Hoe kies je het beste multiroom-systeem?

Vijf jaar geleden was een multiroom-systeem kiezen net iets eenvoudiger. De keuze in het betaalbare segment was bescheiden en beperkt tot een of twee merken. Inmiddels is iedereen op de multiroom-trend gesprongen. Kiezen wordt steeds moeilijker, gewoonweg omdat de keuze zo groot is. Dat elk merk en systeem zijn eigen sterke punten heeft, maakt een beslissing nemen er niet eenvoudiger op. Daarom kijken we naar wat de markt te bieden heeft en maken we een ranking op kritische eigenschappen. We baseren ons op de uitgebreide testervaringen met alle systemen bij FWD Magazine en HiFi.nl.

In een toegewijde luisterkamer de perfecte hifi-opstelling bouwen om daar van een ultieme geluidservaring te genieten, het is een ideaal dat veel lezers zal aanspreken. Maar met de opkomst van smartphones, streaming en muziekdiensten zoals Spotify en Tidal is muziekbeleving veel meer geworden dan een muzikale nirwana-moment in de sweetspot. Meer dan ooit is er een uitgesproken wens om overal in het huis naar muziek te kunnen luisteren. Soms aandachtig, soms in de achtergrond. Deze wens is bij veel mensen aanwezig, ook bij muziekliefhebbers die weinig hebben met traditionele hifi met zijn toestellen, speakers en kabels.

En die wens is precies waar multiroom-producten op inpikken. Het zijn toestellen die onder de motorkap best complex zijn, maar naar gebruik toe net eenvoud uitstralen. Ze kunnen veel, maar hebben niettemin zelden displays of veel knopjes. Er zijn speakers bij die heel goed klinken, maar die toch in ruimtes belanden die de akoestische prestaties eerder ondergraven dan tot hun volste recht laten komen. Je zou dus kunnen stellen dat multiroom-toestellen behoorlijk contradictorisch kunnen zijn.

Het is best moeilijk om multiroom-producten te vergelijken. Losse toestellen, dat kan nog, maar een volledig systeem is lastiger. Misschien vindt u net een soundbar een essentieel deel van een multiroom-systeem bijvoorbeeld, terwijl je buurman vooral streamingmogelijkheden naar zijn bestaande hifi wil brengen.

Daarom proberen we een aantal systemen – allemaal door ons getest in een reële gezinssituatie, met meerdere zones en voor een langere periode – te beoordelen op punten die volgens ons cruciaal zijn. We willen vooral aanreiken welke systemen op bepaalde eigenschappen de beste van de klas zijn. Zelden is er één primus van de klas, net omdat de gebruikersscenario’s zo divers zijn.

De merken die we meenemen in onze ranking zijn: Bluesound, Bose, Denon, LG, Raumfeld, Samsung, Sonos en Yamaha.

Bedieningsgemak

Een vlotte setup en intuïtieve bediening zijn zeer belangrijk bij multiroom. In tegenstelling tot de highend hifi-installatie gaat wellicht heel het gezin er gebruik van maken, niet enkel de papa. Iedereen moet er mee aan de slag kunnen. Ook een eenvoudige setup is belangrijk. Als je meerdere toestellen moet instellen wordt elke overbodige minuut vertraging vermenigvuldigt met het aantal apparaten.

Het goede nieuws is dat bij de beschouwde systemen setup zelden een probleem is. Je hebt er wel bijna altijd een mobiel toestel voor nodig. Samsung voorziet bijvoorbeeld een vlotte installatie, door je mobiel toestel eerst via Bluetooth contact te laten nemen met een speaker zodat je de WiFi-gegevens kan overbrengen. Maar echt moeilijk is het bij niemand.

Vlotte app
Gebruikersvriendelijkheid van de app beoordelen kan je moeilijk met benchmarks. Het vereist wat ervaring met usability-vraagstukken en je moet kunnen vergelijken tussen systemen bij het uitvoeren van basistaken. Denk daarbij aan het zoeken naar muziek en koppelen van zones.

Eerste conclusie: elke fabrikant beseft de waarde van een goede app bij multiroom, en er is nergens een app die je slecht kan noemen. Maar je ziet wel dat Sonos heel wat ervaring heeft. Hun app is duidelijk en werkt snel, zelfs de krachtige universele zoekfunctie. Ook de drie schermen-aanpak van HEOS is intuïtief, vooral omdat het meestal complexiteit schuwt. We vallen ook voor Yamaha’s aanpak, dat een simpele doch krachtige MusicCast-app heeft, maar waar je voor bepaalde apparaten (zoals AV-receivers) naadloos kan overschakelen naar een app voor meer gevorderde instellingen. Zo is er voor iedere doelgroep wel wat wils. De MusicCast-app heeft bovendien een visueel aantrekkelijke manier om kamers te organiseren.

Samsung begon zijn intrede in het segment met een vrij slechte app, maar heeft die opgevolgd met een leuke nieuwe app die attractief oogt en gewoon goed werkt. Het is ook indrukwekkend hoe je met een paar keer tikken een surroundopstelling kan creëren.

Voor sommige is het ook belangrijk dat er een app voor op de computer bestaat. Die vind je enkel bij Sonos en Bluesound. Anderen, zoals Raumfeld, kan je wel deels via een DLNA-controller aansturen.

Knopjes
Dat je altijd naar een smartphone moet grijpen om muziek te horen zint niet iedereen. Dat hebben Bose en Bluesound goed begrepen. Zo komen Bose Soundtouch-speakers met vijf presetknoppen zodat je favoriete muziek of radiostation in een wip kan opzetten. De nieuwe Bluesound Flex-speaker heeft ook presetknoppen en bovendien hebben de nieuwe Bluesound-toestellen een lerend IR-oog. Zo kan je ze bedienen met een remote die je nog ergens hebt liggen. Via deze weg kan je snelle presets instellen.

De winnaars qua gebruikersvriendelijkheid: Sonos, Denon, Samsung, Yamaha

Tv-geluid
Het duurde verrassend lang vooraleer multiroom-merken er aan dachten om ook een oplossing uit te brengen die naast muziek ook tv-geluid kon weergeven. Het succes van de Sonos Playbar – wellicht de best verkochte soundbar ter wereld – heeft echter iedereen overtuigd dat er best wel interesse is in zo een product.

De Sonos Playbar is dan ook zonder twijfel de referentie in het segment. Hij klinkt heel muzikaal, is uit te breiden met een bijzonder goede subwoofer en zelfs met twee bijkomende speakers voor achteraan. Koppel daar de uitstekende gebruikerservaring aan en je hebt een mooi product.

Denon, LG, Samsung en Raumfeld viseren telkens met een eigen soundbar zaken die voor sommigen zwakke punten zijn in de Playbar. Denons Home Cinema is bijvoorbeeld een attractieve soundbar die voor een gunstige prijs meteen met een compacte subwoofer wordt geleverd. De Sonos Sub is beter, maar ook duurder. LG en Samsung zetten als tv-bouwers een logische stap: ze versterken de relatie met de televisie. Beiden brengen verschillend geprijsde soundbars uit met multiroom-mogelijkheden en laten die goed integreren met hun tv-toestellen. Zo kan je bijvoorbeeld hun soundbars meestal draadloos aan de tv koppelen. Samsung en LG trekken tevens de kaart van ‘echte’ surround. Voeg extra speakers toe en hun soundbars transformeren naar echte 5.1-opstellingen. Bij Sonos wordt surround gesimuleerd, zij het vrij goed.

Vanuit de HiFi

En dan heb je Raumfeld en Yamaha. De ene is een spinoff van het Duitse hifi-merk Teufel, de andere is een echte hifi-grootmacht uit Japan. Met zijn uitstekende Soundbar met bijgeleverde megasubwoofer verlegt Raumfeld de grenzen, zeker qua muziekweergave. Yamaha heeft dan weer verschillende soundbars in het assortiment, waaronder modellen die de bekroonde soundprojector-technologie aan boord heeft. We kunnen niet wachten om de YSP-5600 met Dolby Atmos te horen. Een vermelding ook voor Sony, dat met de HT-XT3 niet enkel een goedklinkende toestel in huis heeft maar meteen ook een van de weinig multiroom-compatibele soundbases.

De winnaars qua beter tv-geluid: Denon, Sonos en Raumfeld

De winnaars qua ‘echte’ surround: Samsung en Yamaha

Muziekbronnen
Spotify is wereldwijd de populairste streamingdienst, gevolgd door Deezer. Bij hifi-liefhebbers zijn Qobuz en Tidal populair, terwijl Soundcloud en Bandcamp ook hun fans hebben. Daarnaast zijn er nog talloze andere diensten, soms gericht op heel specifieke doelgroepen of muzikale smaken.

Luister je enkel via Spotify, dan is er goed nieuws: alle systemen ondersteunen deze dienst. Maar er is wel een addertje onder het gras. Het is meestal Spotify Connect dat er toegepast wordt. Wat betekent dat? Om te beginnen kies je muziek via de Spotify-app zelf, wat veel mensen eerder als een voordeel zullen zien. Je kan zelfs naadloos tracks toevoegen vanaf verschillende mobiele toestellen. Maar Spotify Connect laat enkel het streamen naar één speaker toe. Van multiroom – dus hetzelfde liedje afspelen in meerdere kamers - komt er maar weinig in huis. Dat is een serieus nadeel dat weinig gecommuniceerd wordt.

Er zijn twee uitzonderingen op de regel: Sonos en Samsung. Sonos omdat het eigen Spotify-software in zijn eigen app verwerkte, Samsung omdat het van Spotify gedaan kreeg dat ze toch via Connect naar meerdere zones mogen streamen.

En de rest?
Ook Deezer, Qobuz en Tidal staan hoog op onze verlanglijst. Daar zijn allerlei redenen voor, maar het feit dat ze alle drie in lossless kwaliteit streamen is een belangrijke. De redactionele inbreng bij Deezer en Qobuz zorgt bovendien voor afspeellijsten die naar ons gevoel interessanter zijn dan de lijsten die door algoritmes worden samengesteld, zoals bij Spotify. Van de drie is Deezer het meest universeel aanwezig, even vaak als Spotify. Alleen is het niet altijd duidelijk of er gestreamd wordt aan 320 kbps MP3 of in lossless FLAC. Bij Sonos zeker wel, bij anderen is het nog onduidelijk. Tidal en Qobuz vind je niet op elk systeem terug.

Qua breedte van aanbod aan streamingdiensten is Sonos de duidelijk winnaar. Samsung en Bluesound doen het ook niet slecht, alleen missen we bij beiden SoundCloud. 

Hi-res
Elk multiroomsysteem speelt de populaire ‘lossy’ formaten (mp3, aac, meestal ook wma). Maar wij raden je liever aan om tenminste voor lossless op cd-kwaliteit te gaan (flac, wav, alac). Oef, alle systemen die we hier beschouwen spelen die muziekbestanden af. Anders is het als je echt hi-res wil beluisteren, want dan vallen Sonos en Denon opeens af. Geen probleem als hi-resaudio volgens jou geen meerwaarde heeft, maar indien wel kijk je beter naar Raumfeld, Samsung, LG of Bluesound.

Bluetooth
Sommige mensen vinden het vast fijn om vanaf een mobiel toestel via Bluetooth te streamen. Dat kan een manier zijn om een niet-ondersteunde dienst toch te beluisteren op je multiroom-systeem. Bluetooth is standaard echter enkel aanwezig bij Samsung en LG, en op nieuwe Bluesound-apparaten. Bij Denon kan het met een adapter. Let wel: de andere merken laten je meestal wel via hun app muziekbestanden die op je mobiel toestel staan streamen, over WiFi. Ook opmerken dat sommige systemen, zoals Denon, Raumfeld en Samsung, toelaten om muziekbestanden van aangesloten USB-opslag te spelen.

De winnaars qua streamingdiensten: Sonos, Samsung en Bluesound.

De winnaars qua hi-resondersteuning: Bluesound, Raumfeld, Samsung, LG, Sony

HiFi
Bijna elk merk heeft in zijn aanbod wel een ‘streamer’, op LG na. Bij Sonos is dat bijvoorbeeld de Connect, bij Denon de HEOS Link, bij Bluesound de Node. Met dit apparaat breng je multiroom-mogelijkheden naar bestaande hifi-apparaten. Handig, want zo kan je het beste van beide werelden bekomen.

Sluit een streamer digitaal aan op je geïntegreerde versterker of DAC, en je bindt niets in qua geluidskwaliteit. Je hifi-toestel krijgt immers een digitale stroom binnen en kan die dan met zijn hoogwaardige DAC omzetten naar een analoog signaal. De meeste streamers bieden ook analoge outputs, waarbij de DAC in de streamer veel sterker bepalend is voor de klank. Heb je een dure standalone DAC (of met DAC uitgeruste versterker, cd-speler of netwerkspeler), dan kan je beter die gebruiken. Wellicht gaat een eigen DAC toch van een hoger niveau zijn. Toch klinken sommige streamers eigenlijk best goed via de analoge output. De Bluesound Node bijvoorbeeld, en de HEOS Link.

Niet toevallig zijn dat twee merken die ook verder gaan. Denon zet een logische stap door de Link te laten samenwerken met zijn receivers en versterkers. Dat kan op twee manieren: via infrarood (emiter of directe link) of over het netwerk (bij de nieuwe Denon-receivers). Dit betekent dat je vanuit de HEOS-app heel wat kan besturen op de Denon-receiver.

Bij Bluesound is sprake van echte integratie. Naast de Bluesound-toestellen zijn er ook BluOS-modules voor steeds meer NAD-apparaten. Stop zo’n uitbreidingskaart in pakweg een NAD C390DD en prompt heb je een Bluesound-compatibele high-endversterker in huis.

Doorheen het aanbod
Sony en zeker Yamaha benaderen het multiroomgebeuren niet als iets apart, maar als een verlengstuk voor hun bestaande hifi-aanbod.Yamaha MusicCast-platform is nog kersvers, maar omvat nu al meer dan twintig producten, waaronder AV-receivers, soundbars en stereo-receivers. Bij die producten zit multiroom gewoonweg ingebakken, waardoor het een echte bonus wordt.

Hetzelfde verhaal bij Sony, dat naast AV-receivers en soundbars bijvoorbeeld een zeer knappe minisysteem met multiroom aanbiedt (de SRS-X99). Sony’s assortiment is minder breed en zoekt (vooralsnog) niet het premiumsegment op, terwijl Yamaha MusicCast beschikbaar stelt op bijna alle producten, van laag tot hoog.

De winnaars qua hifi-integratie: Bluesound en Denon

De winnaars qua echt hifi-aanbod: Yamaha en Sony

Custom Install

Custom installers grijpen traditioneel naar andere merken voor multiroom-systemen die geïntegreerd worden in een groter automatisatieverhaal. Maar eigenlijk hoeft dat niet, sinds Bluesound (via NAD) en Denon die CI-markt in het vizier namen en toegewijde units uitbrachten die in een rack passen. Het idee achter een rack-oplossing is dat je alles centraliseert op één plaats en in een toegewijde rek (vandaar ‘rack’), bijvoorbeeld in een kelderruimte, zodat je overal in het huis met quasi-onzichtbaar apparatuur naar muziek kan luisteren. Een custom install-aanpak is iets typisch Amerikaans, maar komt steeds vaker voor in West-Europa. Het is wel eerder een oplossing bij een nieuwbouwproject – en dan wellicht een groter pand.

In het geval van Bluesound vind je vier modellen bij zustermerk NAD: de CI940, CI980, CI580 en CI720. De eerste twee zijn vier- en achtkanaalsversterkers die je in een rack kan monteren, de CI580 en CI720 zijn bluOS-spelers die meerdere zones of één stereozone van muziek kunnen voorzien. Compatibiliteit met domoticaplatforms zoals Control4 en Crestron mag uiteraard ook niet ontbreken, ook niet bij de andere Bluesound-apparaten.

Bij HEOS is er momenteel slechts één CI-apparaat, maar wat voor één. De HEOS Drive is een totaaloplossing voor vier zones in één rack-toestel van dubbele hoogte, dat ook in staat is om met domoticaplatforms van onder meer Control4 en Crestron te werken. Elk van de acht kanalen kan rekenen op 60 watt vermogen, met bridging-mogelijkheden om het vermogen te verdubbelen in een zone. Het is een heel veelzijdig apparaat, dat je bijvoorbeeld kan instellen voor een koppeling aan reguliere luidsprekers, subwoofers en satellietspeakers met een beperkter frequentiebereik.

Inbouw
Opvallend is dat geen enkele fabrikant van betaalbare multiroom-producten echt inspeelt op de verhoogde interesse voor inbouw-audio. Los van de rack-mounted toestellen van Bluesound en Denon, die toch eerder op grotere projecten mikken, heb je geen echte oplossingen om bijvoorbeeld alles netjes in te bouwen in een vals plafond in de keuken. Een kleine uitzondering is hier Bose, met zijn SA-4 en SA-5 versterkers die onder meer door de meegeleverde muurbeugel en externe WiFi-antenne (bij de SA-4) net iets beter weg te werken zijn. Het is echter nog wachten op de multiroom-fabrikant die inbouwspeakers met streaming ingebouwd brengt, zodat je enkel stroom moet voorzien.

Naar de toekomst toe
Een interessante vraag is hoe dat multiroom-toestellen zich in de toekomst met het Internet der Dingen (IoT) gaan verhouden. Het klinkt misschien als toekomstmuziek, maar mits wat kunstgrepen kan je nu al bijvoorbeeld Hue-lampen afstemmen op je muziek. Vanuit allerlei hoeken zijn er initiatieven om alle toestellen in het huis te laten samenwerken, getuige Homekit van Apple en de Nest-producten van Google.

Voorlopig is er maar weinig officiële ondersteuning voor IoT bij multiroom-apparaten. Maar dat verandert wel. Zo heeft Sonos aangegeven dat ze volgend jaar externe ontwikkelaars meer toegang zal geven tot hun systeem. Samsung zet al eerste stappen om zijn Multiroom-producten koppelbaar te maken met hun Smart Things-apparaten. En Harman Kardon – die we nog niet getest hebben – zoekt zelfs actief de DIY-gemeenschap op, al blijft hun multiroom-platform vooralsnog in de achtergrond steken.

De winnaars qua IC: Bluesound en Denon

Speakers
Voor veel mensen staat multiroom synoniem met draadloze, actieve speakers. En toch houden we deze categorie tot het einde… Wat niet wil zeggen dat er iets scheelt met de multiroom-speakers van de meeste merken.

De unieke positionering van Raumfeld komt hier goed naar voren. Ze zijn de enigen die actieve stereo-sets verkopen – en dat zijn best wel prima dingen. De Stereo M en Stereo L zijn klinken bijzonder goed, maar zullen voor sommige consumenten te traditioneel en te groot zijn.

De gloednieuwe Play:5 van Sonos zet het merk weer aan de top. De nieuweling is zoveel beter dan zijn voorganger en laat heel wat meer detail horen. Daarmee wordt de strijd met de Denon HEOS 7 en de Bluesound Pulse wel heel spannend. Alle drie zijn zeer goede speakers.

Zoek je iets kleins, dan kom je uit bij de HEOS 1 van Denon en de Play:1 van Sonos. In beide gevallen krijg je een verrassend goede klank uit een heel compact toestel. Zowel bij Denon als Sonos is het combineren van twee speakers tot een stereopaar een echte aanrader, want dan worden ze nog betere. Een extra troef bij de HEOS 1: je kan via een optionele batterij er ook de tuin mee intrekken. De aanwezigheid van Bluetooth laat toe dat je ook muziek kan beluisteren als je buiten het bereik van je WiFi bent.

Een bijkomende plus voor Sonos is Trueplay, dat de klank van Play-speakers aanpast aan de kamer waarin ze staan. Mooi is dat deze nieuwe functie er ook is voor speakers die reeds verkocht werden.

360°
Ook Samsung heeft een volledige lijn van draadloze speakers. Een aantal hebben een uitgesproken design dat niet iedereen zal bevallen, maar technisch pakt het Koreaanse pakt het wel op een interessante wijze aan. Sinds dit jaar bieden ze speakers aan die in 360 graden muziek uitsturen, wat best nuttig kan zijn in bepaalde situaties. Als je in een grotere keuken een 360-speaker op het kookeiland plaatst bijvoorbeeld, dan hoort iedereen dezelfde kwaliteit. De eerste lichting van deze speakers was iets te outspoken qua vormgeving, maar de nieuwe R1, R3 en R5 van Samsung zijn heel wat subtieler.

De winnaars qua speakers: Sonos en Denon