Pink Faun 2X90i: Not fancy, just funky
Het merk Pink Faun is genoegzaam bekend bij ondergetekende, maar veel verder dan wat buizen kopen van de geestelijke eigenaar, Mattijs de Vries, was ik nooit gekomen. Tot ik op verzoek van de redactie mocht gaan werken met de D-POWER 2X90i versterker van het merk. Deze werd compleet met een Pink Faun interlink, een set luidsprekerkabels en een netsnoer aangeleverd. Interessant om zelf te ontdekken wat deze puur Nederlandse, kleinschalige fabrikant weet samen te stellen, want zijn roem is hem allang vooruit gesneld.
De D-POWER 2X90i is een geïntegreerde versterker met een drietal ingangen op lijnniveau. Het uitgangsvermogen is groot genoeg voor de meeste luidsprekers, met uitzondering van de meest hongerige high-end systemen, en genoeg voor de meeste huiskamers. Pink Faun pept de specificatie van het vermogen wat op door 2 x 90 Watt aan 4 Ohm te specificeren. Twee maal 60 Watt aan 8 Ohm is beter vergelijkbaar met wat andere merken opgeven. Naast de drie ingangen op de achterzijde vinden we daar zware luidsprekeraansluitingen die spades, blank draad en banaanstekkers accepteren. Via twee mini-jack-entrees zijn andere Pink Faun apparaten tegelijk met de D-POWER 2X90i aan en uit te zetten. Uiteraard is er een IEC-aansluiting voor de netspanning. De voorzijde toont niet de gebruikelijke draaiknoppen. Links en rechts van een behoorlijk grote display, die op afstand goed leesbaar is zonder te verblinden, vindt de eigenaar twee minischakelaars die samen functies combineren als ingangskeuze, aan/uit, volumeregeling en het maken van menukeuzes. Het is even wennen om op die manier te werken; handiger is het om de meegeleverde afstandsbediening ter hand te nemen. De menukeuzes bestaan uit onder meer factory reset, naamgeving van de ingang, lijnniveau instellen per ingang, HT-ingang bepalen en balansregeling.
Opbouw
Onder de kap is de D-POWER 2X90i van € 2.290,- voorzien van een door Pink Faun zelf ontwikkelde, digitaal aangestuurde volumeregeling met 75 standen, die telkens maar één weerstand in het signaal zet om het volume regelen. De versterker is opgebouwd rond een discrete voor- en drivertrap, een JFET klasse A versterker zonder tegenkoppeling. Deze schakeling neemt circa 75% van de signaalversterking voor zijn rekening, waarna een klasse D versterker het overneemt. Die klasse D versterker is daarmee beduidend eenvoudiger van opzet dan normaal, omdat versterkende opamps in de signaalweg overbodig worden gemaakt en door Pink Faun als discrete schakeling zijn uitgevoerd. Veel fabrikanten nemen gewoon de complete module af om een versterker te bouwen, Pink Faun bepaalt graag zelf hoe een versterker klinkt. Voor de goede orde, klasse D staat niet voor digitaal: het signaal blijft analoog van voor tot eind. De JFET en klasse D printen worden gevoed vanuit een 270 Watt transformator en een gelijkrichterschakeling met een totale buffer van 100.000 µF. De voeding van de voor- en drivertrap is per kanaal apart gestabiliseerd. Vanwege de zware voeding is het aansturen van stroomvretende luidsprekers geen probleem. Op de diverse printplaten vinden we zeer snelle diodes, low-esr condensatoren met zilver-mica bypass condensatoren en Allen-Bradley weerstanden in de signaalweg. Koppelcondensatoren zijn NOS militaire papier-olie types. Zodra de versterker van low-power naar bedrijf wordt geschakeld, laat de display een teller zien. Na 15 seconden is de versterker zodanig stabiel dat er geluid uit de speakers komt. Bij het opstarten staat in de display de “Polarity” aangegeven. INV betekent dat u de netstekker 180 graden moet draaien, of dat de aarde niet in orde is. Bij OK zit de netstekker goed en is de aarde in orde. Hebt u geen randaarde voor uw set beschikbaar, dan is de juiste fase door de 2X90i niet te bepalen; er staat dan altijd INV.
Opstelling
Tijdens het spelen gebruikte ik de IL-2-SE Pink Faun interlink (€ 249,-). Aan de uitgang komen de eveneens meegeleverde SC-3 LS-kabels (€ 375,-) of mijn eigen Chord Epic Super Twin voor bi-wiring. Het meegeleverde PC-1 netsnoer, waarvan de prijs in verhouding tot de versterker aan de hoge kant is (€ 575,-) kreeg ik mee omdat de meer passende PC-3(€ 295,-) niet op voorraad was. Normaliter maak ik altijd gebruik van zilveren Crystal Cable kabels, maar volgens Pink Faun is de versterker “allergisch” voor zilver. Vandaar de keuze om de eigen kabels van de fabrikant toe te passen. De grote set bestaat onder meer uit een NAD M50/52 digitale muziekspeler in combinatie met een Esoteric D-07 dac, terwijl de luidsprekers de PMC fact.8 types zijn. Een kleinere set maakt gebruik van het streaming-gedeelte van een Naim UnitiQute, die digitaal uitgaat naar een Micromega MyDac. In deze ruimte staan PMC Twenty.23 vloerstaanders ter beschikking.
Luisteren
De eerste FLAC files die in de grote set via de speler en de dac hun weg vinden naar de 2X90i zijn van Christy Baron. Haar eerste album ‘I Thought About You’ bevat het mooie nummer ‘Round Midnight’ waarop haar stem erg fraai staat afgebeeld. Daarnaast doet de band zijn best in een ruimtelijke omgeving muziek te maken. De Pink Faun versterker zet het geluidsbeeld naar voren neer in vergelijking met mijn eigen versterker. Hierdoor is de afstand tot de band relatief klein. Bekkens, die normaal ver achter de luidsprekers hoorbaar zijn, staan nu ongeveer op de hoogte van de luidsprekers zelf. Dat geeft een levendige indruk aan het geheel zonder te opdringerig te zijn. De totale weergave is, zoals ik steeds heb gemerkt, licht van toon. Helder en open. Tegelijk zou ik zelf iets meer warmte wel verwelkomen. Dit wordt zeker niet veroorzaakt door een tekortkoning in de lage tonen, want als de bas op een volgende track heel diep gaat, komt er heel wat energie uit de transmissionline poorten. In de juiste dosering, waardoor het laag niet alleen diep gaat maar tegelijk heel strak blijft en een mooi fundament vormt. Daarmee leg ik het algemene karakter van klasse D versterkers opnieuw bloot. Die klank blijft in de meeste gevallen onmiskenbaar. Kenmerken zijn detaillering, openheid, dynamiek, een strak laag en een groot frequentiebereik.
De keerzijde van de medaille is het ontbreken van een volledig vloeiende weergave, die bijvoorbeeld met een buizenversterker of een echte klasse A transistorversterker bereikbaar is. Pink Faun weet door het gebruik van een extreem goede voeding de ‘klasse D klank’ in positieve zin te beïnvloeden. Niet voor niets gaat bij elke goede versterker de regel op, dat er niet geluisterd wordt naar de schakeling maar naar de voeding. Na Christy Baron komt een aantal tracks voorbij van The Chieftains met een keur aan gastartiesten. Roffelende drums bewijzen opnieuw hoe strak de lagetonenweergave is; het geroffel verandert niet in een monotone dreun die alleen maar storend zal zijn. Je hoort de slagen op de vellen gescheiden van elkaar. Stemmen zijn prachtig gedefinieerd, krachtig in de weergave en laten de articulatie duidelijk naar voren komen. Eenmaal aangeland bij de zang van Joni Mitchell worden grenzen opgezocht met de s-klank in haar stem. Het moet op mijn luidsprekers zeker niet sterker aangezet worden en ik kan mij goed voorstellen dat Pink Faun inderdaad een afkeer heeft van zilveren kabels voor deze versterker. Die combinatie zou, als er onzuiverheden in het zilver zitten, scherp kunnen klinken. Wanneer op de op één na laatste track wilde Ierse violen de basis van de muziek vormen, profiteren die juist van de heldere klank en neigen niet naar enige scherpte. Het toont maar weer eens aan hoe afhankelijk wij zijn van de instellingen die de technicus in de studio maakt tijdens de opname en mix.
Dansen
Ongenadig bloot
Van een totaal andere orde is de cd ‘Sacrificium’, waarop in volle glorie de geweldige stem van Cecilia Bartoli is opgenomen. Het stereobeeld met het orkest achter de grande dame raakt tot net buiten de luidsprekers, die overigens zelf vrijwel verdwijnen uit het beeld. Net als eerder staat de stem echt vóór het orkest, zonder te dicht bij te komen waardoor luisteren vermoeiend zou worden. Netjes losgemaakt in het stereobeeld en daardoor blijven stemmen goed te volgen en duidelijk verstaanbaar. Ook als Bartoli zwaar inzet en het orkest haar volgt naar een hoger volume, volgt de Pink Faun slaafs haar wendingen en geeft geen krimp. Dat het onderhuids aan mij knaagt, dat ik nog steeds verlang naar een meer vloeiende weergave, is niet weg te halen. Tegelijk zal ik mij moeten realiseren dat ik nu niet luister naar mijn versterker van 18 mille. Gegeven de prijsklasse staat de 2X90i uitstekend te presteren in een opstelling die heel wat eigenschappen ongenadig bloot kan leggen. Zo is een 2 x 50 Watt eindtrap onlangs nog veel te licht bevonden in de opstelling, terwijl de in vermogen min of meer gelijkwaardige Pink Faun zich moeiteloos weet te handhaven. Een ander klassiek stuk is het pianospel van Martha Argerich die werken van Schumann uitvoert. Samen met een cellist die het grootste deel van de tijd naar achteren staat en soms zó zwaar inzet dat het instrument zich naar voren opdringt. De lichte toon van de 2X90I maakt het pianospel iets minder meeslepend. Een luidspreker die warmer van klank is kan geen kwaad. Ik weet inmiddels dat de fact.8 van PMC hier eveneens een beperking is in vergelijk met de grotere fact.12, die als ik deze tekst schrijf in bestelling staat. Al ben ik bang dat het vermogen van deze Pink Faun hetniet zal trekken aan de hongerige 12 met zijn rendement van 84 dB. Dat is echter giswerk en blijft daarom buiten beschouwing.
Dansen van vreugde
Het is de moeite waard om dezelfde muziek in een andere opstelling te gaan draaien. De versterker verhuist van de fact.8 naar een set Twenty.23 luidsprekers, opgesteld in een andere ruimte. Vanwege de luidsprekerkeuze in deze ruimte lever ik in op detail en krijg ik een meer gekleurde weergave, maar die warmere kleur is nou juist lekker om de piano wat meer body te geven. Het spel blijft virtuoos en neemt je mee; dat het totale kwaliteitsniveau dat van de fact.8 niet haalt, is helemaal niet zo erg. Recent heb ik Patricia Barber een beetje herontdekt en haar cd’s blinken vaak uit in geluidskwaliteit op hoge en middentonen, met helaas wel altijd te veel laag. Een goede oefening voor de 2X90i om de lage frequenties toch strak te houden en die niet in de weg te laten zitten voor de stem en overige instrumenten. Ik hoef mij geen zorgen te maken. Heerlijk los van de luidsprekers ontstaat een mooi stereobeeld met centraal Patricia Barber zingend en/of piano spelend. Het mag best gezegd worden dat de 2X90i hier een Naim NAP 100 (aan een UnitiQute) vrolijk achter zich laat. Behalve uiteraard in prijs. U krijgt voor het extra geld wel een meer open geluid en een heel rustige weergave, in de zin van meer gemak en meer dynamiek zonder stress in het geluid. Want de D-POWER is van geen kant saai of doods te noemen. Neutraal en levendig zijn eigenschappen die steeds door het hoofd gaan. Omdat de cd zacht is opgenomen komt een wat rare eigenschap van de volumeregeling weer naar voren. Van stap 1 naar stap 8 neemt het volume fors toe, daarna vlakt de toename af. Want ik zit al snel zo rond stap 35 als ik wat meer gas geef zonder tot oorverdovend niveau te geraken. De bediening van deze Pink Faun is even wennen. Om een einde te breien aan het luisteren snel naar ‘Tusk’ van Fleetwood Mac in een high resolution versie. De stampende rock blijft volkomen strak en staat breed in de kamer. De kleine PMC’s staan te dansen van vreugde onder het geweld van de voltallige band.
Conclusie
Onder de zoete tonen van Agnes Obel mag ik een afsluitende mening geven over de Pink Faun D-POWER 2X90i versterker, werkend in combinatie met een handvol Pink Faun kabels. Welnu, laat ik beginnen met de positieve eigenschappen die de versterker ten toon spreidt. Bij alle muziek die ik speel, merk je dat de ontwerper(s) nooit op zoek zijn geweest naar fancy gimmicks, maar zich juist hebben toegelegd op het met de hand vervaardigen van een versterker die de muziek alle ruimte geeft, die neutraal speelt met een eindeloos gemak en daarvoor zeer beperkt energie opneemt uit het lichtnet. Waar lang naar te luisteren is. Het is een versterker die modern van opzet is met zijn HT ingang, display en slimme volumeregelaar. Daar staat tegenover dat de koper zich moet realiseren dat het puur een versterker is en niets meer. Geen phono-ingang, geen USB-DAC aan boord, geen oogstrelende behuizing, geen mogelijkheid voor opname in een door domotica bestuurde set. De D-POWER 2X90i is er voor de muziekliefhebber die niet maalt om toeters en bellen. De man of vrouw die pure, onvervormde en detailrijke weergave wenst. Juist die luisteraar wordt door Pink Faun op zijn wenken bediend en ik kan hem of haar van harte aanraden eens te gaan praten met de makers in Rhenen. Intussen groeit bij mij het verlangen nader kennis te maken met het merk. Want op de prijslijst staat nog veel meer aan interessant materiaal.
Prijzen Pink Faun:
D-POWER 2X90i versterker € 2.290
PC-1 netsnoer (1,2 meter) € 575
PC-3 netsnoer (1,2 meter) € 295 (niet getest)
IL-2-SE interlink (80 cm) € 249
SC-3 luidsprekerkabels (2x2,5 meter) €375,-