Review: Dali Phantom S-280 high-end in de muur

Inbouwspeakers zijn geen echte hifi. Althans, dat vinden veel mensen. Maar met de Phantom S-280 wil Dali hun ongelijk bewijzen. Het zijn meteen van de grootste inbouwspeakers dat we ooit zagen.

Inbouwspeakers nemen we niet vaak onder de loep. Om niet te zeggen: bijna nooit. Dat heeft met verschillende zaken te maken. Zo is het testen van inbouw niet zo evident, want je kunt in de meeste testomgevingen niet zomaar gaten in muren beginnen te maken. En los klinken ze niet hetzelfde, want in de meeste gevallen draagt de muur passief bij tot de uiteindelijke klank. Er spelen daarnaast nog andere akoestische aspecten mee (zie verder).

Custom install

Daar komt bij dat inbouwspeakers dikwijls buiten de klassieke hifi-wereld staan. Sommige hifi-dealers verkopen en installeren ze wel, maar inbouw is toch vaak een wereldje waar architecten, aannemers en gespecialiseerde firma’s vertoeven en niet je vertrouwde hifi-winkel. Daar lijkt overigens een kentering in te komen. In de V.S. is inbouw – custom install, zoals dat heet – belangrijker dan klassieke hifi, in Europa is dat nog niet het geval. Maar dit lijkt te veranderen, in sommige landen meer dan anderen. Zo kent inbouw in België een sterke groei, terwijl de stijging in Nederland wat lichter is. Dat heeft te maken met verschillende woon- en bouwculturen in die landen.

In elk geval is inbouw of custom install voor Dali belangrijk genoeg geworden om er ‘iets’ mee te doen. Het volgt daarmee andere grotere luidsprekermerken, zoals Bowers & Wilkins, KEF en Monitor Audio, die al jaren zeer degelijke inbouwspeakers in het assortiment hebben.

Veel van de verkoop bij inbouw zit bij goedkope modellen, voornamelijk omdat architecten en projectontwikkelaars meestal niet met geluid bezig zijn, wel met marges. Toch durven ze bij Dali met de nieuwe Phantom-familie als het even kan hoger te mikken in de markt. En dat is letterlijk het geval bij de Phantom S-280, want deze inbouwluidspreker met twee 10-inch bassradiators, twee 8 inch bass/midrange-drivers en de typische verdraaibare Dali-hybride tweeter is een gigant in het segment. Begin maar een stevige uitsparing in de muur uit te houwen, want je moet een gat maken van bijna 1,5 meter hoog, een halve meter breed en tien centimeter diep. De speaker zelf is uiteraard iets hoger en breder, zodat de uitsparing netjes uit het zicht blijft.

220 kg sjouwen

Er was een ogenblik dat we echt spijt hadden over het opzetten van deze test. Zo ergens rond het moment dat de koerier de twee flightcases waarin de speakers verpakt werden afleverde was dat. De waarschuwende nota aan de zijkant dat het gewicht van elke doos 110 kg bedroeg, was niet echt nodig. Dat hadden we al gemerkt bij het binnendragen van de dozen. Gelukkig is de Phantom S-280 zelf niet zo log. Een enkele speaker weegt gelukkig ‘slechts’ 35 kg. In dit geval bezorgde Dali ons echter de Phantoms voorgemonteerd op een grote houten MDF-plaat, samen met een ingenieus systeem om de speakers te plaatsen in een metalen houder. En dit alles verpakt in flight cases die een wereldtour met Metallica zouden overleven. Zo kom je dus aan 110 kg per speaker. In alle eerlijkheid moeten we bekennen dat Dali gewaarschuwd had dat we de speakers het best met twee personen zouden opstellen. Het is een slechte gewoonte, dergelijke waarschuwingen negeren.

Pro's en cons

Inbouwspeakers zijn ontworpen om optimaal te presteren als ze in een muur gemonteerd worden. In de praktijk kan het woord ‘muur’ echter heel uiteenlopende materialen betekenen: voorzetwanden uit gips en karton, beton, baksteen, misschien zelfs hout. Komt daarbij dat muurdiktes variëren en structurele elementen (zoals houten balken voor de vloer) op verschillende manieren in de wand kunnen verankerd zijn. Al die zaken hebben potentieel een impact op de klank die je in je zetel te horen krijgt. Zoals wel meer fabrikanten plaatst Dali daarom achteraan de S-280 een afgesloten doos, waardoor de geluidsgolven die drivers altijd naar achter sturen niet meteen worden omgezet in muurtrillingen. De aard van inbouwspeakers maakt echter dat deze doos niet al te dik kan zijn en dus niet enorm kan bijdragen aan vibratiedemping. Bij losse speakers is een vibratieloze behuizing hét teken van een high-end product, cruciaal voor een goede weergave.

De boodschap die we meegeven is dit: als je met inbouwspeakers aan de slag gaat, moet je gaan voor een stevige verankering, liefst in een solide, inert materiaal. We moeten je wellicht niet vertellen dat dit zeker het geval is als je spreekt over een luidspreker van het formaat en gewicht van de S-280.

Omdat we de Phantom-speakers testen in vrijstaande staanders moeten we wel een kanttekening maken: onvermijdelijk kunnen we de S-280 niet testen op dezelfde manier als vloerstaanders.

Inbouwspeakers hebben natuurlijk ook hun pluspunten. Om te beginnen zijn ze onopvallend. Zelfs de gigantische S-280, die we al eerder ingebouwd zagen bij een bezoek aan de Dali-fabriek in Denemarken. De speakers komen met een grote metalen rooster die in het wit is uitgevoerd. Door de vele gaatjes lijkt het rooster wel eerder crème of eierschaalwit, waardoor ze niet helemaal verdwijnen in een spierwitte muur. Maar schilder de muur in een gelijkaardige tint en je krijgt een bijna naadloos resultaat. In een thuisbioscoop zouden wij overwegen om het rooster weg te laten, want met zijn twee 10-inch passieve woofers, dubbele 8-inch bass/midrange-drivers en de kenmerkende hybride dome- en linttweeters is de S-280 een machtige verschijning om links en rechts van je scherm te plaatsen. De iets compactere S-180 kan dan als centerspeaker optreden.

Zeker voor thuisbioscopen heeft een inbouwspeaker wel wat voordelen. Je maximaliseert het volume van je kamer, wat kan helpen bij het voorkomen van room modes of kamerresonanties met lage frequenties. Inbouwspeakers hebben bovendien geen last van problemen die ontstaan door lage frequenties die uit de achterkant van een speaker komen en terug naar de luisterpositie reflecteren.

Beproefde Dali-technologie

Onvermijdelijk wil je de S-280 situeren ten opzichte van Dali’s vrijstaande speakers. Het oorspronkelijke plan van Dali zou dat gemakkelijk hebben gemaakt. De Denen wilden immers de Phantom-reeks bouwen met bestaande drivers, maar uiteindelijk moest er toch een driver ontworpen worden die optimaal functioneerde in een behuizing van slechts 103 mm diep. Dali zegt zelf dat de Phantom midrange-driver ergens tussen de Opticon en de Rubicon zit, met een magneetsysteem op basis van SMC die dicht op het Rubicon-systeem zit. SMC is de ‘secret sauce’ van Dali, een duur materiaal met de ongewone eigenschap van wel heel magnetisch te zijn maar tegelijkertijd toch elektriciteit slecht te geleiden. Hierdoor is de magneet in SMC-speakers heel responsief en snel, en treedt er weinig vervorming door hystereris en hitteproductie door wervelstromen op.

Bij zijn hogere luidsprekerlijnen haalt Dali graag zijn hybride-tweeterconstructie boven. Het is een geslaagde poging om de voordelen van een dometweeter en een linttweeter te verenigen, door de S-280 gewoon met beiden uit te rusten. De dometweeter kan al vanaf circa 3 kHz zijn werk doen, met weinig gevaar voor break-up bij hogere volumes, terwijl de linttweeter vanaf 15 kHz mee komt spelen (de dometweeter blijft werken op die frequenties). Hoewel de linttweeter niet enorm veel audiodata moet weergeven, zorgt het wel een frisheid die de mooie midrange goed complementeert.

Luisteren

Omdat we eerder zelden inbouwspeakers testen, gaan we in tegenstelling tot tests rond losse luidsprekers toch de vergelijkingen met andere CI-producten wat schuwen. Dat zou oneerlijk zijn. We bekijken het liever anders: hoe verhoudt deze Phantom zich tot losse speakers van rond dezelfde prijs? Onze vaste speakers zijn een set Dali Rubicon 6-speakers, die weliswaar goedkoper zijn (3.800 euro/set, itt 6.000 euro/set bij de S-280).

Eerste indruk: er zit aardig wat resolutievermogen in de S-280. We spelen bij wijze van test ‘Frida’ af, een van onze favoriete soundtracks van de gelijknamige film over de Mexicaanse Frida Kahlo, onder meer met de mooie stem van Lila Downs. Maar dit is een 160 kbps MP3-versie van dat album. Op een draadloze Sonos-speaker zou je niet per se alles merken wat er mis is met de gecomprimeerde liedjes, maar bij de S-280 is het wel heel duidelijk dat hoge geluidjes (zoals de maracas die regelmatig in deze Centraal-Amerikaans-getinte soundtrack opduikt) vrij synthetisch overkomen en dat het laag vrij begrensd is. Dat de tekortkomingen van een MP3 hoorbaar worden verwacht je natuurlijk ook van een speaker uit deze prijsklasse – maar niet per se bij een inbouwtoestel. Voedt de Phantom S-280 met degelijk bronmateriaal (in dit geval via een Hegel Röst, met Roon op een Raspberry Pi en aangesloten via USB klasse B) en je krijgt iets te horen dat in termen van resolutie en detailweergave op Rubicon-niveau zit.

De breder horizontale uitstraling van de hybride Dali-tweeter en drivers blijft ook een grote plus, zeker als je met meerdere mensen in de kamer zit te luisteren. Off-axis klinkt de Phantom S-280 bijna even goed als in de sweet spot. We waren ook verbaasd door hoe full-range de S-280 wel is. Ondanks het gebruik van passieve basradiatoren – iets dat we altijd associëren met minder strakke bassen – klonk de reusachtige Phantom diep maar ook (relatief) gedetailleerd. Al hoeden we ons wel voor heel forse uitspraken op dit gebied, want door de losse testopstelling speelde de kamer meer mee dan het geval zou zijn bij in-muurmontage. 

Conclusie

We moeten eerlijk toegeven dat de Phantom S-280 een speaker is zoals we nog nooit eerder over de vloer kregen. Het is sowieso een luidspreker die enkel relevant is in kader van een echt project om een thuisbioscoop of luisterruimte te bouwen. Maar niet zozeer vanwege de prijs, want die is eigenlijk wel op het juiste niveau voor wat geboden wordt. Gewoon vanwege het praktische aspect.

Het interessante aan de S-280 is dat het je een manier biedt om te genieten van de voordelen van inbouw én van een superieure geluidskwaliteit. Het is niet de eerste inbouwspeaker op dit niveau – we denken bijvoorbeeld aan KEF’s Ci5160RL-THX – maar tegelijkertijd kun je niet stellen dat er heel veel waardige alternatieven zijn. De Phantom S-280 moet je in elk geval onderzoeken als je een thuisbioscoop wil bouwen waar je muziekweergave belangrijk is. Is muziekweergave je eerste prioriteit, dan kun je met de S-280 zelfs een heel fraaie opstelling bouwen zonder dat er nood is aan een extra subwoofer. 

Dali Phantom S-280

€ 2.999/stuk
www.dali-speakers.com
Beoordeling 4,5 op 5