Er is een nieuwe trend aan het uitkristalliseren: de betaalbare camcorder met verwisselbaar (zoom)objectief. Interessant voor de videohobbyist die een videofilmende spiegelreflex eigenlijk maar een onhandige camera vond. Een camcorder biedt bij videofilmen nu eenmaal meer bedieningsgemak en als daar dan ook nog verwisselbare objectieven bijkomen…

De komst van de videofilmende spiegelreflex en systeemcamera brachten de traditionele camcorders danig in het nauw. Een grotere beeldsensor en een keur aan verwisselbare objectieven bieden relatief veel en goede mogelijkheden bij zowel het videofilmen als fotograferen. Ook is de outfit dikwijls goedkoper dan een gelijkwaardige camcorder. Een belangrijk probleem schuilt hem echter in het bedieningsgemak bij video. Een fotocamera biedt, op een paar uitzonderingen na, minder gebruiksvriendelijke functionaliteit bij video dan een echte camcorder. De camera dient eerst te worden aangekleed met microfoon, rig/statief /handgreep, viewer en voor video geschikte objectieven. En dan werken de bedieningsknoppen veelal net even anders dan de videofilmer gewend is.

De fabrikanten van camcorders voor gevorderde videofilmers zagen in deze beperkingen een goede kans om de hobbyist en vakman weer aan hun te binden. Ontwerp een camcorder met het oude vertrouwde bedieningsgemak voorzien van een wisselbajonet voor zoomobjectieven en primelenses en het hart van de cameraman/vrouw gaat ineens sneller kloppen! Met name Sony, Canon en Panasonic zijn daar succesvol in. Ook krijgen deze camcorders een steeds grotere sensor aan boord (tot full frame aan toe) en gaat er aldus nog een voordeel verloren bij de videofilmende fotocamera.

Waarom objectieven verwisselen?
Het antwoord op deze vraag luidt: om de beeldwerking van het objectief precies aan te passen aan het filmisch onderwerp (scene of shot) en het kunnen bereiken van creatieve effecten. Bijvoorbeeld een groothoek om kleine ruimtes, grote gebouwen en interviews op korte afstand er geheel op te krijgen. Of een lekker lang teleobjectief om op afstand en met een fraaie onscherpte in de achtergrond te kunnen filmen.

Eerst een kijkje in hoe het allemaal gegaan is. Traditioneel waren camcorders onder de € 5.000,- niet toegerust met verwisselbare objectieven. Een groot zoombereik van 14-20 keer behoorde wel tot de mogelijkheden. Voor standaard-opnamesituaties meer dan voldoende. Doch er kwamen problemen met een te krappe groothoek, beeldafwijkingen ten gevolge van optische compromissen en een geringere lichtsterkte. Daarop verlaagden een aantal fabrikanten het zoombereik tot 10-12 maal met meer groothoek, een betere optische kwaliteit en lichtsterker. Uiteraard gaf dat weer geklaag over een te kort telebereik. Het bevestigen van groothoek- en teleconverters is ook niet alles. Goedkope exemplaren bakken er optisch weinig van en goede converters zijn behoorlijk duur.

De beter gefortuneerde videofilmer schafte om deze redenen een camcorder met wisselobjectieven aan. Objectieven precies op maat voor elke opnamesituatie. Helaas waren daarbij zowel de body als de lenzen flink aan de prijs. Bij de fotocamera zijn de voorgenoemde problemen er vrijwel niet. De spiegelreflex- en systeemcamera beschikken over een grote familie van objectieven voor vrijwel elk opnamedoel. Een stuk goedkoper en kwalitatief veelal ook beter dan een videozoom in dezelfde prijsklasse. Creatief gezien is er van alles beschikbaar: van ultragroothoek, superlichtsterk en macrolens tot portretobjectief, supertele-objectief, shiftcorrectie en lensbaby. Behalve bij de fotografie ook goed bruikbaar voor video.

Het matige bedieningsgemak was een beetje de domper op de vreugde bij de komst van de hoogwaardige videofilmende fotocamera. De slag bij het zoomen was niet lekker. Handmatig zoomen en scherpstellen lukt zonder rig met instelknoppen niet gladjes en met beweging van de camera. Een motorgestuurde zoom ontbrak nogal eens. En het zoombereik was in het algemeen kleiner dan bij de videozoom. Inmiddels zijn er voor videofilmende fotocamera’s speciale wisselobjectieven ontwikkeld. En op de camerahuizen verschijnen een stuk handiger bedieningsknopjes. Ondanks alle goede bedoeningen toch nog steeds net niet hetzelfde als bij een goede camcorder. 

Zoom of prime?
Er is een duidelijk onderscheid tussen algemene zoomobjectieven en zogenaamde primelenses. Een algemeen zoomobjectief bestrijkt een optisch bereik (= het aantal beschikbare brandpuntsafstanden) van 4 tot soms meer dan 20 maal. Doorgaans een combinatie van lichte groothoek met een behoorlijk telebereik. Daarnaast zijn er ook specifieke groothoek- en telezoomlenzen. Dit type videolenzen is ontworpen om in een breed bereik en verschillende opnamesituaties gemiddeld tot goed te presteren. Het is en blijft echter allemaal een compromis van bereik en optische kwaliteit.

Van geheel andere orde zijn de zogenaamde primelenzen. Die zijn per opnametype of situatie optimaal afgestemd op het verkrijgen van de hoogst mogelijke beeldkwaliteit. Een aantal van hen heeft zelfs elektronica aan boord die de aangesloten camcorder optimaal voorprogrammeert op het gebruik van het desbetreffende prime-objectief. Veelal gaat het om objectieven met een vastbrandpunt. Per scene type wisselt de videofilmer van primelens. Bijvoorbeeld voor close-ups en totaaloverzichten. Primelenses zijn behoorlijk aan de prijs en speciaal ontwikkeld voor de bijbehorende camcordertypen.

De camcorderbody
Inmiddels zijn er al meerdere typen camcorders op de markt verschenen waarbij het objectief verwisselbaar is. Dit zowel in de klasse voor gevorderde amateurs als meer professionele gebruikers. De prijzen starten al beneden de € 2.000,- voor de body en bijpassend (standaard) zoomobjectief.

Sony heeft in de Next camcorderfamilie een aantal interessante apparaten zitten die geschikt zijn voor de eigen E-bajonet of A-aansluiting (met adapter) voor Carls Zeiss en Sony. Te beginnen met de aantrekkelijk geprijsde NEX VG20E. Deze camcorder is voorzien van een Exmos APS HD CMOS-sensor met 16,1 megapixel, Surround 5.1-geluid, Full HD-video met 25/50p, een aanraakscherm van 7,5 cm (3,0 inch) en HDMI-uitgang. Belangrijke instelfuncties zoals het diafragma, de witbalans, belichting en scherpstelling zijn ook handmatig te regelen. En het geluid maakt een goede indruk met de Quad Capsule Spatial Array-precisiemicrofoon, handige volumeregeling en aansluitingen voor een externe microfoon en hoofdtelefoon. Het bekende filmische onscherpte-effect van de achtergrond kan met de ingebouwde Bokeh-functie gesimuleerd worden.

De Sony NEX VG30E biedt net wat meer in de vorm van een OLED-zoeker, ook het filmische 24P, een optionele XLR-adapter voor het aansluiten van professionele microfoons en 11 maal zoom. APS is in principe als sensor groot genoeg. Wie echter Full Frame ambieert kan terecht bij de Sony NEX-VG900E. De kwaliteit van 35mm bioscoopfilm al voor rond de € 3.500,-.

Een wat vreemde eend in de videobijt is de Black Magic Cinema Camera. Deze lijkt in de eerste instantie op een grote compactcamera. Functioneel gezien gedraagt deze Black Magic zich toch eerder als een hoogwaardige camcorder met wisseloptiek. Opname in 4:4:4 RAW video voor onder de € 3.000,- vindt u elders niet gauw. De camera is geschikt voor de EF-vatting en Zeiss CP2 primelenses. De Black Magic Cinema Camera is nog deels in ontwikkeling maar oogt al veelbelovend.

Canon is wat de camcorderbody met wisselobjectieven betreft met name actief op de professionele markt voor rond de € 10.000,-. Voor ongeveer de helft van deze aanschafprijs kunt u ook de Canon EOS C100 verkiezen. Een camcorder met een zeer hoge beeldscherpte en lichtsterkte. De basis van deze Full Frame camcorder is de 35mm 8,3 Megapixel CMOS-sensor met Bayer-filter. Filmen kan op 24/25/30p en 50/60i beelden per seconde. Het ISO-bereik gaat van 320-20.000 en voorziet in uitgebreide controle op de belichting en voor een lage ruis onder alle belichtingscondities. De nieuwe Wide Dynamic Range gamma-instelling maakt het mogelijk onder moeilijke omstandigheden met een hoog contrast (maximaal 800%) te filmen. De uitgebreide collectie Canon EF en Cinema objectieven maakt deze super camcorder geheel compleet. Kortom ideaal voor de hobbyist met propretenties die al over een aantal Canon objectieven beschikt.

Panasonic borduurt met de AG-AF101 voort op het succesvolle Micro Four Thirds objectievensysteem maar dan voor een modulair ontwerp bij de camcorder. De body is een soort boxbehuizing waarop tal van accessoires en objectieven te bevestigen zijn. Zoals verwacht van professionele allure en met de optische kwaliteit van Panasonic en PL-fabrikanten zoals Zeiss. De beeldkwaliteit is zonder meer goed en komt de 35 mm bioscoopfilm nabij. De opname is in Full HD P met een variabel te kiezen aantal beelden per seconde Na enige gewenning valt deze camcorder prima te hanteren.

Wat is wijsheid?
Als eerste de vraag of u nu wel of niet verwisselbare objectieven daadwerkelijk nodig heeft. Anders valt met een gewone camcorder te volstaan. Zo ja, dan rijst de vraag wel of niet Full Frame en 24 P om een filmische sensatie te creëren. En last but not least of u al over geschikte wisselobjectieven beschikt en de prijs plus aanbod van nieuw aan te schaffen exemplaren. In ieder geval biedt de camcorder met wisselobjectieven in de praktijk (wat) meer gebruiksvriendelijkheid dan de videofilmende fotocamera. En er zijn doorgaans voldoende zoomobjectieven en primelenses verkrijgbaar om het optisch perspectief aanmerkelijk te vergroten.