ARTIKEL

Luisteren

Jan de Jeu | 13 april 2003

In het contact tussen mensen kent het begrip luisteren meerdere niveaus. Het laagste niveau is eigenlijk het ‘niet luisteren’ oftewel het negeren. Iedereen heeft wel eens een variatie meegemaakt van de volgende situatie; u bent gehaast onderweg naar een afspraak en krijgt plotseling iemand in het vizier die binnen uw vriendenkring bekend staat als een vreselijk langdradige zeurpiet. Daar heeft u nu geen tijd voor dus wat doet u; u gedraagt zich alsof u de desbetreffende persoon niet gezien hebt. Wanneer dan blijkt dat die figuur u ook gesignaleerd heeft en u vervolgens aanspreekt dan is de kans groot dat u reageert vanuit het op één na laagste niveau; u doet alsof u luistert. En ondertussen bent u alleen maar bezig met de vraag hoe u zo snel mogelijk weg kunt komen. Een uitweg uit deze pijnlijke situatie kan dan mogelijk gevonden worden door over te stappen naar het naastliggende hogere niveau van luisteren; het selectief luisteren. U pikt alleen die zaken op die u kunt gebruiken als aanleiding om een eind aan het gesprek te maken. Als dat niet één twee drie lukt is het misschien toch verstandiger om wederom een stapje omhoog te doen en ‘belangstellend’ te gaan luisteren. Want mogelijk verloopt het gesprek sneller wanneer u echt ingaat op datgene wat de ander zegt. Maak in deze situatie echter niet de fout om ook de laatste trede te bestijgen want wanneer u op het hoogste niveau belandt en ‘invoelend’ of ‘empathisch’ gaat luisteren kunt u de afspraak waar u zo gehaast naar onderweg was wel vergeten.

Ook bij het luisteren naar muziek zijn dergelijke gradaties te onderscheiden. U zult de huishoudens de kost moeten geven waar dag in dag uit een radio aanstaat zonder dat ook maar iemand luistert naar datgene wat die spreeuwenkast te bieden heeft. Ook doen alsof u luistert moet bekend zijn. Tijdens audioshows ziet u ze nog wel eens; van die groepjes ‘audiofielen’ die een luisterruimte inlopen, met een sceptische trek op het gelaat achterin de zaal blijven staan en tot op het moment dat ze weer opstappen continu, hopelijk fluisterend, met elkaar in overleg zijn. Selectief luisteren zal eveneens menigeen herkennen; tussen alle muziek, reclames, dj babbels en nieuwsflitsen door luistert u alleen maar naar de autoradio wanneer de meest recente filegegevens doorgegeven worden. Verder luisteren ook audio recensenten, en audiofielen in het algemeen, regelmatig selectief naar muziek. Bij sommige audiofielen heb ik zelfs het idee dat zij daar blijven hangen. Het blijft dan steken op dat sterk analyserende niveau; hoe zit het met de transparantie, hoe gedetailleerd klinkt de set, hoe verhoudt zich dit kabeltje tot het vorige draadje dat beide componenten met elkaar verbond, is er voldoende druk in het laag etc.

Belangstellend luisteren betekent al veel meer open staan voor datgene wat de muziek te zeggen heeft maar het echte ultieme luisteren naar muziek kan mijns inziens toch alleen maar gebeuren op het hoogste niveau; door één te worden met de muziek. Op dat niveau is het niet langer belangrijk of dit nieuwe werk van die bekende pianist nu wel of niet interessant genoeg is om aan te schaffen. Wat dan telt is de emotie die tijdens het luisteren overkomt. Emotie die het effect kan hebben dat u op het puntje van uw luisterstoel gaat zitten terwijl al uw zintuigen geactiveerd worden. Maar die ook kan bewerkstelligen dat u onderuit wilt glijden in die zetel om u onder te dompelen in de muziek. Of dat u met uw vrouw door de kamer wilt walsen, gek doen met uw dochter, zingen onder de douche, neuriën in de supermarkt. Die vorm van luisteren kan u overvallen in elke situatie, middels tussenkomst van elke set; zowel met een ‘state of the art’ High End set als met de goedkoopste portable, en met alles wat zich daar tussenin bevindt. En u wordt geraakt ongeacht het formaat dat gebruikt wordt. Of dat nu SACD/DVD-A, LP, CD of wat dan ook is. Dat is het ware luisteren.    


EDITORS' CHOICE