Review Gallo Acoustics Strada2 en TR-3D: neutrale klank en vrijwel geen sweetspot

Luidsprekerbouwer Gallo Acoustics heeft zich gespecialiseerd in het bouwen van kleine bolvormige stalen luidsprekers. Een bolle vorm heeft een heleboel akoestische voordelen vergeleken met een rechthoekige kast of een andere vorm met parallelle wanden. Voorts heeft het bedrijf een geheel eigen tweeter ontwikkeld die werkt zonder spoelen en magneten, ja zelfs zonder cross-overfilter. Gallo Acoustics lijkt zijn eigen weg te gaan bij het bouwen van luidsprekers, zowel met de gekozen vorm als met de zelfontwikkelde techniek. Leuk hoor, maar klinkt het ook goed of ziet het er alleen maar leuk uit? In onze testruimte staat een paartje van het model Strada2 die gezelschap krijgen van subwoofer TR-3D. We gaan onderzoeken of de aparte techniek leidt tot een apart goede weergave.

Gallo Acoustics: opgericht door Anthony Gallo

Anthony Gallo, geboren in 1963 en oprichter van Gallo Acoustics, had van jongs af aan interesse in wetenschap en haalde zo ongeveer alles uit elkaar dat hij in handen kreeg. Op zijn dertiende groeide zijn interesse voor luidsprekerontwerp en toen hij veertien jaar oud was ontwierp hij zijn eerste luidspreker. Zijn eerste experimenten in de audio waren met elektrostatische ontwerpen. “Ik was altijd onder de indruk van de transparantie en zuiverheid van elektrostatische weergevers, maar de dynamiek schoot echter altijd tekort,” aldus Anthony Gallo.

Bij daaropvolgende experimenten met lint-drivers kwamen andere technische uitdagingen naar boven, zoals een beperkt dynamisch bereik en lastige bestuurbaarheid. Anthony's zoektocht naar de “Heilige Graal van tweeters” nam echter een wending toen hij begin jaren tachtig een tijdschriftartikel over Piezo-film onder ogen kreeg. Na een paar jaar experimenteren, werd de eerste versie van Anthony's CDT (Cylindrical Diaphragm Transducer) geboren in 1987. Anthony verbeterde het ontwerp van de CDT in het grootste deel van het volgende decennium en kwam tot het besef dat hij iets speciaals had ontwikkeld. Hij besloot zijn droom van het ontwerpen en produceren van luidsprekers fulltime na te streven. Gallo Acoustics werd geboren en werd gevestigd in Texas (VS). Straks meer over de techniek van de CDT.

De eerste vruchten van de nieuwe onderneming verschenen in de vorm van de originele Nucleus luidsprekers, die gebruik maakten van de modernste houten kasttechnologieën en die meer dan 130 kilogram per stuk wogen. Hoewel de luidspreker een ongelooflijke geluidskwaliteit had, werd deze als te duur en onpraktisch beschouwd. Het was echter een noodzakelijke stap in het evolutieproces van het luidsprekerontwerp van Anthony Gallo en leidde rechtstreeks naar de twee belangrijkste producten die het succes van het bedrijf in een hogere versnelling zouden brengen, de Nucleus Solo en The Nucleus Reference.

In 1999 richtte het bedrijf zich op het produceren van een betaalbare, ultracompacte hifiluidspreker. De sferische technologie en S2-technologie van het bedrijf, die de mogelijkheid bood om hoge output zonder kleuring te verkrijgen uit kleine kasten, leidde tot de ontwikkeling van de succesvolle vier inch grote Micro, een bolvormige klassieker die nog steeds in productie is. Het CDT-tweeterontwerp van Anthony werd verder doorontwikkeld en werd geplaatst in de Reference 3-serie en de Strada en later de Strada 2, ons testmodel.

Tegenwoordig worden de luidsprekers van Gallo Acoustics in meer dan dertig landen wereldwijd verkocht. Het Schotse Revo deed al ruim vijftien jaar de Europese verkoop en marketing voor het Texaanse Gallo Acoustics. De eigenaren van Gallo Acoustics, waaronder ook oprichter Anthony Gallo, besloten onlangs echter het merk helemaal te verkopen aan Revo, om zo de kwaliteit en de blijvende groei van hun merk in de toekomst te waarborgen. De productie van de luidsprekers is verplaatst van Texas naar Schotland. Met ingang van december 2016 is Monitor Audio Nederland de importeur van de luidsprekers van Gallo Acoustics.

Gallo Acoustics Strada2 en TR-3D: prijzen

In onze testruimte staat een paartje van het topmodel Strada2 opgesteld die aan een bijbehorende zwartgespoten stalen vloerstandaard zijn geschroefd, vergezeld van een subwoofer, model TR-3D. Een enkele Strada2 kost 950 euro en wordt geleverd inclusief een muurbeugel of tafelstandaard naar keuze. De vloerstandaard kost 220 euro per stuk. De TR-3D subwoofer kost 750 euro. De Strada2 is leverbaar in een geheel zwarte uitvoering of in een zwart met roestvrijstalen uitvoering. De TR-3D is zwart.

De Strada2 is ook leverbaar met een tweeter die 90 graden is gedraaid, zodat hij als centerluidspreker kan worden gebruikt. Ook de Strada2 Centre kost 950 euro en wordt geleverd met een muurbeugel of tafelbeugel naar keuze.

Gallo Acoustics: bijzondere en afwijkende techniek

“We maken geen gewone sprekers. Je zult geen conventionele boxy ontwerpen in onze line-up vinden, niet om stilistische of oppervlakkige esthetische redenen, maar puur en alleen omdat we geloven dat er een betere manier is. Al meer dan twintig jaar staat de naam Gallo synoniem voor bolvormig luidsprekerontwerp. Onze veelgeprezen producten zijn ontworpen rond bollen, waardoor resonantie en interne diffractie worden geëlimineerd, de twee belangrijkste oorzaken van luidsprekervervorming,” aldus is te lezen op de website van Gallo Acoustics.

Gallo Acoustics gebruikt drie technologieën die de luidsprekers sterk doen afwijken van de concurrentie en dat zijn 1. de sferische vorm, 2. de zelfontwikkelde S2-technologie, en 3. de zelfontwikkelde Cylindrical Diaphragm Transducer (CDT) die de hoge tonen (en een groot deel van de middentonen) voor zijn rekening neemt. Het is de moeite waard om deze techniek even van naderbij te bekijken. Daarna gaan we muziek luisteren.

Strada2 en TR-3D: bijzondere technische keuzes

Gallo Acoustics Strada2: geluid uit twee bolletjes

De Strada 2 is opgebouwd uit twee bollen met een uitwendige doorsnede van 127 millimeter met daartussen een CDT-tweeter. De Strada2 heeft een lengte van 343 millimeter en is dus relatief klein. Omdat de drivers tamelijk dicht bij elkaar zijn geplaatst en ook vanwege de d’appolito configuratie benaderen de Strada2’s de ideale puntbron. We gaan de drie onderscheidende technieken van Gallo Acoustics bekijken.

Gallo Acoustics Strada2: bolvormig ontwerp

Bolvormige behuizingen zijn het handelsmerk van Gallo Acoustics. De Nucleus Solo, het eerste luidsprekerontwerp, begon als een massieve aluminium schijf die vervolgens in een holle bal met een diameter van twaalf inch werd geplaatst. De bollen werden vervolgens in een elektrolytisch bad geplaatst, zodat zich een harde schaal vormde die zich daadwerkelijk aan het metaal hechtte. Dit anodisatieproces geeft de behuizingen de mechanische eigenschappen van een keramiek, een van de meest akoestisch inerte materialen op aarde. Deze combinatie van sferische geometrie en geanodiseerde constructie maakte de behuizing vrijwel vrij van resonantie en diffractie, de twee hoofdoorzaken van luidsprekervervorming. In gewoon Nederlands, in een ronde vorm gemaakt van warmtebehandeld en gepoedercoat staal kunnen niet of nauwelijks staande golven ontstaan.

De bollen van Gallo Acoustics zijn overigens gesloten en hebben geen baspoort.

Gallo Acoustics Strada2: S2-technologie

De gepatenteerde S2-technologie breidt de lage frequentierespons naar beneden toe uit met twee volledige octaven dan anders mogelijk zou zijn, het formaat van de luidspreker in aanmerking genomen. De S2-technologie verbetert naar eigen zeggen de 'volumetrische efficiëntie' en dat is volgens Gallo Acoustics hoe de drivers van de luidspreker de grootte van hun behuizing waarnemen. Normaal ligt de volumetrische efficiëntie van een luidspreker tussen 1 en 2 . De S2-technologie geeft een waarde van 10. Dit betekent dat de luidsprekers werken alsof de behuizing 10 keer de werkelijke grootte heeft.

Het resultaat is volgens Gallo Acoustics dat met één 75-millimeter grote luidsprekereenheid (en zonder wisselfilter) een rechte frequentieweergave van 80 Hz tot 18 kHz wordt bereikt.

Gallo Acoustics Strada2: Cylindrical Diaphragm Transducer (CDT)

De gepatenteerde CDT-tweeter bestaat uit een membraan gemaakt van Kynar, een geavanceerde soort lucht- en ruimtevaartplastic. Dit membraan wordt vervolgens bedekt met een laagje puur zilver, vanwege de hoge geleidbaarheid en betrouwbaarheid van dit metaal. Aan elk uiteinde van het membraan zijn hoogwaardige zuurstofvrije koperdraden gesoldeerd.

Het membraan is strak gewikkeld rond een stijve polypropyleen kern. Deze binnenkern fungeert als demping voor de ruggolf van de driver. In tegenstelling tot conventionele drivers, gebruikt de CDT geen spoelen of magneten. In plaats daarvan wordt het signaal over het geleidende oppervlak van het diafragma geleid, dat probeert uit te zetten, terwijl de vorm van de driver de nodige herstellende krachten levert.

Het resultaat? Deze techniek staat volgens Gallo Acoustics garant voor een kaarsrechte weergave van 2,5 kHz tot ver voorbij de gehoorgrens (22 kHz). Nog een voordeel is de constante afstralingshoek van 180 graden over het frequentiegebied van 6 kHz tot boven 20 kHz. Er is dus nauwelijks sprake van een sweetspot en een luisteraar hoeft dus niet precies in het midden te zitten voor een goede stereoweergave. Deze bewering gaan we straks toetsen als we muziek gaan luisteren.

Voor de goede orde, de CDT-tweeter is niet in alle modellen van Gallo Acoustics te vinden, het bolvormige ontwerp en de S2-technologie is dat wel.

Gallo Acoustics Strada 2: technische gegevens

De Strada2 heeft een gevoeligheid van 90 dB/1 Watt/1 meter en heeft dus geen hele krachtige versterker nodig. De impedantie is acht Ohm. Afgezien van een derde generatie CDT-tweeter heeft de Strada2 twee dynamische drivers aan boord die voorzien van een conus van koolstof met een diameter van tien centimeter (vier inch). De Strada2 is een tweewegsysteem zonder cross-overfilter aan boord.

Het frequentiebereik loopt van 68 Hz tot circa 20 kHz (± 3 dB). De onderste lage tonen kan de Strada2 dus niet voor zijn rekening nemen en dat is niet vreemd als het formaat in aanmerking wordt genomen. Voor het onderste stukje laag is bijstand van een subwoofer vereist en dat is waar de TR-3D om de hoek komt kijken.

Gallo Acoustics TR-3D: subwoofer

De TR-3D is actief en heeft een cilindrische vorm. De lengte van de cilinder is 345 millimeter en de diameter is 275 millimeter. Het frequentiebereik loopt van 18 Hz tot 180 Hz (± 3 dB). De lange slag driver heeft een diameter van 25 centimeter (10 inch) en heeft een conus van met keramiek gecoat aluminium. De behuizing is gemaakt van gehard zwart staal. De TR-3D is gesloten en is ook voorzien van Gallo’s S2-technologie.

De gebruiker kan de TR-3D aansturen vanuit de luidsprekerkabels (high power input). Dat is praktisch als de gebruikte versterker geen voorversterkeruitgang heeft, maar als de gebruikte versterker een cinch-voorversterkeruitgang heeft (low power input), kan de TR-3D ook via cinchkabels van signaal worden voorzien. Kantelfrequentie en volume zijn natuurlijk regelbaar. De TR-3D heeft een autosense-functie. Het is dus een kwestie van neerzetten, afregelen en daarna vergeten.

We gaan alles aansluiten en muziek luisteren.

Strada2 en TR-3D: klank, plaats in de markt en conclusie

Gallo Acoustics Strada2 en TR-3D: testomgeving, inloopperiode en gebruikte versterkers

De Strada2’s zijn aan het meegeleverde statief geschroefd en staan ongeveer vier meter uit elkaar. De afstand naar de achterliggende wand is ongeveer een meter. De afstand naar de luisterpositie is vier à vijf meter. De statieven zijn hol en zijn aan de onderkant en bovenkant voorzien van een opening om de luidsprekerkabel te kunnen doorvoeren. Dit is alleen mogelijk als de kabels aan de dunne kant zijn. De kabeldoorvoer is niet geschikt voor dikke kabels. De TR-3D is in het midden van de ruimte tegenover de luisterpositie opgesteld.

Volgens zowel de handleiding van de Strada2 als de handleiding van de TR-3D hebben de apparaten een inloopperiode van 60 tot 80 uur. De Strada2’s zijn splinternieuw, de TR-3D is al vaker gebruikt. Inderdaad blijken de Strada2’s beter te gaan spelen naarmate de tijd verstrijkt. Het geluid is na enkele weken losser en transparanter. Het is een subtiel maar waarneembaar verschil, overigens geen wereld van verschil.

Gedurende de testperiode zijn verschillende versterkers gebruikt om de set van Gallo Acoustics aan te sturen. Een Cambridge Audio AXA35, een Denon PMA-600NE, en NAD 7600 en een set klasse A versterkers van Pass Labs hebben de Strada2’s en TR-3D afwisselend van muzieksignaal mogen voorzien. Dit is een ruime variatie van prijsklassen en prestaties. Natuurlijk is ook een grote variatie aan muziekgenres voorbij gekomen want luidsprekers en overigens ook andere hificomponenten mogen niet kieskeurig zijn m.b.t. de aangeboden muziek.

Gallo Acoustics Strada2: transparante klank, een beetje zoals een elektrostaat

Het gebruik van een losse subwoofer brengt altijd wat werk met zich mee, zo ook in dit geval. Tijdens de eerste uren is een paar keer van de luisterpositie opgestaan om de kantelfrequentie en het volume van de subwoofer iets omhoog of omlaag te draaien. Dit is ook afhankelijk van de aangesloten versterker. De Denon PMA-600NE is bijvoorbeeld een fijne budgetversterker maar produceert naar onze smaak net iets te veel lage tonen. Door het volume van de TR-3D iets terug te draaien wordt al snel de juiste klankbalans gevonden. Tijd om een beschrijving van de klank te geven.

De klank van de Strada2 kan worden gekenschetst als transparant, neutraal, vrij van kleuring, luchtig en kamerbreed. De Strada2 heeft van zichzelf vrijwel geen klank en laat vooral de klank van de aangesloten versterker horen. Stemmen en instrumenten klinken realistisch. De klankbalans is evenwichtig nadat de TR-3D correct is afgesteld. Geen enkel toongebied staat op de voorgrond of achtergrond. Laag, midden en hoog zijn netjes in balans.

De klank van de AXA35 van Cambridge Audio heeft een licht vleugje warmte en ronding. De Denon PMA-600NE klinkt meer neutraal, maar produceert iets te veel lage tonen. De NAD 7600 heeft ook licht vleugje warmte en ronding maar heeft een bredere weergave en een hogere resolutie dan de AXA35 en de PMA-600NE. De NAD 7600 mag op leeftijd zijn, maar de klank is verre van gedateerd. De klasse A set van Pass Labs, die met zijn prijs volledig uit verhouding is met de Gallo’s, speelt met zijn holografische en transparante midden en hoog en zijn loeistrakke en punchy laag aan de bovenkant van de markt.

De verschillen tussen de aangesloten versterkers zijn goed te horen als de Strada2’s en de TR-3D muziek staan te maken. Nadat de subwoofer correct is afgesteld, klinken de Gallo’s kamerbreed en putdiep. Instrumenten en zangers/zangeressen staan los van elkaar. De weergave van het middengebied en de hoge tonen lijkt op de weergave van een set elektrostatische luidsprekers. Een fullrange elektrostaat gaat nog wel iets verder als het gaat om transparantie, snelheid, luchtigheid en holografie, maar de relatief kleine Strada2, een dynamische luidspreker, komt een heel eind in de buurt. Het geluid van de Strada2 is kamerbreed en rijk aan details. “Ongelofelijk hoe goed de kleine bolletjes van Gallo Acoustics klinken,” is een gedachte die vaak door ons hoofd gaat tijdens de testperiode.

Gallo Acoustics TR-3D: voor het onderste stukje lage tonen

Als subwoofer TR-3D goed is afgesteld, valt hij weg in de klankbalans. Dat is zoals een subwoofer hoort te werken: een goede subwoofer valt pas op als hij wordt uitgeschakeld. De TR-3D geeft een uitstekende ondersteuning aan de Strada2’s, vooral bij het gebruik van een budgetversterker zoals de Cambridge AXA35 en de Denon-PMA-600NE. Bij gebruik van de NAD 7600 en nog sterker bij het gebruik van de set van Pass Labs, moet de ingebouwde klasse D versterker van de TR-3D echter zijn meerderen erkennen. De klasse A laagweergave van de Pass Labs wordt overgenomen door de klasse D weergave van de TR-3D en dat is een groot verschil in het voordeel van de klasse A set.

Dit wil niet zeggen dat de TR-3D slecht speelt. Integendeel, de TR-3D kost “slechts” 750 euro en voor dit bedrag levert hij een goede bijdrage aan de weergave van lage tonen. De Pass Labs set kost een veelvoud en zet zijn klasse A muzieksignaal bij voorkeur rechtstreeks op de luidsprekerklemmen van een set passieve fullrange luidsprekers, zonder tussenkomst van een klasse D versterker. Overigens is het heel goed mogelijk om van muziek te genieten met een klasse D versterker. Ter vergelijking, een Rolls Royce rijdt lekkerder en beter dan een Volkswagen Golf. Intussen zuipt een Rolls Royce energie, net een klasse A versterker, en een Rolls Royce is duur en zwaar, net als een versterker van Pass Labs. De Volkswagen Golf brengt je net zo snel van A naar B als de Rolls Royce. Voor een stukje luxe in vervoer of geluid moet fors worden betaald.

We hebben ook even muziek geluisterd na uitschakeling van de TR-3D. Dit is in een grote of middelgrote ruimte eigenlijk geen optie. Het geluid is dan simpelweg te dun en te kaal. In een normale luistersituatie kunnen de Strada2’s niet zonder bijstand van een subwoofer.

Gallo Acoustics Strada2 en TR-3D: geen sweetspot, heel sociaal

De set van Gallo klinkt heel fijn, ongeacht welke versterker wordt aangesloten, en is een doorgeefluik van de klank van de versterker en bron. Afgezien van het kamerbrede detailrijke geluid is er nog een aspect dat zeer de moeite van het noemen waard is. De CDT-tweeter heeft volgens Gallo een zeer brede afstraalhoek. En dat klopt. Er is nagenoeg geen sprake van enige sweetspot. Het wel of niet indraaien van de Strada2’s naar de luisterpositie doet vrijwel niets met het kamerbrede stereobeeld. Wie niet in het midden zit, krijgt gewoon stereogeluid over zich heen. Het geluid komt volledig los van de luidsprekers.

De sweetspot is vrijwel net zo breed als de afstand tussen de luidsprekers en dat is ongekend. Het is ook heel sociaal. Als er meerdere luisteraars zijn hoeft geen lootje getrokken te worden om te bepalen wie precies in het midden mag zitten. Ga allemaal lekker naast elkaar zitten. Het verschil is het niet waard om ruzie over te maken.

Al met al is de Strada2 een opvallende luidspreker als het gaat om zijn uiterlijk. Geen enkele fabrikant heeft een vergelijkbaar model. Het zijn blikvangers vanwege het afwijkende uiterlijk. Als het gaat om de klank lijkt de Strada2 juist niet op te willen vallen. Een goede luidspreker klinkt niet van zichzelf maar laat de muziek klinken. De Strada2 valt weg in de ruimte als de muziek speelt, ongeacht de gekozen muziek.

De vraag of de aparte en zelfontwikkelde techniek van Gallo Acoustics leidt tot een apart goede weergave kan na enige weken met “ja” worden beantwoord. De Strada2 klinkt veel groter dan hij is en is een blikvanger in de luisterruimte. De CDT-tweeter is een heel apart ding en heeft geen vergelijkbare concurrenten. De hele set klinkt als een set vloerstaanders. De afwezigheid van een sweetspot maakt plaatsing van de luidsprekers eenvoudig. En ook de luisteraar kan zichzelf eenvoudig positioneren: het is niet nodig om in het midden te zitten voor kamerbreed stereogeluid.

Gallo Acoustics Strada2 en TR-3D: plaats in de markt

De Strada2 is het topmodel van Gallo Acoustics. Een paartje kost 1.900 euro. Hier komt 750 euro voor subwoofer TR-3D bij en indien nodig nog 440 euro voor een tweetal statieven. Ondanks de sterk afwijkende vorm en aparte eigen techniek zijn de luidsprekers met een totaalbedrag van 3.090 euro relatief betaalbaar.

Voor het totaalbedrag van de Gallo set is er heel veel keus in luidsprekerland. De afwijkende vorm en Gallo’s eigen techniek maken het echter onmogelijk om een rechtstreekse vergelijkbare concurrent aan te wijzen. De klank van de Strada2 doet in de verte aan de klank van een elektrostatische luidspreker denken. Het grote verschil is de afwezigheid van een sweetspot bij de Strada2. De afstraalhoek van de CDT-tweeter van de Strada2 is hoger dan de afstraalhoek van willekeurig welke andere baffle-luidspreker. Alleen rondstralers, zoals bijvoorbeeld de luidsprekers van het Duitse MBL (die tamelijk duur zijn), hebben een vergelijkbare of nog grotere afstraalhoek. De brede afstraalhoek is niet alleen heel sociaal, maar maakt plaatsing van de luidsprekers ook relatief eenvoudig.

De techniek en klank van een luidspreker kunnen tot op zekere hoogte objectief worden beschreven, maar de vraag of een luidspreker ook fijn klinkt is meer van subjectieve aard en zal door een ieder voor zichzelf moeten worden beantwoord. Een luisterafspraak bij een dealer kan helpen om deze vraag te beantwoorden.

Gallo Acoustics Strada2 en TR-3D: conclusie

De Strada2 is een neutraal klinkend doorgeefluik van de klank van de aangesloten versterker en bron. De luidspreker klinkt groter dan hij is. Het geluid is kamerbreed. De klank doet denken aan die van een elektrostatische luidspreker. In tegenstelling tot een elektrostatische luidspreker, heeft de Strada2 een zeer brede afstraalhoek en nauwelijks een sweetspot. Gallo’s aparte techniek zorgt voor een apart goede weergave.