Ayre MX-R - lichtvoetige zwaargewichten

Al jarenlang loop ik in binnen- en buitenland de diverse audio beurzen af en na afloop kan ik me vrijwel nooit herinneren wat er op een bepaalde installatie voor muziek gedraaid werd. Wanneer dat wel het geval is, dan is dit onveranderlijk terug te voeren op een uitzonderlijk muzikale presentatie.

Foto: Jiri Büller/HiFi.nl

Eén van dergelijke memorabele momenten deed zich voor gedurende een Brusselse audio show. In combinatie met luidsprekers van Wilson Audio en een CD speler van Wadia presenteerden de Ayre MX-R mono eindversterkers een CD van Ray Charles op een wijze die een diepe indruk achterliet. Een song afkomstig van het album Genius Loves Company, waarin Ray zong tezamen met Norah Jones,  liet mijn virtuele nekharen gedurende het gehele nummer recht overeind staan. ‘Music was in the Ayre’. Het heeft sindsdien even geduurd, maar gedurende de paasdagen van 2008 kreeg ik dan eindelijk de gelegenheid om deze uitzonderlijk fraai vormgegeven massieve klompen aluminium in mijn eigen luisterruimte op mijn eigen referentie installatie aan de tand te voelen.

Ayre Transparant

De vrijdag voor Pasen levert Michael Huigen van Audiac de in fraaie tassen verpakte mono eindversterkers bij mij thuis af. Zoals afgesproken heeft hij er een bijpassende Ayre voorversterker bijgevoegd, de ‘top of the line’ K1-XE. Tot mijn verrassing heeft hij – wetende hoezeer ik verknocht ben aan het geluid van vinyl - echter ook, in de vorm van de phono voorversterker P-5xe, voor mij het ‘snoepje van de week’ meegenomen. Ten behoeve van de voorversterker en de eindversterkers heeft hij Reference Powerlink netsnoeren van Transparent bijgevoegd en van ditzelfde Amerikaanse merk heeft hij gebalanceerde interlinks –  type Reference Balanced Interconnect - meegenomen om daarmee één van mijn digitale bronnen met de K1-XE te verbinden en diezelfde K1-XE vervolgens aan de MX-R mono’s te kunnen koppelen.

Ayre Analog

Het installeren bewaar ik voor de zaterdag. Dat is te zeggen, op de P-5xe na, want die laat ik dezelfde avond nog de plek van de Bluenote Phono One mk III phono voorversterker innemen. Ik ben zeer benieuwd naar de prestaties van dit mooie apparaat met zijn strak vormgegeven aluminium behuizing. De 5,5 kilo wegende P-5xe is namelijk heel nauwkeurig af te stellen op het te gebruiken element. Aan de achterzijde kan de ingang impedantie ingesteld worden op 47kohm, 1000 ohm of 100 ohm terwijl intern voor de versterkingsfactor (gain) gekozen kan worden voor de waarden 44, 54 en 64 Db wanneer het om een ongebalanceerde aansluiting gaat en 50, 60 en 70 dB wanneer het om een gebalanceerde aansluiting gaat. Terwijl ik me voor de zoveelste maal bedenk hoe vreemd het eigenlijk is dat het gebalanceerde signaal van een element in verreweg de meeste gevallen single ended aangeboden wordt aan de phono voorversterker verbind ook ik mijn draaitafel op ongebalanceerde wijze met de P-5xe. Ik gebruik daarvoor de Looking Glass Phase II uit de X series van Synergistic Research. Ook vanaf de phono naar de K1-XE wordt deze kabel ingezet, zij het ditmaal in de actieve versie.

Met een lange nacht voor de boeg moet dit goed ingespeelde apparaat de volgende dag voldoende op klank zijn om hem in mijn eigen set te kunnen beluisteren. Dat dit daadwerkelijk zo is blijkt wanneer ik op zaterdagmorgen de 180 gram re-issue van Sandy Denny’s album Sandy – uitgebracht op vinyl lovers -  op het draaiplateau van de Clearaudio Champion Limited Edition leg, de naald van de Jan Allaerts MC One Eco S aan het begin van It’l Take A Long Long Time in de groef laat zakken en de door mij zo geliefde stem door de ruimte klinkt. Wat meteen opvalt is het neutrale karakter van het beeld dat deze phono neerzet in combinatie met het element. Omdat de Clearaudio uitgerust is met een VPI JMW 9 arm en ik voor deze arm een tweede armbuis heb liggen met daarin een Clearaudio Discovery MC element, is het een relatief kleine moeite om hetzelfde nummer via deze Discovery nogmaals in de ruimte los te laten. Nu klinkt deze helaas veel te jong overleden zangeres meteen slanker via de MC Systems M3 luidsprekers en komt de nadruk meer te liggen op het hoge midden en het hoog in haar zuivere stem. Beide benaderingen hebben zo hun eigen charme. Maar laat ik mij richten op de componenten waar het in deze test eigenlijk om draait; de MX-R mono eindversterkers.

Ayre Heavyweight

Welke visuele voorstelling heeft u bij een mono eindversterker die bij 8 ohm 300 Watt en bij 4 ohm 600 Watt produceert? Tien tegen één dat de maten die u in uw hoofd heeft veel groter uitvallen dan een breedte van 28 cm, een diepte van 48 cm en een hoogte van 9,5 cm. Toch zijn dit de afmetingen van de MX-R mono eindversterkers.  Nu zult u misschien denken dat het hier om een klasse D ontwerp gaat maar dat is evenmin het geval. Bij de meeste eindversterkers wordt een groot deel van de behuizing gevuld door lucht. Bij de door Charles Hansen ontworpen MX-R daarentegen wordt de interne ruimte volledig benut.

Dat komt dan ook omdat de kast een onderdeel is van het ontwerp. Er is bewust gekozen voor aluminium; niet alleen kan nu de gehele behuizing dienst doen als koellichaam, het aluminium voorkomt eveneens dat elektromagnetische vervuiling de gevoelige elektronica beïnvloedt. Uiteindelijk weegt de discreet – in dit ontwerp geen IC’s – en volledig gebalanceerd opgebouwde MX-R 23 kilo. Door de stijfheid van het chassis kunnen onderdelen op resonantiearme wijze gemonteerd worden terwijl het rechtstreeks koppelen van warmte ontwikkelende onderdelen aan het aluminium er voor zorgt dat de bedrijfstemperatuur van die onderdelen niet onderhevig is aan temperatuurschommelingen.

(Foto: Jan de Jeu)
 
Zowel op een afstand als van dichtbij ziet dit component er schitterend uit. Het mat zilveren blok heeft aan de bovenkant de minutieus nauwkeurig uitgefreesde koelribben en rondom verlopen de zijkanten middels gebogen facetranden mooi vloeiend in de boven- en onderkant. Middenvoor een opnieuw technisch perfect uitgefreesde uitsparing met daarin een centraal geplaatste led die groen oplicht bij stand-by en bij indrukken verandert in blauw ten teken dat de zwaargewicht speelklaar is.

(Foto: Jan de Jeu)

Mijn enige kritiekpuntje; een (opgeplakt) logo dat wat goedkoop aandoet en waarvan de gouden kleur voor mijn smaak enigszins detoneert. Waarom ook dit logo niet uitgefreesd? Aan de achterzijde de prachtige Cardas luidsprekeraansluiting waarmee spades rotsvast aan de MX-R verankerd kunnen worden. Het enige nadeel (voor zover je daarvan kunt spreken) is dat banaanstekkers hier niet op aangesloten kunnen worden. Verder aansluitingen voor het netsnoer, het AyreLink communication systeem en voor de gebalanceerde interlink die het muzieksignaal aanlevert.

Tijd om de MX-R op zijn rug te leggen en de bodemplaat te verwijderen. Wat meteen opvalt is de geordende en doordachte wijze waarop alles zijn eigen plek gekregen heeft. Aan de voorzijde hebben de beide transformatoren elk hun eigen uitgefreesde compartiment. In tegenstelling tot de door veel fabrikanten gebruikte ringkern transformatoren zet Ayre hoogwaardige, afgeschermde E-I kerntransformatoren in omdat de grotere breedbandigheid van de ringkern transformator meer vervuiling uit het lichtnet toe zou laten. De primaire wikkelingen van beide transformatoren staan parallel terwijl de secundaire wikkelingen in serie staan. Hierdoor gedragen de transformatoren zich als één veel groter exemplaar.

(Foto: Marc Brekelmans)

Om te voorkomen dat de primaire voedingsspanning, die de transformatoren van wisselspanning voorziet, vervuild wordt door hoogfrequente interferentie zet Ayre haar eigen Ayre Conditioner in die hoogfrequente interferentie omzet in warmte. Het grootste gedeelte van het interieur wordt ingenomen door de versterkerschakeling die in zijn geheel opgebouwd is op één groot centraal geplaatst audioboard teneinde overgangsverbindingen tussen afzonderlijke printen te vermijden.  De stroomversterker is uitgerust met 16 Thermal Trak Power transistoren. Net als bij alle andere Ayre Acoustics ontwerpen ontbreekt ook hier in de schakeling de terugkoppeling (feedback) omdat dit volgens de fabrikant beter klinkt. Iets wat we nu gaan verifiëren gedurende de (vele) luistersessies.

Ayre Shuffle

De dag nadat de Ayre componenten en Transparant kabels gebracht zijn trek ik me in mijn luisterruimte terug om ze tot één geheel te voegen en ze te koppelen aan mijn Esoteric SA-10 SACD speler en – middels JK Acoustics type III luidsprekerkabel – aan mijn MC Systems M3 luidsprekers. Uiteraard weet ik dat het systeem op dit moment nog niet optimaal kan spelen en dat ik het tekort doe wanneer ik nu kritisch ga luisteren. Dat ik desondanks twee uur later toch een SACD opzet heeft alles te maken met een herinnering die zich aan mij opdringt terwijl ik onder het genot van een kop koffie luister naar mijn zevenjarige dochter die op de piano haar interpretatie van ‘Opa Bakkebaard’ ten beste geeft. 

De herinnering dat ik maar nauwelijks stil kon blijven staan toen tijdens de hiervoor genoemde demo in Brussel het stuwende geluid van een bigband de ruimte in gekatapulteerd werd. Ik moet gewoon weten of deze blokken dat in relatief koude toestand ook kunnen en zodra ik me los kan maken van de recital sluip ik terug naar de luisterruimte om Milt Jackson, begeleid door de WDR Big Band Köln, in de speler te leggen. De eerste tonen van Bags’ Groove weerklinken en die hebben inderdaad het beoogde effect; ik sta midden voor mijn installatie en doe de ‘Ayre Shuffle’. Wanneer ik de schijf vervang voor de XRCD versie van een veertig jaar oudere opname van dit nummer – met o.a. Miles Davis, Percy Heath en Kenny Clarke – ervaar ik dit effect zo mogelijk nog sterker.

 
’s Avonds zijn de componenten door en door warm en besluit ik om er eens echt voor te gaan zitten. Ik begin rustig met het titelnummer van Sara K’s solo live CD Don’t I Know You From Somewhere? op het audiofiele Stockfisch label. Günter Pauler’s opname is zoals altijd weer perfect en met de eerste tonen zit daar die blonde Amerikaanse vrouw met haar soms wat hese stem die zichzelf begeleidt op haar viersnarige gitaar. Het eerste wat opvalt is de mate waarin de stem en de gitaar loskomen van de luidsprekers; losser dan los. Een tweede indruk is de schoonheid van het geluid; zowel in de betekenis van vervormingvrij als in die van mooi. De Ayre componenten presenteren een prachtig homogeen klankbeeld.

In vergelijking met andere versterkers lijkt het of er een extra schijnwerper op de soliste staat; ze wordt als het ware uit haar omgeving gelicht. De rust die ik hoor is - ondanks de complexiteit van het nummer - ook aanwezig wanneer ik even later een totaal andere muzieksoort aan bod laat komen in de vorm van Yello’s CD The Eye waarvan ik Don Turbulento draai.  Rust en autoriteit in combinatie met een aanstekelijk vermogen om ritme weer te geven. De sexy stem van Jade Davies brengt me dan ook al snel op de dansvloer en ik weet dat recenseren er voor vanavond niet meer in zit.  Aan het eind van de sessie besluit ik om de mono’s niet terug te zetten in de stand-by  stand maar ze in plaats daarvan gewoon aan te laten staan.

(Foto: Jan de Jeu)

Dat blijkt een gouden greep te zijn want de volgende avond klinkt het zo mogelijk nog beter. Het beeld heeft een nog sterker holografisch karakter wanneer ik open met Reference Recordings’ opname van Rachmaninoff’s Symphonic dances. Openheid, helderheid, lucht, snelheid en transparantie. Ook heeft de muziek een bepaalde lichtvoetigheid zonder aan kracht, druk en autoriteit in te boeten. Bij het beluisteren van Jumpin’ at the Woodside van het album Big Band Basie roept het bij mij het beeld op van een bokser met de lichtvoetigheid van een vlieggewicht en de stootkracht van een zwaargewicht. En opnieuw die ervaring dat alle aandacht gaat naar de musici. Dat laatste blijkt uiteindelijk bij iedere schijf te spelen waardoor op een gegeven moment op gaat vallen dat daarmee galm en wandreflecties wat minder tot het geluidsbeeld horen.

Uiteraard ontkom ik er niet aan om de schijf te draaien waarmee ik destijds kennis maakte met het Ayre geluid; Ray Charles in combinatie met Norah Jones; Here We Go Again. Via de M3’s klinkt de muziek minder vol dan ik het destijds via de Wilsons hoorde maar de Ayres zetten feilloos alle stemnuances neer van het samenspel van vermoeide oude mannenstem en sexy jonge vrouwenstem. En wanneer ik wat nummers skip tot aan Fever doe ik weer  de ‘Ayre Shuffle’, ditmaal met Natalie Cole.

Till We ‘Ayre Shuffle’ Again

Wanneer Michael na enkele weken de Ayre versterkers en Transparent kabels op komt halen heb ik moeite met het afscheid nemen. Ik weet op dat moment dat ik nog vaak zal denken aan de lichtvoetige wijze waarop deze zwaargewichten mij in de muziek wisten te trekken. Met hun losser dan losse holografische beeld gekenmerkt door snelheid, transparantie, openheid en helderheid. Met hun vermogen om stemmen, musici en instrumenten op homogene wijze uit te lichten en vervolgens onder mijn huid te schuiven. Uiteindelijk geef ik ze mee maar uitsluitend en alleen omdat ik de toezegging krijg dat hij ze binnenkort opnieuw af zal leveren en dan uitgebreid met de nieuwe voorversterker van Ayre; de qua styling uitstekend op de MX-R eindversterkers afgestemde KX-R. Zou die nog weer verder gaan dan de K1-XE? We gaan het horen.