Magnepan MG 12

Eindelijk eens in huis

Mijn eerste kennismaking met de luidsprekers van Magnepan dateert van ongeveer 12 jaar geleden in de winkel van Theo Pruys in Amsterdam. Ik weet het nog als de dag van gisteren. Grote, zwarte, platte luidsprekers opgesteld in een flinke luisterruimte en aangestuurd met topapparatuur. Een voor/ eindversterker combinatie van Cello, op zijn beurt gevoed door een cd-speler van het fameuze buizenmerk Jadis. De cd-speler had zo’n space-achtig uiterlijk dat alleen dat al bewondering opwekte. Ik heb die dag diverse soorten muziek beluisterd bij Theo maar vooral de cd van Jurrasic Park is in mijn gedachten blijven hangen. De imposante weergave van het gestamp van de dinosaurussen, de rust en de autoriteit die weergegeven werd, in één woord fantastisch. Dat audio beeld is mij zo goed bijgebleven dat het nog regelmatig terug wordt opgeroepen. Zoals u wellicht weet stonden de Magnepan`s op de VAD show van november 2001 in de demonstratieruimte van Audionord weer schitterend te spelen. Dit maal aangedreven met de fameuze Gamut versterkers. De herinneringen en kriebels van weleer kwamen spontaan naar boven en vormden de basis om een set Magnepan`s voor Hifi.nl te bespreken. Blij was ik dan ook dat Giap Tan van Audionord een setje, zij het wat kleinere Magnepan’s, bij mij af kwam leveren.

Het Magnepan principe en de MG 12

Afgeleverd is een MG 12 die een verkoopwaarde heeft van 2390 euro per paar.
Voor wie Magnepan nog niet kent geef ik eerst een korte introductie van het principe en het aparte uiterlijk. Magnepan’s zijn geen gewone conus luidsprekers maar magnetostaten. Dit type luidspreker is altijd vrij groot en ondiep (de MG 12 meet 125 cm hoog en 40 cm breed maar is slechts 4 cm diep) en daarom vallen zij in de woonkamer niet eens zoveel op. Aan de onderzijde treffen we twee L-vormige beugels aan die naar achteren wijzen zodat de luidspreker los kan staan. De luidspreker helt ten gunste van het afstraalgedrag iets achterover. De voor- en achterkant zijn bekleed met zwart doek en de zijkanten zijn op mijn exemplaren voorzien van smalle kersenkleurige strookjes hout. Ik moet zeggen het geheel ziet er eenvoudig doch gelikt uit. De Magnepan’s kunnen met drie verschillende doekkleuren geleverd worden, zwart, gebroken wit en grijs (tegen blauw aan). De bijbehorende hout kleuren zijn donkerkers en zwart of eiken en zwart.

De werking van Magnepan’s is totaal afwijkend van conus speakers. De luidspreker is opgebouwd rond een geperforeerde stalen plaat. Voor deze geperforeerde stalen plaat bevindt zich een membraan (mylar-folie). Op de stalen plaat zijn lange magneten verticaal bevestigd, (bijna) over de gehele lengte van de speaker met een onderlinge afstand van ongeveer 2 mm. Op het membraan zelf is als een soort printbaan geleidend materiaal aangebracht dat tussen de magneten loopt. Het lijkt wel wat op een ouderwetse plakachterruitverwarming. Een patroon voor het woofer deel en een andere kleiner patroon voor het hoog. Door de geleidende “printbanen” loopt de stroom van het audiosignaal van een normale eindversterker. De interactie die ontstaat tussen de magneten en de wisselstroom in de banen zorgt dat de folie in beweging komt. Dus net als bij een elektrostaat raakt een licht membraan in trilling al is hier de manier van aandrijving eerder zijdelings vergelijkbaar met een dynamische (conus)luidspreker.

Op de folie van de MG 12 zijn twee secties te herkennen. Eén deel van de folie geeft het laag weer en het andere deel het midden en hoog (ook bij de MGSE en MG 16). De grotere en duurdere drieweg-systemen zoals de MG 3.6 en de MG 20.1 geeft een membraan het laag en het midden weer. Het hoog wordt verzorgd door een bandhogetonenweergever (ribbon-tweeter). Dit soort tweeters bestaat uit een heel dunne aluminiumfolie (ongeveer 1,5 m lang, 3 mm breed) dat tussen magneten hangt. Door het extreem geringe gewicht geeft de ribbon ieder zuchtje in de muziek weer. De ribbontweeter is, net als het magneplanar-principe, gepatenteerd door Magnepan.

In tegenstelling tot de "oer"-Magnepan is er geen draadpatroon meer te herkennen voor de hoge tonen sectie maar wordt sinds een jaar of tien de aluminiumfolie van de ribbontweeter op het membraan geplakt (quasi-ribbon) bij de kleinere modellen MGSE, MG 12 en MG 1.6. De impedantie van een Magnepan is varieert tussen de 3,6 en 6 ohm. Een vriendelijker luidspreker voor een eindversterker bestaat (bijna) niet. Magnepan is de enige fabrikant die full range luidsprekers bouwt volgens het magneplanar-principe. Andere fabrikanten passen het principe ook toe, maar dan alleen voor het middengebied en/of voor het hoog.

Zoals u blijkt uit het bovenstaande beschikt Magnepan ook nog over grotere en duurdere modellen. Oplopend in prijs tot 9579 euro per paar voor de MG 3.6. De absolute top van Magnepan is de MG 20.1 die net als de MG 3.6 met eiken of kersen afwerking verkrijgbaar is.

Zo heeft u genoeg techno-talk gehad? Omdat een Magnepan zoveel afwijkt van een conventionele conusluidspreker, wilde ik u de informatie over de werking van deze luidsprekers niet onthouden. Dus ben ik even iets langer bij de techniek stil blijven staan dan voor mij gebruikelijk.

Magnepan MG 12

Aangesloten

Nadat ik mijn eigen Avalons naar de zijlijn had geschoven, kon de MG 12 op de vrijgekomen plek staan. De eerste luistersessie is met mijn eigen vertrouwde Audio Research geïntegreerde 2 x 45 watt buizenversterker gehouden. Als bron mijn Teac loopwerk in combinatie met de Monarchy Audio dac. Daartussen een Audio Alchemy anti-jitter box. De luidsprekers zijn niet voorzien van een bi-wire aansluiting en kunnen daarom alleen single-wire aangesloten worden. Het beste is om de luidsprekerkabels te voorzien van een banaansteker. Een uiterst klein inbusboutje in de aansluitklem voorkomt dat de banaanstekers ooit uit de aansluiting zou kunnen vallen. Na enig schuiven blijkt dat in mijn ruimte de MG 12 op een afstand van ruim een meter vanaf de achterwand, geheel vrij van de zijwanden en licht ingedraaid het beste tot zijn recht komt.

Luisteren

Nadat ik de set eerst lekker een tijdje in had laten spelen, ben ik er eens goed voor gaan zitten met een van mijn favoriete zangeressen Diana Krall.

Op de bank gesetteld, de play toets van de cd-speler in gedrukt, kwamen de eerste tonen uit de luidsprekers. Op dat moment gebeurde er iets merkwaardigs, ik kreeg een totaal ander beeld dan ik op grond van een eerdere ervaring met Magnepan verwachtte. Het hoog kwam van links en rechts buiten de luidsprekers en in het midden zat op een klompje het laag. Diana zong wel, maar kwam enigszins van twee kanten. De drums, vooral de hi-hats hoorde ik over de gehele achterwand, van links naar rechts. Dit was niet wat ik verwachtte en kon ook eigenlijk niet waar zijn. Ik heb daarna nog snel diverse andere cd’s gedraaid maar het beeld bleef gelijk. Er ging mij een licht op en ik verwisselde de luidsprekers zodat de hoogzijde van de luidspreker aan de binnenzijde staat. Opnieuw naar de bank en weer te luisteren. Zo en dat was me een verandering, niet langer het hoog aan buitenzijde van de MG 12 gekleefd, niet het laag als een klomp in het midden. De drums waren tot de juiste proporties teruggebracht. De puzzelstukjes vielen in elkaar en het was genieten geblazen. Diana stond daar mooi, met een randje lucht om haar stem, de drums ver achterin geplaatst en de percussie-instrumenten schuin achter Diana. Zo herkende ik de cd weer.

De volgende cd die ik draaide was van een andere favoriete zangeres Cassandra Wilson. Zij heeft een schitterende cd genaamd Traveling Miles, uitgebracht met covers van trompetgoeroe Miles Davis. Voor deze cd heeft zij zelf de teksten geschreven en gezongen. Wil je dat op de muziek van een grootheid als Miles doen, dan moet je toch wel durf hebben. De mooie donkere, warme stem van Cassandra over de Magnepan’s laat je kippenvel krijgen, zeker bij het nummer Time After Time, dat eerder al eens door Cindy Lauper ten gehore is gebracht. Cassandra zingt hier met grote ingetogenheid en veel emotie. Dat het ook anders kan laat zij samen met Angelique Kidjo op het speelse nummer VooDoo Reprise horen. De lol en de fun die de dames hier hebben, dit is gewoon puur genieten. Voor stemweergave doen de Maggie’s het fantastisch. Ook met de inmiddels befaamde cd van Patricia Barber die schel, kaal en hard kan klinken op mindere apparatuur. Zo niet met Maggie’s, mooi vol en fraai in de ruimte neergezet. Om te bezien hoe het met de laagweergave gaat heb ik onder meer de cd van Spiritchaser van Dead Can Dance erbij gehaald en The Book Of Secrets van Loreena McKennitt. Het laag wordt door de MG 12 voldoende strak en diep weergegeven en behoudt daarbij een zekere rust, die heel anders is dan bij conusluidsprekers. Het geluid is homogeen en ik heb geen duidelijke frequentieovergangen waar kunnen nemen tussen het laag/hoog. Het geluid is heel schoon, rustig, transparant en laat nergens enige vorm van stress horen.

Al na gelang ik meer zeer verschillende soorten cd’s ging draaien ben ik kwaliteiten van deze Maggie’s steeds hoger gaan waarderen dan ik al deed. In combinatie met de Audio Research vormen de Maggie’s een set die zo heerlijk makkelijk speelt. Alles gaat even soepel en vloeiend, je denkt haast dat zij voor elkaar geschapen zijn. Ik bedacht de cd van Duke Ellington te draaien die op bepaalde systemen nog wel eens gestrest wil klinken. Ik heb het dan over de cd Collages, geremastered van de originele master-tape in 192Khz/24Bit. Voornamelijk groot orkestraal werk op de Maggie’s lekker weergegeven met voldoende drive en autoriteit. Het systeem loopt nooit vast. Het geluid van de Magnepan’s kun je omschrijven als zeer schoon zonder klankkast kleuring. Sterker nog, hoe verder je de volumeknop opendraait des te luider het gaat klinken. Ik zeg hier met opzet luider omdat dit niet verward mag worden met hardheid of schelheid, want die eigenschappen kent het systeem totaal niet. Ook voel je de druk uit de luidsprekers naar je toe komen. Een bijzondere gewaarwording voor dit type luidspreker en helemaal in deze prijsklasse.

Magnepan MG 12

Na geruime tijd naar de Audio Research/Magnepan combinatie geluisterd te hebben werd het tijd voor een andere vorm van versterking. Snel heb ik in mijn Creaktiv audiorack een fabelachtig mooi klinkende Audio Research LS 22 voorversterker neergezet. Aangesloten met een set Siltech interlinks op twee losse eindtrappen van Monarchy Audio, de SE 100 Delux. Die samen voorzien in een stevige 2 x 100 watt klasse A. Deze werden op hun beurt verbonden middels Supra luidsprekerkabel met de MG 12. Ik kan met dit versterkertrio de MG 12’s ruim van de achterwand in de woonkamer neerzetten. Met ruim bedoel ik dan een afstand van bijna twee meter. Dat komt de diepte plaatsing ten goede terwijl de laagweergave fraai, diep en strak overeind blijft staan. Deze set heeft meer vermogen dan mijn geïntegreerde versterker en dat is voornamelijk in het laag merkbaar. Het was al niet slecht, maar op deze combinatie klinkt het allemaal een fractie strakker en dieper. Maar gezien de extra uitgave mag dat ook wel, deze set is bijna twee maal zo duur als de CA-50.

Al met al sta je verstelt hoe diep het laag bij een magnetostaat kan gaan en daarbij ook goed gedefinieerd blijft. Ik heb de Original Master Recordings op het MF/SL label Exodus van Bob Marley uit de kast getrokken. De cd kenmerkt zich door de diepe basweergave veroorzaakt op een wereldberoemde elektrische Fender bas. Aston Barrett alias “Familieman”, die op deze cd de Fender bespeelt staat mooi schuin achter Bob te ronken en te knorren zoals alleen een Fender dat kan doet. Het achtergrondkoortje links- en rechtsachter Bob, de percussie mooi en los in de ruimte. Direct om de instrumenten hangt een luchtbel en tevens is de aanzet en het uitsterven van instrumenten goed te volgen.

Aansluitend op deze lekker klinkende cd Circus en Five van Lenny Kravitz gedraaid. Hier op speelt Henry Hirsch op een Fender-Rhodes en de overeenkomst is goed te horen, lekker klinkend en enigszins vervormd, als ik dat zo uit mag drukken. Is het u wel eens opgevallen dat op de laatstgenoemde cd van Lenny, tijdens het nummer Thinking Of You, als percussie-instrument gebruik wordt gemaakt van het beroemde groene export bierflesjes van Heineken? Ik ben benieuwd of er verschil zit tussen een groen Heinekenflesje of een bruin Amstelflesje. Wie het weet mag het zeggen (en dan bedoel ik niet het verschil in smaak van het bier). Lenny maakte op zijn vroeger opgenomen cd’s gebruik van buizenapparatuur, maar is daar tijdens zijn latere cd’s op teruggekomen. Jammer eigenlijk want het gaf zo’n geheel eigen sound.

Van een geheel ander kaliber maar daarom niet minder mooi is Janis Ian. In de cd-speler haar Breaking Silence op het 24 karat Gold Analogue Productions label. Het mooie, sfeervolle en ingetogen nummer Some People Lives evenals de rockachtige, harde nummers zoals This Train Still Runs en Breaking Silence worden ook als zodanig weergegeven. Door Doug Sax is bij zijn remastering veel gebruik gemaakt van buizenapparatuur en dat geeft toch net dat beetje extra sfeer.

Op de valreep kwam ook nog het kleine broertjes, de SM-70’s, van Monarchy Audio binnenwaaien. Deze namen op hun beurt de plaats in van grote broers SE-100 Delux. Het zijn stereo eindversterkers van elk 2 x 25 watt die tot een monoblok geschakeld kunnen worden waarna zij 1 x 70 watt klasse A af kunnen geven. De versterkers zijn gebalanceerd aangesloten op de Audio Research LS 22 voorversterker. Tijdens het luisteren met deze twee monoblokjes lieten de Magnepan’s horen dat zij toch wel wat vermogen vragen. Als je op normaal geluidsniveau met een kleine bezetting draait dan is het allemaal heel goed te doen, maar zodra het volumeniveau opgeschroefd wordt en de bezetting groter wordt, dan neemt de behoefte aan meer vermogen toe.Het laag en dan met name de kracht in het laag valt deels weg. Om dat terug te krijgen moest ik de Magnepan’s dichter naar de muur schuiven tot een afstand van ongeveer 75 cm. Helaas wordt dan tegelijk de diepte-afbeelding met een paar meter terug gebracht. Waar de SM-70’s in combinatie met de Magnepan’s echter wel in uitblinken is het middengebied en het hoog. De set liet een sfeervol, vloeiend en enigszins warm geluid horen en deed de mindere kwaliteiten in het laag snel vergeten.

Magnepan MG 12

Concluderend

De Magnepan’s zijn erg fijne luidsprekers om naar te luisteren. Mits aandacht gegeven aan plaatsing en er met zorg wordt gelet op wat je ervoor hebt staan (cd/voor-eindversterker). Ze laten de kwaliteiten en eigenschappen van de bron apparatuur namelijk feilloos horen. Zoek je een sfeervolle en relaxte weergave met voldoende fundament, autoriteit en drive, gebruik dan een goede potentievolle buizenversterker. Ga je voor pure kracht met een dynamische sound dan is de Monarchy Audio SE 100 Delux een prima keus. De laatste iets minder verfijnt in het middengebied. Gun deze versterkers in ieder geval een goede (buizen) voorversterker. Dan rest tot slot nog de meeslepende en emotievolle weergave van de twee tot mono geschakelde Monarchy Audio SM 70’s. Die combinatie is heel goed toepasbaar mits uw luister/woonkamer niet supergroot is en u voornamelijk wat kleiner werk draait. Niet dat de SM 70’s het grote werk niet aankunnen, want ik raakte nimmer in de problemen wat betreft het vermogen, maar het klinkt iets ieler in het laag.

Is er dan geen enkel minpunt aan deze luidsprekers? Het enige wat ik kon ontdekken na zeer kritisch luisteren, is dat de afbeelding van de instrumenten en stemmen soms te groot is. Maar dat valt echt in het niet bij de overige prestaties van de Magnepan’s. Zeker met in het achterhoofd de prijsstelling. Die vind ik met een prijskaartje van 2390 euro per paar beslist niet te hoog, eerder te laag. Voor een groot gedeelte is de voordelige prijs te danken aan het feit dat Magnepan dit type luidsprekers al zo lang maakt. Men heeft inmiddels een zo efficiënt mogelijk fabricagelijn opgezet waardoor veel geld in de productie is bespaard. Dankzij vele jaren ervaring kunnen de luidsprekers toch nog altijd “custombuilt” gefabriceerd worden. Dat zegt ook iets over de kwaliteit en zorg van de fabrikant van deze luidsprekers. Ik denk dat de Magnepan MG 12, mits door een goede versterker aangedreven, een serieuze instap is in de High-End wereld. Zonder de gebruikelijke High-End prijs. Bent u serieus op zoek naar een luidspreker in deze categorie, neem de MG 12 dan in uw keuze mee en beluister ze. Zoals het hoort op de set die ze uiteindelijk aan gaat sturen. Liefst in uw eigen luister/woonkamer. Dan komt u later niet voor onaangename verrassingen te staan. Maar misschien wel voor een héél aangename. The great American sound.