Grado GS 1000 hoofdtelefoon

Grado staat vooral bekend om hun Moving Magnet pick-up elementen maar produceert al jaren verschillende hoofdtelefoons. Het jongste en meest prestigieuze model is de GS 1000 die in combinatie met de Britse Graham Slee Solo versterker werd beluisterd

Door veel audiofielen -en muziekliefhebbers in het algemeen- wordt een hoogwaardige hoofdtelefoon nog altijd op waarde geschat omdat het op verschillende punten voordelen met zich meebrengt. Ten eerste kan er van muziek worden genoten zonder dat men anderen stoort of last ondervindt van andere huigenoten (die bijvoorbeeld TV willen kijken). Daarnaast is het een zeer praktische oplossing om van goede muziekweergave te genieten, omdat het minder plaatsgebonden is en een slechte kamerakoestiek geen directe invloed heeft op de weergave. Ook hoeft er niet met (in veel gevallen) zware luidsprekers te worden geschlepped voor een goed resultaat (het correct positioneren van een bepaalde hoofdtelefoon op het hoofd heeft overigens wel degelijk zin maar daar komen we zo op terug). Een paar goed opgestelde hoogwaardige luidsprekers blijft magisch en zal ook altijd de voorkeur hebben. Toch maken de bovengenoemde voordelen -en de legio toepassingen in opnamestudio`s- het ontwerpen van een superhoofdtelefoon erg aantrekkelijk. De GS 1000 is het absolute statement van Grado op het gebied van hoofdtelefoondesign, wat vraagt om een super-hoofdtelefoonversterker en dus leverde Tonar de mooie Graham Slee Solo mee.

Grado

Bij Grado Labs, Inc. maakt man al enkele decennia handgebouwde hoofdtelefoons en deze productlijn vormt eigenlijk de basis van Grado, samen met de welbekende `PFAC` MM Pick-Up elementen. Grado werd in 1953 opgericht door Joseph Grado, de man die verantwoordelijk is geweest voor de ontwikkeling van de vele klassieke Grado producten zoals de `Wooden Tonearm` en de latere Signature toonarm en Signature hoofdtelefoonlijn. Zijn neef John Grado heeft jaren geleden het roer van Joseph overgenomen met behoud van dezelfde koers. Hij heeft zelfs meerdere geprezen producten ontwikkeld, zoals de Prestige hoofdtelefoonlijn en de Reference Series RS-1 hoofdtelefoon met houten `schelpen`. Alle Grado hoofdtelefoons zijn van het `open chamber` type, wat inhoudt dat de achterkant van de (dynamische) driver zijn akoestische output vrij aan de lucht kwijt kan waardoor er een meer open en schone weergave ontstaat en er een verder doorlopend laag kan worden gerealiseerd. Het membraan is vervaardigd uit een speciaal polymeer waarbij er veel aandacht wordt besteed aan de juiste verhouding tussen de massa en de ophanging zodat resonanties tot een minimum worden beperkt. Grado gebruikt Ultra High Purity Long Crystal OFC koperdraad (UHPLC) voor de spreekspoelen van hun duurdere modellen waarbij voor de topmodellen hetzelfde geleidermateriaal wordt toegepast in de externe kabels. De lichtmetalen onderdelen zijn vervaardigd uit een anti-resonante legering waarbij voor de schelpen van de topmodellen gebruik wordt gemaakt van Mahoniehout.       

GS 1000

Met het ontwerp van de GS 1000 wilde men bij Grado niet alleen zorgen voor een nóg betere weergave, maar ook een verhoogd draagcomfort creeren. Grado hoofdtelefoons waren altijd voorzien van vrij harde oorkussens en een hoofdband met een hoge veerkracht. Alhoewel de oerdegelijke constructie en orkaanvaste zit van die modellen zeer op waarde wordt geschat door professionele gebruikers zijn sommige audiofielen (deze schrijver incluis) minder gecharmeerd van dat lage comfort. Alle Grado hoofdtelefoons hebben sindsdien een verbeterde hoofdband waarbij de duurdere modellen van meer comfortabele oorkussens zijn vooizen. De GS 1000 is de eerste Grado hoofdtelefoon die van dusdanig grote kussens is voorzien dat deze (ruim) óm de oren passen. Dat verhoogt niet alleen het draagcomfort maar ook de weergavekwaliteit doordat er een grotere afstand -en dus ruimte- is ontstaan tussen de oren en de `drivers`. Hiermee wilde Grado naast een meer ruimtelijke weergave ook zorgen voor een betere stereoafbeelding, iets wat altijd problematisch blijft bij hoofdtelefoons omdat er nou eenmaal een relatief groot object tussen de twee weergevers zit: een hoofd. Er werd veel aandacht besteed aan de precieze afstemming van de nieuwe houten behuizingen ten opzichte van de drivers en de oorschelpen. De positie van de GS 1000 op het hoofd is volgens Grado wat kritischer dan bij hun andere modellen omdat er bij dit model aardig wat ruimte is ontstaan binnen de kussens. Toch moet dit worden gezien als een groot voordeel; dankzij de ontstane `speelruimte` kan de positie worden geoptimaliseerd zodat voor elk gehoor (of persoonlijke smaak) een bepaalde `sweet spot` kan worden gevonden. De nieuwe drivers zijn niet alleen afgestemd op de grotere behuizing maar hebben een bijzonder lage vervorming bij de hoogste en laagste frequenties, aldus Grado.

Er is natuurlijk veel aandacht besteed aan het middenbereik, een gebied waar Grado ook een naam heeft hoog te houden. De verpakking van de GS 1000 bestaat uit drie lagen schuimrubber met keurig uitgesneden uitsparingen, wat weer in een vrij platte doos is verpakt. De schelpen kunnen namelijk om hun as draaien zodat de Grado GS 1000 (net als alle Grado hoofdtelefoons) plat kan worden weggeborgen -of vervoerd. Het linker- en rechterkanaal zijn duidelijk aangegeven met grote `L` en `R` tekens en deze duidelijkheid, gekoppeld aan een degelijke constructie kan in elk detail worden teruggevonden. Dit is ongetwijfeld een product waarbij een lange levensduur hoog op de wenslijst van de fabrikant staat. De grote oorkussens zitten inderdaad veel prettiger dan de aloude stugge schuimrubberringen en de hoofdband laat zich gemakkelijk afstellen. De druk die door de hoofdband wordt uitgeoefend is ook aan de lage kant, wat wel zo prettig is tijdens lange luistersessies -en de zomermaanden. De houten ringen die het chassis van elke weergever vormen zijn goed afgewerkt. Aan de buitenkant zijn zwarte gaasjes met een zeer open weving aangebracht waardoor de drivers zelf en de uitstekend gesoldeerde  kabelverbindingen zichtbaar zijn. Een garantiekaart is bijgevoegd met op de achterzijde waarschuwingen met betrekking tot hoge luisterniveaus en tips voor het afregelen van de hoofdband. Naast de vaste en hoogwaardige signaalkabel zijn twee verdere Grado kabels mee verpakt, namelijk een kort verloopkabeltje met een female 6,35 mm Jackplug aan de ene kant en een MiniJackplug aan de andere en een verlengsnoer met 6,35 mm pluggen. Deze kabels waren, net als de hoofdkabel, van vergulde pluggen voorzien. Gezien de Graham Slee Solo hoofdtelefoonversterker dicht bij een stoel kon staan werd er van deze verloopsnoeren geen gebruik gemaakt tijdens de luistersessies. Het frequentiebereik van de GS 1000 wordt door de fabrikant opgegeven als 8 Hertz tot 35 kilohertz en de gevoeligheid als 98 dB (bij 1 mV aansturing). De nominale impedantie bedraagt 32 ohm en de drive-units worden binnen een tolerantie van 0.5 db geproduceerd en gepaard. De garantieperiode duurt 1 jaar.

Graham Slee Solo

Graham Slee Projects (GSP) is een relatief onbekende Britse fabrikant (althans, in Nederland) die desondanks al aardig wat jaren bezig is met het produceren van nuchtere no-nonsense weergave-apparatuur. Dit kleine, specialistische bedrijfje is vernoemd naar de oprichter die ook de ontwerper en bouwer van alle GSP producten is. Dergelijke Britse `Cottage Industry`
bedrijfjes zijn aan het uitsterven wat heel jammer is, want de écht bijzondere en vernieuwende producten worden altijd door karakteristieke en eigenzinnige figuren gemaakt en daar kan de specialistische audiowereld eigenlijk niet zonder. Graham Slee is zo`n man en om een voorbeeld van zijn eigenzinnigheid te geven; zijn motto is: "I don`t make Hi-Fi". Juist. Zijn uitleg daarover: "...by simply not concentrating on Hi-Fi we produce Supreme Fidelity equipment". Kijk, dat bedoel ik. GSP maakt maar liefst 8 (!) MM-Phonovoorversterkers (in enkele gevallen gaat het om verschillende versies van één model), een MC-Phonovoorversterker, een MC Step-Up en een hoofdtelefoonversterker genaamd Solo die in drie versies wordt geleverd. Voor deze recensie werd er gekozen voor de Solo MC/PSU 1 (MC staat overigens voor Monitor Class), de middelste versie die wordt geleverd met de betere PSU-1 voeding. De Grado GS 1000 moest natuurlijk aan een gelijkwaardige versterker worden beoordeeld.

Het Solo-basismodel, genaamd `Intro` kan naar dit niveau worden opgewaardeerd door de aanschaf van een losse PSU-1. De Solo werd al weer wat jaartjes geleden geïntroduceerd en heeft ondertussen ten minste drie opwaarderingen meegekregen van zijn makers. De huidige versie is niet alleen op technisch vlak een verbeterde versie maar oogt ook stijlvoller dan de oer-Solo. De Solo en de PSU-1 waren keurig verpakt in aparte dozen waar ook (Spartaanse) handleidingen in zaten. Op het front van de Solo bevindt zich links van de prettig aanvoelende volumeregelaar een 6,35 mm Jack aansluiting en aan de rechter kant is een kleine drie-standen `toggle` schakelaar aangebracht. Daarmee kan men kiezen tussen de twee lijningangen of een Mute-stand. Die twee lijningangen zouden van pas komen wanneer iemand een klein systeem rond een hoofdtelefoon zou willen bouwen of in een situatie waarbij er naast een verbinding met de hoofdinstallatie (bijvoorbeeld via de Tape-out van een versterker) nog een extern apparaat zou worden aangesloten.

Heel handig, en dat bleek de Mute-functie ook te zijn. Aan de achterzijde bevinden zich twee sets vergulde Cinchbussen en een kleine coaxiale voedingsaansluiting voor de 24 Volt gelijkspanning die van de PSU-1 komt. De blank geanodiseerde aluminium behuizing is van een goede kwaliteit `screen-printing` voorzien zodat het geheel er verzorgd uitziet. De PSU-1 is in een zwarte kunststof behuizing aangebracht die van een tweepolige lichtnetaansluiting is voorzien (aan de andere zijde is een redelijk lang tweelingsnoer gemonteerd). Het circuit van de Solo is tamelijk breedbandig met een bereik van 12 Hertz tot maar liefst 150 kiloHertz. De ingangsgevoeligheid van 346 mV is goed bruikbaar met de meeste lijnbronnen of Tape-uitgangen. De Solo is compact uitgevoerd en meet slechts 5 bij 10,7 bij 18,5 centimeter (H X B X D).

Luisteren en conclusie

Zowel de Grado GS 1000 als de GSP Solo waren nieuw, dus kregen ze eerst een aantal dagen de tijd om in te spelen. Dat zulks noodzakelijk is, bleek na de inspeelperiode want het verschil met de eerste luisterindrukken was dusdanig dat het leek of er naar totaal andere apparatuur werd geluisterd. De CD Trollsang van de Scandinavische dame Kerstin Blodig ging in de Marantz om de track `Snale Mi Jente` te beluisteren. Op deze track zingt ze terwijl ze op een grote Bodhran (frame-drum) speelt. In het begin knipt ze ook met haar vingers en die geluiden kwamen zowel helder als impulsief over waarbij niet alleen de `snap` maar ook de hand zelf (vel) goed uit de verf kwam. Het Bodhran-spel klonk strak en vrij droog. Het grote membraan werd met een elastische en volle sound weergegeven, wat opvallend was want veel hoofdtelefoons hebben daar wat moeite mee.

Haar stem en de lange nagalm werden op rustige en overzichtelijke wijze weergegeven zodat de pittige `sibillance` geen onnodige nadruk meekreeg. Haar verleidelijke en expressieve zangstijl kwam op beide punten goed uit de verf. Deze ruimtelijke opname kwam anders over dan weergegeven door twee luidsprekers (wat minder plastisch en driedimensionaal) maar werd op bijzonder transparante en levendige wijze gepresenteerd zodat het boeiende karakter van dit muziekstuk bovengemiddeld goed overkwam. Het album Pop Pop van Rickie Lee Jones werd uit de platenkast gehaald om de track `Dat Dere` te beluisteren. De akoestische bas klonk opmerkelijk ontspannen en werd met een rijke tonaliteit weergegeven. De plukken kwamen op plastische wijze naar voren en de uitsterving van de snaarklanken werd op luchtige wijze gepresenteerd. De achtergrondpercussie werd op zowel dynamische als subtiele wijze weergegeven terwijl de saxofoon op gearticuleerde en warme wijze naar voren kwam. De hese sound van de saxofoon kreeg een duidelijk vibrato mee en Rickie Lee Jones` stem werd met een natuurlijke en tonaal sterke weergave neergezet. De tweede (mannelijke) stem was met groot gemak te volgen (bij sommige systemen is hij praktisch onhoorbaar) en de gorgelende lach van het kind kreeg een heel aanstekelijke en vloeiende weergave mee waarbij de keelklanken goed uit de verf kwamen. Met deze track kon de positie van de GS 1000 op het hoofd goed worden uitgeprobeerd en het bleek al snel dat met de juiste positie zeker winst kon worden behaald. Een plaatsing waarbij de kussens meer naar voren tegen het hoofd zaten (met de achterkant van de kussens dicht bij de oorschelp) resulteerde in een betere focus, vooral van zang, en een algeheel verbeterde homogeniteit. Daarbij was de hoofdband dusdanig afgesteld dat de kussens iets meer ruimte onder de oorschelpen vrij lieten dan erboven. Hoofden, oren en smaken verschillen echter dus kan het advies van John Grado worden bevestigd; wat experimenteren loont de moeite.

Van Eric Bibb`s mooie CD Roadworks werd de track `Shavin` Talk` gedraaid. Deze track begint met het geluid van druppelend water en een `hummende` heer Bibb die een scheermes weglegt. Die intro werd door de GS 1000/Solo combinatie op ruimtelijke en plastische wijze weergegeven. Bij zijn gitaarspel kwam elke pluk op de bassnaren met intensiteit en souplesse naar voren. Zijn vriendelijke en iets hese stem werd met een dusdanig scherpe focus geprojecteerd dat hij op een haar na `los van het hoofd` overkwam. De `foottapping` op de vloer werd op gedetailleerde wijze en met een goede diepteweergave (de microfoon hing boven hem) weergegeven. Deze track kwam heel direct over maar klonk tegelijkertijd ook lekker `open` en ontspannen. Van Cydee Peters werd haar mooie Opus 3 sessie van `House Of The Rising Sun` beluisterd om te kijken hoeveel `inner detail` de Grado/GSP combo kon uitdiepen. De verschillende belletjes en de triangel werden met een subtiele en natuurlijke metaalruis en een opmerkelijk rijk timbre weergegeven. De bekkenslagen kwamen lekker knallend en met flinke dynamische sprongen over zonder dat er sprake was van hardheid of gehoormatige `verblinding`. De tom-toms werden met goed gearticuleerde tikken `plokken` en slagen weergegeven, wat meteen aangeeft dat elke percussieve aanraking op duidelijk gedifferentieerde wijze naar voren kwam. De melodielijn van de anders nauwelijks waarneembare Double Bass was moeiteloos te volgen waarbij de laagste tonen zelfs een goede presence meekregen. Wat betreft plastische `aanwezigheid` van instrumenten versloeg de GS 1000 de (zeer muzikale en lager geprijsde) Sennheiser HD 555 met gemak. De saxofoonsolo kwam op lyrische wijze en met een volle bekerklank naar voren waarbij de bewegingen van de muzikant ten opzichte van de microfoon goed waren te volgen. Cyndee Peters` bezielde zang klonk echt aangrijpend en werd op transparante en luchtige wijze gepresenteerd. Van Michal Hedges` mooie album Aerial Boundaries (windham Hill) werd de gelijknamige track gedraaid. Het bijzondere en vaak knallende gitaarspel van de heer Hedges is ideaal om het resonantiegedrag van de membranen van een hoofdtelefoon te beoordelen. Bij de intro, met ritmische en gedempte snaarplukken, kwamen de typische snaarklanken goed uit de verf en waren de boventonen goed te volgen. De lange `reverb` werd op luchtige wijze weergegeven en het middentonenspel kwam met een rijk timbre naar voren. De explosieve baspartijen klonken stevig en impulsief in de aanslag maar kregen ook een vrij lange, zachte uitsterving mee. De snelle greepwisselingen werden zonder maskering weergegeven zodat het geheel overzichtelijk bleef. De pittige uithalen op de hoge snaren klonken lekker knallend zonder dat er een glazig randje aan werd toegevoegd. Wat dat betreft verdient de Graham Slee versterker een compliment want de bijzonder vloeiende weergave was mede te danken aan de Solo.  

Conclusie

Grado staat bekend om hun dynamisch werkende en met volle middentonen klinkende producten waarmee het `drama` van muziek op een spannende wijze kan worden overgebracht. De GS 1000 / GSP Solo combinatie was zeker goed in het overbrengen van levendige passages maar ging nog verder in de weergave van detail en lucht. Een uitgewogen en vloeiende weergave is namelijk moeilijker te bereiken dan een pittige presentatie. Tijdens de meest knallende crescendo’s wist de GS 1000 de energie van de muziek over te brengen zonder opdringerig te worden en ook daarin was hij duidelijk de meerdere van zijn minder kostbare familieleden.
Wat ook opviel was dat er met deze combo op uiterst lage volumeniveaus kon worden geluisterd zonder dat de weergave als vaag of dun overkwam. De GS 1000 en de Solo MC/PSU-1 zijn door gepassioneerde mensen ontworpen en dat is zowel in de bouwkwaliteit als de verfijnde weergave terug te vinden.                                                                                  

Importeur Grado: Tonar International BV; Tel: 033-4554511 Fax: 033-4560544
Importeur Graham Slee Projects: www.multitradebelgium.com / (0032) 1443 5312

Verkoopprijs Grado GS 1000: 1199 euro
Verkoopprijs Graham Slee Solo MC/PSU-1: 795 euro