Audio Research VSi75 geïntegreerde versterker

Mede door het bewust gekozen beleid van de twee voorlaatste importeurs is een van de grootste Amerikaanse high end-iconen, in de vorm van het merk Audio Research, meer dan 10 jaar aan de Nederlandse audiopers en u als lezerspubliek onthouden. Gelukkig hanteert huidige importeur Audiac een ander beleid en worden wij eindelijk weer in staat gesteld om net als onze buitenlandse collega's ook over dit bijzonder fraaie audiomerk te schrijven. De eerste aftrap is er meteen al een om van te smullen. Wat te denken van een gloednieuwe relatief betaalbare geïntegreerde versterker met de genen van de prestigieuze Reference serie?

Het merk Audio Research staat om verschillende redenen al vele jaren met stip in de bovenste regionen van mijn recenseerverlanglijstje genoteerd. Waarom? Als eerste behoort dit door William Z Johnson al in 1970 opgerichte audiomerk tot de allereerste high-end ondernemingen ter wereld. In een tijd dat de elektronenbuis uit het leeuwendeel van de audio ontwerpen werd verbannen, geloofden Johnson en zijn team daarbij onverminderd in de specifieke voordelen die buizen boven transistoren hadden. Bijzonder was daarbij echter de wezenlijk andere insteek ten opzichte van veel andere buizenversterkerontwerpers uit die tijd. Want waar de meeste merken vooral streefden naar het 'ouderwetse' typische warm betoonde 'honingkleurige' buizengeluid, was het William veel meer te doen om een zo eerlijk en waarheidsgetrouwe benadering als maar mogelijk te verkrijgen.

De jaren zeventig was ook een periode waarin versterkers onderling nog enorme verschillen lieten horen. Solid state bezat toen generaliserend doorgaans een wat koele en 'harde' klankbalans, terwijl buizen in die tijd vaak een overmatig warm en week geluid lieten horen. Het moge duidelijk zijn dat de ontwerpen van Audio Research dan ook behoorlijk revolutionair waren. Ze boden niet alleen een geluidskwaliteit die voor die tijd ongekend hoog was, maar toonden vooral ook aan dat de 'verouderde' elektronenbuis tot gehoormatige aspecten in staat was waar de concurrentie op dat moment niet of nauwelijks een antwoord op had. Hoewel ook de buizentechniek en vooral de implementatie daarvan nooit werkelijk stil is blijven staan, is het in de jaren daarna toch vooral de transistortechniek die met grote sprongen vooruit is gegaan. Hierdoor is het eens zo grote verschil tussen buis en transistor vandaag de dag een stuk kleiner geworden.

VSi75
Ook al heeft Audio Research sinds het op de markt brengen van hun allereerste (VSi 60) geïntegreerde versterker al de nodige ervaring bij het vervaardigen van dit type versterkers opgedaan, toch ligt de specialiteit van deze Amerikaanse high-end fabrikant al sinds de start in 1970 bij het produceren van voor- en eindversterkers. Producten met een heel herkenbare 'mannelijke' industrieel uiterlijk die net zoals een merk als Harley Davidson, op treffende wijze de 'American way of life' uitstralen. Maar zelfs een 'instituut' als Audio Research kan niet om de veranderende consumentenbehoeftes heen. Hierdoor werd de productlijn niet alleen aan de onderkant uitgebreid, maar verschenen er ook daadwerkelijk nieuwe producten zoals een voorversterker met ingebouwde DAC en zelfs een heuse 'digital media bridge' (DAC met onder andere ingebouwde internet radio tuner en voorbereid op het bedienen van streaming audio toepassingen). De nieuwe VSi75 heeft dan ook duidelijk meegelift met de laatste nieuwe ontwikkelingen binnen Audio Research eigenaar, de Italiaanse Fine Sounds Group. Ook al zijn de afmetingen nagenoeg gelijk aan de 'goedkopere' VSi60 versterker, het uiterlijk, materiaalgebruik en bediening zijn toch wezenlijk anders.

Wanneer de opvallend handzame VSi75 (36,8 cm breed x 23,5 cm hoog,41,3 cm diep en 16,5 kilo zwaar) voor mij staat, is het naast de goed afgewerkte maar naar Audio Research maatstaven typisch basale behuizing, vooral de meerkleurige LCD display die mijn aandacht meteen trekt. Voor veel andere voornamelijk mainstream merken en de nieuwste Referentie modellen van dit Amerikaanse merk is het al lang geen bijzonderheid meer, maar in deze prijsklasse kwam ik het bij Audio Research nog niet eerder tegen. Naast de uitlezing van de ingang en het volumeniveau (103 stappen), kan met deze digitale display ook de biaswaarden voor elk van de vier eindbuizen worden uitgelezen. Met een speciale bijgeleverde kunststof schroevendraaier kan dan vervolgens middels een kleine potmeter aan de voet van iedere eindbuis, de bias op de vereiste waarde worden ingesteld. Hiermee is dan ook meteen duidelijk dat deze versterker over handmatige bias en geen autobias instelling beschikt. Op zich geen probleem als er buizen worden gebruikt die zich stabiel gedragen en er maandelijks even een biascontrole word uitgevoerd. Iets wat overigens zelfs kan plaatsvinden met de bijgeleverde, volledig metalen afstandsbediening!

Zoals het typenummer al min of meer prijsgeeft, beschikt de volgens het push pull principe werkzame VSi75 over 2 x 75 Watt continu vermogen aan 8 Ohm. Het vermogen wordt in dit geval gegenereerd door een viertal KT120 eindbuizen, aangestuurd door een volledig nieuwe voedingstransformator die speciaal voor dit type eindbuis is ontwikkeld. De breedbandige uitgangstrafo's zijn verder exact dezelfde typen als ook in de opmerkelijk goede Reference 75 eindversterker worden gebruikt. En daar blijft het in dit geval niet bij. Want ook in de belangrijkste componentkeuze zijn verschillende onderdelen van het REF75 concept gebruikt en is ten opzichte van de VSi60 de elco capaciteit zelfs verdubbeld! In het voorversterkergedeelte wordt zoals bij praktisch iedere Audio Research versterker van de bijna onverwoestbare 6H30 buisjes gebruikgemaakt en zoals het een goede geÔntegreerde versterker betaamt, zijn de signaalwegen kort en is het linker- en rechterkanaal onderhuids bijna helemaal gescheiden opgebouwd. Naast de vijf cinch (RCA) lijningangen en ÈÈn tape out, is het apparaat aan de achterzijde tenslotte nog voorzien van een eurostekker netentree en luidsprekerterminals voor zowel 4 als 8 ohm die alleen spades kunnen bevatten.

Small, bold & beautiful

Het aansluiten en vooral het daadwerkelijk in gebruik nemen van een nieuw audiocomponent is iedere keer opnieuw weer een spannende en vooral leuke gebeurtenis en al helemaal als het om zo'n illuster merk als Audio Research gaat. Een prettige bijkomstigheid is dat er ten tijde van deze bespreking door het samenvallen van verschillende andere testen, extra veel bijpassende audioproducten voorhanden zijn. Hierdoor kan niet alleen de flexibiliteit en universele inzetbaarheid van de VSi75 in verschillende combinaties worden onderzocht, maar kunnen ook de grenzen van deze dappere kleine, grote versterker worden opgezocht. Hoewel ik het noodzakelijke gebruik van een kleine steeksleutel om de spades echt voldoende in de luidsprekerterminals vast te kunnen draaien toch enigszins onpraktisch vind, is de rest van het aansluiten een fluitje van een cent. De chassisdelen op deze versterker zitten mooi ruim van elkaar gespatieerd en zijn zonder meer van een hoogwaardige, robuuste kwaliteit. Na het inschakelen verschijnt even kortstondig het Audio Research logo op het display, waarna een timer in beeld komt die tijdens het opwarmen keurig aftelt tot het moment waarop handmatig de mute schakeling opgeheven kan worden. Tijdens het opdraaien van het volume blijkt de onderste helft tot ongeveer getal 50, gereserveerd te zijn voor fijnzinnigheid. Zelfs op getal 50 is de muziek nog steeds niet echt luid en dat zal voor sommige mensen die gewend zijn aan de tegenwoordig veel voorkomende overgevoelige regelaars wel even wennen zijn. Voordeel van de hier geconstateerde fijnzinnigheid is dat je heel erg mooi een echt bijpassend achtergrondvolume kunt instellen. Iets wat extra veel zin heeft omdat de hier gebruikte regelaar ook heel zacht nog steeds alles laat horen. Pas boven getal 60 begint de versterker zich echt te roeren en wordt er een heel mooi volwassen plaatje met veel kracht en finesse neergezet.

Het laag loopt daarbij opvallend drukvol en diep door en heeft zeker voor een buizenversterker, heel veel controle, slam en oplossend vermogen. Dynamiek en expressie zijn van hetzelfde hoge niveau, waarbij kracht en fijnzinnigheid op een hele mooie wijze worden gecombineerd. In het middengebied komen we het handelsmerk van Audio Research tegen in de vorm van een mooie neutrale klankbalans met behoud van klankkleur en buizengrandeur. Het hoog is net als de rest van het spectrum tenslotte volkomen vrij van welke hardheid dan ook, waarbij door een combinatie van low level informatie en mooi gerijpte klankkleurschakeringen die mooie Audio Research signatuur heel herkenbaar wordt neergezet. Een van de meest bijzondere aspecten van deze VSi75 is het grote, omhullende ruimtebeeld. Het is niet de absolute kampioen 3D ruimtebeleving met een beeld wat 20 meter naar achteren wordt geplaatst zoals de Reference modellen dat kunnen, maar er ontstaat wel degelijk eenzelfde soort emotionele beleving en de mooie grootsheid van een live optreden. Vooral in de breedte kan het geluid zich ruim buiten de luidsprekers uitstrekken, waarbij focus, ritme en timing zeker niet vergeten worden. Bij het inzetten van de verschillende aanwezige luidsprekersystemen blijkt de VSi75 deze allemaal met verve aan te kunnen sturen. Uiteraard is de match met de een beter geslaagd dan met de ander, maar bij allemaal komt die mooie muzikale ziel, controle, kracht en precies de goede timing, heel fraai tot uiting. Als ik één album zou moeten noemen wat voor mijn beleving het meest overeenkomt met de kwaliteiten die ik in deze jongste Audio Research loot ervaar, dan kom ik bijna automatisch uit bij het ritmisch verstilde album Playground (ECM 2016) van de uit Frankrijk afkomstige drummer/songwriter Manu Katché. Samen met muzikale kompanen Mathias Eick op trompet, Trygve Seim op tenor- en sopraansaxofoon, Marcin Wasilewski op piano, Slawomir Kurkiewicz op contrabas en gastmuzikant David Torn op gitaar, is een waar muzikaal juweeltje van intiem en verstild muziekgenot ontstaan.

Opgenomen in de bekende Avatar Studios in New York City is samen met ECM producer Manfred Eicher een album ontstaan waarop eigenlijk alle muzikanten in dienst staan van het grote geheel. De blazers vrij direct maar ook vol, rijk en kleurrijk opgenomen, terwijl de andere instrumenten het geheel meer als een schilderij omlijsten en Manu waar nodig precies de juiste ritmische accenten plaatst. Playground lijkt een gemakkelijk album om weer te geven, maar is dat juist niet! Op een te 'gehaast' klinkende set die voor in de maat speelt, buitelen de muzikanten qua tempo en ritmiek bijna over elkaar heen en ontstaat er al snel een rommelig geheel. Bij een te sloom klinkende systeemsamenstelling wordt de muziek echter juist bijna slaapverwekkend en kun je jezelf bijna niet voorstellen hoe mooi dit album kan klinken als alles op zijn plek valt. De VSi75 weet met zijn robuuste en tevens ook verfijnde speelwijze deze muziek prachtig zijn eigen plek te geven. Alles heeft daarbij zowel de benodigde rust, ruimte, urgentie en momentum en het totaalgeheel klinkt daarbij dermate vanzelfsprekend, boeiend en ontspannend, alsof het totaal geen enkele moeite kost. Grote klasse! In een laatste ronde wordt deze Audio Research Benjamin bewust nog vergeleken met zijn speciaal in de luisterruimte gearrangeerde grotere en veel duurdere broers, de Ref75 eindversterker, waar hij direct vanaf is geleid en de prestigieuze Ref5 SE voorversterker. Al bij de eerste klanken is meteen te horen dat deze kostbare set een nog voller, grootser en vooral krachtiger plaatje neer weet te zetten. De muziek vloeit gemakkelijker en komt samen met het prachtige 3D ruimtebeeld dichter in de buurt van de realiteit. Toch gaat de VSi75 zeker niet af en zijn de genen van zijn grotere broers inderdaad duidelijk in het concept aanwezig. Het mooie daarbij is dat deze geïntegreerde versterker niet overal 'gewoon' wat minder goed in is, maar dat er door de puurheid van het concept een ander soort charismatische weergave is ontstaan. Een voorbeeld daarvan is de wijze waarop met de muzikale energie en zeggingskracht wordt omgegaan. Waar de Reference modellen dit met schier onuitputtelijke energie en grote spanningsbogen neerzetten, houd deze benjamin het allemaal wat kleiner, maar wel allemaal heel mooi verschaalt en eigenlijk net zo overtuigend. Samen met bijvoorbeeld een Sonus Faber Olympica 1 monitor of zelfs een vloerstaande Olympica 2 afkomstig uit dezelfde Fine Sounds Group, ontstaat dan een enorm aantrekkelijk muzikaal geheel wat nog maar heel weinig te wensen overlaat en vooral mooi laat zien waar relatief betaalbare high-end vandaag de dag al toe in staat is.

Conclusie
Mede door de relatieve betaalbaarheid en de zeer goede prestaties, kan ik mij met deze prachtige VSi75 geïntegreerde versterker bijna geen betere nieuwe start in de Nederlandse vakpers wensen. Laat u zich daarbij vooral niet misleiden door de handzame afmetingen en het hanteerbare gewicht van deze David, want de prestaties zijn zonder meer van bijzonder hoog niveau en ademen uit elke porie de kwaliteitsweergave waar Audio Research als merk groot door is geworden. Met andere woorden wordt hier een groot deel van de accuratesse en neutraliteit die je normaal alleen bij topkwaliteit transistorelektronica tegenkomt, naadloos gecombineerd met de dynamische expressie, 'schwung', vloeiendheid en het klankkleurspectrum van een zeer goed buizenontwerp. Kortom met deze 'mini'Reference versterker kun je weer eens echt ouderwets audiofiel uit je dak gaan zonder dat het meteen de wereld hoeft gaan kosten. Welkom terug Audio Research!

Prijzen
Audio Research VSi75 euro 8.250,-

Audiac B.V., tel: 030-6049000
www.audiac.nl