Nagaoka MP-100 & MP-110 Plus Tonar toonarm

Nagaoka is niet een alleen een bekende fabrikant van handige en uitgekiende accessoires (denk aan de No. 102 antistatischebinnenhoes) maar al vele jaren fabrikant van hoogwaardige groefaftasters. Nagaoka werd vele decennia geleden opgericht en is nog altijd in handen van dezelfde familie. Momenteel is de kleindochter van de opricher de contactpersoon van Tonar, dat reeds een halve eeuw zaken doet met Nagaoka.

De MP-lijn van aftasters is ontwikkeld door een technicus die al meer dan 25 jaar voor Nagaoka werkt en daarnaast philharmonisch dirigent is. Dit Japanse merk is zeer ervaren in diamantbewerking en behalve naaldtippen voor de HiFi-industrie vervaardigen ze hoogwaardige en specialistische  onderdelen zoals mini-magneten of tungsten meetpennen voor IC-testbanken. De MP-lijn van Moving Magnet aftasters heeft wereldwijd het respect van analoogliefhebbers verdiend, met name in Groot Brittanie waar de Nagaoka aftasters vaak worden ingezet door de HiFi-pers.

Tijdens een telefoongesprek vertelde Glenn Libgott (de directeur van Tonar) trots dat hij sinds kort een eigen lijn van MP-naalden met tippen voor oudere groef-formaten (zoals `Minigroove` en 78 toeren geluidsdragers) laat maken bij Nagaoka. Dit zijn exclusieve Tonar producten en de lijn omvat momenteel vijf tippen met verschillende contact-radiussen. Een voordeel van die brede keus aan tippen is dat men schijven met slijtage van een oude naald kan afspelen met een iets fijnere naaldtip die dankzij een slanker profiel lager in de groef zal staan (waar het materiaal minder beschadigd is).

Voor deze recensie werden de twee meest betaalbare MP`s gekozen: de MP-100 en MP-110. Deze afasters zijn geschikt voor lichte tot middelzware toonarmen en dus ideaal om oudere- of instapmodellen van Dual, Thorens en Pro-Ject mee op te waarderen. 

Alle Nagaoka MP (Moving Permalloy) elementen behoren tot de `Moving Iron` familie en ze hebben uitwisselbare naalden.  In de body (recht boven de naalddrager) bevindt zich een relatief grote, stationaire Samarium-Cobalt magneet. Het cantilever is niet van een magneetje voorzien (zoals het geval is bij standaard MM elementen) maar van een legering met een zeer hoge magnetische geleiding. Dankzij deze constructie hebben de MP`s een lage tip-massa, een verbeterd dynamisch gedrag en een efficiente generator. De huidige generatie MP aftasters hebben een met Carbon Fibre versterkt motageblok en een extra krachtige samarium-cobalt magneet, aldus de fabrikant.

De hier besproken MP modellen hebben beide een aluminium cantilver en een compliantie van 18 cu. Hun frequentieberek loopt van 20 Hertz tot 20 kiloHertz, ze wegen elk 6.5 gram en hebben een maximale uitgangsspanning van 5 miliVolt. De MP-100 heeft een `superfine polished` conische naaldtip die op een metalen kraag is aangebracht. Hij heeft een kanaalscheiding van meer dan 22 dB (de kanaalbalans blijft volgens de fabrikant binnen 2 dB) en zijn optimale naalddruk ligt tussen 1.8 en 2.3 gram. De MP-110 heeft een `superfine polished` elliptische naaldtip die ook op een metalen kraag is aangebracht. De kanaalscheiding is 1 dB groter dan dat van de MP-100 en de kanaalbalans wordt opgegeven als 1.5 dB. Het naalddrukbereik van de MP-110 loopt van 1.5 tot 2 gram.

Tonar heeft sinds kort een drietal toonarmen in haar pakket die in Japan worden vervaardigd door Jelco, een bedrijf met veel ervaring op het gebied van fijnmechanica. Het Tonar arm-pakket omvat drie modellen; een luxe uitgevoerde S-arm en de twee standaard armen. De ene standaard toonarm heeft een rechte armbuis (en een vaste armkop) en de andere is de hier besproken uitvoering met een S-buis en een losneembare armkop. Dankzij die losneembare armkop was het uitwisselen van de elementen een fluitje van een cent. Daarnaast kan men bij de S-arm door middel van een oerdegelijk klem-systeem in de armkop (met imbusbout) de Azimuth bijregelen.

De Tonar arm wordt door twee Styropor schelpen tegen transport-avonturen beschermd en compleet met een infoblad, een 1 op 1 montage-sjabloon, verschillende imbussleutels en montagemateriaal geleverd. Een toonarmkabel ontbreekt maar dankzij het 5 pins Din-contact in het lagerhuis kan men wel naar hartelust experimenteren. Tonar heeft overigens enkele toonarmkabels in het leverprogramma. Deze arm is mooi afgewerkt, degelijk qua contructie maar bovenal goed doordacht. Er is weliswaar geen sprake van S.M.E.-stijl `over-engineering` maar wat wil men voor nog geen 500 euro? Dit is een sober maar uitgekristalliseerd ontwerp. De integrale armlift en de armkopdraadjes van Jelco worden overigens in kostbare High-End toonarmen toegepast en ook Ortofon laat hun huidige toonarmlijn bij deze fabrikant maken.

Luisteren

De armbasis is gebaseerd op de `Linn-mount`, wat de montage op Linn loopwerken vergemakkelijkt. De wat hogere effectieve massa van de S-arm (ten opzichte van de rechte versie) maakt hem meer geschikt voor zeer laagcompliante aftasters (zoals de Ortofon SPU).

Zowel de verpakking van de beide Nagaoka`s als die van de Tonar arm maakten bij het uitpakken meteen een verzorgde indruk. De Nagaoka`s zijn zelfs van een onverwacht luxe verpakking voorzien (zie foto) en worden compleet met montagemateriaal en een mini-schroevendraaier geleverd. Oude Japanse elementbouwers zoals Audio Technica, Denon en Nagaoka stralen een zekere no-nonsense sfeer uit die geruststellend overkomt. Deze fabrikanten hebben modellen die reeds vele jaren of zelfs decennia in productie zijn. Met name bij een slijtgevoelig component als een aftaster is het een prettige gedachte dat bepaalde elementen of naalden zo lang in productie blijven.

Luisteren

De MP`s werden eerst geruime tijd losgespeeld waarna de MP 100 zich het prettigst voelde bij een naalddruk van 2,1 gram en de MP 110 bij 1,7 gram. De familie overeenkomsten waren duidelijk hoorbaar en beide Nagaoka`s presteerden opmerkelijk goed op de volgende vier punten: lichtvoetigheid, articulatie, overzicht en coherentie. Dankzij de gearticuleerde en directe presentatie (de 110 gearticuleerder en de 100 directer) komen ze tamelijk zelfverzekerd over. De ritmische weergave was uitstekend waarbij de 100 de ritmeaccenten meer benadrukte terwijl de 110 vooral een sterke `flow` liet horen. De 110 klinkt fijnzinniger en luchtiger en presenteert muziek met een ruimer klankbeeld.

De 100 presenteert muziek op ongecompliceerde wijze en met een goede soliditeit. De algehele gehoormatige indruk van de Tonar toonarm kan worden omschreven als helder met een goede overzichtelijkheid en rust. Gezien de Tonar arm een Linn-stijl montageblok heeft, werd hij op een Linn Basik loopwerk gemonteerd. De Phontrap keuze viel op de muzikale NAD PP3. Met de MP 100 optimaal afgeregeld werd de Whippersnapper LP Fortune op de viltmat gelegd. Het snelle, bijna stuiterende akoestische gitaarspel kwam met prachtige ritmische punctuering naar voren. De weergave van dit instrument was zoals de Britten zeggen: "spot-on". Na slechts een halve minuut zaten wij met een brede glimlach te luisteren (altijd een goed teken). De zang werd met meer presence en minder transparantie gepresenteerd dan met de MP 110 maar de muzikale communicatie was vrijwel even goed als dat van zijn duurdere familielid. Het fiddle-spel kwam met een aanstekelijke swing naar voren.

Op het ritmische vlak is de MP 100 een topper, het is moeilijk om stil te blijven zitten met deze aftaster aan het begin van de weergaveketen. Wat zo knap is aan dit 60 euro elementje, is dat hij niet onsamenhangend of mechanisch klinkt en zelfs niet teleurstelt wanneer men hem omwisselt voor meer kostbare trackers. In direct vergelijk met de MP 110 komt de 100 wat aan tonale rijkdom en verfijning tekort en heeft hij een minder goede diepteafbeelding maar wat wil men, voor deze prijs?

De track In Your Eyes van de Peter Gabriel LP SO kwam in het laag met een goede soliditeit naar voren. De stemweergave had gelukkig niet de ruwe kwaliteit die het met menig budgetaftaster meekrijgt. De MP 100 wist het hese stemgeluid van Peter Gabriel en de verweven samenzang goed te vertolken. Het hoog was tonaal aan de witte kant terwijl de synth-cymbals op aardig verfijnde wijze en zonder scherpte werden gepresenteerd. De 100 wist energie en comfort goed in balans te houden en de weergave ging ook tijdens lange luistersessies niet vervelen. Dat laatste werd onderstreept door de uitstekende weergave (aftasting) van de Ladysmith Black Mambazo LP Shaka Zulu. De tongklikken van deze Afrikaanse acapella groep klonken zowel organisch als impulsief. De samenzang kreeg een goede `drive` mee; een bewogen weergave die niet perfect maar wel meeslepend was. De 100 zorgde steeds voor een verrassend goede muzikale samenhang, expressie en ritmische punctuering.

Met de MP 110 uitgelijnd en de Tonar arm tot in de puntjes afgeregeld kwam de muziek van Whippersnapper opvallend ontspannen en luchtig over. Waar de 100 vooral de nadruk op de percussieve uithalen van het gitaarspel legde, bracht de 110 juist de ritmische flow van deze muziek naar voren. De ruimtelijke afbeelding benaderede dat van onze Ortofon MC en de dieptestaffeling was soms zelfs even goed als dat van de MC 15 Super II. Niet gek voor een sub-100 euro elementje. Budget aftasters hebben vaak de neiging om dun of zelfs `onzeker` te gaan klinken bij sprankelende en helder klinkende opnames.

Conclusie

De track Free van de Stevie Wonder LP Characters werd beluisterd om te horen of de MP 110 zich kon distantiëren van die typische budget-presentatie. Deze track kan met een mindere aftasters metalisch of fel gaan klinken maar gelukkig was daar geen sprake van met deze degelijke Japanner want ook deze track rolde op ontspannen en zelfverzekerde wijze uit de weergevers. Het gospel-koor kwam zowel qua timbre als afbeelding goed uit de verf. De tegenritmes werden moeiteloos ontrafeld met als gevolg een swingende weergave. De ADC XLM (ook een Moving Iron) wist deze muziek altijd zeer goed te vertolken terwijl -bijvoorbeeld- een Ortofon OM 10 er weinig van bakt. Is dit dan een Moving Iron-forte? Dat zou kunnen maar de Grado`s, ADC`s en Nagaoka`s hebben behalve die ontspannen presentatie duidelijk hun eigen klankkarakter. De Tonar arm en NAD PP3 Phonotrap waren uitstekende aftastpartners voor de MP`s, getuige de gearticuleerde en organische weergave. 

Conclusie

De hier besproken toonarm en aftasters zijn behalve prettig geprijsd ook goed uitgekristaliseerd qua ontwerp. Dat is niet alleen te merken aan de weergave maar ook aan de doordachte constructie. De Nagaoka aftasters hebben veel in hun mars en verdienen zelfs de serieuze aandacht van doorgewinterde vinylisten die op zoek zijn naar een betaalbare back-up voor hun High End element (voor wanneer die een retip servicebeurt nodig heeft). De MP 100 is op innemende wijze brutaler en directer terwijl de MP 110 meer een `smooth operator` is, zonder in luiheid te vervallen. We hebben hier te maken met eerlijk en uitgekiend vakwerk waar men jaren van kan genieten. De uitwisselbare naalddragers blijven een praktisch voordeel van MM en MI elementen (alsmede hun hoge uitgangsspanning). De Tonar arm is dankzij een goede constructie en afwerking, gekoppeld aan een open en soepele presentatie geschikt voor meer kostbare loopwerken en aftasters. Dit zijn alle drie analoge juweeltjes die een warme aanbeveling krijgen.

Importeur Nagaoka & Tonar S-arm: Tonar International; 033-4554511

Nagaoka MP 100: 69 euro
Nagaoka MP 110: 89 euro
Tonar S-arm: 429 euro
Extra Tonar headshell: 59 euro