Review: DALI Opticon 5.1 set

Liefhebbers van een echte surroundervaring bij het tv-kijken die op andere momenten naar muziek willen luisteren in hoge kwaliteit, makkelijk hebben ze het niet. Neem nu soundbars: veel van die apparaten doen hard hun best, maar beide taken goed vervullen lukt ze maar zelden. Ook HT-sets zijn eerder getuned voor een bombastisch filmgeluid en leveren niet de verfijning die je wenst als je even in de zetel gaat genieten van een muziekalbum.

Is er dan geen manier om met één oplossing zowel qua filmgeluid als muziekweergave een goed resultaat te krijgen? Toch wel. Een van de opties is vertrekken vanuit een speakerfamilie die alle onderdelen bevat om een degelijke surroundopstelling te bouwen én die eveneens ontworpen is voor muziekweergave.

Zo zijn er niet veel. Kijk je echter bij DALI, dan ontdek je heel vlug dat de Deense speakerfabrikant bij de meeste speakerfamilies net sterk de vereiste veelzijdigheid biedt. Ze houden daar in Nørager zowel van liedjes als van films, zo te zien. Zo ook bij de Opticon-reeks, die uit een zevental modellen bestaat, naast dit kant-en-klaar 5.1-pakket. Deze surroundbundel won dit jaar van de EISA – waar FWD Magazine lid van is – een Award als Home Theatre Speaker System van 2016-2017. Een hele eer, gegeven de felle concurrentie in dit segment.

Mooie bundel

Je favoriete hifi-handelaar kan volledig op maat een Opticon-surroundopstelling voor je samenstellen. Zo is het in sommige huiskamers en thuisbioscopen interessant om voor de achterste kanalen en zelfs vooraan te opteren voor de Opticon LCR. Dat is een bijzondere speaker die ontworpen werd om tegen de muur te monteren, wat handig is als je weinig ruimte hebt of een heel strak ogende opstelling wenst. Het draaibare tweetergedeelte van de LCR laat zowel horizontale als verticale plaatsing toe, zodat je de speaker zelfs als liggende centerspeaker kunt gebruiken.

Er is echter ook het ‘officiële’ pakket van DALI, bestaande uit een set Opticon 6-vloerstaanders, een set DALI Opticon 2-boekenplankspeakers, een Opticon Vokal-centerspeaker en een DALI SUB K-14 F-subwoofer. De onderdelen maken dit pakket tot een premiumaanbod, geschikt voor middelgrote en zelfs grotere kamers. In het bijzonder de subwoofer is een zeer krachtig model. De Opticon 6 is bovendien een zeer volwassen speaker die in stereomodus voor een goede muziekweergave zorgt, zoals we eerder in een andere test ontdekten. Is de ruimte echt wat groter en wil je in pure 2-channelmodus zonder subwoofer muziek beluisteren, dan moet je wel nagaan of de fors grotere Opticon 8 geen betere keuze is. Dit drijft de totaalprijs wel een stuk hoger.

Lonk je naar een 7.1-opstelling, dan kan de Opticon 5.1 uitgebreid worden met een set Opticon LCR’s of een paar Opticon 1’s of 2’s. We hebben het zelf nog niet getest, maar theoretisch zou je met enkele LCR’s twee of vier hoogtekanalen kunnen toevoegen. 5.1 blijft nog altijd het meest haalbare voor een huiskamer, dat klopt. Maar wie droomt van het ultieme qua surround kan op basis van Opticon 5.1 een 5.1.4-opstelling voor Dolby Atmos of DTS:X bouwen. De brede uitstraling van de linttweeter bij de LCR-speakers lijkt dat mogelijk te maken met montage bovenaan de muur, in plaats van echt aan het plafond. Dat maakt het in veel situaties toch al wat haalbaarder. Maak je de stap naar surround met hoogtekanalen, dan ontdek je wel meteen het grote nadeel aan Atmos-opstellingen: de totaalsom voor alle speakers en bekabeling doet je wellicht even slikken.

Goed uitgeruste middenklasser

De Opticon-reeks neemt bij DALI de middenpositie in. De speakerfamilie wordt grotendeels in Denemarken gebouwd (in tegenstelling tot goedkopere reeksen) en is mooi afgewerkt met een vinyllaag over MDF en een chamfer aan de bovenkant die het design net iets gesofisticeerder maakt. De Opticons zijn beschikbaar in verschillende kleuren: zwart (met glanzende voorplaat en doffer vinyl aan de zijkanten), walnoot (wederom met een zwarte voorplaat en dan walnootpatroon aan de zij/bovenkant) en wit (licht glanzend en onze favoriet).

De vloerstaanders, de Vokal en de LCR komen met de voor DALI kenmerkende fraaie metalen plaat waarin zowel dome- als linttweeter gemonteerd zijn en dubbele luidsprekerterminals van hoge kwaliteit voor bi-wiring/bi-amping. Kortom, met de uitstraling van de Opticons zit het behoorlijk goed. Zeker als je rekening houdt met de prijs. Het is zonder twijfel een belangrijke reeks van DALI, net omdat het als middenklasser tegelijkertijd bereikbaar en reeds meer dan een beetje high-end is. Je kunt op HiFi.nl van een aantal Opticon-speakers aparte recensies lezen (Opticon 5 & Opticon 1), toch ook een indicator van het belang van deze speakerfamilie.

Stevig fundament

De subwoofer is het enige onderdeel van dit 5.1-pakket dat geen Opticon-naam draagt. Dat komt doordat de Denen eigenlijk wel trots zijn op hun subwoofers en ze universeler positioneren. De K-14 F zou je bijvoorbeeld eveneens kunnen combineren met een DALI Rubicon-set of met speakers van een ander merk. Maar qua afwerking past hij volledig bij de Opticon-luidsprekers. Als je van plan bent om de sub op een zichtbare positie op te stellen, dan kan dat esthetisch gezien probleemloos. Alleen als je wil gaan voor de walnootafwerking kom je in de problemen, want de K-14F is er enkel in het wit of zwart.

Het zeer zichtbare middenpunt van de K-14F is een gigantische 14-inch woofer die uitpakt met een bijzonder lange slag, waardoor hij kan duiken tot 29 Hz. Voor die allerlaagste frequenties krijgt de woofer de ondersteuning van een basreflex die naar onder is gericht. Dat verklaart ook mede waarom de behuizing door middel van een metalen voet een kleine centimeter boven de grond wordt gehouden.

De K-14 F is met ruime voorsprong het duurste losse onderdeel in dit pakket en is zeker niet de goedkoopste subwoofer van DALI. Je zou hem dus in een kleinere kamer kunnen vervangen door een minder krachtig model, al moet je wel oppassen dat je de totaalbeleving niet aantast. De sleutel tot een echt meeslepend filmavond is immers tweeledig: het fundament in het laag moet voldoende potig zijn maar moet ook voldoende verfijnd, want anders krijg je het wollige geblaas dat kenmerkend is voor goedkope HT-sets. Die verfijning, met voldoende detail en onderscheid in de lage frequenties, vereist net een potente, volwassen subwoofer.

Ja, met SMC

We stelden reeds dat de Opticon-familie ondanks een betaalbaar prijskaartje toch al een serieuze stap richting high-end zet. Dat is zeker niet overdreven. Die stap richting het betere werk merk je onder meer aan het feit dat DALI in deze speakerreeks SMC inzet bij de woofers. SMC (of Soft Magnetic Compound) is een materiaal dat de Denen met groot succes hebben gebruikt in hun top Epicon-lijn en de premium Rubicon-speakers. Dat het naar de Opticon komt, is op zich al behoorlijk opmerkelijk. SMC is immers een vrij duur materiaal.

Maar waarom is SMC belangrijk? Zoals je wellicht uit de naam kunt opmaken, wordt dit materiaal gebruikt in het magneetsysteem van de drivers. SMC heeft als bijzondere eigenschap dat het zeer magnetisch is, maar elektriciteit betrekkelijk slecht geleidt. Hierdoor ondervindt het magneetsysteem minder invloed van de stroom die door de voice-coil of spreekspoel vloeit bij het weergeven van muziek, wat zich vertaalt naar een veel lagere warmteontwikkeling. Het zal sommigen verbazen dat een speaker überhaupt warm wordt, maar dat is inderdaad het geval (als gevolg van die omzetting van de stroom van het geluidssignaal naar magnetisme). De warmteontwikkeling door wervelstromen is bij een inductiekookplaat handig, bij speakers is het een slechte zaak, want hierdoor worden de karakteristieken van speakermaterialen aangetast en krijg je vervorming. SMC heeft ook weinig last van hysteresis, het fenomeen waarbij de spreekspoel weerstand biedt tegen magnetische veranderingen. Ook dat veroorzaakt vervorming

.

Review: DALI Opticon 5.1 set

Huiskamervriendelijk

In tegenstelling tot vele andere speakers hoeven de Opticon 6-luidsprekers niet ingedraaid te worden. Toe-in is geen vereiste omdat de speakers beschikken over de combinatie van dome- en lint-tweeter, wat voor een veel bredere uitstraling van het hoog zorgt dan bij een doorsnee luidspreker. Dit is een van de kenmerken van een DALI-speaker.

Bij een thuisbioscoopopstelling heeft die brede uitstraling zijn voordelen. Om te beginnen kun je dus de luidsprekers parallel met de muur opstellen, wat strakker oogt en toch net iets huiskamervriendelijker is - niet onbelangrijk als er een partner overtuigd moet worden. De wijde uitstraling is daarnaast absoluut een plus bij een filmavond omdat kijken naar een scherm doorgaans toch een socialer gegeven is. De muziekfan nestelt zich misschien op zijn eentje in de sweet spot en is gelukkig, maar naar een film kijk je misschien met heel het gezin of met vrienden. En die willen allemaal wel een goede klank. Wat we ook typisch DALI vinden, is dat de dome-tweeter (vanaf 2 kHz) en de lint-tweeter (vanaf 14 kHz) heel geleidelijk zijn optimaal frequentiebereik bereikt. Deze zachte roll-in samen met slimme cross-overs zorgt voor een coherentere weergave, zonder harde overgangen.

De brede uitstraling wil overigens niet wil zeggen dat je bij het beluisteren van muziek via de Opticon 6-speakers geconfronteerd wordt met een diffuse weergave. De sweet spot op de intersectie van de uitstraling van de linkse en rechtse speaker ervaar je nog, maar die is wel wat breder. Het effect is ergens wat vergelijkbaar met een sterk ingedraaide luidsprekeropstelling, waarbij de loodrechte assen van de speakers net voor de luisterpositie kruisen.

Slimme center

Dezelfde hybride tweeter-opstelling is ook aanwezig bij de Opticon Vokal, gecombineerd met een 6½ inch woofer. Het is een uitgekiende centerspeaker. DALI maakte er een 2½-weg ontwerp van, door er een passieve basreflex aan toe te voegen. Slim, want wat aanwezigheid in het hogere laag geeft gravitas aan stemmen. Tegelijkertijd realiseerden de Denen zich dat centerspeakers vaak in tv-meubels worden gestopt. Daarom heeft de Vokal de twee uitgangen van de basreflex vooraan, wat plaatsing heel wat eenvoudiger maakt.

De twee Opticon 2-speakers die het nodige audiogeweld achteraan de huiskamer leveren, zijn enkel uitgerust met een dometweeter. Geen hybride-aanpak dus, maar gegeven hun rol van achterste surroundkanalen is dat niet zo erg. Uit andere tests bleek de Opticon 2 al een zeer volwassen boekenplankspeaker die ondanks zijn compacte formaat toch een verrassend brede frequentieweergave neerzet. Naar ons gevoel is de Opticon 2 eigenlijk een beetje té goed voor rear-kanaalgebruik. Zit je wat kleiner qua ruimte, dan kun je overwegen ze te vervangen door de Opticon 1-speakers.

Aan de slag

Het mooie aan een 5.1-opstelling is dat je een behoorlijk goed resultaat krijgt, zonder dat je per se het onderste uit de kan moet halen qua AV-receiver. Er is geen 11.2-versterker nodig. Toch mag je niet overdrijven met het besparen, want je moet wel zorgen voor het nodige vermogen. De Opticons zitten in de middelmoot qua gevoeligheid, dus ze vereisen niet per se de zwaarste versterking. Maar filmsoundtracks zijn heel wat dynamischer en horen ook wat luider te worden gespeeld – en dan heb je wel weer voldoende pk’s nodig.

We hebben de Opticon 5.1-opstelling met meerdere receivers gecombineerd, onder meer met een Yamaha RX-V481, Sony STR-DN1070, Onkyo TX-L50 en recent onze Denon AVR-X6300H. Dat kon omdat we wat langer de Opticons als referentie konden gebruiken en we de speakerset naar aanleiding van de EISA Awards extra op de pijnbank legden. Doorgedreven getest dus, maar als afsluiter voor het Jaarboek besloten we onze Blu-ray-kast nog eens finaal open te trekken. 'Godzilla' (uit 2014, met Gareth Edwards aan het roer) is misschien niet de beste film ooit, maar toch al beter dan de versie uit 1998 van Roland Emmerich. Het heeft een bijzonder fraaie DTS HD Master Audio 7.1-soundtrack, die onze Denon-receiver terugbrengt naar 5.1. Dat de Opticons even goed zijn in het weergeven van fijn, goed gepositioneerd detail als heftige effecten, merken we reeds bij het begin van de film, als Ford Brody en zijn vader Joe binnendringen in de verboden zone rond de kernreactor van Janjira. Als het MUTO-monster uit de reactor ontsnapt, brengt de Opticon-opstelling – en in het bijzonder die K-14F – echt over hoe reusachtig dit beest is. Deze film wil echt duidelijk maken dat de MUTO's en Godzilla gigantisch zijn en de mensen zeer klein, en zet daar heel effectief audio voor in. Als later in de film de monsters slaags raken in een luchthaven, zit je middenin de destructie. We merkten het al eerder op: het trio Opticon 6 links - Opticon Vokal in het midden – Opticon 6 rechts levert een heel egale soundstage af, wat het bioscoopgevoel heel intens maakt. De rol van de Vokal mag niet onderschat worden, het is een center die stemmen vol weergeeft, maar ook hoger detail.

De muzikaliteit van de Opticon-speakers is een grote plus bij films die voor een keer niet voor het bombastische symfonische werk gaan. We stoffen om dat te testen nog eens de dvd af van 'Naqoyqatsi' af (dat afstoffen mag je trouwens letterlijk nemen), het pakkende tweede vervolg van Koyaanisqatsi, met de prachtige muziek van Philips Glass in Dolby Digital 5.1. De Opticon 5.1 speelt de non-stop muziek bij deze postmoderne klassieker heel betrokken af. De strijkers klinken heel natuurlijk en vloeiend, en brengen daarmee perfect dat gevoel van een nerveuze, repetitieve stroom over waar Glass zo van houdt. De verrassende klanken en ritmeveranderingen die dan toch regelmatig in contrast opduiken – vaak verstopt in de rear-kanalen – worden door de Opticons er mooi en onderscheiden tussen gemikt.

Conclusie

De Opticon 5.1-bundel is, gewapend met die Opticon 6-vloerstaanders en de geweldige K-14 F-subwoofer, een set die even goed uitblinkt in het presenteren meeslepend filmgeluid als in het weergeven van muziek. Dat is geen eenvoudige evenwichtsoefening, maar wel eentje die de Opticons moeiteloos aankunnen. Onder meer door de combinatie van dome- en linttweeter in de vloerstanders en Vokal-centerspeakers creëert de Opticon 5.1-set met name vooraan een mooie, egale geluidsmuur zonder harde grenzen tussen links-center-rechts. Bij films en tv-reeksen met een surroundtrack (zoals bij Netflix) krijg je daardoor een heel coherente, bioscoopachtige ervaring geserveerd.

Het Opticon 5.1-pakket is met zijn prijskaartje (zo’n 5.500 euro) geen budgetpropositie. Ook de bijhorende AV-receiver vereist een zekere investering. Maar qua geluidskwaliteit zit het op een niveau ver boven wat je met soundbar of goedkopere surroundset verkrijgt. Werkelijk elk onderdeel in de bundel is sterk, zelfs de vaak genegeerde rear-speakers. Maar wat de prijs van dit pakket nog meer naunceert, is het feit dat de Opticons zowel voor films als voor muziek zeer geschikt zijn. Dat maakt dat je met één aankoop alle audionoden kunt vervullen.