Magnum Dynalab MD-90

Magnum Dynalab MD-90 Analog FM Tuner & ST-2 Omni-Directional AM/FM Antenna

Op het moment dat het duidelijk wordt dat het hier om een tuner gaat zal menige lezer in verbazing zijn wenkbrauwen optrekken. Veel audiofielen kennen een tuner binnen een audiofiel systeem geen serieuze plek toe. Persoonlijk verbaast een dergelijke houding mij geenszins. Tenslotte ontbreekt ook in mijn eigen installatie al jaren een dergelijke geluidsbron. Niet zozeer omdat er geen fraaie tuners gemaakt worden als wel uit onvrede met de via de kabel bereikbare geluidskwaliteit. Dat ik desondanks de gelegenheid om deze Magnum Dynalab MD-90 te recenseren met beide handen aangrijp heeft alles te maken met een bezoek aan de stand van importeur Dimex tijdens de Doelen Lente Hifi Show 2003. Daar, temidden van allerlei andere apparatuur – Dimex voert verder nog de merken Cambridge Audio en Spendor en Schroers – ontwaar ik een tuner van het illustere merk Magnum Dynalab. Vastgeschroefd aan een audiorack zie ik vervolgens een heuse antenne van dezelfde fabrikant; de ST-2.

Juist de combinatie van tuner en antenne maakt dat ik terstond beelden aan mijn geestesoog voorbij zie trekken van antennewouden zoals die enkele tientallen jaren geleden de Nederlandse daken domineerden. Gevolgd door beeltenissen van antennes die ik zelf gebruikt heb; van eenvoudige achter de ontvangeenheid gedrapeerde draadjes tot een redelijk grote antenne op zolder. Those were the days! Zodra de sprieten op mijn netvlies vervagen maken ze meteen plaats voor de grote namen op het gebied van analoge tuners; Day Sequerra, Marantz (met zijn type 10B) en natuurlijk de tuners van dit fameuze Canadese merk dat meer dan veertig jaar geleden opgericht werd door de inmiddels gepensioneerde Manfred Breunig. Met als hun wellicht meest bekende type de uit 1989 daterende ‘Etude’. Ik merk dat het radiovirus zich begint te roeren en in plaats dat ik probeer om het de kop in te drukken maak ik met importeur André van den Berg een principeafspraak voor een review.

‘The world is listening’

Onder dit bekende motto heeft deze fabrikant zich ontwikkeld tot een specialist op het gebied van analoge tuners en antennes. Momenteel is de hier geteste MD-90 het instapmodel van de analoge afstemeenheden. Daarboven volgen nog de MD-100, de MD-102 en het gedeeltelijk met buizentechnologie uitgeruste referentie model; de MD-108. Antennes zijn de hier gebruikte omni directionele ST-2, de directionele SR100 en de beide High Gain antennes; de MD6FM en de MD10FM. Tot zover het traditionele analoge programma. Nieuwe inzichten worden echter niet alleen in deze lijn van apparaten toegepast. Tegenwoordig kan er tevens een digitale AM/FM tuner geleverd worden; de DT-5. Andere in recente jaren toegevoegde producten zijn de receiver MD-208, de geïntegreerde versterker MD-308 en een FM signaal versterker genaamd de ‘Sleuth’ die zwakke FM signalen tot 30 dB versterkt.

Magnum Dynalab MD-90

MD-90

Wanneer ik de doos met de tuner en de bijgeleverde koker met de antenne thuisbezorgd krijg ligt de Doelen Lente Hifi Show al weer weken achter me en is mijn enthousiasme een navenant stuk afgenomen. Terwijl ik het mes in het brede afplakband zet waarmee de doos dichtgeplakt zit vraag ik me af waar ik in godsnaam aan begin. Tenslotte heb ik mijn Cyrus tuner niet voor niets weggedaan. Commerciële muziekstations die zich beperken tot het pushen van nummers die in een rap tempo zo hoog mogelijk in de hitparade moeten belanden of die ieder uur opnieuw weer hetzelfde bandje met muziek van enkele decennia geleden op lijken te zetten. Publiekszenders die verzanden in oeverloos gewauwel en dat alles via de kabel thuisbezorgd met een weergave karakteristiek waarin iedere dynamiek en diepte ontbreekt. Destijds had dit het effect dat mijn Engelse ontvangeenheid het hele jaar door werkeloos toe moest luisteren terwijl de rest van de set heerlijk musiceerde. Waarom maak ik die doos eigenlijk nog open?

Wanneer het dan zover is dat ik de met een redelijk dik front – standaard 19’ maar ook leverbaar in 17’ - gesierde zwarte behuizing uit de doos kan tillen verdwijnen die gedachten echter als sneeuw voor de zon. De op vier zwart rubberen pootjes rustende tuner is zwaarder dan ik van een tuner zou verwachten en de frontplaat – bij deze testversie niet in zwart maar in de optioneel tegen meerprijs verkrijgbare geanodiseerde ‘silver’ uitvoering (ook ‘gold’ is leverbaar) - geeft het apparaat een tegelijkertijd robuust en stijlvol voorkomen dat niet uit de toon valt naast de GamuT C2R voorversterker waar hij op aangesloten zal worden. De voorkant wordt gedomineerd door drie vensters met daarachter VU meters die van linksaf een aanduiding geven betreffende multipath interference, center-tune condition en radio frequency input level. Links vier zwarte toggle switches voor on / off, mute, selectiviteit (narrow / wide bandwith) en mono / stereo selectie. Daaronder een ronde uitsparing in het aluminium waardoor de signalen van de als optie verkrijgbare afstandsbediening tot het hart van de tuner door kunnen dringen. Midden onder een display waarvan de digitale cijfers in ingeschakelde toestand amber kleurig de frequentie aangeven van de zender waar de tuner op dat moment op afgestemd is. Rechts daarvan een minieme blauwe led die oplicht zodra er sprake is van een stereo bron. En daarnaast, jawel hoor; een heuse grote massieve draaiknop die erom smeekt om aangeraakt te worden door sensitieve vingers die uiterst zorgvuldig en subtiel de ether afzoeken op de meest nauwkeuriger wijze die we kennen; analoog. Met een glijdende schaal en niet, zoals bij digitale tuners het geval is, met gebruikmaking van ‘phase-locked loop’ afstemming waarbij frequentiestappen van bijvoorbeeld 50 kHz gebruikt worden. Daadwerkelijke ‘fijnafstemming’ dus. En hoewel hij nog niet aangesloten staat kan ik de impuls om er voorzichtig aan te draaien niet onderdrukken. Het voelt solide aan; soepel en tegelijkertijd ‘zwaar’ draaiend. Precies zoals ik dat verwacht. Verbeeld ik het me nu of hoor ik daar in de verte toch al heel zachtjes de stem klinken van mijn favoriete jazz presentator van weleer; Michiel de Ruiter? Het virus begint alweer te werken.  

Aan de achterkant is het alles eenvoud wat de klok slaat. De duurdere modellen kunnen ook gebalanceerd aangesloten worden op een voortrap maar de MD-90 moet het doen met single ended rca. Deze zijn mooi verguld, net als de antenneaansluiting. De IEC connector, waar het bijgeleverde standaardsnoer op aangesloten kan worden, completeert de uitrusting.

Voor de in technische specificaties geïnteresseerden nog enkele gegevens;
Afstembereik 87,5 tot 108,0 MHz. Gevoeligheid voor 50 dB signaal / ruisverhouding in mono 13.2 dBf, in stereo 34.0 dBf. Stereo separatie 50.0 dB. AM onderdrukking –70.0 dB. Vangbereik 1.5 dB. Frequentieweergave 20 Hz tot 17 kHz. Signaal / ruisverhouding 75.0 dB. Totale harmonische vervorming in mono 0.1 %, in stereo 0.18 %. Op deze analoge tuner kunnen geen voorkeursstations ingesteld worden. Een mogelijkheid voor vijf voorkeursstations zit wel op de optioneel verkrijgbare analoge afstandsbediening.  

ST-2

Wanneer ik één van de ijzeren doppen van de transportkoker verwijder komt er als eerste een lange stalen spriet te voorschijn met aan één van de uiteinden een antistatisch rood dopje. Dat wordt dus zelf assembleren. Vastgeklemd in de koker zit verder een cilindervormige stainless steel  behuizing met bevestigingsbeugel waarin zich de spoel moet bevinden. Wanneer ik de koker omkeer rolt er een heel klein zilverkleurig ringetje uit en het angstzweet breekt me uit; waar komt dat nu weer uit? En belangrijker nog; waar moet het in? Gelukkig biedt de bijgesloten handleiding uitkomst en al snel kan ik de antenne in de vensterbank plaatsen. Als ik voor de zekerheid ook de andere dop van de koker haal blijkt er zich aan die kant nog een kluwen RG59 kabel te bevinden. Deze is afgemonteerd met vergulde aansluitingen die, vastgeschroefd aan de ST-2 en aan de antenneaansluiting van de MD-90, een perfecte verbinding bewerkstelligen. Voor lengtes langer dan acht meter adviseert de fabrikant om de RG59 te vervangen voor RG6. Deze kabel kent minder signaalverlies en heeft een betere afscherming. De ST-2 kan zowel binnen als buiten gebruikt worden en heeft het grootste bereik wanneer hij buiten gebruikt wordt; volgens opgave 30 tot 50 mijl.

Making the connection

Zowel de tuner als de antenne zullen naar verwachting slechts tijdelijk in huize de Jeu verblijven dus ik besluit geen gaten te boren in de buitenmuur, laat derhalve de bevestigingsbeugel voor wat hij is en zet de antenne in de vensterbank van mijn woonkamer. De RG59 kabel houd ik zo ver mogelijk uit de buurt van zowel net- als signaalkabels en de aan het andere eind van de kabel hangende MD-90 plaats ik in mijn USM Haller kast op een dikke granieten plaat. Tussen de pootjes van de tuner en het graniet komen nog vier Master Base 1 plaatjes teneinde te vermijden dat deze gast gediscrimineerd wordt ten opzichte van mijn eigen componenten. Als kabel tussen de tuner en de GamuT C2R voorversterker doet een mooie SQ28 single ended kabel van Siltech uit de nieuwe Classic serie dienst. Eenzelfde verbinding gebruik ik naar de GamuT D200 eindversterker, ditmaal in gebalanceerde uitvoering. Vandaar wordt het signaal middels vier lengtes Siltech Classic LS88 luidsprekerkabel naar de tweeter en woofer aansluitingen van mijn Sonus Faber Concerto’s getransporteerd. Het zal u niet verbazen dat in deze ‘All Siltech Classic’ configuratie, in het kader van de synergie, de gebruikte netsnoeren van het type SPX-30 zijn. 

Magnum Dynalab MD-90

Let’s tune into some music!

André van den Berg heeft voor de volledigheid een kleine switchbox bijgesloten die het mogelijk maakt om deze bron tegelijkertijd op zowel het kabelnet als op een antenne aan te sluiten en daarmee A/B vergelijkingen tussen het kabelsignaal en het antennesignaal mogelijk te maken. Eigenwijs als ik ben kies ik er voor om deze optie niet te gebruiken omdat ik de signaalweg zo kort en simpel mogelijk wil houden. In plaats daarvan onderdruk ik mijn nieuwsgierigheid en besluit ik voorafgaand aan de eerste MD-90/ST-2 luistersessie tijdelijk de ST-2 te ontkoppelen en een combinatie van MD-90 en het kabelnet uit te proberen. Ik schroef een verloopstukje aan de connector van de MD-90 zodat ik daarop een gewone coax kabel aan kan sluiten die ik met het andere eind in het aansluitpunt van het kabelnet plug. 

Wanneer alle verbindingen gemaakt zijn kan de ‘power toggle’ omgezet worden. Door de reeds ingevallen schemer komen de drie verlichte vensters extra goed uit en het zachte schijnsel doet me denken aan de gouden radiotijden van weleer. Dan draai ik aan de grote knop, op zoek naar een zender. De centrale meter en de meter aan de rechterkant bewegen heen en weer, al naar gelang de sterkte van het ontvangen signaal. De linker meter blijft echter onbeweeglijk in de hoek. Er is dus geen sprake van ‘multipath interference’; het fenomeen dat de tuner niet alleen inlockt op een zendersignaal, maar tevens op één of meerdere sterke reflecties van dat signaal die ontstaan door de weerkaatsing tegen objecten, in mijn nieuwbouwwijk voornamelijk gevormd door laagbouw. Ook later, met ontvangst via de ST-2, blijkt er geen sprake te zijn van deze vorm van storing. Zenders die ik tegenkom bevestigen me al snel in mijn mening dat audiofiele geluidskwaliteit niet haalbaar is met een op het kabelnet aangesloten tuner. Ik blijf het afzetten tegen een referentiekader dat gevormd is door LP en CD weergave en daar kan deze kabel gevoede MD-90 niet tegenop. Het blijft dan ook bij deze ene sessie en aan het eind van de avond sluit ik de ST-2 weer aan. Het luisteren naar die combinatie bewaar ik evenwel voor de volgende dag.

De tweede avond start ik met de antenne in diagonale positie voor het raam en gedurende het zoeken van de zenders blijkt dat dit niet de meest optimale stand is. In verticale positie is de omni-directionele werking het sterkst. Op die manier worden de meeste zenders binnen gehaald. (Ook al worden er via het kabelnetwerk meer zenders doorgegeven.) Het alternatief is om de antenne horizontaal te plaatsen. Daarmee wordt het een bi-directionele antenne die weliswaar minder zenders binnenhaalt maar in ruil daarvoor de ontvangst van het desbetreffende station verbetert. (En een in visuele zin minder makkelijk weg te werken object vormt) Eigenlijk moet ik zeggen; nog verder verbetert. Want het is meteen duidelijk dat, los van de manier waarop de ST-2 geplaatst wordt, deze antenne een weergave kwaliteit biedt die duidelijk waarneembaar boven het niveau van het kabelnet ligt. Het signaal klinkt ‘schoner’. Volgens de fabrikant neemt de kwaliteit nog toe wanneer de ST-2 buiten geplaatst wordt. Met name wanneer dit op een zo hoog mogelijk punt geschiedt. Het controleren van deze stelling laat ik echter graag aan de echte liefhebbers over.

Ik besluit om de antenne in verticale positie te gebruiken en scan de ether af op jacht naar fraaie klanken. Commerciële zenders als Radio Noordzee en Sky Radio blijken ook met de combinatie antenne / tuner een teleurstelling en ik beluister dan ook slechts enkele nummers van artiesten - waarvan ik de naam wel nooit te weten zal komen - voordat ik verder zoek. Maar dan… Op 98.9 stuit ik op de klassieke zender Radio 4. Ik centreer de naald in het middelste venster en bespeur tegelijkertijd een mooie grote uitslag bij de rechter naald die de sterkte van het signaal aangeeft. Wanneer de middelste meter exact in het midden staat is er wat ruis te horen. En nu komt het voordeel van de analoge afstemming om de hoek kijken. Ik goochel met de selectiviteit toggle, raak de afstemknop maar net aan en terwijl de middelste meter nauwelijks waarneembaar iets van de centrale positie afwijkt slaat de rechternaald verder uit met als gevolg dat de ruis verdwenen is. Ik val midden in een KRO uitzending waarin eerst de King Singers bewijzen over sterke zangkwaliteiten te beschikken en vervolgens het Nederlands Kamerkoor werken van o.a. Johann Sebastiaan Bach ten gehore brengt. Het valt me op dat er meer dynamiek is en dat het beeld reliëf heeft. ‘In het oor springend’ is verder dat het koor achter de luidsprekers staat en zich eerder in een ondiepe orkestbak dan op het podium lijkt te bevinden.

In de daarop volgende dagen luister ik regelmatig naar de tuner / antenne combinatie. Door het samenspel van de VU meters, de afstemknop en de wide / narrow toggle switch – eerst zoeken op ‘wide’ en eventueel daarna tunen op ‘narrow’ - blijkt het steeds opnieuw mogelijk om de juiste verhouding van sensitiviteit en selectiviteit te bereiken om signalen optimaal binnen te halen. Uiteraard doet de geluidskwaliteit onder voor die van LP en CD en daarom kunnen deze luistersessies mij dan ook niet doen besluiten om tot aanschaf van een tuner over te gaan. Maar bij het beluisteren van zenders die in een goede geluidskwaliteit uitzenden blijft de irritatie achterwege waarvan ik me nog goed kan herinneren dat hij optrad wanneer ik in het verleden enkele minuten aan het geluid van de tuner / kabelnetwerk combinatie blootgesteld werd. 

Magnum Dynalab MD-90

Conclusie

Op de Magnum Dynalab MD-90 kunt u geen voorkeurszenders instellen. Evenmin kan het apparaat iets met RDS of digitale radio. Wat u wel krijgt is een prachtig instrument dat, beter dan welke digitale soortgenoot dan ook, in staat is om precies datgene te doen wat een tuner moet doen; het op uiterst nauwkeurige wijze afstemmen op een zender. Daardoor creëert hij een goede basis om te komen tot de hoogst mogelijk bereikbare weergavekwaliteit van het radiosignaal. Hoever u daarmee komt is sterk afhankelijk van de wijze waarop u het signaal binnenhaalt. Met de ST-2 antenne zult u minder zenders ontvangen dan via de kabel maar de geluidskwaliteit zal beter zijn. Extra winst is daarbij nog te behalen door te experimenteren met plaatsing van deze antenne. Wanneer u nog verder wilt gaan zult u een andere antenne aan moeten schaffen; bijvoorbeeld één van de andere antennes van Magnum Dynalab.