeld hij steekt een sigaret op, hij loopt nu naar de bank, hij gaat zitten. Dan hoor je ook het roken en het lopen, twee audiolagen in een soort van dubbel hoorspel. Dat werkt wél. Dat staat in Nederland nog in de kinderschoenen, maar ik vind het heel interessant, zou dat veel vaker willen uitproberen.”

FC Utrecht

“Het komt wel nauw hoe zoiets wordt uitgevoerd. Ik ben een keer bij FC Utrecht geweest, waar een speciaal verslag voor blinden werd gemaakt. De verslaggevers beschreven bijvoorbeeld dat een voetballer zilveren schoenen aan had en een wit shirt. Daar kan ik niet zo veel mee, ik hoor liever waar de bal op het veld is, wat ze doen, wat er gebeurt op het veld.”

Maria Goos

“Met sommige films kan ik wél wat. Zoals Familie van Maria Goos, dat is een echte audiofilm. Daar zou je juist nooit gesproken ondertitels onder moeten zetten, zou zonde zijn. De teksten, de dialogen zijn prachtig genoeg, Goos is echt een tekstmens, zo geraffineerd. Ook de geluiden zijn goed te vatten, als mensen door de sneeuw stampen, dan hoor ik dat. Ik kan die film uitstekend beleven in de wereld die ik leef. Wat ook goed werkt, Engelse kostuumfilms, met héél véél tekst.”

Stomme film

“Wat ik wel fascinerend vind; de stomme film. Een film die je helemaal zelf kunt invullen. Het verhaal van Singing In The Rain vind ik mooi. Een actrice die goed was in een stomme film mislukt in een echte film, omdat ze een vreselijke stem heeft. Ooit heb ik live-muziek gemaakt bij een stomme versie van Phantom Of The Opera. In totaal stilzwijgen was zich voor mij iets enorms fascinerends aan het voltrekken.”

De favorieten van… Vincent Bijlo