Naim NDX en UnitiServe

Sinds de introductie van de NAIM HDX zet de eigenwijze fabrikant uit Salisbury groot in op streaming audio. Ieder jaar worden er nieuwe apparaten geïntroduceerd met netwerk functionaliteit. Het nieuwste streaming device van NAIM gaat door het leven onder de naam NDX en is kort door de bocht een streamer met ingebouwde DA-converter.

NAIM verdeelt het netwerk audio gamma in drie basiscategorieën: netwerkspelers met ingebouwde harde schijf (HDX, UnitiServe), pure netwerkspelers met DAC (NDX) en All-in-One netwerkspelers met ingebouwde DAC en versterking (NaimUniti, UnitiQute). De hier besproken NAIM NDX werd ter vergelijk en aanvulling geleverd met een NAIM UnitiServe en een losse NAIM XPS voeding.

De Naim NDX 
De NDX is een full-size (43 cm) streamer met ingebouwde DAC waarop ook andere bronnen (cd-speler, televisie, decoder, etc.) aan te sluiten zijn. Muziek komt bij de NDX niet vanaf een ingebouwde harde schijf, maar wordt vanaf in het thuisnetwerk aanwezige bronnen geplukt (PC, Mac, NAS of iRadio). Dit maakt de NDX de ideale oplossing voor muziekliefhebbers die hun cd-collectie al geript hebben en nieuwe muziek voornamelijk downloaden. Een Naim NDX kan als bron-apparaat in iedere installatie opgenomen worden. Via UPnP (Universal Plug and Play) zal de NDX op zoek gaan naar audio-bestanden in gedeelde mappen op het aanwezige netwerk. Naim adviseert een bedraad netwerk te gebruiken, maar wifi is natuurlijk ook mogelijk.

WiFi-board

De NDX kan overweg met nagenoeg alle populaire bestandsformaten: WAV, FLAC, AIFF, AAC, WMA, Ogg Vorbis en MP3 worden ondersteund. Via UPnP kunnen bestanden in FLAC en WAV met een resolutie tot 24bit/96kHz afgespeeld worden. Via de digitale inputs kan de NDX zelfs bestanden tot 24bit/192kHz verwerken. Voldoende voor zelfs de meest verwende audiofiel derhalve.

De digitaal-naar-analoog omzetter in de NDX is gebaseerd op de technologie die ook gebruikt wordt in de onvolprezen Naim DAC, maar het opwaarderen met de Naim DAC zal zeker nog winst geven in de weergave. De NDX biedt naast het streamen via UPnP ook nog drie s/pdif digitale ingangen en een USB-ingang.

Naast het streamen van je eigen collectie digitale muziek kun je met de NDX ook gebruik maken van andere muziekbronnen. De leukste - en één waar Naim veel energie in heeft gestoken - is Naim’s visie op Internet Radio. iRadio, zoals Naim de dienst noemt, laat je eenvoudig door een veelvoud aan radiostations zoeken door een overzichtelijke indeling te maken op bijvoorbeeld genre en artiest. Nog leuker wordt het als je Naim’s Choice gebruikt: een selectie gemaakt door Naim én Naim gebruikers van de beste internet radiostations. Exclusief voor Naim gebruikers heeft Radio Paradise - toevallig al geruime tijd mijn favoriete internetstation - een 320kbps AAC stream beschikbaar gesteld.

De Naim UnitiServe
De UnitiServe is een half-size (22cm) streamer, maar heeft geen ingebouwde DAC. De UnitiServe moet dus - vanuit een Naim perspectief - idealiter aangesloten worden op een Naim DAC of een SuperNait. Wel beschikt de UnitiServe over een cd-loopwerk en een ingebouwde harde schijf van 1TB. De UnitiServe kan zelf rippen naar de ingebouwde harde schijf óf naar een NAS in het netwerk. Dat doet hij uitsluitend in WAV, waarbij - en dat is uniek - een enorme hoeveelheid metadata aan de bestanden wordt toegevoegd. Naim heeft daarvoor een abonnement bij All Music Guide (AMG). De harde schijf van de UnitiServe is via de overige computers in het netwerk te benaderen, maar je kunt uitsluitend muziek van de interne harde schijf afhalen, je kunt er geen muziek vanaf een andere locatie op zetten.

De UnitiServe dient meteen als UPnP server en kan dus muziek naar meerdere streaming devices sturen, zelfs draadloos naar de NaimUniti of UnitiQute all-in-1 apparaten. Afspelen vanaf de interne harde schijf kan zoals gezegd uitsluitend in het WAV-formaat, maar, net zoals bij de NDX, de UnitiServe kan ook alle populaire bestandsformaten vanaf alle harde schijven in het netwerk afspelen.

N-stream en N-serve

Waar veel netwerkspelers mijns inziens de mist ingaan is op het vlak van bedieningsgemak. De streamende audiofiel hecht daar vaak evenveel waarde aan als aan ultieme geluidskwaliteit. Ook voor ondergetekende is dit doorslaggevend bij de keuze voor een netwerkspeler. Gelukkig onderkennen ze dat bij Naim en kun je via de App-store een Grafic User Interface (GUI) downloaden... Twee verschillende versies zelfs: de N-stream (voor alle Naim streamers) en de N-serve (alleen voor Naim servers), waarvan de laatste de meest uitgebreide en prettigste interface heeft.

Met N-serve kun je zoeken via de gebruikelijke map ‘artiesten’ en ‘albums’, maar daarnaast is het ook mogelijk je collectie te doorzoeken op ‘genre’, ‘uitvoerenden’ (erg leuk), ‘componisten’ en ‘dirigenten’.  Dat komt omdat de UnitiServe - waar de N-serve software voor is geschreven - gebruik maakt van de meest uitgebreide versie van de AMG database waarin je informatie over muzikanten en dirigenten kunt vinden. Bij het rippen via de UnitiServe zal de UnitiServe de AMG database raadplegen en alle relevante informatie als metadata op de harde schijf wegschrijven. En dat is bijzonder, omdat WAV bestanden normaliter geen metadata kunnen bevatten. Dat is meteen ook de reden waarom de N-stream software deze mogelijkheid niet biedt: de benodigde metadata is namelijk alleen via de UnitiServe voorhanden. Als je een NDX koopt zal je dus moeten werken met de minder uitgebreide N-stream software.

Minpuntje aan de huidige software is dat het nog niet mogelijk is om playlists te maken, maar navraag bij de importeur leert dat daar aan gewerkt wordt. Een beta-versie met deze functionaliteit zou al voorhanden zijn.

Daarnaast mis ik in de software nog wat handigheidjes zoals het sorteren van de cover-art per artiest, dus beginnend met alle albums van ABBA en eindigend met alle albums van ZZ Top. Albums worden nu uitsluitend gesorteerd op albumtitel, wat in mijn geval betekent dat de cover-art begint met 100% Fun van Matthew Sweet en eindigt met Zooropa van U2.

Let The Children Play
Okee, de UnitiServe en de NDX hebben een plekje gevonden in mijn audiomeubel: de UnitiServe digitaal aangesloten via mijn eigen Naim DAC, de NDX rechtstreeks naar de Audio Research LS2 MkII voorversterker én digitaal via de Naim DAC. Als eindversterker dient mijn TacT SDA2175 en de weergevers zijn afwisselend PMC FB1+ transmissielijnen en de nieuwe Audio Physic Scorpio 25’s. Als luidsprekerkabel maak ik gebruik van AudioQuest Redwood, interlinks zijn van Siltech, Chord Company, Nordost en Crystal Cable.

Muziek wordt, via de Netgear 3DHD Wireless Home Theater Networking Kit, semi-draadloos gestreamd vanaf mijn Synology NAS. Ter vergelijk dient mijn Squeezebox Duet met BOTWS voeding die middels een Chord Company Signature digitale interlink verbonden is met de Naim DAC. Na wat gestoei met de N-stream App vindt de NDX mijn muziekmap op de NAS. Het laden van cover-art duurt enige tijd, maar dat is gezien de kleine 3000 albums op de NAS op zich niet vreemd. Na een nachtje indexeren worden alle covers getoond en is het eenvoudig navigeren door de bestanden. Alle cover-art wordt in de cache opgeslagen, waardoor na de eerste installatie alle albums en bijbehorende covers meteen voorhanden zijn.

En hoe klinkt dat dan?

Er is in wisselende samenstellingen naar de Naim apparaten geluisterd, de UnitiServe uitsluitend via de Naim DAC, de NDX rechtstreeks op de voorversterker en via de DAC. Een week lang was er ook even een Naim XPS voeding aanwezig, die aangesloten op de DAC of op de NDX duidelijk liet blijken dat de hoge verkoopprijs van deze losse voeding volledig gerechtvaardigd is: zo groot was de invloed van deze ogenschijnlijk kostbare opwaardering. Het was dan ook met lede ogen dat ik de XPS na een klein weekje weer zag vertrekken. 

De verschillen tussen de weergave via de eigen Squeezebox Duet met BOTWS voeding op de Naim DAC versus weergave via de NDX rechtstreeks op de voorversterker zijn klein, waarbij de NDX met een neuslengte voorsprong wint op het gebied van autoriteit en ruimtelijkheid. En hoewel de digitaal-analoog omzetter in de NDX gebaseerd is op de technologie uit de Naim DAC, werd er met het aansluiten van de DAC op de digitale uitgang van de NDX ook nog de nodige winst behaald.

Groter is het verschil tussen de Squeezebox-combi op de Naim DAC en de UnitiServe via de Naim DAC. Het geluid krijgt via de UnitiServe - in WAV vanaf de interne harde schijf, maar ook bij het afspelen van FLAC-bestanden vanaf de NAS - veel meer ruimte en definitie. Instrumenten staan losser in het geluidsbeeld en worden zowel in de breedte als in de diepte fraaier weergegeven. Stemmen krijgen meer body, zodat je veel beter hoort dat het een mens van vlees en bloed is die staat te zingen. Ook laat deze combinatie duidelijk het verschil horen tussen een bestand in WAV vanaf de interne harde schijf en een FLAC-file via het netwerk, met de WAV bestanden vanaf de interne harde schijf als glorieuze winnaar. Het toevoegen van de XPS voeding aan de Naim DAC zet het geheel in overdrive: deze combinatie verslaat met gemak alle andere bronnen die ik ooit in huis heb gehad, digitaal of analoog. Rust, gemak, ruimte, definitie...vul alle audiofiele parameters maar in, de UnitiServe, Naim DAC, XPS combinatie (met de XPS op de DAC) maakt die belofte simpelweg waar.

Conclusie
Ach, het is niet eenvoudig om een eensluidende conclusie te trekken. Alle netwerkspelers van Naim bieden klankmatig een grote meerwaarde ten opzichte van eenvoudiger streamers zoals mijn Squeezebox. Daar staat natuurlijk wel een ander prijskaartje tegenover, maar ik vind de hogere prijs volledig gerechtvaardigd.

Deze test zou eigenlijk alleen over de nieuwe Naim NDX gaan, maar hoe goed deze ook presteert - het is zondermeer de best klinkende netwerkspeler die ik tot nu toe in huis heb gehad (!) - in mijn situatie zou de keuze voor de UnitiServe de enige juiste zijn. Deze streamer biedt eigenlijk alles wat een verwende muziekliefhebber zich kan wensen: bit-perfect rippen, uitgebreide metadata, een fijne GUI via de iPad of iPhone én UPnP server capaciteiten. Dat maakt de UnitiServe het ideale centrale punt in je muzieknetwerk.

De NDX daarentegen is de ideale oplossing voor muziekliefhebbers die niet in het gelukkige bezit zijn van een Naim DAC. De iPad/iPhone App is wat beperkter in mogelijkheden - maar daar wordt aan gewerkt - en je kunt er niet mee rippen. Maar samen met de HDX (met harde schijf en ripper) vormt de NDX een gebruiksvriendelijke, maar bovenal zeer hoogwaardige, toegang tot de muziek in je netwerk.

Kortom, met deze apparaten kun je uitstekend uit de voeten als je van plan bent over te stappen naar high end streaming audio. Beiden van harte aanbevolen!