Review Guru Audio QM60 luidsprekers – Uitdagend anders

Soms zijn producten nog echt onderscheidend, op een bepaalde manier eigenwijs en heel af en toe zelfs baanbrekend. De producten van het Zweedse luidsprekermerk Guru Audio zijn hier een treffend voorbeeld van. Hier geen rechthoekige kastjes met een zo gering mogelijke breedte voor minder "interieurverstoring", maar luidsprekers die een vormgeving bezitten die vooral is voortgekomen uit hoe ze volgens ontwerper Ingvar Öhman zouden moeten klinken.

Het gevolg is een assortiment dat tot op heden uit slechts drie onderling heel verschillende modellen bestaat, maar die gehoormatig gelukkig wel degelijk veel overeenkomsten bezitten. In deze test besteed ik aandacht aan Guru's referentiemodel de QM60. Niet de meest gemakkelijke jongen in de omgang, maar wel in staat tot heel bijzondere dingen!

De producten van Guru mogen zacht gezegd best als eigenzinnig worden betiteld. Want naast het concept en de vormgeving, is ook de weergave nogal afwijkend te noemen. Mijn eerste kennismaking met dit merk was een demonstratie van de opvallend brede maar ondiepe QM10 monitor op een audioshow. Wie ooit een model van dit merk heeft gehoord begrijpt meteen wat ik op dat moment als eerste heb ervaren. Want de tonale rijkdom, grootsheid en vooral het diepe en krachtige laag zijn echt uniek voor deze kastafmetingen. Wie nu vervolgens denkt dat het dan waarschijnlijk om een bonkend, hoofdpijn verzorgend fundament gaat, kan er bijna niet verder naast zitten. Want naast het echt diep doorlopende laag (gehoormatig 30 Hz) zijn het vooral ook de bovengemiddeld goede timing en het aanstekelijke weergavekarakter wat veel indruk maakt.

Naast het laag zijn trouwens ook het midden- en hoogbereik nogal afwijkend qua presentatie. Naast materiaalgebruik heeft dit onder andere te maken met een compleet andere optimalisatiemethodiek van het wisselfilter en de gebruikte luidsprekerunits. Terwijl namelijk de meeste fabrikanten hun best doen om een zo recht mogelijk frequentiebereik, optimaal fasegedrag en een mooie spreiding te krijgen, wordt er bij Guru meer gestreefd naar een curve die beter overeenkomt met zoals het menselijk oor geluiden opvangt. Hierbij worden bepaalde frequenties bewust wat sterker weergegeven en anderen juist wat meer verzwakt. Een mooi voorbeeld van de Guru denkwijze is de in de QM60 gebruikte tweeter. Naast het beoogde hoge rendement wordt er in het ontwerp niet alleen rekening gehouden met de frequentierespons, maar ook het optimaliseren van de impedantie die ontstaat bij wisselende belastingen. Hierdoor worden compressie en vervorming geminimaliseerd en kan deze tweeter veel meer vermogen dan een conventioneel ontwerp verwerken.

QM60
In tegenstelling tot de bestaande QM10 en de tamelijk nieuwe Junior monitorluidspreker, is het vloerstaande topmodel QM60 (31 cm breed, 35 cm diep en 94,5 cm hoog) van oorsprong niet als commercieel model ontworpen. In basis was dit model namelijk bedoeld als laboratorium instrument om de eigenschappen van het menselijk gehoor beter in kaart te brengen. Het weergeven van complexe akoestische signalen vereist namelijk een neutraal, breedbandig luidsprekersprekersysteem dat in staat is om op nauwkeurige wijze de verschillende timbres zo accuraat als mogelijk weer te geven. Hierbij dient tevens rekening te worden gehouden met de inherent optredende kleuring in het stereo principe door fantoom geluidsprojectie. Een volgende vereiste is om zowel een zeer lage vervorming te realiseren als golfvormen met een zeer hoge nauwkeurigheid te kunnen reproduceren. Als we al deze bijzondere eigenschappen bij elkaar optellen, lijkt deze luidspreker bijna overgekwalificeerd voor hifi-gebruik. Maar werkelijk accurate muziekweergave is nu eenmaal een bijzonder complex totaalgebeuren. Een gebeurtenis waarbij alle vier de hoofdparameters waar dit ontwerp van origine voor is ontworpen (timbre, dynamiek, timing en ruimtelijkheid), bijzonder goed van pas komen. Want wie wil er nu niet een ontwerp dat de werkelijk opgenomen muziekinformatie zo waarheidsgetrouw mogelijk kan weergeven?

Tot zover de uitleg over de oorsprong van deze QM60, maar hoe voldoet deze luidspreker nu eigenlijk in de dagelijkse praktijk? Wie het systeem in werkelijkheid ziet, valt net als bij de andere Guru modellen meteen de afwijkende vormgeving op. Voor tegenwoordige maatstaven nogal breed, voorzien van sterk afgeronde hoeken en groter lijkend dan hij werkelijk is. Mede door de witte hoogglans kleur van mijn testexemplaren en het 4 cm naar achteren plaatsen van de tweeter, waarover later meer - heeft het model wel wat weg van het Franse luidsprekermerk Elipson. De QM60 is een 2-weg basreflex ontwerp, maar wie hem voor het eerst ziet denkt meteen door de met zwart schuim afgedekte openingen in de voet, aan een transmissielijn. Wanneer ik deze onderkant aan een nader onderzoek onderwerp, ben ik toch wel min of meer verbaasd. In plaats van een verwachte voetplaat kijk ik namelijk recht in de halverwege de kast geplaatste baspoort en blijkt de rest van de onderzijde compleet leeg te zijn! Met andere woorden vormen de vier kastwanden van 18 mm MDF voor wat betreft de onderste helft van de kast, bijna een leeg omhulsel. Feitelijk is deze QM60 daarmee dus meer een monitorluidspreker voorzien van een doorlopend onderstel. Maar het wordt nog bizarder, want wanneer ik in de baspijp kijk, blijkt ook de binnenkant van het monitorgedeelte op de twee units en het filter na volledig leeg en dus zonder enige demping te zijn! Iets wat ook duidelijk merkbaar is als ik tegen de kast klop. Aan de voorzijde ontwaar ik ten slotte hoog in de kast de twee eenheden. Voor het laag is dat een 17,6 cm woofer die het enorme bereik van 20 Hz(!) tot 7000 Hz moet weergeven, terwijl vanaf 2000 Hz een 28 mm softdome tweeter met een soort van hoornconstructie wordt ingezet. Doordat deze unit ook nog eens 4 cm naar achteren is geplaatst ontstaat op natuurkundige wijze een optimaal fase- en tijdgedrag. De smalle rand vóór de tweeter zorgt daarbij bewust voor extra reflecties richting plafond. Hierdoor zou het verticale gedrag voor wat betreft de luisterpositie nog wat verder moeten verbeteren. Het rendement is met zijn 88 dB (2,83 volt / 1 meter) voor tegenwoordige maatstaven maar gemiddeld hoog, maar door het gunstige impedantieverloop van gemiddeld 7 Ohm en minimaal 6 Ohm, is er toch een bijzonder gemakkelijk aanstuurbare luidspreker ontstaan. Net zo bijzonder als eigenlijk het complete QM60 concept, blijken de onhandig hoog op de achterzijde aangebrachte banaanstekker aansluitingen. Misschien ideaal voor de fabrikant om de inwendige bedrading zo kort mogelijk te houden, maar visueel wordt het er in de huiskamer natuurlijk niet bepaald mooier op. Ook dient u rekening te houden met zeker één meter extra lengte bij uw luidsprekerkabels. En nog is de koek niet op als blijkt dat in plaats van de zeer veel toegepaste spikes, deze Guru-representanten op een soort van zachte rubberen voeten staan. Volgens ontwerper …hman is de beste koppeling van een luidspreker met de ondergrond helemaal geen koppeling. Want door een harde koppeling worden steevast hinderlijke trillingen en resonanties aan zowel de ondergrond als de kast weer teruggeven, wat de uiteindelijke weergave negatief zal beïnvloeden.

Luisteren

Mede door mijn eerdere ervaringen met de QM60 en de andere twee Guru-modellen op audioshows en bij enkele dealers, ben ik al enigszins voorbereid op wat voor type weergave mij te wachten staat. Toch ben ik nog enigszins verrast wanneer ik de ontdekkingstocht van deze toch wel cultobjecten in onze 32 m2 grote L-vormige huiskamer start. Volgens de ontwerper zijn ze bedoeld om dichtbij een achterwand te plaatsen en dat is doorgaans nooit zo'n probleem.

Maar de huiskamer audioset staat in het smalle gedeelte van de "L" en daar blijkt deze Guru-loot toch niet zo blij mee te zijn. Een duidelijk te veel aan laag en een te smal stereobeeld is het gevolg. De QM60Õs blijken zich vervolgens veel beter thuis te voelen bij een opstelling tegen de lange wand, waarbij de luidsprekers behoorlijk moeten worden ingedraaid. Versterker van dienst is de trouwe maar krachtige Naim Nait 5i en dat is samen met deze Guru's een combinatie die meteen al prima van start gaat. In een tijd waarin veel mensen trendmatig lp's ineens weer schijnen te herontdekken, trap ik dit keer met een vette knipoog af door juist met een super digitaal opgenomen pop/jazz album op de proppen te komen. Ik heb het dan over The Nightfly van muzikaal genie Donald Fagan (Warner Bros 92-3696-2). The Nightfly is niet alleen het eerste solo album van Fagan na Steely Dan, maar het was in 1982 ook één van de allereerste producties die compleet digitaal is opgenomen! Ai, eerste generatie digitaal en dan ook nog op dat "vreselijke" medium cd afgespeeld? Bij het starten van mijn favoriete nummer "I.G.Y." komen bij gebruik van deze Guru luidsprekers ineens een verrassend aantal zaken opvallend naar voren. Want hoezo een eerste generatie digitale opname op cd? I.G.Y. klinkt namelijk bijna alsof het net live is ingespeeld! De timing is spot on en heeft die zowel strak geproduceerde als ontspannen 'feel' die al het werk van deze meestermuzikant zo typeert.

De baspartijen zijn daarbij goed gedefinieerd, klinken soepel en zelfs drukvol in het laag, terwijl de vele (gedupliceerde) zangstemmen mooi humaan klinken en technisch perfect in de mix zijn ingepast. Overal in het stereobeeld hoor ik de bekende vele kleine geluidjes terwijl de vele verschillende lagen van deze multi track opname, toch uiteindelijk als een mooi groot totaalgeheel waarneembaar zijn. Grote klasse en dat is pas muziek herontdekken! Ook de rest van het gezin weet zich al snel uit te leven op deze veelzijdige nieuwe logee en ik moet dan ook bijna moeite doen om deze spierwitte luidsprekers naar de luisterruimte te slepen. Eenmaal in deze ruimte aangekomen staan al de nodige versterkers te trappelen van ongeduld om ook met deze bijzonder luidsprekers kennis te kunnen maken. 

Maar voordat ik van start kan gaan moet eerst de opstelling helemaal kloppen. En net als in de huiskamer blijkt dit toch allemaal wat minder logisch en lastiger te zijn dan ik met veel andere luidsprekers heb meegemaakt. Doorgaans heeft iedere ruimte wel een bepaalde "sweet spot" - een plaats waar de meeste luidsprekers goed tot hun recht komen. Maar deze Guru's vereisen met hun afwijkende afstraalgedrag en hoge energieafgifte (ook deels dwars door de dunne niet gedempte kastzijwanden heen!) toch wel de nodige extra aandacht. Uiteindelijk kom ik op een positie uit die de beide luidsprekers aanmerkelijk dichter naar elkaar toe brengt dan bij de meeste andere testluidsprekers en blijkt het noodzakelijk om de weergevers behoorlijk in te draaien om een goede openheid en focus te behouden. Maar zelfs dan blijf ik het lastig vinden om in de luisterruimte de totaalbalans helemaal goed te krijgen.

Dichter naar de luisterpositie toe vind ik de kracht en balans van het hoog in verhouding tot de rest van het spectrum het beste integreren. Terwijl als ik de weergevers verder naar achteren plaats het diepe laag juist beter met de rest samenvalt. Helaas vind ik dan ook het zacht getimbreerde hoog te veel aan kracht verliezen. Uiteraard zal een en ander zich per ruimte zeker weer anders reageren, maar de QM60's blijken toch bovengemiddeld veel aandacht te vereisen om het totaalplaatje echt goed en overeenkomstig de prijsklasse te krijgen. Wanneer ik uiteindelijk het beste compromis heb gevonden ga ik dit keer als eerste met de nieuwe Audio Research VSi75 ge•ntegreerde push pull buizenversterker aan de slag. Niet alleen omdat al snel blijkt dat de QM60 prachtig met de weergave van een mooie buizenversterker harmonieert, maar ook omdat de VSi75 over zowel het krachtige als opmerkelijk strakke laag en laag midden van KT120 eindbuizen beschikt en dat weet te koppelen aan een mooi levendig en opengetrokken midden/hoog bereik. Over het album Random Access Memories van Daft Punk (Columbia 88883716862) is inmiddels al veel gesproken en geschreven, maar het moet gezegd worden dat ik zowel deze opname als deze 'punchy' muziekstijl wel erg goed bij de QM60 vind passen. Zeker met de ook nog eens ritmisch aanstekelijke Audio Research versterker ontstaat een enorm krachtig totaalgeheel met een presentatie die nog het meest overeenkomt met de ervaring wat je tijdens een popconcert beleeft.

Uiteraard en gelukkig(!) gaat het niet zo loeihard, maar de baslijnen snorren dat het een lust is, je voelt een prettige druk op het middenrif en geen moment wordt de weergave irritant of loopt er iets dicht. De claim van ontwerper Öhman dat de tweeter bovengemiddeld hoog belastbaar is, snijdt zeker hout. Want zelfs op een kortstondig zeer hoog volume geeft het systeem geen krimp en blijft het hoog doortekend en zijn zachte karakter behouden. Een andere muziekstroming die ik qua sfeer en tonaal heel goed bij de QM60's vind passen is Jazz. Of het nu Dick Hayman op Reference Recordings, The Jimmy Cobb Quartet op Chesky of andere grootheden afspeel. Steeds opnieuw vallen de mooie volle klankkleuren en het veel rijkere tonale spectrum ten opzichte van veel andere luidsprekers op. Ook de ontrafeling van complexe signalen is een sterk punt van deze Guru's, hoewel de presentatie wel behoorlijk afwijkt van bijna alle andere luidsprekers die ik ken. De QM60 heeft namelijk een gulheid en een bepaald gemak wat je vooral bij grote weergevers uit de tachtiger en negentiger jaren tegenkwam. Tegenwoordig wordt vaak trendmatig meer voor een analytische, "neutrale", "snelle" en feitelijk misschien wel ietwat koele klankbalans gekozen. De QM60 en ook de andere twee Guru modellen doen daar in ieder geval zeker niet aan mee. In de laatste ronde zijn ook de andere aanwezige versterkers allemaal aan bod te gekomen en hoewel de herkenbaarheid van de QM60 zeker aanwezig blijft, zijn er toch opmerkelijke verschuivingen waar te nemen. Kiest u liever voor een solid state versterker, dan zou ik adviseren om voor producten te gaan die naast een mooie levendigheid ook de juiste 'push' en ritmegevoel hebben. Naim is hier een mooi voorbeeld van en er zijn nog wel meer representanten in deze "vijver" te vinden. Maar om de QM60 tot de best mogelijke prestaties te krijgen vind ik door de gemakkelijke aanstuurbaarheid de meerwaarde van buizen eigenlijk niet te negeren.

Conclusie

Een zeer enerverende test van een bijzonder en uitdagend luidsprekersysteem. De Guru QM60 is eigenlijk op alle vlakken een beetje vreemde eend in de bijt. De denkwijze is anders, de materiaalkeuze en kastconstructie zijn anders en het beoogde weergavedoel is ook al anders. Op zich is het streven van de fabrikant om zijn eigen idealen dermate vergaand en niet commercieel door te voeren zeker lovenswaardig te noemen, maar het zal ook het koperspubliek in twee kampen gaan onderverdelen. De ene groep vindt deze QM60 echt helemaal niets, terwijl de andere er helemaal mee weg zal lopen. Maar is dat niet veel beter als de grote berg actuele producten die eigenlijk helemaal niemand meer echt blij weten te maken? Producten die alleen nog maar door ontwerpers achter computers worden gegenereerd en waar niet meer naar "hoeft" te worden geluisterd omdat ze immers toch technisch "perfect" zijn? Nee, dan is de QM60 absoluut een verfrissende benadering. Een ontwerp dat daadwerkelijk nog in staat is een brede glimlach bij de luisteraar op te roepen en emoties los te maken waar muziek oorspronkelijk ook voor bedoeld is.

Prijs
Guru QM 60 € 6.995,-

Hear Everything Audio Import, tel: +31 (0)6-24613402, www.guruaudio-benelux.com