Audioart

Nederland kent een beperkt aantal producenten van componenten voor audio doeleinden. Sommige van die producenten vallen in de categorie ontwerpers en besteden de daadwerkelijke productie uit naar vreemde landen, vaak zelfs buiten Europa. Anderen, zoals het door Ad van Medevoort geleide bedrijf Audioart, houden het heft stevig in handen, met als gevolg dat elke Van Medevoort uit de fabriek in Maarssen komt. Dat geldt voor zijn luidsprekers, zijn elektronica, zijn spelers, netfilters en kabels. Een totaalpakket dat met zorg is samengesteld met maar één enkel doel voor ogen: het zo realistisch mogelijk reproduceren van muziek.

Van Medevoort heeft in het afgelopen jaar erg veel succes gehad met het inzetten van UcD techniek van Philips voor het bouwen van super efficiënte versterkers, die op zeer hoog muziekaal niveau presteren. De MA240 was het eerste telg die het licht zag en in Nederland erg succesvol is ontvangen. Wat niet voor mogelijk werd gehouden door audiofielen en puristen gebeurde toch, klasse D schakelingen zijn mede dankzij de inspanningen van Ad en zijn mensen volwaardige high end versterkers geworden. Uitgangspunt bij Audioart was het inzetten van UcD klasse D, omdat die techniek veel beloftes invulde als snelheid, zuiverheid, dynamiek en lage vervorming. Een ander uitgangspunt dan medefabrikanten in audioland bezitten, die zetten klasse D voornamelijk in vanwege de geringe afmeting en de geringe afgifte van warmte, zonder zich (of minder dan Ad) te bekommeren om het muzikale resultaat.

Ad vertelt dat UcD een middel is en geen doel. “Toen we serieus aan de slag gingen met UcD begrepen we al snel dat weergave op hoog niveau (niet hoog in de zin van luid, maar gemeten in kwaliteit), alleen maar mogelijk is met deels UcD techniek en deels conventionele schakelingen. Onze keus viel op een zeer conventioneel opgebouwde voeding waarin een forse transformator past, snelle diodes en een buffercapaciteit met vele kleine condensatoren in plaats van twee forse elco’s. Dat doen de meeste fabrikanten van klasse D apparatuur niet, zij gebruiken schakelende voedingen die gewoon niet goed genoeg zijn in onze ogen. De UcD chip ziet om zich heen componenten die gekozen zijn op basis van klank. In de loop der jaren hebben we ontzettend veel ervaring opgedaan welke componenten goed zijn en welke ingezet mogen worden in het kritische signaalpad. Dat leverde de MA240 op.”

De ontwikkeling staat niet stil en samen met Philips zijn boards ontwikkeld die veel grotere vermogens aankunnen. UcD chips past Ad in brug toe en hij kan op die manier versterkers bouwen van twee maal 200, 400, 600 en zelfs 800 Watt per kanaal. Zoemen we in op de 200 Watt versie dan blijkt er per kanaal een gebrugde module te zijn, gelijk aan die welke in de MA240 niet gebrugd is toegepast. Een niet gebrugde module is op zich in staat tot het leveren van 7,5 Ampère stroom continue met pieken tot 10 Ampère. Te verwachten zijn van Audioart losse eindversterkers die genoemde vermogens gaan leveren. Of modules die luidsprekers actief kunnen aansturen. Kijk maar naar de DD 5.0a die volledig actief werkt. Overigens een zeer goede monitor luidspreker die in het “buikje” een dubbele woofer herbergt welke in tandem werkt. Wat leidt tot een veel diepere weergave met veel minder vervorming dan mogelijk zou zijn met een enkele woofer. De zogenaamde Anti-Resonantie techniek wordt maar weinig door fabrikanten toegepast, terwijl de resultaten spectaculair goed zijn.

Mogelijk omdat de doorsnee consument eerder afgaat op een zichtbare dubbele woofer die de indruk van forse laagweergave wekt, dan op een kwaliteit weergever die uitleg behoeft waar de verkoopprijs op gebaseerd is. In de fabriek kom ik trouwens een serie mono versterkers tegen in een behuizing die achterop een willekeurige luidspreker geschroefd kan worden of gecombineerd met inbouwsystemen. Ad vertelt verder over UcD: “Het probleem in onze industrie is dat mensen die audioapparatuur ontwikkelen nog zo weinig luisteren. Veelal wordt het schema dat bij het component geleverd is (d/a converter chip,op-amps etc) klakkeloos overgenomen. Dat levert een resultaat op met uitstekende specificaties, technisch zeer verantwoord, maar het klinkt vaak nergens naar. Met Philips (UcD techniek) gaat dat anders, een uitstekende samenwerking tussen de application engineers van Philips en Audioart leidt tot oog voor elkaars behoefte en toepassing. Door die samenwerking is b.v. bewezen dat klasse D het in zich heeft om juist zonder enige vorm van compressie te kunnen werken. Iets wat met conventionele techniek alleen haalbaar is met heel veel power transistors in een parallel schakeling met daarachter een enorme voeding. Zoals sommige Amerikanen al jaren voorstaan. Met het bijbehorende prijskaartje. UcD en klasse D zal een steeds grotere vlucht gaan nemen verwacht ik.”

Om zijn woorden over compressie te onderstrepen draait Ad muziek over zijn grootste line source luidspreker systemen die in de productiehal staan. De 2 x 600 Watt vult moeiteloos de forse hal. Wat direct opvalt is hoe “gemakkelijk” de muziek wordt weergegeven, alsof en een ongelimiteerde hoeveelheid vermogen ter beschikking staat, van high end kwaliteit en ter waarde van duizenden euro’s. Toch is het enige dat speelt is een compacte versterker die er niet warm of koud van wordt.

Speciale Projecten

Als we met Ad praten over speciale projecten dan zijn er wel een paar bij name te noemen. Zoals de unieke zes kanaals voorversterker die zijn weg vindt naar de liefhebber van multi channel SA-CD en naar studio’s die met deze versterker de opnames afluisteren c.q. masteren. Over de toekomst van SA-CD denkt Ad: “De kritische massa is nu bereikt en het medium leeft. Daarom hebben Philips en Sony de speciale promotieteams opgeheven. Die zijn niet langer nodig. SA-CD biedt een veel betere klank dan met CD mogelijk is. Al is niets in deze wereld volmaakt en kan DSD (de techniek achter de SA-CD) in sommige gevallen nog steeds voorbij gestreefd worden door PCM (de techniek achter de CD). Opnemen is een vak en dat beluister je. Studio’s werken vaak met te lage sample rates, vervuilde netspanning en standaard apparatuur met standaard kabels. Terwijl wij zelf met onze opnames een zo hoog mogelijk sample rate nastreven, goede kabels, netfilters, eigenbouw microfoonversterkers en a/d converters gebruiken. Waar mogelijk voeden we uit accu’s die los van het lichtnet werken. Er zijn erg goede studio’s maar die leveren helaas vaak alleen klassiek of audiofiele opnames”.

En special is ook de gitaarversterker die Ad op verzoek van Nederlandse top gitaristen maakt. Je kunt ermee spelen in een “clean” stand die niet vervormd en in een “cruch" of "lead” stand waar vervorming juist bewust wordt gebruikt om de klank van een elektrische gitaar te veranderen. Opgebouwd met buizen in de signaalweg. Ad levert ook de bijbehorende gitaarluidsprekers. Een open systeem met enorme Celestion woofer en bijbehorende tweeters.

Uiteraard aangestuurd met een klasse D uit eigen huis. Audioart doet bovendien veel onderzoek voor derden, maakt ontwerpen en zorgt voor de totale ontwikkeling. Modificaties aan spelers gaan nog steeds door. Merken als Philips, Marantz, Luxman, en Sony hebben meer in hun mars na een bezoek aan Audioart dan de standaard machine uit de doos. Nog onlangs wist Ad vriend en vijand te verbazen door een Philips DVD 9000 speler te voorzien van een vM klok en de schakeling op specifieke punten op te waarderen. Het eindresultaat veegde een speler die 4x meer kostte achteloos van tafel.

Dat brengt Ad op een ander punt, de dealer en de distributeur/fabrikant. “Het is zo jammer dat de markt wordt gedomineerd door “van-voor” prijzen. De consument laat zich leiden door pagina grote advertenties in de krant en koopt zonder te luisteren. Iets dat we ons zelf kunnen verwijten want veel detailhandelaren hebben hun specialisme verloren. Ook zij weten nauwelijks wat een product kan en waar de sterke en zwakke punten liggen. Om die reden zoeken wij het ook steeds meer in afzet via export. De goede dealers uiteraard niet te na gesproken, zij die hun nek nog uitsteken en de klant als persoon benaderen. Luisteren naar de wens van de klant en binnen het beschikbare budget een set componeren. Voor de thuismarkt zie ik nog steeds groei voor de echte specialist met zijn vakkennis en voor hen die vanuit huis leveren. De laatste hebben geen duur winkelpand, zijn eerder gedreven vanuit hobby dan vanuit commercie en leven niet langer met als enig middel van bestaan audio en video. Ik doel dan op de serieuze winkel-aan-huis die bereid is ook aan huis bij de klant te demonstreren en beslist niet op zolderkamers waar via internet een prijsoorlog wordt uitgevochten zonder winnaars.” Als ik Ad vraag naar de hardlopers in zijn reeks dan zijn dat SA-CD spelers die beginnen met de SA230, gescheiden voor- en eindversterkers, met name de CA450 en PA450, maar ook de phonotrapjes en een geïntegreerde versterker als de MA240.

Muziek

Het spoor dat Ad van Medevoort volgt komt altijd zonder omwegen terecht bij muziek. Je kunt met Ad over techniek praten, over koetjes en kalfjes, maar ergens in het gesprek weet hij de gesprekstof in de richting te dwingen waar hij kan praten over zijn passie. Zo komt al snel ter sprake: “Ik woon momenteel heel veel concerten bij van het  Amsterdam Symphony Orchestra. Om te komen tot een opname waarvan een CD gemaakt zal worden. Wij maken in diverse zalen opnames die later geëdit worden in de studio. Wij, dat zijn Onno Scholtze die verantwoordelijk is voor de opname zelf, Marcel Croese die de techniek voor een groot deel in handen heeft en de a/d converters maakt en Jean van Vugt die als editor en producer optreedt.

Mijn rol is voornamelijk technisch ten behoeve van onderzoek en ontwikkeling nieuwe producten en de logistiek. Voor de opnames gebruiken wij microfoon versterkers, netfilters en Q-kabels van Van Medevoort. Onze registratie apparatuur is niet langer een recorder maar een geprepareerde PC met een geluidskaart of digitale interface. Op de kaart is de klok vervangen door een dubbele Van Medevoort klok met accu voeding om jitter en intermodulatie naar een absoluut dieptepunt te dwingen. De opnames zijn veelal in stereo, een enkele keer multi channel. Voor de afluistering van de opname gebruiken we onze eigen luidsprekers type DD 5.0a, die actief zijn uitgevoerd, wederom mijn kabels en eigen versterkers. We maken geen gebruik van speciale apparatuur, het zijn allemaal producten die elke consument van ons kan kopen.”

Praten over techniek en muziek is één ding, er naar luisteren iets anders. En eigenlijk nog veel leuker ook. In de luisterruimte staan de DD 5.0a speakers die actief zijn aangestuurd vanuit een vM voorversterker en een vM speler. Muziek ligt er genoeg op CD en SA-CD en wij doen er tijdelijk het zwijgen toe als onder meer Kari Bremnes en The Chieftains voorbij glijden. Ondanks het veel kleinere systeem dat is neergezet ten opzichte van de grote systemen in de productiehal, blijft het “gemak” en de dynamische losheid in stand. Losheid, vrijheid van de luidsprekers en snelheid zijn woorden die van toepassing zijn op het systeem. De enorme detaillering is mij af en toe iets te heftig en neigt met sommige passages naar lichte scherpte.

Maar dat kan ook komen door de krachtexplosies die de ruime dynamiek met zich brengt, alsof je een live concert meemaakt. Wie hiernaar luistert, behoeft geen reden te zoeken waarmee verklaard kan worden waarom Onno Scholtze juist bij Ad komt luisteren of een opname “klopt”. Onno kent zijn eigen microfoonopstelling en werkt er naar toe die terug te horen vanaf de master of de (SA)-CD. De eer is aan Ad van Medevoort om met apparatuur die voorwaarden te scheppen. Hetgeen hem wonderlijk goed lukt. Waarom? Omdat hij een muziekman is in hart en nieren. Techniek is een middel, nooit het doel. Dus gaat Ad mee naar de opnames en geniet van klassiek, van jazz en af en toe van popmuziek. En daar stelt hij zijn referentie.