Lavardin IS

Een relatief onbekend versterker merk binnen Nederland is onder meer het uit Frankrijk afkomstige merk Lavardin. Toch bestaan de produkten van deze fabriek al ongeveer 12 jaar en het is bij de serieuze hifi liefhebbers, die regelmatig de buitenlandse bladen lezen, een begrip. Wie testen leest van Lavardin wordt vanzelf geprikkeld, omdat de testen zonder uitzondering positief uitvallen. En dat wilden wij graag eens zelf ondervinden. Lavardin heeft twee series versterkers. Het is de S-range en de Reference-range. In iedere range heeft Lavardin een geïntegreerde versterker en een losse voor- en eindcombinatie. Daarnaast beschikt Lavardin over een Reference phono-stage, wat interlinks en luidsprekerkabels.

Ik heb geruime tijd en met groot plezier de geïntegreerde 2 x 35 watt Lavardin IS tot mijn beschikking gekregen uit de S-range. Dit is de goedkoopste versterker, ondanks het prijskaartje van fl 4850,- (2200 euro) dat eraan hangt. Voor het geld krijg je een mooie en eenvoudig uitziende zwarte doos. Op het front treft u links en rechts een grote ronde draaiknop aan, in het midden een rode led indicator, die licht op als de versterker is ingeschakeld. Het is beslist geen zware of grote versterker. De Lavardin weegt 6 kg en meet 7x43x30cm (hxbxd). Op het eerste gezicht zijn er twee dingen die mij opvallen bij de Lavardin versterker die ik eigenlijk niet verwacht in deze prijsklasse. Ten eerste zijn dat de plastic connectoren aan de achterzijde en verder mis ik een afstandbediening, die is ook niet los leverbaar voor de Lavardin IS. Dat kan en mag eigenlijk niet meer in deze tijd voor dat geld.

Maar los van het bovenstaande, waar de versterker voor gebouwd is, doet hij als de beste namelijk muziek maken. Het vermogen van de IS, 2 x 35 Watt lijkt een beetje weinig, maar in de praktijk kun je er de meeste luidsprekers goed mee aan sturen. Zo ook mijn luidsprekers, ondanks een rendement van 85 dB en een minimale impedantie van 5.5 Ohm. De filosofie van Lavardin is zo`n beetje, maak een transistorversterker die richting buizenversterker klinkt, maar met alleen de voordelen van beide type versterkers en niet de nadelen. Verder claimt Lavardin dat elk elektronisch component een "geheugen" heeft en het samenvoegen van componenten leidt tot apparaten die door de "geheugen" eigenschappen vervormen. Lavardin zegt dat probleem te hebben overwonnen door een simpele doch slimme schakeling met uitgekiende onderdelen. Zonder deze vervorming is een versterker schoner, dynamischer en detailrijker. Of dat ook daadwerkelijk zo is leest u verderop in de luistertest. Wie tenslotte een blik in het inwendige werpt voor de stekker in de wandcontactdoos gaat, wordt blij verrast met een fraaie schakeling die met zorg is gebouwd. Weinig tot niets lijkt aan het toeval overgelaten.

Lavardin IS

Testopstelling

Het makkelijke van versterkers is altijd dat je slechts een plank in je audiorack leeg hoeft te ruimen, vervolgens plaats je de versterker op de lege plank en hang je de kabels eraan. De kabels aan de versterker schroeven kostte mij wel flink wat moeite omdat de connectoren redelijk dicht bij elkaar geplaatst zijn en mijn MIT kabel van het type "dik en stug" is. Ach ik ben ook wel verwend met de aansluitmogelijkheden van mijn eigen Audio Research. Uiteindelijk past toch alles en zou er geluisterd kunnen worden. De gedachtegang van Lavardin voor het plaatsen van de versterker stoelt op pure eenvoud. In het bijgeleverde manual staat letterlijk dat het plaatsen van dempers, kegels en ander materiaal onder de versterker de geluidskwaliteit negatief beïnvloedt. Geen speciale netsnoeren gebruiken, alleen het eigen Lavardin snoer en niet tweaken. Zo gezegd, zo gedaan, niets toegevoegd en de handleiding gevolgd. Wel is de fase belangrijk en daarom zit er een merkteken op de steker van het netsnoer. De versterker heeft ongeveer een half uur nodig om op bedrijfstemperatuur te komen en klinkt daarna optimaal. Het afgegeven signaal van de versterker is tijdens het opwarmen plat en futloos, doe gewoon even iets anders in dat half uur en zie, u wordt ruimschoots voor het wachten beloond. Inspeeltijd heeft de Lavardin verder niet, daar is in de fabriek al voor gezorgd.

Muziek zonder geheugenvervorming

Ook deze keer bijzonder veel mooie cd’s beluisterd. Een recente aanschaf is de cd Hope van Hugh Masekela. Een Afrikaan die trompet speelt maar ook zingt. Dat doet hij dan over het wel en wee van de inwoners van Afrika. Er wordt op deze cd voornamelijk gebruik gemaakt van akoestische instrumenten. Ook de stem van Hugh wordt gemanipuleerd als ware het een instrument, hij gebruikt zijn stem op deze opmerkelijke wijze door heel de cd heen. Nu en dan warm en vol klinkend, dan weer in de hogere octaven zoals in nummer 12. In dit muziekstuk is ook goed te horen waar de versterker toe in staat is. Kracht en dynamiek. Veel mensen kennen dit nummer, het is vaak gedraaid op beurzen en heet Stimela en beschrijft de armzalige levensomstandigheden van Zuid-Afrikaanse mijnwerkers en hun afkeer van de fluit van de trein.

De Lavardin weet ondanks zijn gespecificeerde geringe vermogen een goede druk in het laag neer te zetten met een breed fundament. Percussie-instrumenten worden overtuigend neergezet en met een zekere autoriteit die ik bij zo’n kleine versterker niet verwacht had. Om die en andere eigenschappen boven water te krijgen, hebben we weer de gebruikelijke cd’s gedraaid van Cassandra Wilson, Ry Cooder, Duke Ellington, The Eagles, Oscar Peterson, Ray Brown en Tori Amos. Stuk voor stuk cd’s waarbij je hoort of de set in staat is muziek en betrokkenheid te leveren in verhouding tot de totaal prijs van de installatie. Maar ook cd’s waarmee je van een nieuw apparaat feilloos eruit kan pikken of het doet wat het moet doen. De stem van Tori wordt bijvoorbeeld altijd close-miked opgenomen, zodat ieder zuchtje en iedere ademhaling hoorbaar kan zijn. Datzelfde geldt voor haar favoriete instrument, een echte Bösendorfer. Stem en iedere aanslag op de toetsen, hoe subtiel of hard ook, wordt door de Lavardin gelukkig feilloos weergegeven. Het valt ook op hoe makkelijk het beeld wordt opgebouwd en hoe mooi de instrumenten worden geplaatst.

Kenmerkend voor deze versterker is dat het geluid vloeiend en vol is, in ieder geval niet met de klank van een transistorversterker. Maar om het nu een synoniem van een buizenversterker te noemen vind ik een beetje ver gaan. De ruimtelijkheid en betrokkenheid zoals ik van mijn eigen buizenversterker gewend ben, haalt de Lavardin niet helemaal. Natuurlijk is het vergelijk ook niet helemaal eerlijk gezien het prijsverschil. De elementaire onderdelen als transparantie en een open middengebied van een buizenversterker blijven toch “iets teleurstellend” wat achter. Daar tegenover staat een groot voordeel van de Lavardin, dat het laag beter onder controle wordt gehouden dan met buizentechniek bereikbaar is. Het laag en dan met name van de bas en trom worden slanker en strakker neergezet dan via uitgangstrafo’s. Dat is goed te horen op de HDCD sampler van Reference Recording en op de cd Don’t Get Sassy van Ray Brown. De cd van Ray Brown is live opgenomen in een zaal met een select gezelschap. De bas van Ray wordt in de opname mooi neergezet, je hoort z’n vingers over de snaren glijden en aan de snaren plukken, je voelt aan dat het publiek volop geniet. En daar is meteen nog een groot voordeel van deze transistorversterker ten opzichte van andere transistorversterkers, de betrokkenheid die de Lavardin je geeft bij de muziek.

Naar aanleiding van goede laagcontrole meteen de cd van Holly Cole uit de kast gepakt en de inmiddels beruchte Train Song opgezet. Een strakke, diepe bas goed onder controle gehouden, wordt als het ware de kamer ingeblazen met volop dynamiek. De achtergrondinformatie verzandt daarbij niet in een brei maar blijft duidelijk waarneembaar. De instrumenten en de stem staan op de plaats waar ze behoren. Zo ook de cd Café Blue van Patricia Barber, een weergaloos goede cd die meteen de zwakke schakel in een installatie naar boven brengt, wordt fantastisch weergegeven. Met name de stem van Patricia is en blijft voor sommige versterkers en/of luidsprekers een ramp, maar blijft met de Lavardin IS goed overeind. De geplukte bas staat als een klok. Evenals de piano van madame Barber. Voor de zekerheid nog even de ambianceweergave getest met de cd van The Weavers. Ruimtelijk, gedetailleerd, vloeiend en ook hier weer de vocalen die boeien. De tijd wordt overbrugt, met de ogen dicht zie je in gedachten de leden van de Weavers staan op het podium. Je “voelt” het meestampen van de voeten op podium door de artiesten. Je hoort het gekuch van het aanwezige publiek in de zaal. Alles is aanwezig en dat is een prestatie op zich, zeker afgezet tegen de prijs van deze versterker.

Lavardin IS

Conclusie

Het zal u inmiddels wel duidelijk zijn, ik heb intensief van de Lavardin IS versterker genoten. Hij maakt muziek, geeft emotie weer, neemt je mee en weet je te pakken. De versterker gaat in bepaalde aspecten inderdaad richting buizenversterker, het geluid is vloeiend, vol en aanstekelijk. Alle gedraaide vocalen worden mooi open en realistisch weergegeven. Jammer is dat wanneer je echt hard draait het geluidsbeeld een beetje vastloopt. Maar dan komt dat eigenlijk alleen voor bij cd`s met grote bezettingen en steviger werk. Het is beslist geen schande voor de versterker, aangezien mijn luidsprekers een niet al te hoog rendement hebben en mijn luisterruimte ook een flinke omvang heeft. En ach wie kan er `s-avonds hele harde muziek spelen, ik denk dat er weinig mensen zijn die niet aan de buren hoeven te denken. Al met al, indien u op zoek bent naar een nieuwe versterker en in deze prijsklasse of hoger zoekt, betrek dan de Lavardin in de aankoopoverweging en laat u niet afschrikken door het geringe vermogen. In de praktijk blijkt dat mits het vermogen van hoge kwaliteit is, 2 x 35 Watt in de meeste gevallen meer dan voldoende is. Lavardin, een versterker die niet met de Franse slag is gemaakt, maar wel met een Franse (=audiofiele) inslag.

Noot van de redactie
Ten tijde van de recensie was de leverancier Clofis Nederland bv. Vanaf 1 november 2001 berust het importeurschap van Lavardin bij Audio Classics.