Montegiro Legno platenspeler

Heel recent fulmineerde ik binnen de gelederen van Hifi.nl tegen de absurde prijzen die regelmatig worden gevraagd voor High End audioapparatuur. Het loopt af en toe de spuigaten uit, zonder dat aanwijsbaar is waarom verschillende merken alsmaar duurder worden. Des te opmerkelijker is het dat juist ik luttele weken later een draaitafel in huis krijg met een prijskaartje waar menig audioliefhebber van zal schrikken.

Is het toeval of spel van hogere machten, dat men mij de ervaringen met een Montegiro Legno draaitafel, een DaVinci Audio Labs Nobile arm en een Koetsu Urushi Sky Blue element laat optekenen? Het is een uitdaging die ik met liefde ben aangegaan, al is het alleen maar vanwege het feit dat dergelijke verlokkingen als sirenen op mij inwerken. Met als gevolg het zinken van mijn schip met argumenten.

Montegiro is een bedrijf dat als toeleverancier verwant is aan de audioindustrie, maar er zelf tot voor een paar jaar geen zichtbaar deel van uitmaakte. Zij maken namelijk al jaren als OEM producent onderdelen voor andere toonaangevende “Duitse” platenspeler fabrikanten. Montegiro is voortgekomen uit de Dattenberg Group, de Duitse leverancier van kunststoffen en metalen, die zowel ruw materiaal levert als compleet afgewerkte producten en die in de branche mede bekend is op het gebied van luxe winkelinrichtingen. Binnen de meeste van dit soort bedrijven zijn altijd wel een paar audiofielen te vinden, die het machinepark van de werkgever kunnen gebruiken om hun hobby uit te leven. Echter: zelden is er de gedrevenheid om de creaties ook naar buiten te brengen en commercieel te maken. Het vergt samenwerking tussen eigenaar en personeel om een onbekende markt te betreden en daarbij heel hoog in te zetten. Om kort te zijn, Montegiro fabriceert draaitafels waarbij techniek, hoge kwaliteit en vormgeving hand in hand gaan. De ontwerpers hebben de vrije hand gekregen om materialen te combineren, hebben gebruik kunnen maken van een omvangrijk en geavanceerd CNC-machinepark en zijn kennelijk ook gezegend met een paar gouden oren. Daarna is een samenwerking aangegaan met het Zwitserse bedrijf DaVinci Audio Labs waar Montegiro de toonarmen voor distribueert. AudioXperience in Nuenen heeft voor de Benelux de exclusieve rechten verworven voor de verkoop van Montegiro spelers. Deze importeur presenteerde mij vol trots de Legno en Martijn Lavrijsen bouwde hem bij mij thuis op.

Sobere uitstraling

Op de keper beschouwd ziet de Montegiro Legno er ondanks de luxe uitstraling een tikje sober en ouderwets uit. Twee rechte hoeken en twee ronde hoeken vormen het model, van bovenaf gezien. De speler oogt klein en tegelijk heel massief. De opbouw van de speler bestaat uit een meerlagen-structuur. De bovenste plaat is gemaakt uit geperst en daarna gelakt bamboehout. Daaronder zit een plaat roestvrij staal van een paar millimeter dik. Dan volgt een tweede laag bamboe en de bodem bestaat uit een RVS plaat van een centimeter dik. Het geheel staat op drie verstelbare RVS voeten met een uit rubber vervaardigde inlegde ring. Op de bovenste plaat is het RVS lager vastgezet, waarvan het huis doorloopt tot op de onderste RVS plaat.

In het lager vinden we een bronzen bus en een saffier, waarop een keramische kogel draait die het uiteinde vormt van de dunne lageras. Op die as zit een schijf, die dienst doet als subplateau. Daarop rust het echte plateau, opgebouwd uit RVS, MDF en acryl. De materialen zijn met elkaar verlijmd met een altijd elastisch blijvende lijm om resonanties te voorkomen. Tenslotte ligt op het draaiplateau een acryl mat. De motor is verpakt in een zware RVS behuizing, die vrijstaand wordt geplaatst in een uitsparing in de speler. Een brede, platte snaar drijft het plateau aan. Via een elektronische sturing, net zo mooi verpakt als de speler zelf, is het toerental instelbaar en regelbaar rond 33 1/3 en 45 toeren. De motor is zo uitgekiend, dat hij voldoende kracht levert om zelfs met de lichte druk van een platenborstel op snelheid te blijven, terwijl bij omschakelen naar 45 toeren even wat hulp nodig is. De speler wordt geleverd in een loodzware kist. Dat mag ook wel, want opgebouwd weegt de speler ruim 30 kilo.

Montegiro levert standaard twee armen. Een gemodificeerde Jelco van 10,5 inch of een even lange DaVinci Audio Labs Nobile. Mijn exemplaar was opgebouwd met de Nobile arm, die bestaat uit een rechte carbon buis, vastgezet in een cardanische ophanging. Op de buis zijn de contragewichten te schuiven. Twee gewichten worden standaard meegeleverd. Mooi detail: in de contragewichten zit een kunststof ring; door het aandraaien van een schroef zit het gewicht vast op de armbuis zonder die te beschadigen. Tevens werkt de ring als ontkoppeling. De arm is erg gemakkelijk in hoogte instelbaar, zelfs tijdens het draaien van platen, zodat de VTA mooi op gehoor en meetbaar in te stellen is. Om de overhang en de fouthoek te optimaliseren zit in de doos een Dr. Feickert mal met sjabloon. Vanaf de vaste headshell loopt de bekabeling in één stuk door tot aan de Neutrik connectors. Veel is er niet bekend over de arm, naar de effectieve massa blijft het bijvoorbeeld gissen.

Aftasten

Ik sta niet zo snel met de mond vol tanden en weet heel aardig te omschrijven wat de essenties zijn, die een product onderscheiden. In het geval van de Montegiro Legno viel dat niet mee. Ik werd er stil en nerveus van. Op de avond dat Martijn mij met een bezoek vereerde werd het te laat om nog serieus platen te draaien, dus: een korte impressie en toen snel naar bed. De volgende avond verdreef ik huisgenoten uit de luisterruimte en zonk weg in de bank. Vanaf dat moment gebeurde er iets met mij, met mijn muziek, mijn muziekbeleving, iets dat nog steeds voortduurt. Met de Legno stap ik een wereld binnen die niet eerder in mijn huis is geweest. Er gaat een signaal door de versterkers en luidsprekers met een kwaliteit en energie die mij oprecht verbaast. Terwijl ik zelf beschik over een kostbare draaitafel met dito element, staat er nu een combinatie, die een dimensie toevoegt aan de werkelijkheidsweergave, die ik niet voor mogelijk heb gehouden.

Super (kostbare) draaitafels zijn vaak onmogelijke sculpturen van metaal en kunststof om de prijs te rechtvaardigen, waarbij ze lang niet altijd iets toevoegen in weergavekwaliteit. De Legno is eerder het tegenovergestelde: het sobere uiterlijk en de hoogwaardige afwerking doen op het oog niet vermoeden, welke muzikale intensiteit is bereikt. Laten we ons gaan richten op het hoe en waarom van de weergave aan de hand van muziekfragmenten. Daartoe halen we de stelling met zwart goud leeg. Zoals u wellicht weet, leef ik meerdere weken met een apparaat om het door en door te leren kennen en bovendien de onhebbelijkheden in de dagelijkse omgang te ontdekken. Daardoor is een verhaal als dit een optelling van het moment van schrijven met onderhanden muziek, tevens gevoed door vele uren van muziek genieten. Er is geëxperimenteerd om het maximale uit een apparaat te halen, zonder extreme maatregelen te nemen die niet herhaalbaar of controleerbaar zijn.

VTA, naaldkracht, dwarsdrukcompensatie zijn getuned, de ondergrond van de speler is geoptimaliseerd met een verend plateau, verder staat de speler net als mijn eigen speler gewoon in een leefbare huiskamer. Op dit moment speelt kant vier van Soular Energy van het Ray Brown Trio. Ik had niet veel verder willen komen dan kant één, omdat meer muziek aan de orde moet komen. Het lukt me evenwel niet om te stoppen. De weergave heeft een verslavende invloed die zich uitdrukt in de bas van Ray Brown en de instrumenten van zijn vrienden. Hoe omschrijf je een piano als die correct klinkt? Een bas die zich laat plukken alsof je er naast zit? Slagwerk met een intensiteit, tegelijk zachtheid, die een lust voor het oor is? Omschrijf je dat als “correct” of weet u een andere term? Wat de Legno doet en de afgelopen weken heeft gedaan, is het weergeven van muziek op een manier die grenst aan het hoogst haalbare: de werkelijkheid. Zodanig fijn van textuur, zo vol passie, zo vol energie en zo gemakkelijk, dat mijn bron de artiest zelf lijkt te zijn en niet een platenspeler. Telkens heb ik het idee dat de set verdwijnt uit de kamer en plaats maakt voor een trio zoals dit. Slechts zelden heb ik dat zo sterk. Vrijwel ieder component heeft een eigen signatuur. Het is maar weinig componenten gegeven, zich uit het geluid terug te trekken. Ik ken een paar versterkers die dat kunnen, eigenlijk geen luidspreker die dat kan, een enkele bron en dan houdt het op. Dit is voor zover ik mij herinner de eerste platenspeler bij mij thuis die geen signatuur heeft, die de weergave vrij laat en niet interfereert. Dat is een vrij wonderlijke ervaring, die getuigt van diep inzicht en vakmanschap bij de makers van de component. Veel meer krijg ik niet op papier met het spel van Ray Brown, het lijkt me echter wel genoeg.

Extra Dimensie

Een soortgelijke ervaring onderga ik met Water Falls van Sara K. Een plaat die ik redelijk denk te kennen, hij behoort tot het standaardrepertoire. Wie schetst mijn verbazing: de Legno voegt een dimensie toe. Met de nadruk op hetgeen in het belangrijke middengebied aan de hand is. De stem van Sara K. heeft iets magisch gekregen, de door haar zelf ingezongen harmony vocals waren nog nooit zo mooi ingepast. Instrumenten vloeien er omheen. (Would You) Break My Heart heeft dat wat minder, vanwege het uptempo en de meer staccato zang. Niettemin is de weergave eveneens omgeven door een diepe schoonheid. Zo eenvoudig en ongekleurd volgens de werkelijkheid neergezet, dat je snapt waarom de speler zoveel geld kost. Compromisloos, tot in het laatste boutje beluisterd, reproduceerbaar, dat zijn zaken die de prijs opdrijven. Zaken, die prijs mogen opdrijven, omdat er een rechtvaardiging tegenover staat.

Met de Legno is het niet nodig, trukendozen vol tweaks open te trekken. Het is plaatsen en spelen. Dat bewijst hoe doordacht het product is. Waarbij wij ons moeten realiseren dat er een element in de DaVinci arm hangt, dat een prijskaartje heeft van meer dan 5000 Euro. Dus zal ik dat later vervangen door mijn eigen element en daarmee proberen aan te geven welk gedeelte van de weergave netto toe te schrijven is aan de speler en de arm. Inmiddels speelt Dead Can Dance, eveneens standaardrepertoire. Het stereobeeld is werkelijk fenomenaal. Ik weet dat de plaatsing van mijn speakers niet optimaal is door ruimtegebrek, daarom houd ik mijn hart vast, hoe dit moet zijn in een grote luisterruimte met de luidsprekers meer dan een meter uit elke wand. Het is groot, hoog en diep. Gestoken scherp zonder te vervallen in nare hifi-mierenneukerij. Intens, herscheppend, krachtig, energiek en vol. Nooit drukkend, nooit overdreven, precies zoals je de werkelijkheid denkt te benaderen. Stemmen krachtig, instrumenten detailrijk, het geheel dragend. Ik ben tot in de haarvaten verbaasd dat mijn set dit niveau haalt. De bron is werkelijk geweldig en dat laat de set horen.

Voorlopig vervang ik helemaal niets in de keten, of het moeten de platenspeler, arm en het element zijn. De plaat is schitterend, de opname erg goed, alles werkt mee. Want platen die in een enkel opzicht gebrekkig zijn vallen soms genadeloos door de mand. Dat heeft trouwens weinig te maken met het vinyl, de tijd waarin de plaat is gemaakt of de platenmaatschappij. Modern vinyl van 180 gram kan bar slecht zijn, terwijl een flinterdunne lp uit de periode van de oliecrisis plezier kan geven. De Koetsu geeft het allemaal weer, tot in de finesses. De laatste bevrediging, voordat ik het element ga wisselen, vormt Peggy Lee met een heruitgave van de mono-opname Black Coffee With Peggy Lee. Die plaat moet u eens beluisteren op een matige platenspeler: dat is meer dan vreselijk. Leg hem daarna op een topper en de tranen van geluk schieten in de ogen. Mono niet mooi? Ha, luister eens naar de diepte in het beeld. De stem die geen kant opgaat. De instrumenten die achter microfoons staan, die vandaag de dag nog tot de top behoren. Niet via consoles op de plaats gezet, nee, door technici die met plaatsing in de studio de juiste balans weten te creëren. Om te laten horen hoe I’ve Got You Under My Skin swingt is Diana Krall echt niet nodig. Peggy Lee wist dat al in de jaren 50. Ik beluister al het moois via de Legno, die jammer genoeg niet voor iedereen, zelfs niet voor ondergetekende bereikbaar is.

Wisselen

Inmiddels is het element van Koetsu vervangen door mijn eigen Transfiguration Axia, uiteraard ingesteld op de juiste krachten. Verder is er niets veranderd in de set of in de kamer. Dezelfde lp’s van daarnet komen weer langs. Het meest illustratief is Dead Can Dance. Het stereobeeld is ongeveer net zo groot in hoogte en breedte, duidelijk minder is het in de diepte. Waar ik daarnet in een enorme luchtbel luisterde, is het nu veel meer een doos geworden die eerder hoog en breed is dan diep. Tweede gegeven: de fijnheid van de Koetsu is weg. De Transfiguration is grover. Vergelijkt u dat met het weefsel van doek: zijde versus katoendraad (al gaat dat verschil te ver). Misschien kent u van vroeger de dradenteller nog? Onder dat glaasje zou u met de Axia minder draden tellen.

Terecht, de Axia heeft een prijs die lager is dan een derde van die van de Koetsu. Heel belangrijk is het feit, dat de draaitafel de ster in dit geheel is. Want de illusie van het verdwijnen van de bron is nog precies zo sterk als met de Koetsu. Weg is de draaitafel, weg blijft een signatuur. De laatste stap zou zijn om de draaitafel te beluisteren met de andere leverbare arm, een gemodificeerde Jelco versus de DaVinci Audio Labs Nobile. Dat kunt u als luisteraar trouwens wel doen, door bij AudioXperience langs te gaan. Helaas is het zo dat een eenmaal geboorde Legno geen andere arm accepteert. Er zijn geen inlegplaten of mallen beschikbaar. Mogelijk danken we daaraan een deel van de kwaliteit. Het maatwerk voor één enkel merk arm. Wat ik persoonlijk als aantrekkelijk ervaar, is dat de Axia een tikje ruiger speelt, wat meer een live-voorstelling benadert met jazz en popmuziek. Mogelijk heeft dat te maken met de instelling van de phonotrap op 100 Ohm, terwijl de Koetsu liever een waarde van 150 Ohm “ziet”. Zonder te gaan solderen in de phonotrap is dat niet instelbaar. Niettemin zal ik eerste zijn, die opmerkt dat deze Koetsu toch echt de grote meerdere is van dit Transfiguration element. Met deze gegevens is opnieuw een oude theorie van mij bevestigd: het belangrijkste aan een platenspeler is de motor, het huis, lager en plateau. In mindere mate is de arm belangrijk en pas op de laatste plaats komt de invloed van het element. Met de Legno (inclusief de Nobile arm) koop je afwezigheid van een eigen klank, daarmee is het naar smaak tunen van de speler teruggebracht tot de keuze voor het element en de phonotrap. Zonder dat je de speler als geheel gaat waarnemen in de set. Knap, heel erg knap.

Tijd om de rest van de set meer in detail te beschrijven. De Legno staat op een Ginko Audio platform, dat is afgeveerd met zeven rubber ballen. Het geheel staat op een glazen Spectral rek, waar ter ontkoppeling van andere apparaten een tweede Ginko staat, plexiglas is gebruikt en diverse voetjes of plaatjes. De phonoversterker is een H.A.T. PH-2 met solid state power supply, de lijnvoorversterker is eveneens een H.A.T. Als eindversterker werkt een set Manley Snappers. De luidsprekers zijn Focal Diablo Utopia III op hun eigen stands, in het laag ondersteund door een Velodyne SPL-1200 Ultra subwoofer. De stroomvoorzienig is schoongemaakt met Kemp Elektroniks filters en trafo’s. Alle bekabeling is Crystal Cable, netsnoeren, interlinks en luidsprekerkabel. Mijn normaliter spelende draaitafel is een Transrotor met SME 5009 arm, waarin het Transfiguration element altijd hangt. Daarnaast beschik ik over een V.Y.G.E.R. Baltic M met SME 312 arm en Phase Tech P-3 Alexandrite element. Twee onderling sterk verschillende draaitafels, die elk hun eigen sterke en zwakke punten hebben, maar die geen van beide kans zien om zoveel energie te leveren, zoveel detail vrij te geven of zo uit beeld te verdwijnen als de Montegiro Legno met DaVinci arm.

I rest my case

Met een schuin oog kijkend naar het prijskaartje van mijn beide platenspelers en zelfs met in mijn hoofd mijn eigen tirade tegen alsmaar duurder wordende audioapparatuur, durf ik het aan om te stellen dat de Montegiro Legno draaitafel, de DaVinci Audio Labs arm en het Koetsu Urushi Sky Blue element samen de prijs van circa 18.000 Euro waard zijn. Misschien juist omdat ik ze kan vergelijken met spelers van respectievelijk ruim 6000 en ruim 8000 Euro. De stap die de Legno zet is veel groter dan ik had durven hopen/verwachten/vrezen (haalt u door wat u niet van toepassing vindt). Het is met name het ontbreken van een eigen geluid, dat de Legno zo uniek maakt. De platenspeler verdwijnt uit uw gedachten als u muziek speelt. Het is een niet aanwezige, virtuele bron. Opvallend is de energie die de Legno meegeeft aan de muziek. Dat geeft aan, dat de Legno zelf nauwelijks energie absorbeert uit het element. Alles is beschikbaar voor de versterker, daarmee blijven details en krachtige dynamiek volledig behouden. Zowel met een duur element als met een zeer kostbaar element. De keuze voor een element lijkt daarin geen significante rol te spelen. Over de Legno praat ik niet in termen als snel of langzaam, donker of licht van toon, liever heb ik het over een neutraal instrument, dat in staat is de aanwezige informatie op de plaat zo weer te geven, dat de speler niets toevoegt of weglaat. In een heel goede stereo-installatie gaat u ongelofelijk veel plezier beleven aan deze Montegiro speler. Als er in uw budget ruimte is en u hebt een liefde voor vinyl, ga dan de Legno eens beluisteren in Nuenen. Als u moet besparen op de totaalprijs, doe dat dan op het element, misschien zelfs op de arm, maar niet op de draaitafel zelf. Voor mij was het een voorrecht om te kunnen genieten van de combinatie die thuis een nieuwe referentie heeft gezet op draaitafelgebied. Ik durf er niet aan te denken wat een type duurder van Montegiro nog teweeg zou kunnen brengen.

Prijzen:

Montegiro Legno met DaVinci Audio Labs Nobile arm 12.990 Euro
Idem met gemodificeerde 10,5 inch Jelco arm 8.750 Euro

Exclusief dealer voor de BeNeLux:

AudioXperience
Spegelt 66
5674 CD Nuenen
Telefoon: 040 2906344
Mail: info@audioxperience.com
Web: www.audioXperience.com