Als onverwachte verrassing werden twee Yamaha NS-3000 luidsprekers afgeleverd. Of ik zin had om er naar te luisteren en er over te schrijven. Dat soort vragen wordt bijna altijd met “ja” beantwoord, zeker als de vakantie voorbij is en het gehoor snakt naar muziek. Dat de normaliter meegeleverde stands ontbraken is geen enkel probleem, van stands staat er wel het een en ander in de kelder. Het prijskaartje van de NS-3000 deed mij even duizelen, dat bedrag voor een monitor? Dan moet het wel iets bijzonders zijn...
Om de spanning nog wat op te voeren, de eerste indruk zette mij op het verkeerde been, langer luisteren bracht pas de ware aard naar boven. Kennismaken met een Yamaha NS-3000 bleek een verslavende bezigheid, zeker met een tas gevuld met in Frankrijk gekochte CD’s, gereed om te rippen en af te spelen.
Yamaha NS-3000 nader belicht
Wie het heeft over de NS serie luidsprekers van Yamaha kan niet of nauwelijks om de NS-1000M heen, een monitor luidspreker met roots in de studio’s. Veel gebruikt vanwege zijn enorme detaillering en het vermogen alles naar buiten te brengen wat in de opname verscholen zit. Veel recenter is de NS-5000 en daarvan afgeleid de 2-weg NS-3000 waar we het over gaan hebben. Een bookshelf-formaat, dat evenwel op een stand behoort te staan en niet verscholen op een plank. Yamaha levert daartoe stands bij de luidsprekers, maar hoe die er uit zien blijft een raadsel, want ze werden niet meegeleverd.
Uiterlijk valt het perfecte lakwerk op van mijn hoogglans zwarte modellen, waarmee de mat zilveren randen van de units fraai contrasteren. Net als de zilverkleurige conussen. Minder geslaagd is het grote Yamaha logo waar alle bezoekers over vielen. Te wit en te groot naar de Nederlandse smaak.
Yamaha gebruikt in de NS-3000 een 16cm woofer en een 3cm tweeter, beide met een conus vervaardigd uit Zylon. De tweeter is regelrecht afkomstig van de NS-5000. Volgens Yamaha heeft Zylon een snelheid vergelijkbaar met beryllium, met een zachtheid in de weergave van textiel. Enig zoeken op het WWW en te lezen is dat Zylon een aramide vezel is, ontwikkeld in 1980. Het materiaal is stijver dan staal en heeft een hogere treksterkte dan kevlar. Thermisch is het materiaal volkomen stabiel. Het uiterlijk doet heel sterk denken aan de conus van een middentoon unit van een beroemd Engels merk. Bijzonder is dat zowel de woofer als de tweeter conus gemaakt zijn uit Zylon, zodat een hoge mate van coherentie haalbaar is. Geen beryllium klank tegenover papier, metaal of kevlar. Yamaha levert geen frontjes mee met de NS-3000 en voorzichtigheid met de tweeter is zeker geboden.
Aan de achterzijde is naast een forse reflexpoort een enkele aansluiting te vinden voor blank draad, grote spades of banaan stekkers. Vervaardigd uit puur messing. Intern gebruikt Yamaha nieuw ontwikkelde absorptie elementen voor het elimineren van ongewenste resonanties. Ook achter de tweeter zit zo’n element om de wervelingen uit de reflexpoort weg te houden van het tweeter membraan. Het nieuwe materiaal dempt op de plaatsen waar dat nodig is, bewaart de levendigheid van de weergever omdat er minder demping in de kast nodig is. Intern zijn verstevigingen in de kast aangebracht. Die verklaren mede het gewicht van de luidspreker. Het wisselfilter bestaat uit Mundorf mCap Supreme EVO condensatoren en zware koperen spoelen.
Yamaha NS-3000: specificaties
- Type luidspreker: 2-weg basreflex
- Woofer: 16cm
- Tweeter: 3cm
- Frequentiebereik: 39Hz – 60kHz (-10dB) 100kHz -30dB
- Belastbaarheid: 60 Watt, piek 120 Watt
- Rendement: 87dB
- Wisselfrequentie: 2,8kHz
- Impedantie nominaal: 6 Ohm
- Afmetingen(B x H x D): 244×394×326mm
- Gewicht zonder stand: 13,1kg per stuk
- Prijs: €12.000,- per paar incl. stands
Het hoort erbij: waarmee is er gespeeld? Zo heeft de lezer enige context. Welnu, Roon software wordt intensief gebruikt op een NUC met SBooster als centrale besturing. De NUC hangt aan Ethernet met een Melco S100 netwerkswitch met eveneens een SBooster voeding. Net als een Auralic Aries G2.1 netwerkspeler en Melco N10 muziekopslag. Via ADOT glas ga ik naar mijn router en de rest van het netwerk. De DAC is een Metrum Acoustics Pavane, recent ge-upgrade met DAC3 modules. Als versterker staat er een combinatie van een Audia Flight Strumento No.1 voorversterker en FLS4 eindversterker. Netspanning wordt zo zuiver mogelijk gemaakt met een AudioQuest Niagara 5000 filter. Kabels? Ethernet en digitaal is AudioQuest, XLR interlinks van Yter, netsnoeren en luidsprekerkabel zijn van CrystalConnect. Het paar NS-3000 is gezet op zuinig bewaarde Target stands met een hoogte van 50cm. Die op hun beurt volledig van de ondergrond worden ontkoppeld met Townshend Podiums. Geen andere toeters of bellen en nauwelijks akoestische aanpassingen.
De afstand tussen muur en achterzijde van de luidsprekers is 36cm, hart op hart gemeten staan ze 210cm uit elkaar. Het hart van de tweeter reikt 85cm boven de vloer, dat is aan de lage kant, maar belette de NS-3000 niet om de hoogte afbeelding helemaal netjes te krijgen. De NS-3000 is zover ingedraaid dat ze net langs mij heen kijken, dat gaf een beter resultaat dan mijn gebruikelijke opstelling waarbij speakers een stuk rechter naar voren kijken.
Met muziek beschrijven
Met een luidspreker in huis ‘leven’ is veel belangrijker dan de paar uur zitten, aantekeningen uitwerken en proberen de luisterervaring vast te leggen in een review. In de voorafgaande weken stonden de Yamaha NS-3000 luidsprekers aangesloten en werd er intensief geluisterd, muziek op de achtergrond gespeeld, met vrienden geluisterd, muziek soms gewoon ervaren als aangenaam behang tijdens andere werkzaamheden. Was ik alleen afgegaan op de eerste langdurige luistersessie dan was de conclusie anders geworden, maar laat ik niet teveel op zaken vooruit lopen en eerst onze laatste uren samen beschrijven. Uren waarin “You and I” van Trentemøller ook had kunnen heten “Yamaha and me”. Een remix waarmee de NS-3000 laat horen dat een stevige bas geen probleem vormt. In een wirwar van opduikende geluiden staan de lage tonen stevig, precies midden tussen de twee weergevers, krachtig en diep het fundament te vormen waar de zangeres op kan bouwen.
Met de luidsprekers zover ingedraaid dat ze nog maar net langs mij heen kijken is het stereobeeld diep en holografisch. De enige beperking om nog ruimtelijker te worden is helaas mijn ruimte. Een probleem waar iedereen mee te maken heeft als de woonruimte niet wordt ongebouwd tot studio. Trentemøller heeft kracht en overtuiging, laat zich niet wegzetten als een slap aftreksel, op de luisterpositie nog beheerst in de lage tonen, in de hoeken van de kamer een paar graadjes luider en onprettig voor omwonenden. Dat de NS-3000 geen krimp geeft bewijst tenminste één van zijn vele kwaliteiten.
Heel veel subtieler is het werk “Pallid angel” van Patricia Barber op haar voorlaatste cd “Higher”. Een opname met een prachtig opgenomen saxofoon die zich niet laat vangen in een te klein net, maar los door de ruimte weet te zweven met zijn zuivere tonen. Op de achtergrond gevolgd door de piano van Barber, haar stem, een bas met een melodie en opvallend zuiver weergegeven bekkens. Bekkens die nu eens niet doen verlangen naar de inzet van supertweeters voor extra ruimtelijkheid. Een weergave precies op maat in afmetingen, stem menselijk, piano een stuk groter, bekkens weglopend in de achtergrond en de bas breed. Niet overdreven groot, net zo min een Madurodam afbeelding.
Op dezelfde cd staat een nieuwe versie van “Early autumn”, een heel stuk rustiger dan haar vertolking op de oudere cd “Split”. Heerlijk het contrast op de vleugel tussen de linker- en de rechterhand. De spanning die langzaam wordt opgebouwd, juist het trage tempo zorgt daarvoor. Zoals steeds met de Yamaha luidsprekers is het woord ‘beheersing’ op zijn plaats. Barber’s stem schiet nooit uit de bocht, de bas blijft voor een monitor diep gaan, bekkens worden niet overdreven terwijl ze prachtig nazingen na elke aanslag. Beheerst wil niet zeggen ‘saai’, muziek is pakkend, heeft emotie, neemt je mee en houdt de aandacht vast. Tegelijk is de NS-3000 niet de luidspreker die snel tranen in de ogen brengt, zo kwam hij in de eerste dagen over als een koele kikker en werd het bijstellen van mijn mening een uitdaging.
Grote namen
Eva Cassidy zingt live op “Nightbird” haar invulling van “Time after time” en dat is zo’n track waarin je warmte wilt voelen, wilt wegdromen, desnoods trouwen met Eva. De NS-3000 laat de kerkklokken niet luiden, de dame blijft koeler dan hoe zij zich kan gedragen op een doorsnede, volgens BBC normen samengestelde, Engelse luidspreker. Wellicht ook zuiverder, met minder kleuring, wel met de hoge mate van verstaanbaarheid. In een stereobeeld waarbij zij duidelijk op een normale hoogte zit, met de klanken van haar gitaar onder de stem geplaatst. Lang aangehouden gitaarnoten, langzaam wegzakkend in de stilte. Stem licht hees (hoort zo), her en der een duidelijke slis, duidelijk live met kleine imperfecties die het juist zo echt mogelijk maken. Het is heel eenvoudig om in gedachten een vrouw met een gitaar, zittend op een podium, op te roepen. Daar is met de Yamaha luidsprekers maar weinig verbeelding voor nodig.
De NS-3000 laat daarbij bovendien horen hoe neutraal hij zelf is. Kleuring is en blijft minimaal, geen zweverig roze randje, evenmin hardheid om toch maar vooral alles door de conus te duwen. Waar je de roots nog wel terug hoort van de studio monitoren van Yamaha van weleer, is de NS-3000 vooral een weergever voor in de huiskamer en laat niemand achter met vermoeide oren. Die combinatie van niet kleuren, wel aangenaam blijven, vlak frequentieverloop en toepasbaarheid in de woonkamer, zien we meestal alleen terug bij merken met een historie in pro-audio. Denk PMC en ATC, maar ook aan Dynaudio en Bowers & Wilkins. Mij realiserend dat ik een Japanse luidspreker op één lijn aan het zetten ben met Engelse weergevers. Is dat een compliment voor Yamaha? Ja, dat is het zeker.
Vooruit, nog één lieftallig zingende dame, Stacey Kent met haar cd “Dreamsville”. Zacht voortkabbelende nummers voor later op de avond. Heel goed opgenomen en het voorbeeld waarbij een luidsprekerklank je moet kunnen omarmen, bedekken, toestoppen onder een warme deken. De NS-3000 laat iets liever horen hoe de stem is opgenomen, wat de set achter de luidspreker aan het doen is en hoe de luisterruimte wordt aangesproken. Daar steekt toch het stemmetje weer op dat vertelt dat een vleugje warmte wellicht het zuivere karakter aantast, maar oh zo lekker kan zijn. Een kwestie van smaak, de ene mens prakt de broccoli met de aardappels en jus, de andere mens wil juist de broccoli en niets anders dan de broccoli proeven. Met excuses aan Stacey Kent omdat ik haar zangkunsten in de schijnwerpers zet met een groente. Komt de saxofoon van haar man tot leven in de muziek, dan is de Yamaha weer helemaal op zijn best. Hier hangt de muziek in de lucht, komen de meest subtiele geluidjes naar voren, vergeet ik even alles wat ik net beschreef. Voor veel instrumenten is de Yamaha een droom van een weergever. Met dank aan de intense zuiverheid van deze weergever.
Muziektips
Onder recent aangeschafte muziek zitten twee parels die ik mocht ontdekken bij PUUR audio, video & domotica in Oostzaan, te weten violiste Vilde Frang en de Belgische sopraan Griet de Geyter. Vilde speelt een aantal composities van Fritz Kreisler en doet dat samen met José Gallardo op piano. Heel mooie opname en een ode aan de NS-3000 die er teder en zorgvuldig mee om weet te gaan. De viool duidelijk op de voorgrond, de piano dienend achter haar. Geen seconde scherp, wel met de juiste klank van het instrument. Helder, soms ijl, dan weer met kracht aangezet. Telkens levendig, niet gecomprimeerd in dynamiek, de NS-3000 springt met elke noot op en neer in volume als dat wordt gevraagd. Ik beleef een soort van huiskamerconcert en weet nu al dat ik de NS-3000 met lede ogen zal zien verdwijnen. Mede omdat hij zo perfect aansluit op de akoestiek van de luisterruimte, een niet al te gemakkelijke opgave voor een luidspreker met een basreflexpoort.
Van Griet kies ik een compositie van Bach “Cantate No. 199, Mein Herze schwimmt im Blut”, een niet al te opwekkende titel. Het heeft het grootste deel van mijn leven gekost om muziek als dit te gaan waarderen, inmiddels is het een vast onderdeel van het grote genieten. De stem van De Geyter is in mijn oren van hoge klasse. Haar heldere geluid, afgezet tegen het Il Gardellino ensemble (fluit, fagot, hobo, viool, cello) zorgt voor kippenvel over het hele lichaam, mits goed weergegeven en dat is nu het geval. Er gaat een enorme rust uit van de muziek, het zet de hersenactiviteit voor alles wat niet met de muziek te maken heeft op een laag pitje, brengt de essentie van muziekluisteren terug en laat mij met gesloten ogen terugkeren naar de wereld van Bach. De Yamaha zet zijn beste beentje voor en mist nergens een afslag. Puur genieten!
Na Frang en De Geyter is het lastig kiezen wat als vervolg kan dienen. Ik kom uit op twee recente aankopen. Inderdaad ik koop nog cd's en rip die zelf naar mijn Melco systeem. Arcadi Volodos met “Volodos plays Brahms” en daarna “Concerti per violino IX ‘Le nuove vie”” met violist Boris Begelman en Concerto Italiano onder leiding van Rinaldo Alessandrini. De laatste zijn allemaal werken van Vivaldi. Met Volodos zou ik graag ietsje meer terug willen horen van de grootsheid van zijn vleugel. De onderkant van de toonladder laat mij wat weinig horen van de romp, het fundament in de vleugel, de kracht, het geweld. Daar speelt de neutraliteit van de weergever een belangrijke rol in combinatie met de akoestiek van de luisterruimte.
De Yamaha is slank aan de onderkant, gaat wel diep, echter zonder overdrijven. Vandaar dat Barber met haar overvloedige laag en de heftige Trentemøller geweldig spelen. Maar als het dan aankomt op een met zorg gemaakte klassieke opname, dan werkt de neutraliteit een beetje tegen. Let wel, met wat minder aangezette lage tonen kan ik veel en veel beter leven dan met teveel laag, want ik draai niet alleen Volodos zoals u al heeft kunnen lezen. Voor Volodos verlang ik naar de intimiteit van een BBC weergever op een echt goede buizenversterker. Mijn Italiaanse transistor krachtpatser met Yamaha heeft duidelijke een wat andere voorkeur voor hetgeen er in gestopt wordt. Vivaldi is een Italiaan, die komt inderdaad tot leven op een Audia Flight en vult de kamer met verblijdende klanken. In een rijkdom aan klankkleuren vanuit de solo viool en vanuit het orkest dat mee speelt, het orkest dichtbij gezet op de solist zodat die niet losgeweekt raakt. In het stereobeeld zit diepte, ruimte, breedte en hoogte. Voor de zoveelste keer realiseer ik mij dat ik geen luidspreker kan horen, de muziek is er in de ruimte. Los, vrij, als vanuit een puntbron zonder kast.
Dat is de gehele recensieperiode niet anders geweest, de Yamaha NS-3000 doet dat zo simpel dat het niet eens opvalt. Een groot compliment waard, meestal hoor je met sommige tracks het geluid “uit de speaker komen”. Niet met een NS-3000. Tonen ontstaan zoals stemmen en tonen ontstaan uit echte mensen en echte instrumenten. En dat alles met Begelman die zo zijn best staat te doen dat ik hem alle aandacht ga geven. Anders zou ik maar in herhalingen gaan vallen en de lezer onnodig vermoeien met een stroom van woorden. Laat de NS-3000 verder maar voor zichzelf spreken bij een dealer of nog liever bij u thuis.
In de roos
Aan het eind van de rit verwacht elke lezer een conclusie die hout snijdt. Het vangen van een complete recensie in een paar zinnen. Gedurende de luisterperiode zijn een paar dingen echt in positieve zin opgevallen, zoals de onhoorbare overgang tussen woofer en tweeter, mogelijk te danken aan het gebruik van Zylon voor de conus van woofer en tweeter. Muziek komt volkomen los van de weergevers, die zelf lijken te verdwijnen. De lage tonen zijn strak, ondanks een reflexpoort, beheerst in hoeveelheid en gaan dieper dan te verwachten is van een dergelijk formaat luidspreker. De weergave is realistisch en ongekleurd. Sterker nog, ik verlangde soms naar enige romantische kleuring.
Het duurt even voor het doordringt tot de hersenen dat de NS-3000 wel degelijk gemaakt is voor het luisteren naar muziek en niet alleen voor het beoordelen van opnames en apparatuur. Althans dat besef kwam bij mij pas na ruim een week spelen.
De prijs van een set NS-3000 is fors, maar Yamaha schaart zich met de luidsprekers wel in de top van de monitoren. Wie de NS-3000 in het hart sluit, zal beseffen dat ze het geld waard zijn. Zuiverheid, lage vervorming, het ontbreken van kleuring, een groot en los stereobeeld, de ongekunstelde weergave, het zijn zaken die niet op een achternamiddag bereikt worden. Yamaha zal heel wat uren in het ontwerp en de tuning hebben moeten steken om dit resultaat te halen. Uren die ooit terugverdiend moeten worden.
Voor mij zijn de NS-3000 topweergevers in hun segment en met de bescheiden afmeting bovendien aantrekkelijk voor een willekeurige huiskamer.
Yamaha NS-3000
€12.000,- per paar ( inclusief stands) | nl.yamaha.com
Beoordeling: 4.5 / 5
