Atoll over vijf kanalen

Atoll Electronique is lange tijd vertegenwoordigd in Nederland via Van Diest in Nieuwegein, tot de vertegenwoordiging voor de gehele Benelux werd overgenomen door het Belgische bedrijf Belram. Een reden voor een hernieuwde kennismaking met het merk. Atoll is bekend vanwege de kwaliteit die gekoppeld is aan gunstige prijzen.

In Frankrijk is Atoll al jaren een bekende naam in de audiofiele winkels. De reeks producten loopt van geïntegreerde versterkers tot losse voor en eindversterkers met een vermogen tussen de 50 en 100 Watt per kanaal. Daarnaast heeft Atoll CD spelers en een tuner in het programma. Atoll heeft zich lange tijd uitsluitend beziggehouden met versterkerbouw maar richt zich nu voor het eerst ook op home cinema processing met een recent verschenen processor/voorversterker. In overeenstemming met de achtergrond van Atoll, betaalbare betere audio voor de liefhebber, is het processor board een add-on op de 5.1 voorversterker en gaat audiokwaliteit boven gimmicks. Wat moge blijken uit het onderstaande verslag.

Atoll Electronique is in 1997 opgericht en is 100% Frans. Alle apparatuur wordt ontworpen, geassembleerd en getest in Brécey. Onderleveranciers zorgen voor aanvoer van onderdelen uit alle streken. De chassis komen uit de Haute-Marne, de frontplaten uit de Manche, printplaten uit de Haute-Loire, transformatoren uit de Rhône streek en tenslotte het verpakkingsmateriaal uit de Calvados. Elk apparaat dat van de band komt wordt in vier fases getest voordat het in de verpakking gaat.


Atoll PR5.1

De Atoll PR5.1 is zoals aangegeven een vijf + subwoofer kanaal analoge voorversterker, rechtstreeks afgeleid van de stereo PR200, uitgerust voor de recensie met een DTS/Dolby Digital/Prologic II processorboard. Uiteraard is de versterker geheel toegerust om met het board te werken en gezien de relatief geringe meerprijs zou ik de PR5.1 niet zonder kopen. De voorzijde van de PR5.1 is strak gehouden met een kleine display en uitsluitend druktoetsen. Functies voor bronkeuze, volume, AV of stereo, surround, configuratie, digitaal of analoog in, mute en stand-by. De display laat de bron zien, de stand van het volume, of er gekozen is voor een analoge of digitale ingang en tijdens de configuratie de relevante informatie. De achterzijde kenmerkt zich door een veelvoud aan relaisgeschakelde ingangen. Analoge ingang voor CD, tuner, tape in/uit, aux, VCR en AV (denk aan een satelliet ontvanger), zeskanaal in vanaf DVD én zeskanaal in vanaf SA-CD. Uitgangen voor de frontkanalen zijn dubbel uitgevoerd, center, sub en achter gewoon enkel. Dan zijn er digitale ingangen voor CD, AV en DVD, alle drie uitgevoerd in cinch én Toslink. Twee digitale uitgangen (cinch en Toslink). Als laatste, uitgevoerd in S-Video en cinch, drie ingangen voor beeld met één enkele beelduitgang. Snel uitgeput raken met aansluiten kan haast niet.

Zowel via de druktoetsen op de versterker als via de meegeleverde handige en overzichtelijke afstandbediening laat de PR5.1 zich snel en eenvoudig instellen. Het volume is per kanaal onafhankelijk te regelen (met intern opgewekt signaal) voor de luidsprekers. Voor, achter en center zijn klein of groot instelbaar. Wel of geen sub is in te stellen, aangetekend dat Atoll de voorkeur geeft aan grote luidsprekers (large instelling) en de sub laat meespelen met alle kanalen. De delay is per speaker instelbaar. Front tussen 1 en 5 meter, rear tussen 1 en 9 meter, de sub tussen 1 en 3,4 meter. Steeds in stappen van 20 centimeter. Wie verwacht instellingen aan te treffen voor Hall, Jazz club, Stadium etc komt van een koude kermis thuis. De PR5.1 accepteert AC-3, Prologic II en DTS. Dat is alles. De kantelfrequentie voor sub en satelliet ligt op 80 Hz vast met een 2e orde filter boven de 80 Hz en een 4e orde filter onder de 80 Hz.

In technische zin is bijzonder dat de PR5.1 een 175 VA trafo benut met 20.000 uF afvlakking, wat erg veel is voor een voorversterker. De ingangen zijn alle een vriendelijke 100 kOhm met een gevoeligheid van 500 mV. Het frequentiebereik loopt op de analoge kanalen van 5 Hz tot 200 kHz bij een stijgtijd van 1,5 microseconde. Lekker snel. De interne omzetting van analoog naar digitaal of andersom geschiedt met Burr Brown 24 bit/96 kHz converters. Een Crystal chip op het processorboard voorziet in DTS, MPEG, Prologic II en Dolby Digital decodering. De afmetingen van de kast zijn 440 x 90 x 255 mm en het ding weegt 9 kilo. Tenslotte, Atoll’s zijn leverbaar in zwart en tegen meerprijs met een aluminium frontplaat.

AM100 en AV100

De AM100 tweekanaal eindversterker en de AV100 driekanaal eindversterker zijn rechtstreeks vergelijkbaar met elkaar. Wat voor de één geldt, geldt ook voor de ander. Het uitgangsvermogen per kanaal bedraagt aan 8 Ohm 100 Watt oplopend tot 140 Watt aan 4 Ohm. Heel kortstondig kan er maximaal 180 Watt uit de versterkerkanalen geperst worden. Twee 330 VA trafo’s met 13.600 uF afvlakking per kanaal vormen de voeding. De AM100 zit met 660 VA voor twee kanalen iets ruimer in zijn jasje dan de AV100 die 660 VA voeding heeft voor drie kanalen. De ingangsimpedantie is 47 kOhm met een gevoeligheid van 1,77 Volt voor volledige uitsturing. Ook hier, net als bij de PR5.1, het ruime frequentiebereik van 5 tot 200.000 Hz en een nog iets snellere stijgtijd van 1,3 microseconde. Intern een volledig discrete opbouw met MOS-FET transistoren, een Zobel netwerkje aan de uitgang en relaisgeschakelde luidsprekeruitgangen.

De afmetingen van de versterker zijn bij Atoll alle gelijk, 440 x 90 x 255. De eindversterkers voelen zwaar en degelijk aan. Stevig plaatwerk is toegepast. Op de voorzijde slechts een enkele groene LED die aangeeft dat het apparaat is ingeschakeld. Op de achterzijde ingangen voor resp. 2 en 3 kanalen evenals uitgangen voor 2 en 3 kanalen om door te koppelen naar bijvoorbeeld bi-amp versterkers. De luidsprekerklemmen zijn zwaar uitgevoerd en accepteren spades, draad en banaanstekkers (mits u de krankzinnige CE dopjes verwijdert). De aan/uit schakelaar zit aan de achterzijde, wat ik een nadeel vind. Er is niet voorzien in een 12 volt koppeling om de set in één keer aan te zetten. Wie het vermogen van de AM100 te klein vindt kan met een interne schakelaar de versterker bridgen en er zo een monoblok van maken. Alle drie de Atoll’s hebben een 230 Volt euroconnector voor de stroomvoorziening naast de aan/uit schakelaar.


Aangesloten

Met alle aansluitbussen voor de hand sluit ik een Marantz DV6200 DVD speler aan via de digitale ingang. Een SA-CD speler via de analoge tweekanaal ingang (mijn Marantz SA8400 is uitsluitend tweekanaal) en op de cinch digitale ingang. De decoder van de TV gaat op Toslink digitaal. Een losse Musical Fidelity X-DAC V3 d/a converter koppel ik met de SA-CD speler. Digitale kabels zijn Apogee Wyde-Eye en een enkele Canare Digiflex.

Het gros van de analoge verbindingen bouw ik op met Siltech MXT New York en Linn Analoge interlinks. Achter de AM100 hangt Crystal Cable Speak Reference kabel naar een set Focal-JMlab Electra 927 Be speakers. Een Ocos kabel gaat op het centerkanaal vanaf de AV100 naar een Focal-JMlab Cobalt "S" CC800 S, Supra 4 mm Classic voedt Focal-JMlab Cobalt "S" SR800 achterspeakers. De actieve subwoofer, aangesloten op de pre-out L/R en niet op de subwoofer uitgang, is een Focal-JMlab SW900. Stroomvoorziening gaat met een Kemp filter met Kemp kabel en via Crystal Cable Power Reference naar de versterkers en randapparatuur. In deze opstelling kan ik zowel CD als SA-CD tweekanaal weergeven. CD via de interne dac van de Marantz, via de externe dac en via de dac’s in de Atoll PR5.1. Omdat de DV6200 DVD speler geen multi kanaal interne processing heeft is er geen gebruik gemaakt van zes kanaal analoge ingangen. Met de PR5.1 in de hand mis ik ineens wel de optie voor multikanaal SA-CD op mijn Marantz speler.


Eerst film

Je moet wel gek zijn als je met de Atoll set in huis niet eerst naar films en muziek DVD’s grijpt. Zo vaak krijg ik geen processor in huis die eenvoudig en handig werkt. En de functie van de stereo voorversterker naadloos overneemt. Ik schuif "The Village" in de speler en waardeer de verstaanbaarheid van de conversaties via het centerkanaal. Muziek, maar vooral de dreiging die uit het bos komt en sfeervol wordt gebracht met een laag gerommel, verspreidt als een olievlek door de luisterruimte. Aan dynamiek geen gebrek. Spektakelstukjes die het altijd wel goed doen zoals in "Matrix Reloaded" of "The Fifth Element" rammen je met geluid om de oren. Meer ingetogen werk zoals "Ladies & Gentleman" met Patricia Kaas in de hoofdrol geeft aan dat ook op normale conversatie niveaus spraak en muziek zijn weg vindt. Recent ontvangen zijn twee muziek DVD’s, van Patricia Kaas en van Sarah Brightman, die ik graag via de Atoll beluister. Keer op keer niet alleen genietend van beeld en geluid maar vooral van bedieningsgemak met de remote control. Geen overbodige toeters en bellen, gewoon genieten. Pas als ik de TV decoder aanzet en surround simuleer met de Atoll valt het me tegen. De surround omzetting heb ik zeker beter en aangenamer ervaren met een eenvoudige receiver die gebruik maakt van DTS Neo: 6. Aangeboden AC-3, DTS of Prologic II signaal verwerkt de PR5.1 prima, als de filmbron stereo is zou ik hem stereo laten. Datzelfde geldt voor bronnen als CD, radio en stereo SA-CD.

Muziek en conclusie

Na de film komt muziek aan de beurt. Zoals gewoonlijk een flinke stapel CD’s en veel radio via een Magnum Dynalab tuner (op de kabel helaas). Een aantal CD’s passeert weer de revue. Stacey Kent kweelt haar "Dreamland" met overgave. Met haar switch ik tussen de diverse dac’s en kom tot de conclusie dat de Musical Fidelity het wint, dan de interne dac van de Marantz SA8400 met Van Medevoort modificatie en tenslotte de interne dac van de PR5.1. De Marantz en de MF zijn met blind schakelen te verwarren met elkaar op de PR5.1. De interne dac pik je er makkelijker uit. Het geluid schuift van warm, vol en harmonisch met het schakelen naar helder, sneller afgebroken en killer. Toch zijn de verschillen niet zo opvallend groot dat ik geschokt achterblijf. Een PR5.1 met processing aan boord zou prima kunnen werken met een loopwerk. Mijn oude Marantz CD63SE is daarvoor uitermate geschikt en speelt de DV6200 (als ik die met dezelfde CD voedt) helemaal weg. Dat pleit voor een dedicated loopwerk voor CD en één voor DVD. Liever niet combineren.

Met Diana Krall’s "The girl in the other room" vind ik de Atoll combinatie niet echt uit de verf komen. Het is weliswaar goed hoe er wordt weergegeven, maar ik mis een element van spanning en sprankel. Het gaat vlak als een bloemetjesgordijn. Nergens een uitschieter naar boven of beneden. Het frequentiebereik dat Atoll zo groot opgeeft slinkt naarmate je meer op de muziek en minder op de filmprestaties gaat letten. Wel goed is het stereobeeld, zowel in de diepte als de breedte als de hoogte. Lekker losjes van de speakers. Gezien de prijs van met name de eindversterker verwacht ik mogelijk teveel. Toch blijft het gevoel dat er meer in de muziek zit dan met deze Krall eruit komt. Deborah Henson-Conant legt eveneens de nadruk op het middengebied en op dynamiek. Daardoor ontbreekt ook nu de extase van levendigheid. Te rond met teveel rust en gemak. Zeker prettig en niet slaapverwekkend. Een meer levendige speaker met een extra zetje in het hoog kan best met de Atoll gecombineerd worden. Voor ik aan de verrassing toekom draai ik zowel de SA-CD als de DVD waarop Janine Jansen de "Vier Jaargetijden van Vivaldi" uitvoert. De SA-CD is overduidelijk de winnaar. De winst die ik haal met de DVD in vijfkanaal ten opzichte van stereo SA-CD is maar klein. Veel interessanter is de winst in weergavekwaliteit die een SA-CD geeft. Die schept bovendien ook een ruim beeld dat zowel naar voor als naar achter doorloopt. Blij ben ik met de weergave op zich die recht doet aan klassiek. Helder en gedefinieerd, zonder scherpte, brede dynamiek, gemak enzovoort. Maar weer mag het ietsje meer zijn als het gaat om spetteren.

Heel apart is "Amused tot death" van Roger Waters. Een Q-Sound opname die surround moet geven op twee kanalen. En Hoe! De Atoll laat me van verbazing van de stoel vallen. In de versterkers moet een ongelofelijke fase reinheid zijn weg gevonden hebben. Het is echt te gek voor woorden dat ik met alleen twee werkende speakers voor mij in de muziek geluiden hoor waardoor ik achter mij ga kijken of de verwarming ineens is gaan lekken. Op een niet eerder ervaren wijze zit ik in de muziek en gebeurt er van alles om mij heen. Ik ben "Amused to death" als de CD eindelijk is afgelopen.

Wat een ervaring via twee kanalen. Daar kan menig surround opname niet eens aan tippen. Dat de Atoll PR5.1 samen met de AM100 dit presteert vind ik meer dan knap. Geen seconde heb ik tijdens het draaien van de CD iets gemist, zo hield het geheel mij bezig en nam het mijn hersens en oren in de maling. Probeer ik nog wat stukjes Water’s te draaien op de verschillende dac’s dan concludeer ik dat u goed moet overwegen of een externe dac of kostbare geïntegreerde CD-speler wel op zijn plaats is. Met een goed maar eenvoudig loopwerk heeft u nog een forse som duiten over voor een stapel CD’s en DVD’s.


Mooi Frans

Atoll Electronique had altijd al een plekje in mijn hart en heeft dat behouden na een kennismaking thuis. De zo snel vertrouwde werking van de processor/voorversterker PR5.1 maakte een gedegen indruk. De eindversterkers die nooit een krimp gaven en feilloos speelden zouden mogen blijven staan in een surround situatie. Film is gewoon af en dat op een betaalbare manier. De interne dac is een pré als u graag CD speelt en een oudere speler hebt die als loopwerk kan dienen. Muziekweergave in stereo valt weinig op aan te merken maar is ook niet spectaculair. Tot je een Q-Sound opname draait die echt briljant klinkt. Er is veel rust, een aangename weergave en een overall goed beeld. Een tikje meer levendigheid zou ik erg waarderen. Het zou best wel eens zo kunnen zijn dat de stereo PR200 dat wel in zich heeft. Ook viel de surroundweergave tegen als er van een stereobron 5.1 werd gemaakt. Daar zijn uitgebreide processoren beter in met de vele opties die ze bieden. Een Atoll is inderdaad meer een muziekweergever dan een op surround gimmicks geënte processor. Analoog en audiofiel opgebouwd in zes kanalen met oog voor de filmliefhebber die niet wil inleveren op weergavekwaliteit binnen het budget. Blijft u bij twee kanalen en is 5.1 totaal niet aan de orde, bespaart u zich dan de moeite en ga voor een PR200 met een enkele of dubbele bi-amp/bridged AM100. Atoll is nog niet wijd en zijd te vinden in Nederland maar ik ben ervan overtuigd dat Belram de markt zal penetreren. Frankrijk ging ons voor, België volgde, Nederland is aan de beurt.

Prijzen:
Atoll PR5.1 1350 euro
Atoll PR5.1 digital surround optie 320 euro
Atoll AM100 730 euro
Atoll AV100 799 euro
Meerprijs voor een aluminium front 60 euro per apparaat

Importeur:
Belram nv/sa
Telefoon (0032) 02.672.95.90
Fax (0032) 02.672.84.97
Email: info@belram.com
Web: www.belram.com