Showverslag: A Real Analog Breakthrough bij Chattelin Audio Systems

Een dealershow met een titel als deze kan rekenen op mijn warme belangstelling. Tenslotte ben ik niet alleen een muziekliefhebber, maar ook een vinylliefhebber. En een breakthrough? Inmiddels loop ik lang genoeg mee in het Hifi-wereldje om te weten dat ook in het audiosegment geldt dat de soep nooit zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend. Tegelijkertijd weet ik dat wanneer deze dealer een dergelijke aankondiging doet, ik in ieder geval iets moois kan verwachten. Terwijl ik dit schrijf, komt mij een luistersessie voor de geest die ik minder dan een jaar geleden had in ditzelfde pand. Met de Magico Q7 luidsprekers en de versterkers van Soulution; geweldig, lees er mijn bevindingen maar op na op Hifi.nl. Een uitstekende reden dus om ook nu weer op zondag af te reizen naar de Anna Paulownastraat in Den Haag om de tweede en laatste dag van de show bij te wonen.



De analoog liefhebber
Op de aangekondigde openingstijd stap ik het fraaie pand binnen en nog voordat ik hem gezien heb, weet ik door de bij de deur tentoongestelde bakken met LP’s en CD’s al dat ook Gerrit Nutters met een deel van zijn muzikale voorraad aanwezig is. Ik tref hem aan in gesprek met Jan Splinter, de zakelijke partner van Peter Chatelin. Jan vertelt me dat Peter deze dag zelf wat later begint omdat hij vanavond nog op moet treden met zijn band Pink Project. Voor mij als schrijver van dit verslag geen enkel probleem, want van de twee eigenaren van Chatelin Audio Systems is juist Jan de gepassioneerde analoog liefhebber die zijn hele leven al bezig is met muziekweergave vanaf vinyl. Hij kan digitale bronnen ook enorm waarderen maar geeft uiteindelijk altijd de voorkeur aan vinyl. Dat komt in zijn oren het dichtst bij zijn referentie; het geluid van een live uitvoering zoals hij die regelmatig bijwoont in bijvoorbeeld het Concertgebouw in Amsterdam.

Enthousiast vertelt hij over vinyl en over de comeback van het zwarte goud. Gedurende de laatste vier a vijf jaar heeft hij gezien hoe ook de markt voor draaitafels weer aantrekt en hij heeft zich er hard voor gemaakt dat er in deze winkel enkele draaitafels staan opgesteld. Vooralsnog beperkt hij zich tot de modellen van het Amerikaanse VPI en het Duitse Clearaudio. Van die laatste fabrikant is hij vooral ook gecharmeerd van de fraaie MM en, meer nog, MC elementen. Met deze twee merken kan hij op analoog gebied het doel van Chatelin Audio Systems bereiken; binnen iedere prijsklasse een systeem samenstellen dat garant staat voor een zo optimaal mogelijke muziekweergave.



Optimaliseren van vinylweergave
In de loop der jaren heeft Jan veel aandacht en energie gestoken in het optimaliseren van zijn eigen audio installatie. Hij werkt daarbij al jaren samen met zijn goede vriend Harry Jansen. De liefde voor muziek en de optimale weergave daarvan heeft hen samengebracht. Terwijl Jan en ik in gesprek zijn, is Harry ondertussen in de luisterruimte begonnen met een demo van het daar opgestelde systeem. Harry is van huis uit een opticien die zich op zijn terrein steeds verder gespecialiseerd heeft. De daarbij benodigde kennis, nieuwsgierigheid, kunde en vaardigheden is hij op een gegeven moment gaan gebruiken in dienst van zijn muziekpassie. Hij heeft zelf zijn eigen luidsprekers gebouwd en ook de draaitafel, die steeds verder getweaked wordt, is een eigen ontwerp. 

Chattelin Audio Systems - The Breakthrough

Het wordt de hoogste tijd om het te hebben over de ‘analog breakthrough’ van deze show. Een Classic Direct Drive draaitafel van VPI die volgens Jan grensverleggend is. Hij wordt daarin gesteund door één van de bekendste LP goeroes op deze wereld; de Amerikaan Michael Fremer, auteur van o.a. het gezaghebbende blad Stereophile. Deze man vergelijkt de kwaliteiten van de 30.000 dollar – in Nederland 39.000 euro - kostende VPI Classic Direct Drive met zijn 3D geprinte arm zelfs met die van de in zijn ogen beste draaitafel ter wereld, de 160.000 dollar kostende Australische Continuum Caliburn met Cobra-arm.



Jan was al langer op zoek naar een referentie draaitafel voor de nieuwe  geoptimaliseerde  luisterruimte van Chatelin Audio Systems. Deze ruimte, waar in de nabije toekomst uitsluitend de absolute topsystemen zullen kunnen worden beluisterd wordt momenteel gerealiseerd  in een groot monumentaal pand elders in Den Haag. In deze VPI heeft hij de ultieme bron gevonden om de daar reeds aanwezige Wilson Maxx luidsprekers van een muzieksignaal te voorzien. Ondertussen zit ik te popelen om deze prachtige draaitafel eens aan het werk te horen en te zien en we verhuizen dan ook naar de aangrenzende luisterruimte, waar Harry net op het punt staat om voor een nieuwe groep luisteraars een toelichting te geven over de gebruikte set. 

Chattelin Audio Systems - De Set

Op de VPI Classic Direct Drive draaitafel staat een 3D geprinte arm van kunststof die aan de achterkant een vierkante vorm heeft en aan de voorkant rond eindigt. De wanddikte varieert over de lengte van de arm. Het resultaat is een lichte, stijve arm zonder resonanties. De effectieve massa is met 5 à 6 gram extreem laag. Aanvankelijk was het plan om tijdens deze show een Clearaudio Goldfinger Statement PU element te gebruiken. Nadat het element gemonteerd was bleek echter dat het transportschade opgelopen had; één kanaal werkte niet. Aansluitend werden diverse andere elementen geprobeerd waarna uiteindelijk besloten werd om het Colibri element van Aalt Jouk van den Hul te gebruiken.



Harry vertelt dat één van de voordelen van deze arm is dat de VTA op eenvoudige wijze aangepast kan worden, ook tijdens het spelen. Ik weet dat met het op extreem nauwkeurige wijze plaatsen van de naald in de groef klankmatig veel winst kan worden behaald. Wat ik niet wist is dat, aldus Harry, daardoor de door de fabrikant als optimaal aangegeven naalddruk veranderd kan worden, met als resultaat een nog verder gaande verbetering van de geluidskwaliteit. In het geval van dit element hebben we het dan over een aanbevolen naaldkracht van 1,5 gram, terwijl die naaldkracht nu teruggebracht kan worden naar 0,9 gram.



In geval van een Clearaudio element geldt volgens hem precies het tegenovergestelde; hier geeft ingeval van een optimale naaldpositie een iets grotere naalddruk juist een geoptimaliseerd klankmatig resultaat. Hij heeft ontwerpers daar al meerdere malen op gewezen maar zij willen daar geen ruchtbaarheid aan geven. Opzich kan ik mij daar iets bij voorstellen. Tenslotte zijn er slechts weinigen die hun systeem dermate kunnen optimaliseren dat zij ook daadwerkelijk gebruik kunnen maken van dit gegeven. Ik ga hier wat uitgebreider op in omdat het mijns inziens een goede illustratie is van de minutieuze wijze waarop Jan en Harry hun analoge systemen klankmatig optimaliseren. Tegelijkertijd bedoel ik dit dus niet als een uitnodiging om zelf te gaan experimenteren met de naalddruk, buiten de door de ontwerper van het element genoemde grenzen. Integendeel.
Tijdens de demo wordt de VTA door Harry steeds opnieuw aangepast aan de dikte van de gebruikte LP. Hij vindt het heel vervelend dat hij het Clearaudio element niet kan gebruiken, want volgens hem wordt het geluid dan nog eens met een factor drie verbeterd. Ik kan me er niet zo veel bij voorstellen, maar ik kom graag opnieuw luisteren wanneer er later dit jaar opnieuw een demo met deze set zal worden gegeven, ditmaal met het geplande en inmiddels opnieuw bestelde Clearaudio-element.



Maar laten we de rest van deze set eens bekijken. De draaitafel staat op een ondergrond die in mijn ogen optimaal is. Ik heb het dan over een Minus K platform zoals dit gebruikt wordt in bijvoorbeeld laboratoria, als basis voor een sterke microscoop. Ieder Minus K platform is afgesteld op het specifieke gewicht dat het moet dragen c.q ontkoppelen. In dit geval is dat het gewicht van de zwaardere SME draaitafel die daar eerder op stond. Nu de VPI draaitafel die plek ingenomen heeft, moest er enig gewicht worden toegevoegd en dat is de reden dat er een marmeren plaat onder de draaitafel ligt.

Maar daarmee zijn we er nog niet. De motor van de draaitafel is er één die ontwikkeld is voor het gebruik in onderzeeërs. Deze motor is dus geruisloos en heeft geen last van cogging. Het aandrijven van het plateau gaat dus niet schoksgewijs, met alle gevolgen van dien,  maar in één vloeiende beweging. En ook met deze constatering hebben we nog steeds niet alle kwaliteiten van de draaitafel beschreven.  De standaard voeding van de motor is namelijk vervangen voor een exemplaar van Harry’s hand die draait op accu’s. En dan niet zo maar accu’s maar de meest laagohmige accu’s die er te krijgen zijn, met alle voordelen van dien.

Okay, je mag dus stellen dat er alles aan gedaan is om het signaal van het element op een zo optimaal mogelijke wijze, zonder storende resonanties etc., zo schoon mogelijk de draaitafel te laten verlaten. En dan. Dan zorgt Crystal Cable Absolute Dream bekabeling voor het signaaltransport naar de Soulution 750 Phono voorversterker, gevolgd door de Soulution 721 voorversterker en de werkelijk schitterende Soulution 711 eindversterker. Bijna zou ik de luidsprekers vergeten; de Sasha 2 weergevers van Wilson Audio. Eén van de aanwezigen vraagt naar het financiële plaatje dat aan dit geheel hangt en ik moet onwillekeurig denken aan die gevleugelde woorden; Wanneer je vraagt naar de totaalprijs van deze set dan kun je hem niet betalen. Jan Splinter maakt ter plekke een grove berekening en komt uit op een totaalbedrag van een slordige twee ton.

Chattelin Audio Systems - Luisteren

Harry vertelt dat hij vooral van muziek houdt en dat hij dus niet uitsluitend audiofiele opnamen zal draaien. Hij voegt meteen de daad bij het woord door te kiezen voor een pianoconcert van Beethoven in een oude live-uitvoering van Arturo Benedetti Michelangeli. Ik sluit mijn ogen en ik ben acuut los van de ruimte waarin ik mij bevind. Ik ga volledig op in het mij bekende, en door mij geliefde pianoconcert. Pas wanneer de laatste tonen uitsterven, open ik mijn ogen. En ik weet; dit is iets heel bijzonders. De piano staat zo stabiel in het beeld, zo absoluut zonder zweving, met zo’n krachtig fundament; dit is uitzonderlijk fraai. En ik herken wat Jan Splinter zegt; deze analoog weergave komt zeer dicht bij een live concert beleving.



De weergave doet me denken aan een eerdere sessie die ik in deze HighEnd winkel van Peter Chatelin meemaakte; de aan het begin van dit artikel genoemde situatie waar ik de Magico Q7 luidsprekers beluisterde in combinatie met  Soulution versterking. Wat beide situaties met elkaar gemeen hebben, is dat in beide gevallen het systeem getuned is door Master tuner Peter Chattelin. Een verzameling High End producten aan elkaar knopen kunnen er meerdere. Een High End set op deze manier aan het klinken krijgen, kunnen er slechts weinigen. Peter Chattelin behoort tot dit selecte, uitgelezen gezelschap. Zoals ik ook op de onlangs gehouden X-Fi show in Veldhoven weer heb mogen constateren, waar de door hem getunde set rondom de mooie Magico S3 luidsprekers mij kon bekoren met een geweldig involverende, muzikale sound. Iets wat ik niet gewend ben op shows aan te treffen. Maar niet iedereen is dan ook bereid om in juni, enkele maanden voorafgaand aan de show, al onderzoek naar de ruimte uit te voeren.



Ik word uit mijn overpeinzingen gewekt doordat Harry vervolgt met in mijn oren één van de mooiste vrouwenstemmen die ik ken; Eva Cassidy. Hoe vaak ik haar ook hoor, op een mooie installatie zorgt zij steeds opnieuw voor kippenvel. En dat doet ze nu dus ook. Dan volgt een LP die meegebracht is door één van de showbezoekers; Jan Gunnar Holt; Living. In de verte doet hij me denken aan Keith Jarrett. Maar dan, in mijn oren althans,  zonder de gedrevenheid van deze Amerikaanse pianist. Klankmatig staat de piano echter opnieuw als een huis. Eveneens komt het karakter van het touchee fraai naar voren.

Onwillekeurig moet ik denken aan een opmerking die ik op internet las in de aankondiging van deze show; Strak en stil zoals we kennen van digitaal, met de dynamische expressie en vitaliteit van analoog. Een nummer van Count Basie’s High Voltage Chicago album klinkt door de ruimte en ik vraag mezelf af; wie zei dat vinyl geen dynamiek heeft? Wow, wat is dit dan? Dan volgt een nummer dat mijns inziens vanaf een digitale bron nooit zo realistisch kan klinken als vanaf het zwarte goud. ‘A Foggy Day In London Town’ van Ella Fitzgerald en Louis Armstrong. Heerlijk, zo muzikaal, zo meeslepend, zo hartverwarmend.



Harry draait onvermoeibaar verder maar voor mij is de conclusie al duidelijk. Dit is het muzikaalste analoge systeem dat ik ooit heb mogen beluisteren. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat het systeem met een Clearaudio Goldfinger Statement PU element nog realistischer kan klinken.  Al laat ik mij graag overtuigen van het tegendeel.



Jimmy Hendrix komt voorbij en dit is de eerste keer dat ik werkelijk geraakt wordt door zijn muziek. Hij kan dus echt geweldig gitaar spelen en ook zijn stem klinkt zeer overtuigend. Mits de installatie het over kan brengen. Een Japanse audiofiele opname van een duel tussen een bassist en een drummer, een in een tent opgenomen nummer van Billie Holiday, Rob Wassermans album Duets, een geweldige Philips opname van een Schubert pianotrio door het Beaux Arts trio, zangeres Amy Antin; alles klinkt even realistisch, muzikaal en meeslepend.

Dan komt het moment dat Jan Splinter de demo overneemt van Harry Jansen, te beginnen met een beschrijving van de gebruikte set. Tenslotte zijn er weer enkele nieuwe mensen binnengekomen en wordt het tijd om stoelen voor hen vrij te maken.  Tijd ook voor mij om huiswaarts te keren. Voldaan door de opgedane muzikale indrukken en onder de indruk van de tuning van de set door Peter en de wijze waarop Jan en Harry zich inzetten om de analoge muziekweergave te optimaliseren en voor iedereen die het maar horen wil op ultieme wijze in leven te houden. Ik verheug me nu al op een bezoek aan die nieuwe high end luisterruimte die elders in deze mooie stad Den Haag zal verrijzen.