Recensie: Focal Aria 905

Ruim een jaar geleden had ik het genoegen te mogen luisteren naar het grootste systeem uit de Aria-serie van Focal, de Aria 948, die met zijn omvang nogal huiskamervullend was. Niettemin kon de conclusie niet anders zijn dan dat Focal met zijn nieuwe conusmateriaal (Flax) een weg is ingeslagen die regelrecht leidt naar hogere audiosferen.

De verfrissende Franse kijk op weergave kwam nogal onverwacht voor mij, terwijl ik meer dan 15 jaar met Focal heb gespeeld. Anders dan anders en vooral een vooruitgang, met een ongekend scherpe prijs. De lijn is doorgezet en ik prijs mij gelukkig, wederom één van de eersten te zijn die de laatste en kleinste Aria-telg aan de tand mag voelen. Is de Aria 905 net zo verrassend goed als de grote broer?

Heel erg veel kun je aan een luidspreker in de budgetklasse niet meer veranderen om hem beter te maken dan wat de concurrent aanbiedt. Het kastmateriaal is negen van de tien keer MDF, de gebruikte componenten in een wisselfilter mogen niet te duur zijn, want die zie je niet en dan prijs je jezelf uit de markt. Hetzelfde gaat op voor bekabeling en stands. Wat resteert zijn de gebruikte units en in dit geval specifiek het gebruikte conusmateriaal. De 13 cm Focal woofer heeft een conus waarvan het basismateriaal bestaat uit vlas. Een zeer licht natuurproduct met een holle vezel die voldoet aan alles wat een luidspreker-ontwerper verwacht: licht in gewicht, nauwelijks rekbaar, zelfdempend en de vezels zijn lang. Door de enorme hoeveelheden vlas die beschikbaar zijn, kan Focal uit de beste soorten kiezen en het materiaal op dikte sorteren. In een wooferconus gaat een dikkere bundel vlas dan in de conus van een middentoon-unit. Tijdens de productie wordt het vlas omgeven door twee lagen glasfiber-materiaal met een dikte van maar 0,04 mm. Het resultaat is een zeer lichte conus, die gemakkelijk machinaal te fabriceren is, met een hoge stijfheid en lage kostprijs. Focal is al sinds jaar en dag bekend van de inverse dome tweeter. In de Aria-serie is het materiaal van de dome een legering van aluminium en magnesium en het 25 mm membraan wordt opgehangen in poron. Voor beide units is gekozen voor krachtige magneten om een rendement van 89 dB mogelijk te maken.

Het uiterlijk met de walnoothouten zijwanden is niet geheel in overeenstemming met mijn smaak, maar dat is persoonlijk. De (naar verwachting) chique uitvoering in zwarte lak was ten tijde van het schrijven nog niet beschikbaar. De baffle en de achterzijde zijn afgewerkt met leer, de bovenplaat is van glas. Een met magneten bevestigd frontje is standaard. De bijbehorende stand (meerprijs) heeft een met glas afgewerkte voetplaat en een aluminium zuil. Aan de achterzijde van de luidspreker vinden we een enkele aansluiting voor de luidsprekerkabel en op de voorzijde, onder de woofer, zit de reflexpoort. In het achterpaneel zit een voorziening om de Aria 905 aan de muur te kunnen hangen. De luidspreker zelf meet een bescheiden 334 x 212 x 245 mm en weegt net geen 6 kilo. De summiere technische gegevens melden een nominale impedantie van 8 Ohm met een minimumwaarde van 4 Ohm. Het frequentiebereik loopt van 60 Hz tot 28 kHz (+/- 3 dB) en het -6 dB punt ligt voor de woofer op 52 Hz. Voor de scheidingsfrequentie tussen de twee units koos Focal 2500 Hz.

Om een budgetluidspreker te beoordelen moet je als recensent een set samenstellen die in dezelfde klasse zit. Daarom werd eerst geluisterd met een Micromega MyAmp versterker die via een digitale ingang signaal ontvangt van een Naim UnitiQute die als netwerkspelers werkt voor de op een NAS opgeslagen FLAC, WAV en ALAC files. Een versterker van 2 x 30 Watt met ingebouwde digitaal-naar-analoog-converter die maar 499 Euro kost en veel grootser presteert dan je zult verwachten als je ziet hoe klein hij fysiek is. Een stap hoger is het aansluiten van de UnitiQute als compleet all-in-one systeem (1649 Euro). In hoeverre zal de Aria 905 meegroeien? Om tenslotte alle zeilen bij te zetten en als digitale, streamende bron een Bluesound Node te pakken, gekoppeld aan een NAD M51 DAC/voorversterker met Exposure 3012S2 monoblokken van elk 100 Watt (samen 4246 Euro). Kabels houd ik zo standaard mogelijk, AudioQuest voor digitaal en ethernet, Supra luidsprekerkabels en netsnoeren die netjes zijn afgeschermd maar niet meer kosten dan luttele tientjes. De Aria 905 plaats ik op de bijbehorende stands, netjes ingedraaid richting de luisterplek, op de korte zijde van de ruimte. Noodgedwongen slechts 40cm uit de muur, wel op ruim 75cm van de achterwand.

De importeur was zo vriendelijk om de Aria 905 alvast flink in te spelen, maar toch kwam de Aria 905 later nog verder los toen ik fors gas kon geven met de mono-eindversterkers. Maar voordat ik daar aan toe kom, mag de MyAmp aan de slag. Om in Franse sferen te blijven is de eerste CD die ik stream van Hélène Segara met de titel Quand L’Éternité, waar Hélène nummers zingt met een groot orkest en dat is voor een kleine versterker vaak niet heel gemakkelijk. De MyAmp heeft al eerder bewezen uitstekend om te kunnen gaan met lastiger werk en laat mij ook nu niet in de steek. Geluid komt goed los van de luidsprekers en zet een behoorlijk stereobeeld neer. De weergave van de lage tonen is terughoudend in deze opstelling, wat in een kleine ruimte vaak geen kwaad kan. Tenslotte is de Aria 905 juist gemaakt om ook in een kleine ruimte te presteren. Dat stereobeeld waar ik het net over had, is een overtreffende trap beter als ik overga naar Agnes Obel. Riverside zet zelfs stemmen op de juiste hoogte en laat de piano iets naar achteren geplaatst zijn werk doen, tussen de vocalen die Agnes allemaal zelf heeft ingezongen. Het geluid is lichtvoetig, aangenaam en goed genoeg om met veel plezier het luisteren in een studeerkamer mogelijk te maken.

Tot meer in staat

Toch is de Aria 905 tot meer in staat en dat bewijs ik voorlopig graag door de luidsprekers aan te sluiten op een Naim UnitiQute, met de gedachte dat Naim en Focal intussen één bedrijf zijn geworden. Inderdaad is dit andere koek, voor meer dan drie maal de prijs weliswaar. Terwijl Agnes doorspeelt en intussen is overgegaan naar het nummer Beast heeft de Aria 905 nu ineens veel meer zeggingskracht en is het vrijblijvende verdwenen. Het laag is duidelijk verder aangezet, is strakker en heeft meer kracht in huis. De weergave is warmer geworden, noem het volwassen. De combinatie Aria 905 en UnitiQute is heel fraai en goed genoeg om een huiskamer vol te spelen met muziek. Zo zijn de akoestische instrumenten op de CD These Days van Paul Stephenson uitermate fraai en zuiver van toon. De stem van Paul is menselijk en heeft de warmte die er hoort te zijn bij zulke intieme muziek, die menig vrouwenhart doet smelten. Het stereobeeld is niet heel veel beter geworden, het is veel meer de klank als geheel die erop vooruit gaat. Het stereobeeld is zelfs minder diep geworden dan daarnet. De MyAmp heeft dat aspect echt heel goed voor elkaar, iets dat de Aria 905 ook direct laat horen. Na wat tracks van de CD Tourist van St. Germain, die lekker door de ruimte galmen en bonken met elektronisch geweld, mag ik toch graag naar meer traditionele muziek terugkeren en kies ik voor Till Brönner met Oceana. Heerlijke relaxte jazz met af en toe zang, maar merendeels instrumentaal werk. Een CD die ik vaak in de huiskamer op een groot systeem draai. Juist omdat het laag (dat in de opname is opgeschroefd) alle kanten uit gaat, is het een mooi moment om nog zwaarder geschut in stelling te brengen.

Met opgewarmde versterkers is het snel schakelen naar Exposure monoblokken die echte grip kunnen uitoefenen op luidsprekers. Kleine luidsprekers op hun donder geven met zware versterkers: ik ben er gek op en dus draai ik met Till gewoon door. Het is opvallend hoeveel meer rust er in de weergave komt. Waar de lage tonen daarnet onder invloed van de Naim over het randje gingen, zijn ze nu strak en afgemeten geworden. De kleine Aria 905 groeit met het systeem mee en bewijst wederom dat een mooie monitor, die de juiste kwaliteiten in huis heeft, optimaal kan profiteren van een grote versterker. Een Hammondorgel spettert nu de luisterruimte in, de aandacht is veel beter bij de muziek te houden en het stereobeeld is groter dan ooit geworden. Als ik nog even teruggrijp naar Paul Stephenson, valt nu de mond open. De Aria groeit boven zijn afmetingen en prijs uit. Dit is echt een heel fraai systeem, dat net als zijn grote broer Aria 948 ver boven zijn prijsklasse uit kan groeien als je hem op de juiste manier aanstuurt. Deze kwaliteit heeft weinig meer te maken met studeerkamergeluid, dit is muziek weergeven op een volwassen manier die tot luisteren dwingt. Het geluid vloeit, is rijk aan detaillering, terwijl de akoestische instrumenten excelleren. Tweede stemmen die eerder niet opvielen, vullen Paul aan op een harmonieuze manier. Terecht zult u stellen dat de DAC en de eindversterkers qua prijs niet in verhouding staan tot de prijs van de luidsprekers. Maar stel nu eens dat u het budget hebt voor een dergelijke opstelling zonder de ruimte te hebben voor grotere luidsprekers. Dan garandeer ik u dat u lang en gelukkig zult leven met de Aria 905 op zijn eigen stand. Ik moet mijzelf losscheuren om nog iets klassieks te spelen en kom uit bij François Chaplin die de Nocturnes van Chopin speelt. Solo piano en dus erg lastig om goed weer te geven. Inderdaad, de Aria 905 kent ook zijn beperkingen en zal een vleugel nooit zo geweldig in de ruimte zetten als een luidspreker van een meter hoog (of meer) dat kan doen. Waar het aan ontbreekt is het diepe laag, gevormd door de resonantie van de kast van de vleugel en het binnenwerk. Die geweldige kracht waar een forse woofer voor nodig is. Wat wel lukt is een scheiding aanbrengen tussen de snaren en de kast. Ach, in de Aria-serie zitten ook grotere tot veel grotere exemplaren en ook die hebben allemaal mooie woofers met een vlasconus.

Omdat ik heel lang Focal luidsprekers heb gebruikt, beginnende met een bouwpakket en eindigend in de Utopia-range, durf ik wel te zeggen dat Focal met de Aria een andere weg is ingeslagen. Gedeeltelijk zal het nieuwe conusmateriaal bijdragen aan de huidige geluidskwaliteit die Focal biedt, maar ik denk dat er ook een frisse wind is gaan waaien op de R&D-afdeling. De toonzetting is tegenwoordig anders. Waren er vroeger nog wel eens problemen om de tweeter te matchen met een systeem, tegenwoordig zijn de tweeters net zo gedetailleerd als vroeger, maar veel zachter van aard en beter afgestemd op het rendement van de woofer. Daar moet u dus van houden, het vertrouwde Focal-geluid heeft een metamorfose ondergaan. Voor mij staat als een paal boven water dat de kleine telg één van de lekkerste monitoren is, in relatie tot zijn prijs misschien wel de allerlekkerste. Op een kleine versterker zijn de prestaties al goed, een stap hoger worden ze alleen maar beter en met een zware versterker zetten ze de wereld behoorlijk op zijn kop. Natuurlijk niet op het niveau van veel duurdere luidsprekers, want dat kan niet voor de prijs. Zelfs de Aria 905 ziet daar geen kans toe. Wat ik u kan meegeven is de raad om naar een dealer te stappen om te gaan luisteren, dan naar de prijs te kijken en nogmaals te luisteren. De Aria 905 is een wondertje en verdient veel aandacht van muziekliefhebbers.

Prijzen:

Importeur:

Gebruikte muziek (onder meer):

Gebruikte apparatuur:

Digitaal:

Versterking:

Luidsprekers:

Netwerk:

Kabels:

Accessoires: