Sunfire Cinema/Theater Grand en True Subwoofer
Introductie
Bob Carver, de ontwerper van Sunfire audioapparatuur, heeft een naam hoog te houden; met zijn Carver productlijn heeft deze inventieve audio-ontwerper al heel wat innovaties op zijn naam staan. Sinds enige jaren is Carver bezig met het ontwerpen van topkwaliteit home theater apparatuur, het onderwerp van deze test.
Sunfire Cinema/Theater Grand en True Subwoofer
In- en uitgangen en mogelijkheden
Zowel voor- als eindversterker gebruiken IEC ingangen voor de spanning, dus er kan geëxperimenteerd worden met netkabels. Maar wat kan er nog verder voor moois op de apparaten worden aangesloten? Nou, heel wat...
Te beginnen bij de eindversterker, die naast de gebruikelijke 5 paar RCA ingangen ook is uitgerust met XLR gebalanceerde inputs voor alle kanalen (voor dit review is slechts gebruik gemaakt van de single-ended RCA ingangen). Voor ieder paar RCA ingangen is ook een paar RCA uitgangen beschikbaar, waarmee een tweede eindversterker kan worden doorgelust of eenvoudig kan worden gebiamped. Luidsprekeruitgangen bij de Cinema Grand zijn ook dubbel; er is een "current source" en "voltage source" uitgang voorhanden. De current source zou de output van een buizenversterker nabootsen, door een hogere uitgangsimpedantie. Voor dit doel zijn enorme draadweerstanden gemonteerd. Persoonlijk vind ik dit enigszins het paard achter de wagen spannen. Immers, een hoge uitgangsimpedantie is niet perse de reden waarom buizenversterkers beter klinken, maar vooral het afwijkende vervormingsgedrag (stroombeperking i.p.v. spanningsbeperking) en aanwezigheid van vooral even harmonische vervorming. Wat wel een zinnig punt is van de Cinema Grand is zijn extreme stabiliteit: het vermogen dubbelt simpelweg van 425 W in 8 Ohm naar 850 en 1700 in respectievelijk 4 en 2 Ohm (punt van clippen). Dit is mogelijk door de "tracking downconvertor" schakeling die in de versterker (en de door hetzelfde merk verkochte subs) wordt gebruikt. Wat erg tegenviel was het feit dat er geen banaanpluggen kunnen worden gebruikt op de eindversterker, vanwege niet-verwijderbare pluggen in de 4 mm banaanopeningen. Door die pluggen zijn draaduiteinden ook niet in de binding posts te krijgen en blijft het gebruik van spades over. Echter, daar is net te weinig ruimte voor bij deze versterker… Ik heb uiteindelijk pins gebruikt, die ik klemde onder de schroefterminals. (Overigens is er ook een 200W per kanaal uitvoering van de eindversterker, simpelweg Cinema Grand geheten.)
Bediening
Verpakking van de apparaten was prima: de eindversterker zat zelfs in een dubbele doos. De handleidingen bij de apparaten zijn overigens alleen in het Engels, maar zijn wel zeer helder en duidelijk geschreven. Bij de handleiding van de voorversterker zat een leaflet met de melding dat het mogelijk was gemaakt dat de software van het apparaat kan worden upgewaardeerd door simpelweg een CD-tje te draaien! Upgrades d.m.v. de RS232 poort blijven ook mogelijk. De voorversterker bleek eenvoudig te bedienen, alleen de meegeleverde afstandsbediening vond ik persoonlijk minder geslaagd, vooral vanwege zijn beperkte bereik. Het precies richten van de a.b. op de apparatuur is noodzakelijk. Met een Philips Pronto is dit niet het geval. Ook het on-screen display van de voorversterker vond ik persoonlijk wat mager: slechts een enkele regel op het beeldscherm verschaft de informatie en deze verdwijnt ook net te snel weer van het beeldscherm, waardoor je instellingen snel moet uitvoeren.
Iedere surround (voor)versterker heeft een functie, “bass management” genoemd, waarmee ingesteld kan worden of de speakers “large” (full-range) of “small” (beperkt in de bas) zijn en bij welke frequentie de processor bas naar een of meerdere subwoofers of large fronts moet filteren. Het bass management is bij de Theater Grand II redelijk rudimentair opgezet: er zijn kantelfrequenties te kiezen van 80, 90, 100, 110 en 120 Hz maar ik had liefst ook een lagere frequentie gezien, zoals 40 of 50 Hz. De gekozen frequentie geldt dan voor ALLE kanalen die op small worden gezet. Een verdere beperking is het feit dat bij keuze van “small” fronts, de center en surrounds ook automatisch alleen op small kunnen worden gezet. Bij instelling van large fronts en small surrounds zal automatisch ook de center op small worden geforceerd. Op zich niet onlogisch allemaal en in de meeste gevallen afdoende, maar liefst had ik wat meer flexibiliteit gezien op dit vlak.
Het is zeer belangrijk dat alle kanalen van een surround setup zijn afgesteld op hetzelfde niveau. Gebruik van een (analoge) geluidsdrukmeter is hiervoor onontbeerlijk. Het beste is om te testen met externe testsignalen van DVDs als “AVIA: Guide To Home Theater”, “Video Essentials” of “Ultimate DVD Platinum”. De interne testtonen van surround processors kloppen namelijk niet altijd even goed. Helaas was dit ook het geval bij de Theater Grand II: de door de voorversterker gegenereerde testtoon voor de sub bleek 10 dB te hard te zijn t.o.v. de andere kanalen en de testtoon voor de zijspeakers gebruikt voor “Seven-axis” bleek veel te zacht. Beide problemen zijn te omzeilen door de sub met de interne testtonen 10 dB harder te calibreren dan de andere kanalen en de instelling van de zijspeakers gelijk te zetten aan die van de fronts. Dit gaf in mijn situatie althans een goed resultaat.
Bij calibratie van de geluidsdruk van de kanalen met “Ultimate DVD Platinum” viel mij iets eigenaardigs op: bij analoge en digitale (PCM) stereosignalen en bij Dolby Digital 2.0 signalen was het bas-niveau van de sub aangesloten op de “sub out” RCA uitgang van de voorversterker 6 dB te hard. Een large of small instelling van de fronts maakte niets uit. Zoals bij veel andere surround (voor)versterkers wordt de bas van de frontkanalen ten allen tijden gedupliceerd in de sub, met een verdubbeling van de bas tot gevolg. In mijn ogen is dit fundamenteel verkeerd. Bij een large instelling van de fronts zou de sub niet mee mogen doen: de fronts zijn immers full-range! Bij een small instelling van de fronts zou de sub alleen de afgefilterde bas van de fronts weer moeten geven. Om dit probleem te omzeilen zijn twee scenario’s denkbaar:
Zet bij gebruik van large fronts de sub UIT bij het luisteren naar muziek, of sluit de sub aan via de luidsprekeruitgangen van de eindversterker, parallel aan de fronts. In het laatste geval worden de frontkanalen volledig belast met bas en LFE, wat voor sommige speakers echt teveel van het goede kan zijn.
Zet bij gebruik van small fronts de sub 6 dB zachter bij het luisteren van PCM en Dolby Digital 2.0 bronnen.
Beide “oplossingen” zijn niet erg praktisch, maar noodzakelijk om een neutrale basweergave te krijgen bij stereo (muziek)weergave. Overigens is de Theater Grand niet de enige processor met een zodanige opzet.
Sunfire Cinema/Theater Grand en True Subwoofer
Geluidskwaliteit
Theater Grand II
Er werd geluisterd met MartinLogan speakers en Sony DVP-S7700 DVD-speler. Mijn Lexicon DC-1 v4.0 surround voorversterker en Parasound versterking diende als referentie. Alle speakers werden ingesteld als small met een crossover van 80 Hz en werden afgesteld met een analoge geluidsdrukmeter en de AVIA calibratie DVD.
Na een lange inspeelperiode van ongeveer een week werd begonnen met het serieus beluisteren van de Theater Grand II voorversterker en wel eerst met muziek. Mijn DVD-speler deed dienst als loopwerk via zijn coaxiale uitgang. Analoog aansluiten van een CD-speler om een beter geluid te krijgen heeft weinig zin, aangezien alle analoge ingangen van de Theater Grand II worden gedigitaliseerd, wat een duidelijke verslechtering oplevert t.o.v. direct digitaal aansluiten.
Tot slot geeft de CD Strange Little Girls van Tori Amos een holografisch beeld te horen, waarbij de speakers compleet verdwijnen en Tori bijna is aan te raken. Een weergave die gewoonweg boeit.
Bij het bekijken van Toy Story II valt de filmmuziek meer op dan gebruikelijk en effecten worden krachtig neergezet. In de prachtige soundtrack van The Score is een goede verstaanbaarheid van stemmen te horen en is het geluid zeer ruimtelijk en plastisch. De speakers verdwijnen redelijk makkelijk in het geluidsbeeld. Het 7-AXIS systeem geeft een daadwerkelijke verbetering, die voornamelijk is te horen in een meer naadloze overgang van fronts naar surrounds. De eerste 3 chapters van The Bone Collector in DTS nagelen mij aan de bank door de meeslepende muziek en schier grenzeloze snelheid en dynamiek. Het geluid is niet slank, maar juist zeer "tastbaar". De voorversterker legt meer de nadruk op klankkleur en dynamiek dan subtiliteit en neutraliteit. Het totaal is echter zeer indrukwekkend en gevoelsgeladen. Dit is typerend voor de meeste Amerikaanse apparatuur.
Als laatste werd ook de 5.1-ingang op de proef gesteld (met een SACD speler in bruikleen): deze bleek zeer transparant. De kwaliteit van DVD-Audio en/of SACD bronnen zal absoluut behouden blijven.
Al met al een goed resultaat van deze vol, direct en ruimtelijk klinkende voorversterker, die echter een laatste sprank doorzichtigheid en overzicht in drukke passages mist. Echt neutraal is de Theater Grand II niet, maar door zijn muzikaliteit blijft de weergave wel boeien.
Sunfire Cinema/Theater Grand en True Subwoofer
Cinema Grand Signature
Vervolgens films: Desperado en Toy Story II klinken absoluut niet scherp, maar volkomen kalm. Toch zijn er veel details hoorbaar. In The Phantom Menace klinkt alles echter zo in controle, dat de presentatie ook wat saai wordt: de "pod race" vanaf chapter 19 hoort de luisteraar op te winden, niet een comfortabel gevoel te geven... Het klinkt allemaal net iets te netjes. Komt dit welicht door het vrijwel onbegrensde vermogen van deze versterker? De metaalgeluiden in de aanvallen op de U-571 klinken wat afgerond en hierdoor minder realistisch en opwindend. De positieve kwaliteiten van de Cinema Grand komen raar genoeg beter tot hun recht in films als Dinosaur, waar de milde strijkersklank in de muziek van James Newton Howard nooit nerveus gaat klinken en de kalme kwaliteiten van de Cinema Grand meer op de voorgrond treden.
Om te horen wat de voor-/eindversterker combinatie doet in klank zonder crossover op de speakers heb ik de fronts ook op "large" gezet. Hoewel mijn voorluidsprekers niet bepaald full-range zijn te noemen, is op die manier wel goed hoorbaar hoe het gedrag is van de combi bij lage frequenties. Die blijkt in orde: de bas is in controle en heeft veel definitie en "punch". Zoals echter vaak het geval is gaat deze sonoriteit iets ten koste van snelheid en neutraliteit.
Een versterker dus die hoogstwaarschijnlijk alle luidsprekers op de markt met het grootste gemak stressloos tot zeer hoge geluidsdrukken weet te brengen, maar het helaas naar mijn mening niet in zich heeft de luisteraar echt te boeien of te betrekken in de film/muziek.
True Subwoofer II
Dan nu de sub. Om met de deur in huis te vallen: wat deze kleine subwoofer aan geluidsdruk in de home theater ruimte weet neer te zetten grenst aan het ongelooflijke. Zonder enige moeite worden de dieptebommen in U-571 voelbaar.
Conclusie
Hoewel ik niet vreselijk onder de indruk was van de Cinema Grand eindversterker, kan ik me voorstellen dat dit apparaat een zegen kan zijn voor de mensen met een grote kamer en qua vermogen veeleisende speakers. Er bestaat gewoonweg geen enkele 5-kanaals eindversterker die stabieler en krachtiger is dan de Cinema Grand Signature. Nooit verliest de "Grand" zijn cool en blijft altijd klinken als een gentleman. Naar mijn smaak klinkt de versterker juist hierdoor minder boeiend en neutraal dan ik zou willen.
Dan de voorversterker. Ondanks zijn technische onvolkomenheden een fraai en vooral muzikaal klinkend apparaat met een behoorlijk complete uitrusting. Net als de eindversterker heeft de Theater Grand een wat warme volle afstemming die je moet trekken. Voor precisie en doorzichtigheid is dit niet de beste keus. Met vrij grote zekerheid voorspel ik trouwens dat een echte 7.1 versie van deze voorversterker zich op korte termijn aan zal bieden.
Het meest was ik onder de indruk van de subwoofer. Hoewel vooral uitmuntend in een home theater setting, is deze sub ook serieus te overwegen voor de muziekliefhebber als kleine afmetingen en een redelijk muzikaal resultaat samen moeten gaan.
Een set al met al voor de individualisten, met een rondom redelijke prijs/kwaliteitsverhouding. De sub springt eruit en is zeer goed voor de gevraagde prijs.
Adviesprijzen
Sunfire Theater Grand Processor II 5473 Euro
Sunfire Cinema Grand Signature 6207 Euro
(Sunfire Cinema Grand 4013 Euro)
Sunfire True Subwoofer II 2370 Euro
Gebruikte apparatuur MartinLogan Aeon voorspeakers |