Recensie: Spendor SP2/3R²

Spendor is één van de weinige fabrikanten die in het verleden een licentie van de BBC kreeg voor het vervaardigen van de fameuze LS 3/5a. Daarnaast heeft deze luidsprekerspecialist ook menig zelf ontworpen compact-monitor geproduceerd, zoals de originele SP2. Dat model werd sinds de jaren `70 in ere gehouden door verschillende incarnaties waarbij de afmetingen en indeling van de baffle onveranderd zijn gebleven. De SP2/3R2 is de nieuwste uitvoering die van dezelfde `wide surround` hoogfrequent-unit gebruik maakt als de A-lijn van Spendor (vroeger waren alle SP modellen van 19 mm Scanspeak units voorzien). De SP2/3 is weliswaar geen woudreus zoals de SP100, maar ook bepaald geen uk. Met zulke kasten in je huiskamer zal je liefhebberij voor iedereen duidelijk zijn - en daar is niets mis mee. Die fors uitgevallen kasten zijn overigens totaal anders geconstrueerd dan moderne, conventionele `dode` klankkasten.

Tijdens het weergever-onderzoek wat bij de BBC Kinswood-Warren afdeling werd uitgevoerd in de jaren `50 en `60 merkten de ontwerpers op, dat een vrij stijve constructie met dikke wanden voor relatief hoogfrequente resonanties en pieken met een lang aanhoudende energie kunnen zorgen. Een bijzonder rigide constructie helpt bij het reduceren van de amplitude van kastresonanties maar het drukt die resonanties tegelijkertijd omhoog in frequentie waardoor menig ongewenst bijverschijnsel de kop opsteekt in het heilige midden, waar het menselijk gehoor het meest gevoelig is.

Foto: Spendor - Philip Swift

Gezien de BBC accurate stemweergave zeer hoog in het vaandel had, werd voor de inmiddels fameuze dunwandige, `critically damped` kastconstructie gekozen. Dat werd Lossy Construction genoemd. Bij een dunwandige, Lossy Construction klankkast sterven resonanties relatief snel uit zodat er een schoner en meer ontspannen weergave ontstaat. De grote en dunwandige klankkasten van traditionele BBC monitoren zoals die van Spendor en Harbeth maken bij bekloppen een laag, bijna `kartonnen` geluid waaraan sommige mensen mischien even moeten wennen. Toch is dit enkel positief want een dergelijke klankkast zal hoog- en middenfrequentresonanties eerder in de kiem smoren. Alhoewel klankkasten met zogenaamd `dode` constructies in de jaren `80 erg populair werden, zijn er altijd fabrikanten geweest die moderne materiaaltechnologie met oude kennis van zaken wisten te combineren.

Men heeft bij Spendor niet stilgezeten, getuige de herontwikkelde polypropyleen mid/laag unit en een nieuw dempingsmateriaal van de klankkast, welke als "temperatuurstabiel rubberplaat" wordt omschreven door de fabrikant. Bij navraag gaf Philip Swift de volgende uitleg: "de SP2/3R2 demppanelen zijn vervaardigd uit een modern rubberachtig materiaal van hoge dichtheid. Hun functie is te vergelijken met die van de LS3/5a demppanelen. In de LS3/5a en voorgaande Spendor Classic luidsprekers bestonden de demppanelen hoofdzakelijk uit bitumen (teer). De stijfheid van bitumen vertoont sterke veranderingen bij temperatuurwisselingen die zich in de gemiddelde woonruimte voordoen, waardoor het dempeffect en daarmee de geluidskwaliteit varieert met de omgevingstemperatuur. De eigenschappen van dit nieuwe dempingsmateriaal variëren niet op beduidende wijze tijdens temperatuurveranderingen wat tot een meer constante weergavekwaliteit leidt. Overigens zijn de kastwanden opgetrokken uit MDF maar dan dunner dan die van conventionele weergevers".

Foto: Spendor - Philip Swift

Dat laatste was in respons op mijn vraag, of men bij Spendor nog altijd berken multiplex toepast voor kastwanden.

R2...D2

Het degelijk verpakte recensiepaar was piekfijn afgewerkt in traditioneel donker notenhout. Dat is een goede keus want het oogt fraai op de royaal geproportioneerde klankkasten en noten hoort eigenlijk bij BBC monitoren. Deze retro ogende Spendors zijn voorzien van vier stevige, vergulde bi-wire aansluitingen. Dat kwam op zich goed uit want er werd op het moment dat de SP 2/3`s hier logeerden met de QED Original bi-wire luidsprekerkabels gewerkt (ik gebruik momenteel uitsluitend Original, in single- of bi-wire configuratie). Een vrij grote baspoort bevindt zich direct onder de mid/laag unit, welke een magnesium chassis heeft. Deze unit is voorzien van een semi-transparante 21 centimeter (diameter) `ep38` polymeer conus en een binnenshuis ontwikkelde surround-ophanging met een uniek profiel wat voor een meer lineair gedrag zorgt, aldus Spendor. Een kogelvormige faseplug (vervaardigd uit massief polyamide) in het hart van de mid/laag-unit zorgt voor een beter fasegedrag.

Foto: Spendor - Philip Swift

De met `ferro-fluid` vloeistof gekoelde hoogfrequent-unit heeft een 22 milimeter `silk-mesh` koepelmembraan met extra demping en een speciale `wide-surround` ophanging waarmee de voordelen van een klein en licht membraan (vergroot bereik in het hoog) worden gecombineerd met dat van een groter membraan (betere overgang naar de mid/laag unit) waardoor vervormig over een groot bereik laag blijft. De SP2/3R2 is circa twee Inch lager dan een Spendor Bextrene Celestion 1 maar vrijwel even breed en diep; 54,5 bij 27,5 bij 32,5 (HXBXD) centimeter zijn de maten. Een nominale impedantie van 8 Ohm (minimum 6.8 Ohm) en een gevoeligheid die resulteert in een geluidsdruk van 88 dB bij 1 Watt aansturing maken deze weergever tot een vriend van menig versterker. Het frequentiebereik loopt van 60 Hertz tot maar liefst 50 kiloHertz. Met een gewicht van 14,3 kilo per stuk zijn ze niet loodzwaar (ze hebben immers dunwandige kasten) maar de constructie voelt uiterst stabiel en solide aan. Alles behalve ééndagsvliegen; deze jongens zijn gebouwd voor een lang muzikaal leven.

Luisteren

Vele directe BBC-afstammelingen van merken als Harbeth, Spendor en Stirling Broadcast zijn hier reeds de revue gepasseerd en er kan onderhand worden gesteld, dat dergelijke thin-walled weergevers zich van hun beste kant laten horen bij puur akoestische muziek. Natuurlijke stemweergave heeft altijd een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van de BBC legendes zoals de LS 3/5a en LS 5/9. Rory Block mocht daarom het muzikale spits afbijten met haar solo-album Blues Walkin` Like A Man. De urgentie in haar voordracht van `My Black Mama` werd goed gecommuniceerd. De echo en het naklinken van het knallende akoestische gitaarspel werden opmerkelijk royaal, luchtig en soepel weergegeven. Dit Son House lied werd zeer geloofwaardig over het voetlicht gebracht met een bijzonder goed uitgewogen toonbalans. Een mooi gearticuleerd midden gaat hand in hand met een onopvallend hoog (zoals het naar mijn mening hoort) en een uiterst gearticuleerde en directe stemweergave. Het gitaarspel werd hier zelden met deze hoge mate van tonale rijkdom en expressief snaar-vibrato weergegeven. Dat smaakte naar meer gitaar, vandaar dat de schitterende gitaar-track Hot Time On The Old Town Tonight van de Steve James CD Art And Grit in de lade van de DT werd gelegd. Het typische banjo-achtige karakter van zijn National Rhesophonic gitaar kwam reeds tijdens de trage intro goed uit de verf maar de Spendors wisten pas echt een grijns op mijn gezicht te toveren toen de boel -het snarenspel- goed losbarstte. De bijna percussieve, grauwende uithalen kregen precies de juiste metalen nasaliteit en heesheid mee die dit fascinerende instrument kenmerken. De stompen tegen de klankkast van de gitaar worden via de Monitor Audio Studio 2se met meer gebalde energie en focus neergezet, maar de SP2/R2 zorgde desondanks voor een memorabele weergave.

Foto: Spendor - Philip Swift

Tijd voor Jazz. Van de Hank Jones CD For My Father werd de track Bemsha Swing tweemaal beluisterd, mede omdat er een kleine aanpassing nodig was... Niet voor het soepele toetsenspel van Hank Jones, wat op bovengemiddeld vloeiende wijze uit de weergevers rolde, maar voor het krachtige plukspel van bassist George Mraz, wat op energieke maar tamelijk volumineuze en wat te overrijpe wijze naar voren kwam. De Spendor A5 maakt dat beter af (laat minder vroeg los en gaat met meer articulatie te werk). Een paar opgerode sokken per baspoort konden dat effect grotendeels elimineren, met als resultaat een volkomen genietbare en nog altijd daadkrachtige basweergave. De afbeelding van de piano ging er tevens op vooruit, met betere laterale definitie van het spel en een duidelijker merkbare positie van het instrument in de opnameruimte. Tijdens de drumsolo van Dennis Mackrel kwamen met name de rimshots verbluffend levensecht en met flinke dynamische sprongen naar voren terwijl de bekkens met een verfijnde en kristalheldere metaalruis werden gepresenteerd, echt grote klasse.

Time Out

Tijd voor Time Out. Van de Dave Brubeck klassieker (Columbia Legacy HDCD) werd natuurlijk Take Five beluisterd. Het enige nummer op de plaat dat niet is gecomponeerd door Dave Brubeck maar door blazer Paul Desmond, die het volgens eigen zeggen had bedoeld als een drum-solo voor Joe Morello. Juist daarvoor wordt deze track vaak ingezet, ook nu. Joe Morello`s onnavolgbaar losse bekkenspel en snaredrum roffels vielen meteen op aangenaam luchtige en royale wijze in huis. Het meeslepend klinkende saxspel kreeg een behoorlijke presence mee terwijl het reeds bescheiden pianospel juist wat laid-back bleef. De bas kwam plastisch en relatief gewichtig over; zonder sokken in de poorten deze maal en met mooi belichtte snaarplukken. Dan de drumsolo; de harde klappen wisten voor een prettig schrikeffect te zorgen (waartoe de residentiële QUAD ESL weergevers niet in staat zijn) terwijl de roffels een zeer ontspannen en elastische presentatie meekregen. De bekkens hadden de juiste gloed en metaalruis maar de ambiance van deze fameuze jazz sessie kwam minder vrij en grootschalig over dan ik gewend ben van mijn eigen weergever-referenties (voor een complete opsomming; zie de lijst onderaan dit artikel).

Foto: Spendor - Philip Swift

De Tori Amos CD Scarlet`s Walk werd ingeladen, waarna Sorta Fairytale zich met robuuste, bouncy drumklanken aankondigde terwijl Tori Amos op meesterlijke wijze de toetsen van haar Bösendorfer beminde - wat heel duidelijk als zodanig over kwam. Haar zang werd mooi upclose en natuurlijk gepresenteerd, maar miste iets van de bijna confronterende intimiteit die hoort bij deze opname. De achtergrondzang (meermalige Tori overdubs) kreeg de juiste etherische, feërieke sfeer mee, inclusief een fraaie ruimtelijke afbeelding. Een Spendor SA-1 maakt nog meer van de Alice In wonderland uitwerking die de beste Tori Amos nummers kenmerken. De SP2/3R2`s wisten de kernachtige energie van de ritmesectie op zeer aanstekelijke en geloofwaardige wijze te vertolken. Horses for Courses, zoals de Britten zeggen en alhoewel men in principe elke Spendor weergever voor de hier genoemde albums met groot muzikaal succes kan inzetten, waren het met name de Rory Block, Steve James en Dave Brubeck luistersessies waarmee deze gemoderniseerde BBC klassiekers zich bewezen als buitengewoon muzikale doorgeefluiken.

Conclusie

Weergevers zoals de Spendor SP2/3R2 zijn tegenwoordig buitenbeentjes; relatief fors uitgevallen stand-staanders met dunwandige behuizingen die zich vooral richten op het zo natuurlijk mogelijk weergeven van klankkleur en structuur. De laatste incarnatie van de SP2 laat zich in het laag op meer energieke en prominente wijze horen terwijl de hoogfrequent-weergave oorstrelend subtiel en luchtig is. Het midden is en blijft de hoofdattractie, met name wat betreft female vocals en bepaalde akoestische instrumenten die hoofdzakelijk in dat gedeelte van het spectrum wonen.

Foto: Spendor - Philip Swift

De basweergave, alhoewel elastisch en dynamisch expressief, kan in kleinere ruimtes tamelijk geprononceerd worden. Wanneer baslijnen reeds zwaar op de hand zijn vastgelegd, maakt de SP2/3R2 dat zeer duidelijk via een baspoort die op zulke momenten wellicht wat weinig luchtweerstand biedt. Stemweergave en akoestisch gitaarspel... dat moet iedere singer-songwriter liefhebber zeker eens via deze op en top Britse professionals gehoord hebben.

Aanvullende informatie:

Importeur Spendor: Dimex
Internet: www.dimex.nl
Telefoon: 070-4042647

Paarprijs Spendor SP2/3 R2: 2590,- Euro