Polk LSi9

Polk LSi9 monitor luidspreker - Een gewichtige Amerikaan

Hoewel relatief onbekend aan deze zijde van de oceaan is Polk een belangrijke fabrikant van luidsprekers. In de USA zelfs bijna de grootste die er te vinden is. In tijdschriften als Stereophile staan met regelmaat artikelen over Polk en de producten die ze leveren. Polk draagt in het vaandel “veel kwaliteit tegen een normale prijs”. Een eis die men zichzelf stelt en waar ze kennelijk in slagen gezien de successtory van deze fabrikant. Door het afstoten van het merk door de vorige importeur dreigde Polk uit Nederland te verdwijnen, maar er zijn altijd slimme vogels die de draad weer oppakken. Verdween Polk uit de productrange van een bedrijf waarvoor home cinema en home audio enigszins branchevreemd was, de huidige vertegenwoordiger is gepokt en gemazzeld in het retail vak. Polk is geen eendagsvlieg, sedert 1972 zijn de eigenaren Matthew Polk en George Klopfer voortdurend bezig de markt uit te breiden. Vele patenten staan op hun naam en vooral van Matthew Polk is bekend dat hij iedere luidspreker wil horen en beoordelen. Zijn “golden ears” moeten de goedkeuring aan de te leveren waar hechten. Te bezien is of de onderhavige monitor de geschapen verwachting waar maakt.

LSi9 ten voeten uit

Wie een set LSi9 koopt kan beter zijn grote broer meenemen. De doos is haast niet te tillen. Elke LSi9 weegt ongeveer 15 kg. Dat is erg veel voor een kastje van 39 x 22 x 39 cm (HxBxD). Het gewicht komt voor een groot deel uit de dikke zijwanden. De kast op zich maakt men uit 18 mm MDF en tegen de zijkanten (het grootste oppervlak) komen of kersen gefineerde platen of ebbenhout. Die zijn elk ook 18 mm dik. Zo maak je een kast stevig en stijf. De niet gefineerde delen zijn met laminaat afgewerkt in zwart hoogglans. Dat werkt mee aan een chique uiterlijk. Inwendig is een brace aangebracht op de wanden in het midden van de kast. Eenmaal boven en op de stand merk je pas hoe smal de LSi9 is. De inhoud van de kast moet uit de diepte en hoogte komen. Hij past met moeite op mijn Target Stands. De afrondingen van de kast hebben ongetwijfeld een positief effect op het geluid, maar maken ook dat de kast slanker en kleiner lijkt dan hij is. Wie het aandurft de doos te tillen mag zich voor net geen 1200 euro het paar eigenaar noemen van de LSi9. En uitermate scherpe prijs ten opzichte van de prijs in de USA. Wie het in zijn hoofd zou halen ze zelf te importeren is veel duurder uit vanwege de vervoerkosten, de importheffing en de BTW. Hulde meneer importeur.

In de kast treffen we naast het filter, de poorten en een matige demping, drie units aan. Twee gelijke woofers en een ring dome tweeter. De twee woofers uit eigenfabriek werken tot ongeveer 200 Hz parallel. Dan valt één woofer af met 12 dB per octaaf terwijl woofer twee doorgaat tot 2,4 kHz. Daarna neemt de tweeter het over die tot ver boven de 20 kHz kan komen door de speciale conusvorm. Van oorsprong een ontwikkeling van Vifa. Ik kan niet achterhalen of ook de tweeter uit eigen huis komt. Het filter dat alleen hellingen kent van 12 dB is gemaakt met forse kernspoelen en mylar condensatoren. De bekabeling intern is stevig, jammer dat de speakers niet gesoldeerd zitten maar met de verfoeilijke klemmetjes zijn aangesloten. De woofers zijn elk 175 mm met een polypropylene conus. Zoals het tegenwoordig hoort zijn ze magnetisch afgeschermd. Het frame is aluminium spuitgietwerk. Ter ondersteuning van de woofer is een reflexpoort aan de achterzijde aan gebracht. Met een schild om poortgeruis tegen te gaan en de efficiency te vergroten. Aan de voorzijde van de kast zijn twee kleine poorten zichtbaar die als resonators werken en interne resonanties dempen. Afgeleid van het Helmholz principe. Je haalt daarmee de resonantiepiek omlaag en de Q-factor verbeterd. Door de schakeling van de woofers is de impedantie laag, rond de 4 Ohm, wat in de USA gebruikelijk is. Ik zie een tweeter is met een ring dome voor het eerst toegepast in deze prijsklasse. Op de site van Polk staat uitgebreid beschreven wat de voordelen zijn van een ring dome. In het kort komt het er op neer dat het zachte materiaal en de conusvorm in staat zijn om minder gebundeld dan een normale dome tweeter af te stralen en dat tot hogere frequenties. Fase problemen zijn grotendeels overkomen en de resonantiepiek schuift uit het hoorbare frequentie spectrum. De tweeter is net als de woofers afgeschermd. De aansluitterminal is geschikt voor bi-wire. Stevige klemmen kunnen spades, blank draad en banaanstekers aan.

Polk LSi9

Mazzel

De LSi9 heeft de mazzel dat ik verwend ben met puike spullen. Ik zet ze op Target stands en gebruik twee soorten kabel, Ocos en Siltech LS-110 Classic. Vooral de laatste kabel doet de LSi9 goed, al valt de prijs van de kabel ver buiten de prijsproporties van de speaker zelf. Daarom is er veel geluisterd met de meer betaalbare Ocos en zijn met de Siltech de puntjes op de i van LSi9 gezet. Aansturing geschied door twee versterkers. Enerzijds mijn eigen Monarchy Audio blokken met een Clearaudio voorversterker, ook bekabelt met Siltech Classic en anderzijds de fantastische Anatek Audio A50 geïntegreerde versterker. Klasse A om Klasse A Sonics zullen we maar zeggen. Bronnen mijn Garrard 301 combinatie met Pro-ject carbon arm, Benz Micro Glider L2 element en Linn Linto phono amp. Digitaal is voorzien door een Teac VRDS T-1 met Monarchy Audio anti jitter box en een M-Audio Superdac 2496. Digitale kabels komen van Apogee, analoog van Siltech. Ter vergelijk staan drie paar speakers ter beschikking. Mijn eigen JMlab Electra 926 met SW900 subwoofer als duurdere referentie en aan de goedkope kant een set Mordaunt Short 902 en een set 912. Overige bronnen waren de tuner en de dvd speler. Beide slechts gebruikt als achtergrond of voor films. En mijn tweede platenspeler die de laatste tijd veel ongebruikt op de plank staat. De stroom is voorzien via een separate audiogroep met een Kemp Elektronics filter. De belangrijkste netsnoeren zijn van Siltech, de rest is Kemp of Lapp kabel. Of het zijn snoeren die vast aan een apparaat zitten. De opstelling van de speakers is op de afscheiding van twee kamers. Vrij van wanden en zonder achterwand. Dat resulteerde in een te slank laag. Daarom zijn ze later voor de JMlab gezet die als achterwand diende. In een andere ruimte bij een vriendje hebben ze noodgedwongen vrij dicht bij de wand gestaan en dat gaf teveel laag. Plaatsing is duidelijk belangrijk bij de LSi9. Experimenteren is op zijn plaats. De tweeters stonden op aanwijzing van de fabrikant aan de binnenkant. De serienummers laten zien welke speaker aan welke kant moet komen. Weer even zo’n slimmigheid van Polk.

Hör mal zu

“Let the party begin” was een van de eerste gedachtes met de Polk speakers aangesloten. Een stevige sound, behoorlijk veel detail, lekker fundament, mooi zacht en doortekent hoog en een swingend midden. Ik luisterde aanvankelijk met de Anatek versterker die ik leende van de importeur. Het laag aan de slanke kant, mede door de opstelling. Zo zijn de nodige uurtjes op de luisterplek doorgebracht. Helaas moest de Anatek tijdig retour en verhuisde de luidspreker kabel naar de Monarchy’s. Ook bepaald geen straf. Tegen het eind van de testperiode stuurde Siltech de nodige kabels en veranderde de lengte Ocos in een lengte G3 LS-110 Classic, wat verder naar voren bracht welke kwaliteiten de LSi9 heeft. Nu kun je als recensent twee dingen doen, oordelen op de minste set omdat die het meest overeenkomt met de prijs van de speakers, of beschrijven welk maximum haalbaar is. Ik kies voor optie twee. Omdat mijn ervaring is dat goede, kleine, relatief goedkope speakers met kostbare sturende elektronica een beter resultaat geeft dan andersom. Een te dure speaker op een te goedkope set werkt niet. Hoe toepasselijk om te beginnen met “Audiophile Voicings” van jazz zangeres en saxofoniste Silvia Droste. Haar vertolking van “Easy Living” zet een licht neuzige stem neer tegen een stevig basritme. De stem staat wel los in de ruimte de overige instrumenten komen niet helemaal los (dat was op de Anatek anders het geval, die combinatie laat minder van de speaker zelf horen). De volgende track is opgenomen met als enig instrument naast de stem van Silvia een gitaar. Die heeft een daadwerkelijke klankkast en lijkt nergens op een speelgoed gitaar. De stem van Silvia is rijk aan buigingen en elk detail wordt vertaald naar de luisteraar. Verderop de cd staat een sax solo van haar. Hier valt het stereobeeld tegen. Zowel in de breedte als in de diepte. De sound blijft kleven aan de conus. Het wordt tijd op zoek te gaan naar andere muziek, want is de cd de schuld of Polk?

Annie Lennox mogen we verantwoordelijk houden voor de cd “Medusa” waarop oude kaskrakers staan. Hij wordt door de Polk kasten groot weergegeven met een fraai fundament waarop de rest is gebouwd. Er is drive en passie. De muziek staat van de luisteraar af en het beeld loopt achter de speakers door en niet naar voren. Dat afstandelijke beeld is te prefereren boven geschreeuw in je gezicht. Daarna haal ik Holly Cole van stal. “It happened one night” laat weinig te wensen over. De bas gaat diep, dieper en strakker dan de prijsklasse zou doen vermoeden. Je moet daar wel mee oppassen en goed letten op de plaatsing van de speakers, anders gaat de bas teveel overheersen. De stem van Holly en de piano missen wat verfijning. Daar staat tegenover dat de echtheid wordt benadrukt en er zeker met overtuiging wordt weergegeven. De impressie van de live opname ervaar je als luisteraar. Op een gegeven moment krijg ik er genoeg van. De druk die de baspartijen op deze cd leveren maakt me moe. Niet direct een verwijt aan de Polk speakers, want dat zijn helaas niet de enige weergevers waar op ik schoon genoeg van de dame in kwestie krijg. Het vergt doorzettingsvermogen of piepkleine monitors om lang naar Cole te luisteren. Van een lichter genre is Laura Fygi’s “Change”. Luchtige en vrolijke muziek die de druk op de ketel houdt. Weer die vage overvloed aan laag die gedeeltelijk ten koste gaat van de swing en het ontspannen kunnen luisteren.

Ik pak drie lp’s die ik goed ken en beluister ze om beurten. Eerst een Dire Straits exemplaar. Dat is toch altijd feest. Zeker met de Polk. Stevige rock met oog voor detailweergave en raffinement. Weer dat lekkere ritme dat de Polk goed weet te bewaren. Door de goede timing is meedansen door de kamer bijna onvermijdelijk op Dire Straits. “Promise” van Sade is een gouwe ouwe met nummers als “The sweetest taboo”, “Jezebel” en “Is it a crime”. Mag ik voor u noteren: swingen, stampen, dansen, plezier, warmte, breed beeld, uitgewogen, helder en stevig. Ik zit alsmaar met mijn voeten mee te wippen op de maat. Polk geeft veel plezier voor weinig geld. Het al dan niet subtiel overbrengen van emotie is meer gegeven door Suzanne Vega met een door Vivante Londen hernieuwd uitgegeven 180 grams persing dan door Sade. Ik schuif nog eens met de kasten om de druk in het laag te minderen, wat goed lukt. Een bijna altijd voorkomend probleem met basreflex behuizingen. Vega roept aardig wat beelden op en dat is het bewijs dat je inderdaad betrokken wordt bij haar teksten en haar muziek. Het is niet moeilijk om de Polk als vriendelijk te beoordelen, ook na vele uren achtereen geluisterd te hebben. Maar zoals aan alles een einde komt, ook de luistersessie moet een keer stoppen. Omdat ik nog steeds geen SACD speler bezit beluister ik het Combattimento Consort Amsterdam op de cd layer van de hybride disk. Gelukkig geeft ook die een rijke weergave van de prachtige barokwerken. Boeiend en vol detail. De solo instrumenten vinden een plek in het orkest zonder verloren te gaan. Een harmonieus samenspel van elektronica en weergevers. De ronde en lieflijke weergave bevat een natuurlijke warmte waardoor instrumenten hun klank behouden zonder dat er scherpte of overdrijving optreedt.

Polk LSi9

Yep, geslaagd!

De LSi9 is de eerste Polk speaker die ik beluisterde. En met plezier beluisterde. De goed afgewerkte luxueus aandoende kast heeft meer in zijn mars dan alleen een imposant smoeltje. Als je kunt spreken van een Amerikaanse sound, dan is Polk daar inderdaad een vertegenwoordiger van. De technologie die in de drivers zit verraad een behoorlijke investering in onderzoek en een uitgewogen productie proces. Meer dan eens bekroop mij de gedachte dat een LSi9 scherp geprijsd is. Zeker afgezet tegen de USA verkoopprijs. Voor 600 euro per stuk mag je iets verwachten, maar dat krijg je dan ook. Positieve eigenschappen zijn onder meer de kracht waarmee de weergave wordt neergezet. Veel spanning en luisterplezier, zonder dat de speakers zich opdringen aan de luisteraar. De twee woofers die samen met de ring dome het twee-en-een-half-weg systeem vormen sluiten naadloos op elkaar aan. Opvallend nogmaals de keuze voor een bepaald niet goedkope tweeter als een ring dome. Aan de negatieve kant telt de soms te zware druk in het laag die alleen met een goede plaatsing weg te krijgen is. Zoals de luistersessies bewezen, het kan teveel maar ook te weinig van het goede worden. De akoestiek is erg belangrijk. Of dat een gevolg is van de drie poorten blijft de vraag. Zeker is dat de achterpoort bijdraagt aan de diepe weergave waartoe de LSi9 in staat is. Maar ook de grootste problemen geeft. Normaal advies, eerst thuis luisteren en dan pas tot aankoop overgaan. Het enige dat daarvoor nodig is, is een stevige rug of een helpende hand van een bereidwillige dealer. Want gewicht legt de kast zeker in de schaal. Gaan beluisteren? Ja doen, het zou wel eens uw volgende speaker kunnen zijn.

Prijs :
De Polk LSi9 kost 1198 euro per paar exclusief stands

Importeur :
Bissiness
Borgercompagnie 194
9631 TM Borgercompagnie
Tel: 0598 635443
Fax: 0598 634981
Mail : bissiness@planet.nl
Web www.polkaudio.nl of www.bissiness.nl