Review: Bergmann Magne

Deens design herken ik direct. De doordachte minimalistische eenvoud, het strakke lijnenspel, het kleurgebruik… Op mij persoonlijk werkt het als een sterke magneet en alleen daarom al nam ik me in het verleden voor om ooit een Bergmann Audio draaitafel in mijn luisterruimte te beluisteren. Het heeft enkele jaren geduurd, maar nu is het dan eindelijk zo ver.

De huidige importeur heeft mij tijdelijk het instapmodel van dit nobele high-end merk ter beschikking gesteld en voor de gelegenheid een Benz Micro Glider SL low output (4mV) MC element in de tangentiaal aftastende toonarm gemonteerd. Laat u overigens niet misleiden door de betiteling 'instapmodel', want de Magne draaitafel inclusief Magne toonarm en in de zwart/antraciet-uitvoering zoals hij hier voor mij staat, moet een bedrag opbrengen van 9450 euro.

De naam Magne komt uit de Scandinavische mythologie. Het is de naam van de zoon van Thor en betekent ‘kracht’. Hoewel er niet extreem veel kracht benodigd is om de Magne op te tillen, is het gewicht van de draaitafel wel het eerste dat me opvalt bij het op mijn audiorack plaatsen: een solide 18,5 kilo, schoon aan de haak. Van dat totaalgewicht komt 5,5 kilo op het conto van het aluminium draaiplateau met polycarbonaat mat en 1,5 kilo op dat van het aluminium subplateau.

Het tweede dat me opvalt is de forse breedte van de plint die naast een diepte van 440 mm en een hoogte van 165 mm maar liefst 495 mm meet. Hij is opgetrokken uit een composiet materiaal met hoge densiteit. Het totaalbeeld van plint en plateau is er een van soliditeit en kwaliteit. De bouwkwaliteit en afwerking van de onderdelen liggen op hoog niveau.

Bergmann luchtlagering

Het uiterlijk is belangrijk, want tenslotte schaf je een draaitafel uit dit segment niet alleen aan met het doel om hem gedurende lange tijd in je luisterruimte te beluisteren maar ook om er met plezier naar te kijken en tentoon te stellen. Maar waar het uiteindelijk vooral om gaat, is op welk niveau hij presteert en met behulp van welke technieken hij dat bereikt. Wat betreft dat laatste is er één techniek die voor de Magne veruit het belangrijkst is en dat is er één die slechts door enkele ontwerpers van top draaitafels gebruikt wordt; luchtlagering.

In het verleden ben ik eerder draaitafels tegengekomen die gebruik maakten van een luchtgelagerde arm. Het nadeel was echter vrijwel steeds dat de voor het opbouwen van de luchtdruk benodigde compressor dermate veel storend geluid produceerde dat deze compressor alleen in de luisterruimte kon worden geplaatst wanneer er aanvullende maatregelen werden genomen om dat storende geluid te dempen. Eigenaar Johnnie Bergmann, die alle mechanische onderdelen van zijn draaitafels zelf ontwerpt en vervaardigt, heeft een compressor geproduceerd die dit nadeel niet heeft en die ik tijdens de testperiode dan ook zonder enige aarzeling naast mijn rack plaats.

De compressor voert lucht naar zowel de arm als het plateau. Bij de tangentiale arm, die de vinylplaat op dezelfde wijze afspeelt als hij gesneden is, wordt de lucht naar het met gaatjes uitgeruste statische deel van de arm gevoerd waarna de naar buiten geperste lucht er voor zorgt dat het bewegende deel van de arm als het ware, zonder wrijving, op een kussen van lucht zweeft. Op deze wijze is het armgedeelte dat het element bevat volledig ontkoppeld van de rest van de draaitafel en diens ondergrond. Hij wordt uitsluitend voortbewogen door de in de plaatgroef rustende naaldtip. De arm zelf is een simpele constructie van aluminium slede, dubbelwandige, gedempte, koolstof arm buis en aluminium head shell. Het contragewicht van de arm is ontkoppeld van de armbuis. Het resultaat van deze constructie is dat er geen sprake kan zijn van akoestische terugkoppeling vanuit de draaitafel of andere daaraan gerelateerde omgeving gebonden storingsinvloeden. Bij het plateau zorgt de samengeperste lucht er voor dat het plateau omhoog gedrukt wordt en het gewicht van het plateau niet langer op het lager rust zoals bij traditioneel ontworpen systemen het geval is. Ook hier wordt wrijving vermeden waarbij de spindel in feite slechts dient voor het centreren van de af te spelen lp. Aan de achterzijde van de plint kunnen de luchttoevoer voor zowel de arm als het plateau onafhankelijk van elkaar worden ingesteld. Bij juiste instelling is het ontsnappen van de lucht, ook in de onmiddellijke omgeving van de draaitafel, niet meer te horen. Cruciaal voor het optimaal functioneren van luchtlagering is dat de luchtkwaliteit gehandhaafd blijft. Daartoe is de compressor uitgerust met condens- en stoffilters om een zo droog, schoon en constant mogelijke luchtstroom te garanderen.

Luisteren

Bij het nader beschouwen van de draaitafel is op de voorzijde van de plint slechts de trotse merknaam te ontdekken. Bovenop zijn drukknoppen voor het inschakelen van twee draaisnelheden van het plateau, te weten 33 1/3 en 45 toeren. Aan de achterzijde bevindt zich ten eerste de aansluiting voor een netkabel, waarvoor ik een Sonore AC powercord selecteer. Verder biedt de fabrikant de mogelijkheid om voor het transporteren van het geluidssignaal naar de phono voorversterker te kiezen voor een RCA, XLR of DIN uitgang. Omdat een element een gebalanceerd signaal afgeeft en mijn ASR Basis Exclusive Phono voorversterker eveneens gebalanceerd opgebouwd is, kies ik normaliter voor XLR.

Het testexemplaar van de Magne is echter uitgerust met de op draaitafels universeler toegepaste RCA connectoren. Reden dat ik als verbinding kies voor een ongebalanceerde interlink van John van Gent; de Magic Link. Vanuit de phono wordt het signaal gebalanceerd via een Van den Hul D102 MKIII interlink doorgespeeld aan de passieve voorversterker Music First Audio Classic V2 die op zijn beurt met dezelfde gebalanceerde interlink verbinding maakt met de Pass Labs X260.5 mono eindversterkers die elk met behulp van Pink Faun SC-1-2 luidsprekerkabels hun eigen Harbeth SHL 5 Plus luidspreker aansturen. De Harbeths worden over het totale frequentiegebied aangevuld door de bovenop de Harbeths geplaatste Sonore Audio Universal Loudspeaker Harmonizers die met de Harbeths verbonden zijn door Sonore Audio Harmonizer Line luidsprekerkabels.

Muziek

Standaard wordt er een puck bij de draaitafel geleverd. Deze voldoet uitstekend, sluit mooi aan op de spindel en heeft aan de onderzijde een rubberrand die op het label rust. De lift bij dit ontwerp is niet gedempt maar daar wen je als gebruiker snel aan. Omdat er echter geen hendel aan zit maar een draaiknop is het niet makkelijk om van bovenaf te zien of de lift omhoog of omlaag staat. Door de werkwijze bij het afspelen van een lp te standaardiseren zijn eventuele hiermee samenhangende onduidelijkheden of problemen in de praktijk echter eenvoudig te voorkomen. Met andere woorden; ook dit is een kwestie van wennen.

Al meteen bij het weergeven van de eerste lp bewijst de draaitafel de waarde van de gemaakte ontwerp keuzes, daarmee zijn bestaansrecht meer dan rechtvaardigend. Het ontbreken van wrijving maakt dat This I Dig Of You, afkomstig van Hank Mobley’s album Soul Station, op uiterst stabiele wijze wordt weergegeven met een pakkende timing en een drijvende kracht die dicht bij die van idler-driven draaitafels komt. Zelfs de op typische Rudy van Gelder wijze opgenomen piano van Wynton Kelly klinkt hierdoor strakker dan gewoonlijk het geval is. Ook de 6 and 12 String Guitar op het gelijknamige album van de Amerikaanse gitarist Leo Kottke laat horen hoe stabiel de Magne afbeeldt, waardoor het instrument op levendige, meeslepende wijze wordt neergezet.

Vervolgens ontkracht de Magne de mythe dat een al dan niet luchtgelagerde lineaire toonarm niet in staat zou zijn om op overtuigende wijze bas weer te geven, door een stevig fundament te leggen onder het cello concert van Dvorak in de uitvoering door Janos Starker en het London Symphony Orchestra onder leiding van Antal Dorati. Timing, energie, kracht, ambiance, realistische klankkleuren. Voor alle opnamen geldt dat de combinatie Bergmann Magne/Benz MicroGlider SL op zeer realistische wijze de ambiance van de opnameruimte presenteert mits dit in de opname vastgelegd is. Een uitstekend voorbeeld daarvan is de legendarische in Carnegy Hall in 1963 gemaakte live opname van de Amerikaanse folk group The Weavers waarin ieder lid van de groep strak en griezelig echt in zijn eigen ruimte geportretteerd wordt, zonder dat dit afbreuk doet aan de symbiose van het geheel. De emotie in Pete Seeger’s stem bij het zingen van Ramblin’ Boy tovert acuut kippenvel op mijn onderarmen. Dit effect weet dit album ook bij andere mooie draaitafelcombinaties op te roepen, maar voor mijn gevoel is de begeleidende emotie slechts zelden zo sterk aanwezig als nu het geval is. Vooral bij ‘He got the chills and he got ‘em bad, I lost the only friend I had’. Het maakt dat ik meer lp’s ga draaien die me emotioneel sterk raken of die me in het verleden ooit sterk geraakt hebben. En met ieder van deze albums dat ik in de daaropvolgende dagen de kast uit trek treedt datzelfde effect opnieuw op. God, I love vinyl - especially when it sounds this good. 

Conclusie

Degene die mijn hele stuk heeft geleze, zal waarschijnlijk met me eens zijn dat deze recensie eigenlijk geen conclusie nodig heeft, omdat alles al gezegd is. Maar zo werkt het helaas niet. Nog steeds zijn er mensen die uitsluitend geïnteresseerd zijn in het eindoordeel en die derhalve alleen deze laatste alinea zullen lezen. Om die reden wil ik datgene wat ik met deze draaitafelcombinatie ervaren heb nog één keer bondig samenvatten.

Niet voor niets ben ik deze recensie begonnen met het beschrijven van het uiterlijk van de draaitafel. Ik hou van Danish Design en alleen al om die reden zou ik hem permanent in mijn luisterruimte willen houden. Een tweede reden om hem niet meer af te staan aan de rechtmatige eigenaren heeft te maken met het hoge niveau waarop de bouwkwaliteit en de afwerking ligt. Beide redenen maken dat ik al kan genieten door alleen maar naar deze draaitafel te kijken.

De derde reden om voor deze draaitafel te kiezen heeft alles te maken met de uiterst doordachte wijze waarop enkele technieken, met name luchtlagering, geïmplementeerd zijn. Met als gevolg dat alle met wrijving geassocieerde problemen volledig ontbreken en details, dynamiek, ambiance, plaatsing en authentieke klankkleuren zonder versmering worden weergegeven. De grootste kwaliteit van deze draaitafel vind ik echter dat hij zichzelf qua klank beïnvloeding volledig wegcijfert waardoor de kwaliteiten van het gebruikte element en de gebruikte phono voorversterker tot hun recht kunnen komen. Niet eerder was ik in staat om de onmiskenbare kwaliteiten van de Benz Micro Glider SL zo sterk te ervaren en niet eerder had iedere aanpassing in mijn ASR Basis Exclusive Phono zo veel effect. Tot slot trap ik voor de duidelijkheid nog een open deur in; wanneer ik op dit moment 10.000 euro te besteden had voor de aankoop van een draaitafel, dan zou de Bergmann Audio Magne bovenaan mijn lijstje staan.      

Bergmann Audio Magne
Inclusief toonarm, compressor en voeding
Adviesprijs afhankelijk van uitvoering € 9.100 tot 9.450,-

Importeur: Audio Ingang