Review: Merging Technologies NADAC

Nee hè, niet alweer een DAC test! Waarschijnlijk is dit één van de eerste gedachten die bij u naar boven borrelen bij het zien van bovenstaand intro. Het is een kreet die ik zelf ook heel goed kan voorstellen. Vooral doordat tijdens het spreekwoordelijk ‘als paddenstoelen uit de grond schieten’ van de productgroep digitaal naar analoog converters, er tegelijkertijd ook helaas een te grote eenvormigheid in klank is ontstaan. De NADAC van het Zwitserse Merging Technologies is gelukkig anders. Anders qua concept, anders qua gebruikte technologie en positief afwijkend als product. Maak kennis met een concept dat hoogstaande technologie, uitgebreide mogelijkheden, bedieningscomfort en innovatie, aan een werkelijk grensverleggende weergave weet te koppelen.   

Zo, dat klinkt nog eens veelbelovend en het mooie is dat het dit keer ook daadwerkelijk echt zo is! De onderneming Merging Technologies is sinds de start in 1990 vooral bekend geworden als één van ‘s werelds toonaangevende fabrikanten als het gaat om hoge resolutie digitale audio opnamesystemen. Oprichter en eigenaar Claude Cellier heeft voorafgaand aan Merging eerst nog tien jaar voor het wereldberoemde en legendarische Nagra Kudelski gewerkt en daar een belangrijke sleutelrol bij de ontwikkeling van de professionele recorders van het merk vervuld. En met succes! Want ook anno 2016 is Nagra nog steeds een naam die veel respect, bewondering en een brede glimlach rond de mondhoeken van vele muziekliefhebbers tovert. Daarbij herinneringen ophalend over die prachtige met veel liefde en ultieme precisie vervaardigde en vooral fenomenaal goed klinkende spoelenrecorders.

NADAC: DSD en DXD 

Al korte tijd na haar oprichting wist Merging opvallend snel een solide reputatie voor hun expertise bij de digitale signaalverwerking en bijbehorende hardware op te bouwen. Vooral met het inmiddels in studio’s wereldberoemde Pyramix Virtual Studio systeem, was het bedrijf één van de allereerste ter wereld die in staat waren echte DSD opnames te vervaardigen. Het in veel studio’s als master gebruikte DXD (Digital eXtreme Definiton wat werkt op 352,8 kHz/32 bit) formaat, is zelfs door Merging Technologies in samenwerking met Philips ontwikkeld en bedoeld om tegemoet te komen aan de uitdagingen die de mastering van DSD voor SACD nu eenmaal met zich mee brengt.

NADAC: Van stereo naar meerkanaals 

Een tweede aspect waardoor deze Zwitserse onderneming al 15 jaar tot de wereldwijde voorhoedelopers behoort, is het leveren van werkbare studio oplossingen voor het realiseren van zowel stereo als meerkanaalsweergave op het SACD discmedium. Mede door het bieden van deze technologie komen we uiteindelijk ook bij de Merging NADAC (Network Attached Digital To Analog Converter) terecht. Vooral de eigenschap dat er naast een ‘gewone’ stereoversie, ook nog een verder identiek model met 8-kanalen leverbaar is, blijkt in de high-end ongekend te zijn. Terwijl de basis van beide varianten onderhuids volledig identiek is, worden bij de stereo uitvoering de acht kanalen van de ESS Sabre ES9008S referentie DAC uiteindelijk tot twee kanalen samengevoegd.

Met een verbeterde lineariteit, een groter dynamisch bereik en een lagere ruisvloer tot gevolg. Door deze opzet ontstaan nog een aantal opvallende mogelijkheden. Wat te denken van het spelen in een discrete 8-kanaals modus, of verschillende apart aan te sturen zones. Een mogelijkheid waarbij meerdere onafhankelijk van elkaar opgestelde Merging NADAC’s en één en dezelfde app, geheel onafhankelijk van elkaar kunnen worden gebruikt!

Merging Technologies NADAC: wat is het?

Hoewel ik zelf door verschillende studiobezoeken verspreidt over een behoorlijk aantal jaren wel een en ander van de Pyramix software heb meegekregen, heeft de Merging Technologies merknaam mij tot op heden maar weinig gezegd. Tot de dag een jaar geleden dat ik producent en ‘balance engineer’ Bert van der Wolf (onder andere Turtle Records), ineens op verschillende audioshows met een fraai gevormd apparaat onder zijn arm zag lopen. ‘Wat is dat voor apparaat Bert?’ vroeg ik nieuwsgierig. Met een onverholen grijns en tegelijkertijd plechtige blik, draait hij het apparaat 45 graden, zet het voor mij neer en spreekt op serieuze toon ‘Werner, dit is de toekomst voor streaming audio.’

NADAC: Wat is het voor apparaat?

Daarbij even wachtend wat zijn zin voor uitwerking op mij heeft, waarna hij vervolgt met: ‘Een weergaveconcept wat enerzijds de kwaliteit en stabiliteit van streaming audio sterk zal kunnen verhogen en de bestaande problematiek feitelijk op zal kunnen lossen. Eh Bert, heel mooi allemaal. Maar wat is het eigenlijk voor apparaat? Is het een voorversterker/streamer, DAC, alles in één? ‘Dit is de nieuwe NADAC van Merging Technologies. Merging is een bedrijf waar ik al vele jaren mee samenwerk omdat ik hun Pyramix Virtual Studio systeem voor al mijn opnamen gebruik. De NADAC is hun allereerste product bedoeld voor de consumentenmarkt. In eerste instantie is het een naar keuze twee- of achtkanaals digitaal naar analoog omzetter.

Maar dan één met een heleboel innovatieve en vooral nuttige toevoegingen die het apparaat in mijn optiek uniek maken. Zoals je zelf al kunt zien begint dit al met de werkelijk prachtige vormgeving, met afgeronde hoeken en een zeer degelijke constructie (11 kilo met afmetingen van 43,5 cm breed, 43,5 cm diep en 9,5 cm hoog) verpakt in een solide aluminium behuizing. Een design wat mijn inziens zowel high-end flair, modernisme, nuchterheid als werkelijk perfect geïmplementeerde techniek en mogelijkheden bevat. Aan de voorzijde vind je een goed in de hand liggende en precies met het juiste gewicht roterende draairegelaar voor het instellen van  het volumeniveau, met pal rechts daarvan een tweetal hoofdtelefoon aansluitingen (3,5 mm en 6,3 mm jack-plug) en links een kleine maar wel duidelijk afleesbare kleuren OLED display.

Deze laatste geeft naast groot afbeeldende cijfers voor de volumestand, ook informatie over de andere zaken die direct met de werking van het apparaat te maken hebben. Uiteraard is het ook mogelijk om gebruikmakend van de bijbehorende app en een willekeurige smartphone, tablet of computer, alle functies van het apparaat te bedienen. Pal links kan op het Merging Technology logo worden gedrukt en wordt naast bijvoorbeeld een mute functie, ook door verschillende kleuren de bedrijfsstatus van dat moment aangegeven. Maar terwijl je voor de voorzijde nog weinig verbeeldingsvermogen nodig hebt om er een (mooie!) DAC met volumeregelaar in te zien, wordt dit een heel ander verhaal wanneer ik je de achterzijde van de in dit geval 8-kanaals uitvoering laat zien. Het eerste wat daarbij natuurlijk opvalt is het bovengemiddeld hoge aantal analoge uitgangen met zowel een even groot aantal single ended als gebalanceerde exemplaren.

Helemaal links op de achterzijde komen we dan tenslotte bij de bijzondere kern van deze DAC. Want de aanwezige digitale S/PDIF ingangen voor coaxiaal en optisch en gebalanceerde AES/EBU, kom je ook bij veel andere DAC’s tegen. Een BNC connector met Word Clock aansluiting vind je alleen nog maar bij top high-end modellen, terwijl met name de RJ45 ethernetaansluiting voor het eigen Merging Technologie ontwikkelde ‘Ravenna’ protocol, de absolute kers op de technologische en gehoormatige taart is. Niet alleen ondersteunt deze verbinding 44.1 kHz - 384 kHz PCM, maar ook DXD, DSD64, DSD128 en zelfs DSD256. Buiten dat zorgt deze standaard er ook eindelijk ook voor dat snel Gigabit ethernet door de toegevoegde Ravanna en IEEE1588 Precision Time protocollen de vereiste precisie en sturing krijgt.

Hierdoor behoren alle kabel- en jitter gerelateerde problemen van conventionele audioverbindingen in één keer tot het verleden en is tevens de weg vrijgemaakt voor bijvoorbeeld multi-room toepassingen. Laatste nieuws is dat Merging bekend heeft gemaakt de NADAC vanaf begin 2017 tegen meerprijs met een ingebouwde processor en levenslang Roon abonnement plus ondersteuning te kunnen leveren!’

NADAC: Voorbereidingen

Het moge inmiddels duidelijk zijn dat de Merging NADAC niet de eerste de beste DAC op de markt is en ook van een recensent een wezenlijk andere denk- en werkwijze vereist. Natuurlijk ben ik ‘ouderwets’ doordat ik zelfs bij zo’n hightech product als deze NADAC heb gewaagd nog steeds enkele top CD loopwerken met digitale coaxiale S/PDIF of gebalanceerde AES/EBU kabels te verbinden. Verder is uiteraard onderzocht hoe het Ravenna ethernet protocol in de praktijk functioneert, waarvoor ik mijn Apple iMac PC en een zogenaamde Intel NUC (Next Unit of Computing) fan loze mini PC voor deze test beiden met een Roon streaming interface heb uitgerust. Merging Technologies heeft voor zijn product verschillende handleidingen op zijn website gezet waardoor het voor iedereen met een bepaalde basiskennis van streaming audio, goed te doen valt om alles vlot aan de praat te krijgen.

NADAC: Luisteren

Mede door het innovatieve karakter van dit apparaat is veel, grondig en vooral lang in verschillende set samenstellingen naar de NADAC geluisterd. Naast enkele winkeldemo’s heb ik ter kennismaking met name een poos in de extreem goed klinkende Northstar Recording Services studio van de Nederlandse distributeur Bert van der Wolf geluisterd. Bert is met zijn pure en vaak niets verhullende akoestische opnames van pop, jazz en vooral klassiek, een werkelijk ijkpunt als het om niets verhullend realisme gaat.

Daarbij wordt hij naast werk voor zijn eigen labels zoals Turtle Records, ook veelvuldig ingehuurd door vele grote en bekende platenmaatschappijen. Speciaal voor mij en deze test heeft Bert in plaats van zijn studio Merging Technologies HORUS, HAPI of dCS converters, een keer de consumenten NADAC in zijn systeem geplaatst. Hierdoor loopt alle data rechtstreeks vanuit de harde schijven van het Pyramix systeem naar deze nieuwe high-end DAC. Zelfs de eigen volumeregeling van de NADAC wordt gebruikt om de aanwezige Spectral eindversterkers met Avalon Eidolon ‘special-X’ en Indra weergevers in 5.1 configuratie aangevuld met een gemodificeerde Avalon Symbol subwoofer aan te sturen.

Om zelf alles maximaal te kunnen ervaren, word ik in staat gesteld om zelf achter de studiodesk in een akoestisch verantwoorde bureaustoel plaats te nemen en zet Bert alvast de muziek klaar. In principe is praktisch alle afgespeelde muziek in deze sessie afkomstig van de nog steeds verkrijgbare The Spirit of Turtle box (TRSA75538). Een fraaie doosvormige verpakking waarin zich naast een boekje, twee discs bevinden. Een hybride SACD met stereolaag die ook 5.1 meerkanaals content bevat. De tweede disc is een Blu-ray schijf met zowel stereo als surround 5.1 informatie aan boord in 192 kHz - 24bit resolutie. Omdat ik deze box zelf al een hele poos in mijn bezit heb denk ik goed te weten hoe hij behoort klinken.

Althans, dat dacht ik dan. Want al vanaf de eerste parelende muzieknoten van pianist Michael Gees die op schitterende wijze 5ème Gnossienne van Erik Satie vertolkt, is meteen duidelijk dat deze studio de oorsprong van deze bijzonder fraaie opnames extreem natuurlijk heeft geregistreerd. Wat ook meteen keihard binnenkomt, is dat muziek in zo’n perfect opgestelde 5.1 meerkanaals setting, nog veel beter en vooral meer authentiek en geloofwaardig overkomt dan met stereo mogelijk is. Voor u nu aan gaat voeren dat dit toch eigenlijk bijna vanzelfsprekend is, wil ik toch toevoegen dat ik precies dezelfde opnamen al enkele keren eerder bij Bert ook in 5.1 heb gehoord. Uiteraard was het resultaat ook toen subliem.

Maar dat ultiem tastbare en op natuurlijke wijze nuchtere en hoog oplossende weergave dat ik nu waarneem, heb ik ook toen niet op die wijze ervaren. Als volgende stap gaan we het originele zeer hoge resolutie DXD bestandsformaat vergelijken met de DSD omzetting zoals die ook op SACD plaatjes te vinden is. Net als eigenlijk altijd valt ook nu weer meteen dat typische vloeiende, ontspannen en ietwat softere karakter van het DSD formaat terug te horen. ‘Weet je hoe ik het zelf ervaar Werner?

Hoewel ik weet dat het zeer hoge resolutie DXD formaat (=PCM) het origineel is en dus feitelijk niet meer beter kan, moet ik zeggen dat ik vreemd genoeg iets in het DSD formaat hoor wat ik heel aantrekkelijk en aangenaam vind. Soms lijkt het zelfs nog meer op het echte geluid wat ik in de zaal of ruimte zelf hoor. DSD is daarbij niet beter dan DXD, maar het doet wel iets natuurlijks met het geluid waardoor het op mij in ieder geval nog aangenamer op mij over komt’. 

Merging Technologies NADAC: Van 5.1 naar 9.1

Net als ik denk dat we nu wel de maximale weergavebeleving bij hem hebben bereikt, weet Bert met een raadselachtige glimlach de bakens nogmaals te verleggen. ‘Wat ik je nu wil laten horen is het beste en mooiste wat ik tot nu toe heb bereikt. Het is een 9.1 opname waarbij ik ook voor het eerst van hoogtekanalen gebruik heb gemaakt en dat klinkt wel zo bizar goed. Vond ik het eerst altijd al moeilijk om van meerkanaals naar stereo terug te gaan. Nu heb ik bijna hetzelfde als ik van 9.1 naar 5.1 terug ga!’

Benieuwd wat ik te horen krijg, word ik het volgende moment echt letterlijk overvallen door een dermate aan tastbaarheid, dat ik er letterlijk meteen kippenvel van krijg. Het blijkt om een opname van Vivaldi’s vier jaargetijden door Ars Antiqua Austria in een grote barokzaal van het Stift in St Florian (Oostenrijk) te gaan en het realisme is nu zo absurd hoog, dat ik zelfs met de studioverlichting aan en mijn ogen wijd opengesperd, niet meer kan ontkomen aan het gevoel dat ik daadwerkelijk bij een grote groep mensen van vlees en bloed in een hoge kerk sta! Wauw! Zelfs als het volledig stil is, blijf ik ook dan nog steeds de immense hoogte van de zaal en de verplaatsende luchtkolom ervaren.

Terwijl ik thuis met een prachtig stereosysteem in een bijna perfecte luisterruimte al gewend ben aan muzikanten die zich volledig onafhankelijk van de weergevers in een veel grotere virtuele ruimte bevinden. Valt alles met 9.1 en vooral de hoogtekanalen zo perfect geïmplementeerd, gewoon nog meer op zijn plek. Tijdens deze hele sessie heb ik daarbij geen moment de ‘consumenten’ high-end NADAC als beperkende factor ervaren en dat maakt al bijzonder nieuwsgierig naar de thuissessie!

NADAC: Roon

Met de laatste raadgevingen van Bert verdwijnt de NADAC weer in zijn verpakking en kan ik thuis met zowel apparaat als handleiding aan de slag. Normaal gesproken voert uw dealer natuurlijk deze werkzaamheden uit, maar ik wilde graag gaan ervaren of ik er ook gemakkelijk zelf uit kon komen. Wat ik meteen al over de Merging NADAC kan zeggen is dat vooral de wijze van het via ethernet met het bijzondere Ravenna protocol, daadwerkelijk hout snijdt. Hier geen gerommel met het toch vaak inferieure USB of andere oudere verbindingstypen die alleen maar eenrichtingsverkeer kennen, maar een verbindingswijze die aan de bakermat van de computertechnologie staat en door Merging Technologies tot een volledig voor audio geschikt medium is getransformeerd.

Deze test is voor mij ook de eerste keer dat ik met de bijzondere Roon muziekspeler software kennis kan maken. Deze intelligente programmatuur is al enkele jaren aan een sterke opmars begonnen. Niet zo vreemd wanneer u bedenkt dat de makers van Roon, ook de ontwikkelaarskern is van het eens zo grensverleggende Sooloos systeem. Sooloos wat vandaag de dag onderdeel van Meridian uitmaakt, is de grondlegger en voorloper geweest van zeer intuïtieve en vooral bijzonder visueel verbeeldende software. Niet alleen is het deze mensen op knappe wijze gelukt om streaming audio veel meer een eigen gezicht te geven, maar heeft het vooral de barrière weten te slechten van de typische pc met harde schijf, naar een zeer fraai vormgegeven, gebruiksvriendelijke en intuïtief te bedienen muziekspeler. Ook Merging NADAC gelooft dermate sterk in Roon, dat de DAC vanaf 2017 optioneel met een levenslang Roon abonnement en ondersteuning kan worden geleverd!

NADAC: Nog meer luisteren

Doordat ik thuis alleen maar stereo luister, worden in dit geval dus maar slechts 2 kanalen van het 8-kanaals Merging NADAC exemplaar gebruikt. Maar doordat het merk deze kanalen bij stereogebruik allemaal samenvoegt voor maximale lineariteit, heeft het toch zin om zelfs bij 2-kanaals gebruik voor de uitgebreidere versie te gaan  In de luisterruimte is inmiddels alles volgens de regels van de streaming audio kunst aangesloten, staat er een grote hoeveelheid muziekbestanden op een iMac, NUC en NAS klaar en ontwaar ik het sfeervol zacht opgloeiende scherm van de nieuwe Roon muziekspeler op mijn iPad.

Naast mijn eigen North Star Design Extremo DAC heb ik ten tijde van dit vergelijk ook enkele andere absolute topklasse DAC’s van dCS (Rossini) en MSB (Diamond DAC V) voor een direct vergelijk beschikbaar. Hoewel het verwachtingspatroon inmiddels al torenhoog is, word ik toch nog verrast door het positieve verschil wat de NADAC in mijn set maakt. Zelfs mijn nog steeds erg gewaardeerde referentie Extremo DAC moet nu toch wel even slikken. Want terwijl vele  concurrenten de afgelopen jaren de handdoek in de ring moesten gooien betreffende accurate timbres, 3D ambiance en natuurlijke losheid, weet deze Zwitser deze eigenschappen vanaf het allereerste moment zelfs nog realistischer neer te zetten.

Het wordt nog opmerkelijker wanneer de Merging NADAC dit weet te combineren met één van de beste vormen van authenticiteit die ik zelfs ooit bij een DAC heb gehoord! Het klinkt misschien vreemd, maar een fagot klinkt daardoor echt als een fagot, een trompet als een trompet, trombone als trombone en dat verder voor eigenlijk alle instrumenten en stemmen en zelfs ook als ze allemaal tegelijkertijd spelen! Ook aspecten als instrumentomlijning, verwerking van dynamische contrasten, natuurlijke rust, schaalgrootte en onderlinge verhoudingen, zijn allemaal enorm accuraat. Is de Merging NADAC daardoor dan de beste DAC ter wereld?

Nee, helaas niet want alles heeft altijd wel een bepaalde keerzijde. In dit geval zou je door alle (echte!) neutraliteit aan kunnen voeren dat in sommige situaties en systemen nog net wat meer verzadigde klankkleuren niet zouden misstaan. Maar een mens kan nu eenmaal niet alles hebben en binnen de vraagprijs, alle mogelijkheden (ook de volumeregeling en hoofdtelefoonuitgang zijn van hetzelfde zeer hoge niveau!), de constructie en de probleemloze werking, behoort de Merging NADAC tot één van de allerbeste DAC’s in zijn klasse en ver daarboven. Daarbij gaat het apparaat ook nog eens aan de haal met een ereprijs voor ultieme natuurlijkheid en authenticiteit! Last but not least is het bijna uniek dat dit zelfs voor ieder af te spelen formaat geldt. Dus of je nu CD, hi-res PCM, DSD of zelfs DXD afspeelt, deze DAC haalt het maximaal uit het bestand en dat met behoud van de onwerkelijk goede geluidskwaliteit.

NADAC: Conclusie 

Met de NADAC heeft Merging Technologies een ware home run gescoord in de zin van een schitterend totaalpakket voor een toch heel reële totaalprijs. Natuurlijk is het geen koopje en is de concurrentie beresterk. Daarbij gaat u met deze DAC niet voor de meest spectaculaire presentatie waar je na korte tijd alleen maar snel vermoeid van raakt. Nee, dit apparaat laat vanaf het begin gewoon heel duidelijk horen waarom zoveel studio’s voor de professionele Merging Technologies producten hebben gekozen. Een hele hoge mate aan natuurlijke authenticiteit, zonder enige mate aan opsmuk of overdrijving is daarbij uw deel. In vergelijking met de weergave van meer nadrukkelijk presenterende concurrenten, is het mogelijk dat u deze Zwitser bij een eerste kennismaking in het begin zelfs wat onderbelicht kunt over vinden komen. Een voorlopige indruk die echter al heel snel verdwijnt en plaatsmaakt voor een onuitwisbaar besef dat deze DAC aanzienlijk dichter bij de muzikale waarheid van de originele opname weet te komen dan veel concurrenten! Als totaalconcept is de Merging NADAC voor mij een nieuwe vaandeldrager die op ronduit indrukwekkende wijze in staat blijkt te zijn om een groot deel van het eigenschappenpalet van de oorspronkelijke opname te laten horen.

Prijzen

Merging NADAC stereo € 9.799,-

Merging NADAC stereo/ROON lifetime € 12.475,-

Merging NADAC meerkanaals € 10.750,-

Merging NADAC meerkanaals/ROON lifetime € 13.495,-