Rega RP40 - A Clear Winner

In juni 1973 richtte Roy Gandy het Britse merk Rega op. Dit jaar viert hij het veertigjarig jubileum van zijn bedrijf, en ter gelegenheid daarvan lanceert hij enkele nieuwe producten – met als eerste de draaitafel RP40.

Een voor de hand liggende keus. Want hoewel Rega al jarenlang ook andere producten in zijn pakket heeft, was het allereerste ontwerp van Roy's hand een draaitafel; de Planar. Deze werd in 1975 opgevolgd door de Planar 2 en in 1977 door de Planar 3. De laatste twee uitgerust met een glazen draaiplateau zoals dat tot op de dag van vandaag terug te vinden is op de daarop volgende reïncarnaties; allereerst de P3, daarna de P3-24 en tegenwoordig de RP3 oftewel de Rega Planar 3.

Wie deze opeenvolgende typen op een rij naast elkaar zou zetten, zou getroffen worden door het op het eerste gezicht overeenkomstige uiterlijk. Dat heeft alles te maken met de ontwerpfilosofie van Gandy. Hij gaat er van uit dat een zware massa energie absorbeert, en daarmee tegelijkertijd ook een deel van de muziek wegneemt. Zijn draaitafels zijn dan ook licht van gewicht en de materialen hebben de juiste mate van stijfheid.

Dat Rega de ontwerpen in de loop der jaren verfijnd heeft, blijkt wanneer de modellen nader onder de loep worden genomen. Dat geldt ook voor de toonarmen. Uiterlijk lijkt Rega's 'oer' arm, de in 1983 geïntroduceerde RB300, veel op de daarop volgende modellen, de RB301 en de huidige RB303. Maar ook hier geldt dat met ieder nieuw type er wel degelijk verfijningen in het concept zijn doorgevoerd. Zelf heb ik jarenlang met een Rega Planar 3 met RB300 arm en Elys MM element gespeeld. Dit model is niet meer leverbaar dus – en voor zover ik het me al voor de geest zou kunnen halen – heeft het weinig zin om hem naast de RP40 te zetten. Zinvoller is het om dat te doen met de huidige RP3. Bij het opbouwen van de draaitafel zal ik dus steeds aangeven waar het verschil zit met de standaard RP3.

Nog voordat de RP40 uit de doos is kan ik al een verschil noemen. Alleen het ontwerp van de RP40 heeft kunnen profiteren van de inzichten die voortgekomen zijn uit het ontwerpproces van de later dit jaar te introduceren Naiad. Het nieuwe ' cost no object' vlaggenschip van Rega met een verwachte verkoopprijs van 30.000 pond. Bij het openen van de verpakking blijkt dat beide draaitafels wel eenzelfde stofkap gemeen hebben. Nog steeds wordt deze met behulp van kunststof scharnieren aan de draaitafel bevestigd. Maar dan; de vilten mat van de RP40 is als enige rood gekleurd. Hetzelfde rood dat ik terugzie in het getal 40 dat lijkt te zijn gestanst uit een detail van de Union Jack, de vlag van Groot Brittannië. Dit getal 40, samen met de naam Rega en de periodeaanduiding 1973-2013 staat binnen een cirkelvormige uitsparing van de uit fenolhars vervaardigde brace die, net als bij de RP3, zowel boven als onder de plint van de toonarm basis naar het lager loopt. Bij de RP40 is dat een custom titanium plint in plaats van een plint met als basismateriaal fenolhars. Wat ze dan weer wel gemeen hebben is de RB303 arm en de 24 volt synchroonmotor. De RP3 wordt in de standaard uitvoering geleverd zonder element. De RP40 heeft het exclusieve Elys40 MM element, een speciale uitvoering van het bekende Elys MM element.

Standaard bij de RP40 is verder de TTPSU, een powersupply die exact afgestemd is op de specifieke motor van de desbetreffende draaitafel. Iets wat tot uitdrukking komt in hetzelfde serienummer voor zowel draaitafel als TTPSU. Een niveau van fine tuning dat in het verleden alleen voorbehouden was aan de Rega Planar 9 en dat in de huidige range van Rega draaitafels alleen standaard is bij de RP8. Voor de RP3 is de TTPSU alleen tegen meerprijs als extra optie leverbaar.

Door de inzet van de TTPSU worden de mechanische trillingen van de motor onderdrukt en wordt de gelijkloop verder verbeterd. Het losse contragewicht dat bij de RP40 meegeleverd wordt is vervaardigd van glanzend stainless steel. Door de twee rubberen ringen in de centrumopening van het contragewicht is precies de juiste stroefheid ontstaan die nodig is om de massieve schijf over het metalen achtereinde van de arm te kunnen schuiven. Vervolgens kan op minutieuze wijze de naaldkracht in worden gesteld. De naaldkracht is afhankelijk van het gebruikte element en voor de meegeleverde Elys40 is dat 1,75 gram.

De laatste twee verschillen met de RP3 vallen bij de RP40 in visuele zin niet direct op. Allereerst is dat de aandrijfsnaar. Bij het jubileum-exemplaar is hij rood gekleurd. Maar de kleur is niet het enige verschil. Bij het ontwikkelen van de Naiad is er nogmaals gekeken naar de snaar en de eventuele op dat onderdeel nog te behalen winst. Dit heeft geresulteerd in de ontwikkeling van een werktuig waarmee een snaar kan worden geproduceerd die over de gehele lengte exact dezelfde diameter heeft. Met als gevolg een stabielere snelheid en een verkleining van flutter waarden. Voor het laatste verschil moeten we onze blik richten naar de vier rubberen voetjes die sinds jaar en dag de Planar modellen dragen. Bij de RP40 doen deze robuuster aan door de aluminium rand langs de bovenzijde. Iets wat mooi harmonieert met de aluminium toplaag van de eerder genoemde brace.

Opbouwen en plaatsen

Het opbouwen van deze draaitafel is werkelijk een fluitje van een cent. Zowel de RB303 arm als de motor vormen bij aankoop al een geïntegreerd onderdeel van de draaitafel. Ook het element is bij mijn recensie-exemplaar al vooraf gemonteerd. Maar zelfs wanneer dat laatste niet het geval zou zijn, zou dat geen onoverkomelijke problemen op moeten leveren.

Rega-elementen worden niet met twee, maar met drie schroeven aan de headshell gemonteerd en daarmee staat het element, althans wanneer het, zoals hier het geval is, in een Rega arm wordt gemonteerd, meteen exact goed. Draaitafel, arm en element zijn volledig op elkaar afgestemd en zelfs VTA hoeft niet te worden ingesteld. Het enige wat je zelf moet doen is dus het instellen van de naaldkracht en, daarop afgestemd, de dwars druk compensatie. Maar wanneer dat je te veel werk is, of lijkt, dan kan de dealer dat vanzelfsprekend ook wel voor je doen. Waar je wel zelf naar moet kijken is de ondergrond waarop de draaitafel geplaatst wordt. Deze moet stabiel en volledig waterpas zijn. Beide aspecten zijn van cruciaal belang. Veronachtzaam deze aspecten en het zal ten koste gaan van de klankmatige kwaliteiten van de draaitafel.

Bij mij komt de draaitafel tijdens zijn tijdelijke verblijf op een dedicated, gemodificeerd audio rack van Creaktiv Systems te staan. Zowel de geïntegreerde versterker als de phono (voor beide draaitafels) zijn afkomstig van het Duitse ASR, te weten de Emitter I en de Basis Exclusive. De luidsprekers zijn de Si3 Avantgarde Arreté weergevers van de Deense fabrikant Audiovector. Als eigen draaitafel referentie dient de TW Acustic Raven Two met SME 309 arm en Lyra Delos MC element. Bij deze draaitafel wordt een Cardas Golden Reference interlink gebruikt naar de phono. Voor de RP40 wordt gebruik gemaakt van de aan de draaitafel gemonteerde interlink. De TTPSU staat in de aaneengesloten periode van een vijftal dagen waarin ik intensief de RP40 beluister, continu aan, waardoor het plateau ononderbroken draait en het lager op temperatuur blijft.

Ook het wisselen van platen gebeurt met draaiend plateau, iets wat de fabrikant overigens ook aanraadt. Wanneer die intensieve luisterperiode dan aanbreekt vraag ik me voorafgaand aan de eerste serieuze luistersessie af welke muziek ik als eerste zal draaien. Tenslotte vormt het uitbrengen van deze draaitafel het ultieme bewijs dat vinyl in deze tijd van streaming audio nog steeds zijn mannetje staat. Dat Rega het Britse merk is dat er al 40 jaar aan bijdraagt dat de analoge vlag nog steeds wappert en er mede verantwoordelijk voor is dat het vinyl de compact disc overleefd heeft. Terwijl ik me dat bedenk weet ik meteen welke LP ik als eerste uit de kast moet trekken. Een exemplaar van de Britse band die door Philips werd gebruikt om de veronderstelde suprematie van CD als medium uit te dragen. Dire Straits dus.

Luisteren
Zo lang ik Rega ken heeft het merk mij altijd kunnen overtuigen op het gebied van 'PRAT'. Oftewel pace, rhythm & timing. Dat was zo bij mijn eigen Rega Planar 3 en dat was gedurende de afgelopen jaren zo tijdens iedere show waar ik importeur Joenit tegenkwam. En ook nu, tijdens het beluisteren van 'So Far Away', afkomstig van het uit 1985 daterende album 'Brothers In Arms', is dat weer het eerste dat me opvalt. Maar er is meer. De combinatie is erg overtuigend wanneer het gaat om het op gearticuleerde wijze neerzetten van de menselijke stem. Zelfs wanneer het om de, aanvankelijk minder goed hoorbare, tweede stem (van Sting) in het tweede nummer 'Money For Nothing' gaat. Inderdaad, ik ben ongemerkt doorgegaan naar het tweede nummer. Een teken dat ik gepakt word door de muziek. Iets wat overigens ook blijkt uit mijn voet die meebeweegt op het ritme van de muziek.

Ook de kracht, de drive en de druk van de muziek – bijvoorbeeld naar voren komend in de klappen van de percussie – worden door de RP40 prachtig tot uitdrukking gebracht. Het geluid is enigszins 'forward', zonder evenwel echt 'in your face' te zijn. Dat de RP40 ook uitstekend ruimtelijkheid, sfeer, emotie en gevoel over kan brengen, wanneer deze aspecten in de opname verborgen zitten, bewijst de volgende LP. Net als de eerste een re-issue op 180 gram vinyl. Ik draai het openingsnummer van kant twee dat begint met een zucht. Dan volgt 'Hallelujah', geschreven door Leonard Cohen maar hier gebracht door Jeff Buckley, de op dertigjarige leeftijd verdronken zoon van zanger Tim Buckley. Afkomstig van zijn enige echte LP getiteld 'Grace'. Ooit prefereerde ik alleen de uitvoering van K.D. Lang boven het origineel van Leonard Cohen, tot ik deze versie herontdekte. Alles wat ik in deze opname zo waardeer wordt met deze jubileum draaitafel onverkort weergegeven.

Een bijkomend voordeel van de TTPSU is dat je door een druk op een knop eenvoudig om kunt schakelen van 33 naar 45 toeren. De meeste muziekliefhebbers zullen vooral LP's hebben die afgespeeld moeten worden op 33 toeren. Voor die enkele LP die om 45 toeren vraagt is het dan vaak te veel moeite om de snaar om te leggen. Maar wanneer het slechts een kwestie is van het indrukken van een knop op het front van de TTPSU dan is die belemmering verdwenen en ben je geneigd veel makkelijker en dus regelmatiger van toerental te wisselen.

Om de daad bij het woord te voegen leg ik nu zo'n 45 toeren-schijf op het rode vilt. Een gelimiteerde editie van Patricia Barber's album 'Companion', half speed mastered by Paul Stubblebine at Mobile Fidelity Sound Lab. 'The Beat Goes On' klinkt door de ruimte en zowel in Patricia's stem, als in haar Hammond B-3 orgelspel, als in de begeleidende percussie is de meerwaarde van 45 toeren te beluisteren. Eens temeer een bewijs van de klasse van deze draaitafelcombinatie. De knop wordt weer ingedrukt voor de laatste 33 toeren-LP waar ik iets over wil schrijven. Een klassiek werk ditmaal. Net als de vorige schijven op vinyl van 180 gram. Als er één label is dat ik qua opnamekwaliteit waardeer, dan is het wel Reference Recordings. En al helemaal nu dat label van Prof. Keith Johnson na lange tijd opnieuw gestart is met het uitbrengen van LP's. Welke wordt het; 'The Firebird Suite' van Stravinsky' of Rachmaninoff's 'Symphonic Dances'.

In beide gevallen wordt de uitvoering verzorgd door The Minnesota Orchestra onder leiding van de Japanse dirigent Eiji Oue. Rachmaninoff wint het uiteindelijk. Enerzijds omdat ik dit laatste werk van zijn hand ervaar als zijn indrukwekkendste en meeslependste symfonische werk. Anderzijds, in het kader van deze recensie, vooral vanwege de mooie instrumentklanken, de tomeloze energie en de gigantische dynamieksprongen die in deze uitvoering naar voren komen. Het karakteristieke MM geluid van het Elys40 element laat deze kenmerken uitstekend tot uitdrukking komen en na eerst kant 1,met de eerste twee delen, te hebben beluisterd kan ik dan ook niet anders dan de plaat omdraaien en deel drie en het daarop volgende 'Vocalise' te draaien.

A Clear Winner

Luisteren naar muziek die weergegeven wordt met behulp van een deskundig ontworpen, met zorg geplaatste draaitafel, is altijd weer een feest. Dat geldt in mijn oren dus zowel voor de RP3 als de RP40. Daarbij heb ik de RP3, compleet met een Elys 2 element en een TTPSU, in enkele systemen op uiteenlopende locaties leren kennen als een mooie draaitafel. Helaas heb ik hem echter nooit in mijn eigen luisterruimte mogen beluisteren, waardoor het moeilijk wordt om hem klankmatig met de RP40 te vergelijken. Maar wanneer ik dan toch een poging onderneem en dat wat ik mij herinner afzet tegen wat ik de afgelopen periode van de RP40 gehoord heb, dan kan ik niet anders concluderen dan dat de RP40 nog weer een stap verder gaat.

Vergelijk ik dan de prijzen van de beide draaitafels dan kost een RP3 met Elys2 en TTPSU 1050 euro terwijl een RP40 1000 euro op moet brengen. Waarbij de RP40 dus een beter element, een betere snaar, betere voeten en een geperfectioneerde plint heeft, terwijl ook de motor en de TTPSU nog eens exact op elkaar zijn afgestemd. Zet ik dan de winnaar RP40 vervolgens af tegen wat er aan andere merken in dezelfde prijsklasse te koop is, dan kan ik me er niet één bedenken die over alle hieronder nog eens op een rijtje genoemde pluspunten van de RP40 beschikt. Moet ik nog zeggen dat ik deze draaitafel van harte aanbeveel...?

Nog één tip tot slot. Mocht je interesse hebben, reageer dan wel snel, want de RP40 is uitsluitend gedurende Rega jubileumjaar 2013 verkrijgbaar.

HiFi.nl plus- en minpunten:
+ In de loop van 40 jaar volledig doorontwikkeld en verfijnd ontwerp
+ Compleet pakket met onderling op elkaar afgestemde onderdelen; draaitafel, snaar, arm, element en power supply
+ Prijs-kwaliteitverhouding
+ Eenvoudig opbouwen en plaatsen
+ Mooie bouwkwaliteit
+ Uitstekende klankkwaliteit

- Heeft een absoluut stabiele, vlakke, waterpas afgestelde horizontale ondergrond nodig om optimaal te kunnen klinken
- Collector's item; alleen te koop in 2013  

Importeur: Joenit