Octave V70 SE versterker en zwarte dozen

Als Nederlanders aan Duitse producten denken, denken ze al snel aan kwaliteit. Mercedes, Audi, Volkswagen zolang het om auto’s gaat, Siemens, Bosch en Miele voor witgoed. Kijk ik onderweg rond, dan zie ik dat wij Nederlanders kennelijk bereid zijn om voor Duitse kwaliteit te betalen.

Dat is fijn, want sinds kort is het audiomerk Octave in Nederland verkrijgbaar. Geheel ontworpen en gebouwd in Duitsland. Degelijke bouw, strak uiterlijk en het kan geweldig mooi spelen. Redenen genoeg voor de redactie om de in mei 2010 geïntroduceerde V70 SE buizenversterker aan de tand te voelen.

Octave Audio vindt zijn oorsprong in 1968, wanneer de heer Hofmann senior een bedrijf start om transformatoren te maken. Het zou tot 1975 duren voordat hij zijn eerste versterker maakt op basis van buizen en halfgeleiders. Het hoogtepunt voor Hofmann senior ligt rond 1998, als hij een jubileumeditie voorversterker op de markt brengt die het predicaat “beste voorversterker van de wereld” meekrijgt van de audiopers.

In 2000 neemt zijn zoon Andreas Hofmann de leiding van het bedrijf over en hij leidt dat nog steeds met succes. Octave maakt zowel geïntegreerde versterkers als losse voor- en eindcombinaties. Om het gat tussen de twee categorieën te vullen, komt in 2003 de V70 op de markt. Een krachtige versterker van hoge kwaliteit, die in 2010 wordt opgevolgd door de Special Edition versie.

De Octave V70 SE is een volwaardige buizenversterker met een halfgeleider voeding. De twee Svetlana KT-88 eindbuizen per kanaal staan in penthode Push-Pull schakeling, aangestuurd door twee ECC81 buizen en een enkele ECC83 buis. Wie de versterkingsfactor van de V70 SE te hoog vindt, kan de ECC81`s vervangen door ECC82`s. U krijgt daarmee wat meer ruimte om te spelen met het volume. Ook de eindbuizen kunt u wisselen: de V70 SE gaat net zo gemakkelijk om met een KT-88 als een 6550 of een EL-34. De bias is met de hand instelbaar. Dat gaat overigens erg fraai met een led-aanduiding op het display. Het vermogen van de versterker is met de KT-88 2 x 70 Watt aan 4 Ohm en iets meer dan de helft aan 8 Ohm. Het frequentiebereik loopt van 10 Hz tot 80 kHz binnen 1 dB. Dit laat zien, hoe goed een uitgangstransformator tegenwoordig kan zijn.

De gevoeligheid met de ECC81 buizen ligt hoog, namelijk 120 mV voor volledige uitsturing. Van ruis en brom heeft de V70 SE nooit gehoord, met het oor aan de speaker blijft het doodstil. Er zijn vier cinch-ingangen beschikbaar en één XLR-ingang. Daarnaast is er een speciale ingang waarmee de V70 SE als eindversterker kan werken, bijvoorbeeld in een home cinema opstelling. Er is een tape out en een pre-out voor een subwoofer of een (tweede) eindversterker. Een schakelaar kan de eindtrap spanningloos maken, zodat de V70 SE als voorversterker kan werken. De luidsprekerklemmen zijn enkelvoudig uitgevoerd. Een speciale aansluiting is gemaakt voor de zogenaamde Black Boxes, modules die de buffercapaciteit van de voeding vergroten. Hierover later meer. Voor de liefhebber van vinyl is tegen een interessante meerprijs een MM of MC phonomodule leverbaar, die in de V70 SE past.

Octave denkt groen. De versterker kan in Eco-mode geschakeld worden en raakt in dat geval in "slaapstand" na ongeveer 10 minuten geen muzieksignaal te hebben ontvangen. Zodra er weer een signaal komt, duurt het ongeveer 30 seconden om weer helemaal speelklaar te zijn. Het verbruik is in slaapstand maar 20 Watt en de buizen blijven gespaard. Ingebouwd is een softstart die de buizen heel langzaam naar de werktemperatuur brengt. Daaraan gekoppeld is een protectiesysteem, dat controleert of de buizen in orde zijn en er geen kortsluiting is aan de luidsprekerklemmen. Ook bij overbelasting grijpt het protectiesysteem in. Dat protectiesysteem gaat heel ver, tijdens een demo bleek dat het vrijwel onmogelijk moet zijn om de Octave kapot te maken. Eens in de vier à vijf jaar de buizen wisselen dan kunt u met de Octave mogelijk 20 jaar mee spelen.

Opstelingsperikelen

Het inpassen van de V70 SE in mijn bestaande set vergt wat meer aandacht dan normaal. Dit is te wijten aan de luidsprekers in combinatie met de V70 SE. Mijn eigen Focal Diablo Utopia systemen matchen niet geweldig met de KT-88 klank. Te hard, te opvallend, mede wegens het gebrek aan laag uit de Focal monitor. Heel goed is te horen, hoeveel dynamiek en kracht schuilt in de versterker en hoeveel details naar buiten komen, maar het is niet optimaal. Met de komst van een paar PMC Fact.8 vloerstaanders met volwaardige basweergave verandert dat snel.

Met de PMC aan de klemmen ontstaat een heerlijke set waar ik de rest van de tijd mee speel. De CD-speler is een combinatie van een Cyrus loopwerk en een handgebouwde non-filtering/non-oversampling buizen-DAC. De platenspeler komt van Transrotor, met SME arm en Transfiguration element, gekoppeld aan een HAT phonoversterker. Interlinks van Crystal Cable, netspanning met Kemp spul en opnieuw Crystal Cable. Het geheel staat op een Quadraspire rek en voor de akoestiek hangen resonators van Acoustic System aan de muur.

Van CD naar LP

Een versterker koop je om muziek mee te maken. Dat is de afgelopen tijd veelvuldig gebeurd. Na een lang en aangenaam zomerreces is het goed om de platen- en CD-kast in te duiken en daar de juweeltjes bij elkaar te zoeken. Voorbeelden, die ik nodig heb om voor u te beschrijven hoe de Octave presteert. Allan Taylor is een mooi voorbeeld met zijn The Beat Hotel. De stem van Allan heeft dat lekkere krakerige behouden. Laag rolt door de kamer, een beetje teveel van het goede, edoch dat staat in de putjes geperst. Kleine percussie komt als een achtbaan voorbij door het stereobeeld. Impact is groot en diep. De Octave heeft de nodige kracht meegekregen. Debet aan de imponerende indruk is uiteraard ook de PMC Fact.8 luidspreker. Opvallend hoe mooi de stem constant verstaanbaar is. Erg levendig en nadrukkelijk verheven boven de muziek. Dit is een cd die ik apart leg om straks mee aan de slag te gaan als ik de Octave Black Boxes kan aansluiten. Het laag zou dan nog een paar strepen strakker kunnen worden en de stem een stap menselijker. Laat ik echter niet op de zaken vooruitlopen.

Een volgende mannenstem haal ik van de CD Wool van The Nits. Mede gekozen vanwege het diepe laag, de percussie en de later invallende backing vocals. Hoe meer stemmen te horen zijn, des te groter de vreugd. Bovendien maakt de groep van Robert Jan Stips heerlijke en spannende muziek. Twee aspecten vallen telkens op. Ten eerste het enorm stabiele stereobeeld waarin exact aan te wijzen is, waar mensen of instrumenten staan. Ze bewegen niet, blijven netjes op hun plek in een eigen domein. Ten tweede laat de PMC het geluid volkomen los in de ruimte. In alle uren die ik naar het complete systeem heb geluisterd, heeft het geluid nooit aan de speakers geplakt. Terwijl het opstellen geen uren in beslag hoefde te nemen. Neerzetten, schuiven, licht indraaien, bas instelling kiezen en klaar.

Wie mij kent, weet dat Rachel Ferrell altijd tot de favorieten behoort en langs zal komen. Ik kies opnieuw voor haar CD die live is opgenomen in Montreux. Als ze het nummer aankondigt zegt ze het zelf: “Iedereen heeft My Funny Valentine als eens gezongen”. Maar weinigen deden het met zo’n stembeheersing als Rachelle. Met zulk fraai pianospel, zoevende bas en subtiele bekkens. De combinatie van Octave en PMC geeft het gevoel, in de zaal aanwezig te zijn. Direct, zonder op te dringen, duidelijk en rijk aan detail, zonder vervelend "hifi" te gaan klinken. Trefwoord is: natuurlijk en eerlijk. Vooral eerlijk. Er is weinig voorstellingsvermogen nodig om je in de studio achter de mixconsole te wanen, waar een kleine draai aan de knoppen een wezenlijke verandering in de weergave kan betekenen. Ik begin te beseffen dat ik maar weinig schrijf over de Octave zelf. Een goed teken, want een versterker behoort in dienst te staan van de muziek en die niet zelf te gaan maken.

Hij is open en doorzichtig, levert een stereobeeld naar alle kanten, zet een zangeres op de juiste hoogte, speelt met de muziek op een soepele en aangename manier. Dat moet wel lekker passen bij Fay Lovsky en haar La Bande Dessinée. Vrolijk stroomt de muziek de kamer in. Gedreven en harmonieus. Speels en lekker. Terwijl CD niet eens de beste bron in huis is. Die eer blijft vooralsnog voorbehouden aan de zwarte schijf. Fay is iemand die je moet leren kennen. Echte muziek, oorspronkelijk, origineel. Een artieste die veel te weinig op de radio te horen is. Haar CD’s kosten waarschijnlijk niet veel, de aanbiedingen liggen om de hoek, voor weinig heeft u uren plezier. Daar is niet persé een Octave voor nodig, maar het helpt wel om het plezier extra groot te maken.

Naar de LP. Beverly Craven maakte haar debuut met Promise Me en bestormde daarmee de hitlijsten. Ik hoorde het nummer voor het eerst tijdens een etentje in een restaurant en een paar dagen later kwam de muziek in huis om nooit meer weg te gaan. Ja, een oude LP tikt, ja, de groef is her en der beschadigd. Toch is er niets dat zo’n gevoel van realisme en totale bevrediging kan brengen als dit zwarte goud. Alsof de Octave dat aanvoelt: volle inzet, tot volle tevredenheid. Breed neergezet, veel breder dan de CD kan halen. Met een gemak zoals dat voorbehouden lijkt aan een goede buizenversterker, waarbij de PMC als een vergrootglas werkt en her en der de foutjes in de mix genadeloos blootlegt. Dat hoort erbij! Weg met de gladde producties van tegenwoordig, dynamiekloos en pretentieloos uitgevoerd door buitengewoon aantrekkelijke dames, die helaas meer lijken te weten van hun haarlokken en figuur dan van zangnoten. Zo’n gewoon Engels wijfie trekt je in de muziek, past niet op MP3 formaat, vraagt om een mooie set, omdat ze dan tot leven komt. Als Beverly op deze set zingt over liefde, dan voel je dat tot in je botten. Dan loop je na afloop naar je partner en zoen je haar. Dat doet de Octave met mij.

Van één vrouw naar vier mannen die een strijkkwartet vormen en Schubert spelen. Fraaie Tacet opname waar geen transistor aan te pas gekomen is. Best wel toepasselijk met de buizen phonoversterker en buizen geïntegreerde versterker die mijn uitzicht vormen. Het Auryn Quartet krijgt hulp in de vorm van een extra cello, bespeeld door Christian Poltéra. Fraai werk, bij vlagen triest, op andere momenten sprankelend van vreugde. Steeds soepel glijdend en de naar muziek snakkende ziel verwarmend. De klank van de viool is erg mooi getroffen, met de juiste mate van kast en snaar. Een viool kan (oneerbiedig gezegd, vergeeft u mij) kattengejank produceren, vooral als je niet intens luistert maar een paar nadrukkelijk aanwezige violen de achtergrond laat vormen van een conversatie. Gelukkig ben ik alleen en is Schubert veel te mooi om er doorheen te praten. Net als bij eerder gespeelde (pop)muziek is het beeld breed, open, in een waaier neergezet, levendig en vooral natuurlijk weergegeven. Speelsheid door dynamiek, strak in het laag, nimmer troebel of versluierend. Terwijl de muziek blijft zoals hij is bedoeld en niet die vervelende "hifi-trekjes" vertoont. Vergist u zich niet: daarmee wil ik niet zeggen dat de Octave een ouderwets buizengeluid zou hebben. Bruin, donker of vergevingsgezind. Die tijd ligt ver achter ons. Vandaag de dag is de keuze voor transistor of buizen een kwestie van voorkeur. Er bestaat geen specifieke buizenweergave meer. De keuze heeft veel meer te maken met de preferente wijze van muziek beleven door de luisteraar en de (on)wil iets meer op de versterker te letten dan met een transistor nodig is.

Charge en Supercharge

Tegelijk met de Octave versterker kreeg ik twee kastjes geleverd. Een Black Box en een Super Black Box. In eenvoudige bewoordingen gezegd, levert de Black Box een verviervoudiging van de elco buffercapaciteit in de voeding en de Super Black Box vertienvoudigt de buffercapaciteit. Daar zijn voornamelijk elektrolytische condensatoren voor nodig, in een buizenversterker geschikt voor hoge spanningen, een paar weerstanden en wat LEDjes om de zaak aanschouwelijk te maken. Als ik de kastjes open, tref ik daarom niet veel aan. De inhoud doet weinig vermoeden van de prijs. Ik snap wel dat de productiekosten hoog zijn en de oplage beperkt, maar toch zou het iets minder de uitstraling van “moneymaker” mogen hebben. Zelfs, meneer Andreas Hofmann, als ik bedenk hoeveel geld een 350 Volt elco van 3300 µF in de afmeting van een bierblikje kost. De Super Black Box heeft in totaal zes van die monsters aan boord. De Black Box moet het daarentegen doen met “slechts” een twaalftal 470 µF condensatoren. Met een eenvoudige stekker aan te sluiten op de V70 SE, zonder extra netsnoer. Een waarschuwing is op zijn plaats: trek nimmer een (Super) Black Box los als hij nog geladen kan zijn, al geeft de fabrikant aan dat ook daarvoor een beveiliging aanwezig is.

De Black Box aansluiten gaat heel wat sneller dan het wachten tot de versterker weer netjes, heel langzaam en geleidelijk, de bias op de eindbuizen naar de juiste waarde heeft gebracht. Keurig te zien aan de LED’s in het voorpaneel. Na pakweg vijf minuten kan Allan Taylor in de speler worden geschoven. Vaak wordt gezegd dat een versterker zo goed of slecht is als zijn voeding; een Black Box laat dat feilloos horen. De eenvoudige upgrade met extra buffering van stroom in de voeding is genoeg om meer rust te brengen, de stem meer overtuiging te geven en het aangename gevoel, dat de Octave normaal al geeft, een extra duw in de rug te geven. Stereobeeld is nu breder, bas niet dieper, wel strakker. Het is vooral de overtuiging en het wegslijpen van een niet eerder gehoord randje, dat de Black Box de moeite waard maakt. Waar percussie weerklinkt, is de detailweergave daarvan toegenomen. Het vloeit meer, kortom voor deze opname een haast verplichte uitbreiding op de standaard versterker. Leuk om na een paar maanden spelen met de V70 SE u zelf een cadeau te geven in de vorm van dit kastje. Bij de muziek van Taylor, met het diepe laag, kan ik mij heel goed voorstellen wat de extra capaciteit doet, bij de violen van Schubert minder. In principe kun je echter toch stellen dat met Schubert exact hetzelfde gebeurt. Een zachtere toon, meer detail, natuurlijker en meer volwassen. Waar een viool eerst nog wel eens op het randje terechtkwam, heeft de kast nu meer invloed en laat zich beter in harmonie brengen met de snaar. Het luistert nog wat gemakkelijker, meer ontspannen en tegelijk meer betrokken in de muziek. De extra uitgave voor de box wordt gerechtvaardigd door de verbetering.

Een zeer goede versterker naar een niveau tillen, waar nog slechts het woord "uitmuntend" past, kunt u bewerkstelligen door de Black Box te vervangen door de Super Black Box of nog beter: door gelijk een Super Black Box aan te schaffen. De hoge prijs doet mij zuchten en ik realiseer mij terdege dat de prijs van de Octave V70 SE daarmee tot 7500 Euro stijgt. De bloeddruk stijgt ook, de opwinding neemt toe, aan de einder is euforie te zien. Ik heb moeten wachten tot de ene box is ontladen en de versterker terug is in volle bias. (Een korte verklaring van eerlijkheid voor dat ik verder ga: de beide boxen heb ik al eerder met elkaar vergeleken en ik ben tot de conclusie gekomen dat er eigenlijk geen weg terug is als de Super Black Box in de oren zit. Ik heb bewust de set een dag moeten laten staan voordat ik opnieuw aan het werk ging om de resultaten te beschrijven.) De bias is op niveau. De impact van deze uitbreiding laat zich in deze recensie haast niet vangen in woorden. Het lijkt wel of er andere versterker staat. Het karakter is min of meer gelijk gebleven, maar zoveel meer volwassen geworden. Nu gaat het laag wel dieper, komt de stem nog beter tot zijn recht, is percussie in staat een rilling over de rug te laten lopen. Het stereobeeld is niet zozeer groter geworden (nog steeds komt de CD niet buiten de speakers), maar wel is het veel beter aan te geven waar een instrument in de mix is neergezet. In het beeld zelf is de ingenomen ruimte per instrument groter. Lastig om te omschrijven. Misschien is “intensiteit” het juiste woord. Ik weet inmiddels uit ervaring dat uren en uren luisteren alleen maar geweldig is op deze manier en geen seconde vermoeit. Wat de Octave met de PMC kan en doet, is wonderlijk mooi en overstijgt de prijsklasse van beiden opgeteld. Idem met Schubert: al bij de eerste tonen is het verschil overduidelijk. Vergeet daarbij niet dat ik met de Black Box al een tussenstap had gedaan. Ik ben niet eens van scratch begonnen. Weer is het de intensiteit die het beste beschrijft wat de verschillen zijn. De vioolklank is opnieuw meer volwassen geworden. Plukken aan de snaar door één van de kwartetleden komt meer naar voren, laat meer kast horen. Dit is adembenemend mooi en van een niveau dat gehoord moet worden om het te geloven.

Puur voor eigen plezier eerst Jheena Lodwick en daarna Oscar Peterson. Als Jheena Tears In Heaven zingt is dat meer dan toepasselijk op de set. Dit luisteren trekt tranen. Soepel, zo soepel. Als het kinderkoor uit Hong Kong invalt en samen met Jheena zingt staan er echte engeltjes in de ruimte geprojecteerd. De muziek is te gepolijst, te glad, ik weet het, maar het is de kwaliteit van de opname die mij naar deze plaat laat grijpen. Stemmetjes zijn één geheel en tegelijk individueel eruit te pikken. Het maakt me vrolijk genoeg om op de muziek door de kamer te gaan dansen. Met dank aan de PMC Fact.8, dat moet er wel bij gezegd worden. Hoe mooi is het om deze avond af te sluiten met Oscar Peterson en het stokoude We Get Requests. Wanneer zal dat ooit gaan vervelen? Misschien is de weergave niet de allerbeste die ik ooit in mijn huis realiseerde, maar ik weet wel dat ik met deze set heel lang en heel gelukkig zou kunnen leven en verbeteringen uit ervaring voornamelijk in de bronnen zou zoeken. Denk daarbij aan een Strain Gauge element van Soundsmith of een Esoteric CD-combinatie. Het is haast oneerbiedig om dit te denken terwijl Peterson de noten uit het klavier laat vloeien.

Aan alles komt een eind

De Octave V70 SE heeft een erg goede indruk achtergelaten. Opnieuw wordt bewezen dat een modern gebouwde buizenversterker net zo gemakkelijk is in het dagelijks gebruik als een transistorversterker. Mits wordt gekozen voor een passende luidspreker kunnen de resultaten van de V70 SE spectaculair goed zijn, vooral in combinatie met een (Super) Black Box. Ik heb werkelijk ouderwets zitten genieten gedurende de tijd dat de set speelde. Muziek vloeit de kamer in op een soepele en niet vermoeiende wijze. Rijkelijk voorzien van details, met een ruime mate van dynamiek en vooral heel natuurlijk. Daarbij een uitstekende plaatsing in het stereobeeld. Kortom, ik heb niets te klagen over de Octave, kan alleen maar zaken prijzen. De twee optionele uitbreidingen in de vorm van de Black Box en de Super Black Box tillen de Octave nog een stap hoger. De Black Box is een haast verplichte aanschaf als u niet overweegt om de Super uitvoering te kiezen in de toekomst. Want samen zijn ze niet bruikbaar. Alleen, wie ooit de V70 SE in de hoogste opstelling heeft beluisterd, zal het moeilijk vinden om zonder Super Black Box verder te moeten spelen. De Super Black Box verbetert het karakter en de klank van de versterker naar meer volwassen, voller en zachter. U bent gewaarschuwd.

Aanvullende informatie:

Prijzen:

Octave V70 SE versterker 5000 Euro
Octave Black Box 800 Euro
Octave Super Black Box 2500 Euro

Importeur

Music2
Web: www.music2.nl