Hoor je het verschil tussen hi-res en mp3?

Hi-res audio is hot: streamingdiensten die audio in FLAC aanbieden worden steeds populairder en steeds meer apparatuur kan hi-res audio aan. Daar zijn wij uiteraard erg blij mee, dus ook op hifi.be lees je er regelmatig over. Maar kun je het verschil tussen hi-res audio en een simpel mp3’tje eigenlijk wel horen? Vijf uitverkoren kandidaten deden voor ons de thuis-test. 

Om dat uit te zoeken zijn we wederom de samenwerking aangegaan met de hi-res streamingservice Qobuz, maar hebben natuurlijk ook weer de hulp ingeroepen van ons thuis-test panel. Uit de aanmeldingen kozen wij vijf mensen die twee weken de tijd kregen om twee verschillende playlists te vergelijken: één in het 320 kbps formaat en één in 16-Bit CD kwaliteit. Na afloop hebben we de deelnemers gevraagd naar hun ervaringen.

Het is een ‘eeuwig’ terugkerend fenomeen in de hifi-wereld. Welke muziek via welk medium klinkt nou het best, het mooist? Hoewel de cd in het leven geroepen werd omdat het aluminium schijfje zo veel betere hifi-kwaliteit te bieden had dan de vinylen langspeelplaat, was er toch nog altijd polemiek. Het vinylkamp bleef zweren bij de lp, cd-liefhebbers omarmden de digitale schijf, ook om het gemak. Dat gemak was er helemaal bij de komst van de mp3, een gecomprimeerd muziekbestand dat vooral via internet gemakkelijk te distribueren viel. De ware hifi-liefhebber gruwt nog steeds van de mp3-sering van de muziekwereld. Tegengewicht op schijf werd geboden via het uitbrengen van sacd, dvd-audio en uiteindelijk blu-ray audio-only. Het blijken in de praktijk allemaal marginale producten, die alleen een behoorlijk select gezelschap muziekliefhebbers weten te bereiken. Via internet komen er steeds meer muziekaanbieders die de behoefte aan een betere kwaliteit bij muziekluisteraars onderkennen en muziek aanbieden in een betere kwaliteit dan mp3. Qobuz is daar van begin af aan (nummer) één van geweest. Door het aanbieden van muziek in 320 kbps formaat heeft ze zich gericht op een publiek dat op zoek is naar muziek in de beste kwaliteit via streaming.

Aan ons thuis-panel hebben we de top-20 van best beluisterde albums bij Qobuz voorgelegd. Daarbij kon het panel de lijst in high-res en in mp3 formaat te beluisteren. Hier volgen de bevindingen van de vijf panelleden.

“De ware hifi-liefhebber gruwt nog steeds van de mp3-sering van de muziekwereld”

Sander van der Velden uit Gouda

De vraag of Sander al langer muziek aan het streamen is, hoefde eigenlijk niet gesteld te worden. Want Sander heeft net verteld dat hij de gelukkige bezitter is van twee Devialet Phantoms. En hoewel je daar ook nog een ‘gewone’ cd-speler op schijnt te kunnen aansluiten, zijn deze speakers pur sang bedoeld voor muziekstreamen. Dat doet Sander dus ook volop. En bij de aanschaf van de speakers verleden jaar zat dan ook nog eens een abonnement op een streaming service. Tidal in dit geval, dus de kennis met een aanbieder van de betere muziekkwaliteit was er ook al. Nu heeft de Gouwenaar dus kennis kunnen maken met Qobuz. En, is dat bevallen? Sander: “Het verschil tussen de twee aanbieders is niet zo groot. Bij de éen krijg je mooi de albumcovers erbij geleverd en bij de ander krig je meer achtergrondinformatie over de artiest.”

Het streamen van muziek doet hij trouwens al wat langer, ook met zijn vorige geluidsinstallatie. Maar om dat nog verder te perfectioneren was een dure in de versterker in te bouwen module nodig. De kosten daarvan waren zo hoog dat Sander besloot om eens verder te kijken. Bij de voor hem niet ver afgelegen winkel van Multifoon werd de aanschaf van zijn huidige installatie gedaan. Tot nu tot volle tevredenheid. Sander: “Jazeker. Hier kunnen we wel even mee vooruit.” Om dan maar gelijk naar de luistertest door te gaan, hoe zijn je ervaringen? Sander: “Ik heb samen met mijn vrouw naar de lijsten zitten luisteren, zij is ook een muziekliefhebber. En we waren het er snel over eens. Zij vatte de luister sessies  mooi samen: Mp3 is goed voor achtergrondmuziek, voor de muziek in high-res ga je echt even zitten. Daar kan ik me ook wel in vinden.”

“Mp3 is voor achtergrondmuziek, voor muziek in high-res ga je echt zitten”

Met de top-20 lijst van Qobuz hebben ze zich wel kunnen vermaken. Sander: “Ja, dat is zeker een mooie lijst. Natuurlijk staan er dingen in die je minder aanspreken. Andere albums verrassen dan weer positief. Zo’n Daft Punk met Random Access Memories uit 2013 vond ik wel bijzonder op nummer twee. Ik was dat album al weer een beetje vergeten, maar ik moet zeggen dat het de hernieuwde kennismaking goed beviel. Die bas klinkt erg goed. En dan vooral in de high-res versie, dan krijgt die muziek zijn volle dynamiek. Maar dan kun je ook horen dat het nog een vrij recente opname is. Bij Thriller van Michael Jackson hoor je toch wel dat het een vrij gedateerde productie is. Ja, daar luister ik wel naar. Nou ben ik zelf ook muzikant, wellicht let je er dan nog meer op. Ik speel piano en basgitaar. Dat laatste nog niet zo lang. Maar na een bezoek aan het North Sea Jazz Festival hoorde ik  een band met een zo’n fantastische bassist, dat ik dacht: dat wil ook. Dus naast de piano, let ik ook extra op de bas in de nummers, ha. Je hoort sowieso veel verschillen in kwaliteit onderling bij de albums, het ene album is beter opgenomen dan de ander. Maar ik kan toch wel zeggen dat de albums vrij wel allemaal pas echt tot leven komen in het high-res formaat. Dan pas komt er een echte dynamiek uit de speakers en lijkt de muziek echt los te komen. London Grammar met If You Wait was wel een ontdekking en vond ik ook bijzonder fraai klinken in high-res. En niet alleen omdat daar een hele goede piano en bas in voorkomt - maar dat helpt wel natuurlijk, haha.”

Pagina 2

Bob Kessels uit Oirschot

Als we Bob willen spreken, is hij net met vakantie vertrokken naar een zonnig eiland. Gelukkig wil hij ons nog wel op de hoogte stellen van zijn ervaringen, vanaf een zonnig terras.

Streamt hij allang muziek? Bob: “Ja, ik stream mijn muziek nu ongeveer een jaar of twee. Ik ben begonnen met een Spotify Premium account zoals de meesten. Dat is oké,  maar op de wat betere hoofdtelefoons of audio installaties hoor je toch al gauw dat je wat mist. In huis stream ik op een Heos systeem. Op mijn werk heb ik het geluk om dagelijks te mogen werken met bijvoorbeeld de NAD Masters voor- en eind combinatie.” Hoe dat zit? Bob blijkt bij een bekende audiowinkelketen te werken. Bob vervolgt:  “Daar maak ik ook veel gebruik van de Bluesound Node 2. Ik vind het ideaal om tegenwoordig lekker je favoriete muziek te kunnen streamen en toch niet in te hoeven leveren op kwaliteit.”

Dus alleen nog maar streamen? Bob: “Nee hoor, ik speel ook af en toe nog voor dj en heb thuis nog een kast vol lp’s staan, mappen vol cd’s liggen en een groot aantal WAV bestanden op mijn harde schijf staan (variërend van 16/44.1 tot 24/192 kHz). Met een goede draaitafel en een nog beter element (Ortofon) ben ik erg tevreden over de geluidskwaliteit die je dan uit een lp krijgt.

En hoe stream je tegenwoordig? Bob: “Via Qobuz. Ik kocht al via Qobuz mijn digitale muziek. Er is een groot aanbod en je kunt zelf kiezen of je mp3, cd-kwaliteit of high-res wilt downloaden. Ook hoef je niet altijd meteen een heel album te kopen maar kun je de tracks selecteren die je gaaf vindt. Daarnaast kun je ook nog je bestandstype (FLAC, WAV, etc...) kiezen. Enige verbeterpuntje hierbij is dat je altijd handmatig de titels aan moet passen, omdat ze anders onvindbaar in je lijst staan. Qobuz vind ik verder overzichtelijk en ze heeft een ruim aanbod. Wat ik zelf erg fijn vind is de Qobuz Ideal Discography. Hier kom ik als jonkie (26 jaar) soms oudere albums tegen die ik erg gaaf vind, maar nog niet kende, of nummers die ik wel eerder gehoord had, maar waarvan ik bijvoorbeeld de titel niet wist. Deze kun je dan direct weer toevoegen aan je eigen afspeellijsten.”

Mooi zo. Wat betreft de luistersessie, wat viel je op? Bob: “Tijdens de luistertest waren er eigenlijk een paar dingen die me opvielen, die ook bij meerdere opnames steeds weer terugkwamen. Zo klonk het bij de cd-kwaliteit opnames steeds wat opener, warmer en gedetailleerder dan bij de mp3 versies. De muziek kwam als het ware meer los van de speakers, de ruimte in. De bekkens van de drums waren veel sprankelender en je hoort kleine details die je in de mp3 versie niet hoort. Bij de high-res versies die ik al kende van Qobuz gaat het net weer wat verder, maar dit is erg afhankelijk van de originele opname en de installatie waarop je het beluistert, is me opgevallen. Is een instrument 40 jaar geleden in een crappy studiootje met een microfoon van twee tientjes opgenomen, dan zal het bij high-res niet veel beter klinken dan bij mp3, ongeacht het systeem. Dat maakt dan verder ook niet uit, want uiteindelijk gaat het niet alleen om die perfect weergegeven gitaar, maar om het gevoel wat je bij het nummer krijgt. Is het totaalplaatje wèl goed, dus een goede originele opname, goed gemixt en gemasterd, in een goede kwaliteit op een goed systeem; dan is het zeker een extra beleving. De muziek komt dan niet alleen los van je speakers, maar de band lijkt wel voor je neus te staan.” 

“Bij de high-res versie van London Grammar  lijkt net of de galm van de stem langs je oren strijkt als een zijden dekentje”

Wat vond je van de Qobuz top-20 lijst? Bob: “Die bestaat uit naar mijn mening alleen maar goede albums. De éen klinkt alleen heel anders dan de andere. Zo hoor je bij Get Lucky van Daft Punk bijvoorbeeld dat er veel minder dynamiek in zit dan bij een Freddy Freeloader van Miles Davis. Ik vind dit niet per sé minder goed, maar die Miles Davis plaat kan ik wel langer luisteren voordat ik er moe van word. London Grammar is erg gaaf om in goede kwaliteit te luisteren, het lijkt net of de galm van de stem langs je oren strijkt als een zijden dekentje. Het nummer Abie van Avishai Cohen Trio was helemaal genieten, elk instrument heeft zijn eigen plekje en zelfs in het drukste stuk van het nummer blijft alles zó gecontroleerd klinken. Alsof ze voor je neus staan. Mijn eigen muzieksmaak is overigens vrij breed: van electronic dance music tot klassieke stukken en van lekkere moderne jazz tot oude funk. Maar die Qobuz top 20 is een lijst met voor ieder wat wils. Ik heb van elk album meerdere nummers geluisterd en er echt van genoten. Ik mis wel wat moderne dance maar ik denk dat het overgrote deel van de Qobuz gebruikers hier minder waarde aan hecht. Ben je een liefhebber van jazz, klassiek, rock of pop en verlang je naar iets meer detail in je muziek dan heb je aan Qobuz zeker een goede dienst met een groot aanbod.”

Pagina 3

Maarten Green uit Delft

Als we Maarten te pakken krijgen om te spreken over zijn ervaringen, gaat het al heel snel over muziek, in al zijn vormen. Want hoewel Maarten al weer zo’n drie jaar muziek streamt, is zijn liefde voor vinyl nooit verdwenen, zo blijkt al vrij snel tijdens de conversatie. En al pratend over de kwaliteit van de muziek en de manier waarop muziek tot je komt, komen allerlei facetten die daar van invloed op zijn, voorbij. Van afgeschermde kabels tot opgehangen doeken achter de luisterpositie in verband met staande golven, je kan zo uren met Maarten over muziekweergeving en muziekbeleving praten. Maar we proberen het hier toch te beperken tot de luistertest. Heeft hij verschil kunnen horen tussen de verschillende bestandsformaten. De vraag stellen is hem eigenlijk gelijk beantwoorden in het geval van Maarten. “Ja, natuurlijk hoor je dat,” antwoordt hij resoluut (in hoge resolutie zouden we bijna willen zeggen). Om vervolgens een beetje zijn filosofie uit te leggen: “Daar is ook het nieuwste gedeelte van mijn audioset op gebaseerd. Sinds een jaar of drie heb ik een Linn Majik DS streamer. Die maakt het mogelijk om de beste kwaliteit uit mijn muziek die ik stream te halen. Dus in high-res.” En hoe ziet de rest van zijn installatie er uit, om ons plaatje compleet te maken? Maarten: “Ik heb een Moon versterker, het uiteindelijke geluid wordt weergegeven door twee Kharma 3.2 luidsprekers, mijn grote trots mag ik wel zeggen. Dan over Qobuz: “Daar werkte ik al mee, vind ik erg prettig om mee te werken, vanwege gebruiksvriendelijkheid en het aanbod aan high-res. Met het testen van jullie lijst had ik in het begin wel enige moeite, omdat ik een nieuw wachtwoord moest aanmaken, anders ging het systeem telkens terug naar mijn eigen lijsten. Maar goed, uiteindelijk lukte het.

“Laat ik het zo zeggen: je hebt muziek die je moet beleven, gevoelsmatig, en je hebt muziek die ontzettend knap uit de speakers knalt”

Mijn luisterervaringen kan ik kort samenvatten: ik hoef geen mp3 bestanden te horen, vind ik zonde van mijn tijd. Pas bij high-res vind ik het interessant worden om echt te gaan luisteren, om de nuances in de muziek te pakken te krijgen.” Vervolgens neemt het gesprek een verrassende wending, als we het over de top-20 luisterlijst zelf gaan hebben. Maarten: “Op zich is het een mooi lijstje, met voldoende interessante dingen erin. Maar wat mij vooral opviel was het aantal albums dat ik er nog van ken via vinyl. Ik ben namelijk ook – nog steeds – een enorme vinylliefhebber.” En dan blijken we plotseling weer terug te zijn bij de discussie waarmee dit verhaal bovenaan begon. En gaat het weer over het mooie, warme geluid van de lp, het ‘kille’ geluid van cd, het ‘arme’ geluid van mp3 en de kracht en sterkte van high-res geluid. Maarten: “Eigenlijk kun je wat mij betreft de aangeboden lijst in tweeën delen: de albums die het mooist tot zijn recht komen op vinyl, en de albums die op high-res floreren. Laat ik het zo zeggen: je hebt muziek die je moet beleven, gevoelsmatig, en je hebt muziek die ontzettend knap uit de speakers knalt.” Dus weer het oudje liedje hearts or mind? “Ja, eigenlijk wel.” Zo’n Thriller van Michael Jackson bijvoorbeeld, dat klinkt natuurlijk fantastisch. Maar verder heb ik er niet zo veel mee. Een Supertramp hoef ik echt niet digitaal te horen, nee hoor, lekker van vinyl. Pink Floyd? Mwah, dat kan beide. Die bas lijkt bij de high-res weergave toch nog iets lager door te lopen, en die gitaarpassages klinken ook geweldig. Melody Gardot wil ik gewoon op vinyl horen, net zoals Mark Knopler en Diana Krall. Die laatste heb ik trouwens nog het liefst live hier in de huiskamer, ha. Björk heb ik niks mee, niet op vinyl en niet in high-res. Kind of Blue van Miles Davis vind ik persoonlijk een zwaar overschat album, sorry. De man heeft veel beter en mooiere dingen gemaakt. En die draai ik uitsluitend vanaf vinyl. Hotel California van The Eagles vind ik dan wel weer erg mooi in high-res. Die krijgt er extra dynamiek bij. Gek genoeg kan Norah Jones ook wel in high-res, hoewel je mischien zou  verwachten dat ik die ook op vinyl zou prefereren. Als het echt moet knallen, dan geef ik de voorkeur aan streamen in high-res. Bij zo’n Coldplay bijvoorbeeld. Is ook goed opgenomen. Voor de rest zit er niet zo veel dynamite in de lijst. Ik mis bijvoorbeeld Yello. Kijk, als we het daar over gaan hebben… dat moet toch echt in de high-res versie. En een David Guetta bijvoorbeeld.”

Redmar Hueting uit Bilthoven

Redmar streamt inmiddels zo’n anderhalf jaar zijn muziek. Dat doet hij via een Apple tv kastje, digitaal verbonden met een Cyrus versterker met DAC, die het geluid op zijn beurt weer doorgeeft aan twee B&W CM8 luidsprekers. De bediening vindt plaats middels een iPad. Van daaruit streamt Redmar muziek vanaf Spotify. Inmiddels heeft hij ook een abonnement op Qobuz genomen. Ook die muziekstreamingdienst wordt via de tablet (en app) aangestuurd. Wat zijn zijn luisterervaringen? Redmar: “Ik heb meteen de lijst doorgenomen en ben telkens gaan vergelijken tussen Qobuz en Spotify. Over de lijst zelf: er zit wel redelijk wat bij dat bij mijn muzieksmaak aansluit. Natuurlijk zitten er ook dingen tussen die niet echt mijn ding zijn. Melody Gardot met Currency of Man en Diana Krall met Wallflower, dat zijn wel echt mijn favorieten. Ja, ik hou van jazz, dus ook Miles Davis kan ik goed hebben, maar ook van klassieke muziek. Om daar dan mee te beginnen: The Chopin Album van Sol Gabetta & Bertrand Chamayou kende ik nog niet. Die vond ik heel erg mooi klinken in high-res. Dat geldt ook voor veel andere stukken die ik heb beluisterd, waaronder vooral de eerder genoemde artiesten. Ik hoor duidelijk verschil, het klinkt duidelijker, opener, helderder, hoe je ook wilt noemen. Daarbij de volgende kanttekening: tussen de albums onderling bestaat ook veel kwaliteitsverschil. Waarbij ik de nieuwere albums beter vind klinken, kennelijk zijn die beter opgenomen.”

“The Chopin Album van Sol Gabetta & Bertrand Chamayou kende ik nog niet. Die vond ik heel erg mooi klinken in high-res”

“De app van Qobuz vind ik erg mooi, door die mogelijkheid om boekjes te bekijken. Bij Spotify vind ik de ‘ontdekfunctie’ uitgebreider. Daar vind ik ook meer lijsten, van ‘Lazy Sunday Afternoon’ tot ‘Alle Honderd Fout’, bij wijze van spreken. Naast het streamen in de woonkamer, beluister ik ook muziek veel via de hoofdtelefoon. Dan hoor je het kwaliteitsverschil tussen de verschillende formaten ook. Eigenlijk luister ik ook nog best veel muziek in de auto. Ik heb zo’n Volkswagen Up gekocht met een speciale geluidsinstallatie met zes speakers. Daar waar normaal het reservewiel zit, zit bij mij de subwoofer. Al met al levert dat voor mij ook een prachtig geluid op. Ook in de auto stream ik muziek. Dat doe ik dan via mijn mobieltje. En dan via bluetooth of via een kabeltje dat ik aansluit op de autoradio, een Fender. Ook in de auto hoor ik duidelijk verschil tussen vooral mp3 en high-res. Bij high-res klinkt het allemaal toch een stuk strakker zeg maar.” 

Pagina 4

Frank Schoondermark uit Purmerend

Frank is de laatste kandidaat die we spreken over de luistertest van de Qobuz top-20 lijst. Ook hij blijkt een echte muziekliefhebber te zijn. Ervaring met streamen heeft hij ook al een tijdje, zo’n vijf jaar, schat hij. De huidige installatie in zijn huis betreft een set van Cambridge, met de 851 W eindversterker en de 851N netwerkspeler. Daar heeft Frank ook nog een cd-speler, de 840C. De geluidsweergave wordt uiteindelijk gedaan door twee Focal Electra 906’s. Frank: “Die luidsprekers zijn al behoorlijk oud, maar ze klinken toch nog zo mooi. Ik ben inmiddels wel op zoek naar nieuwe speakers, ik zit te denken aan de 805’s van B&W. Is wel een hele investering, gelukkig krijg ik goed advies van de jongens van iEar’ in Eindhoven. Ja, dat is wel een eind hier vandaan, maar voor goed geluid wil ik ver gaan en ver reizen. De netwerkspeler van Cambridge heb ik er ook vandaan. Die is trouwens nog net nieuw, met de vorige heb ik wat problemen gehad en dat is keurig opgelost door de winkel. Naast het streamen van muziek koop ik trouwens ook nog ‘gewoon’ cd’s.”

“Luister ik naar Melody Gardot met Currency of Man, dan hoor ik in de high-res uitvoering haar echt ademen. Fraai!”

“Spotify heb ik geprobeerd, maar vond ik eigenlijk niks. Het klonk niet goed voor mij. Nu heb ik Qobuz en dat vind ik een stuk beter. Het mooie vind ik ook de alternatieven die het systeem bij Qobuz je aanbiedt als je naar bepaalde muziek zit te luisteren. Zo wordt muziek luisteren weer een echte ontdekkingstocht. Het verschil tussen de verschillende formaten hoor ik wel, hoewel het bij het ene album meer is dan bij het andere. Maar globaal genomen is het verschil duidelijk waarneembaar, vooral tussen high-res en mp3. Over de lijst zelf: een kwalitatief prima lijst, maar het is niet echt mijn lijst. Ik mis bijvoorbeeld een Jennifer Warns met Famous Blue Raincoat. Met Thriller van Michael Jackson heb ik bijvoorbeeld weinig. Luister ik naar Melody Gardot met Currency of Man, dan hoor ik in de high-res uitvoering haar echt ademen. Fraai!  Bij het Avishai Cohen Trio met From Darkness hoor je op een bijzondere manier de diepe baslijnen bij de high-res uitvoering. Die hoor je veel minder bij de andere formaten. Mijn muzieksmaak ligt kortgezegd op het gebied van jazz en singer-songwriter. Namen? Allan Taylor, Patricia Barber. Nog éen puntje van kritiek: als ik van formaat switchte, bleef onder in beeld op de tabletbeeld toch vaak het oudere formaat staan.”