Van oudsher is het driepootstatief de meest stabiele manier om de camcorder en fotocamera op te stellen. Een andere sterke troef van statieven is het vloeiend kunnen pannen, tilten, panorama’s en timelapses schieten. Maar de cameraman of -vrouw wil ook lopen, rijden, zweven en zelfs vliegen met de camcorder of spiegelreflex. En dan komen de rigs, cages, dolly’s, (gemotoriseerde) railsystemen, kraanarmen en zelfs drones in het vizier. Een daarbij belangrijke ontwikkeling is de modulaire boxcamera die in feite niet zonder een rig of cage goed te hanteren valt.
Zonder een steuntje om ongewenste camerabewegingen te dempen gaat het videofilmen en fotograferen veelal niet. Natuurlijk zijn er prima optische beeldstabilisatoren (OIS) en zelfs kantelbare beeldsensoren die bewegingen heel goed ondervangen. Daar zitten echter grenzen aan de mogelijkheden om optisch of elektrisch te kunnen stabiliseren.
Aan de andere kant staat het juist wel vloeiend kunnen (mee-)bewegen met de camera. Daarvoor is een draaibare, draagbare, zwevende of zelfs vliegende camerasteun onmisbaar. En ook de derde functie van rigs, statieven, cages en cranes mag niet vergeten worden: Het bevestigen van aanvullende opname-accessoires zoals EVF’s of zoekerschachten, microfoons, audiofieldrecorders, lampen, extra handgrepen, follow focus, mattebox, contragewichten en accuhouders.
Beeldstabilisator of statief?
De ingebouwde optische (OIS) en elektronische beeldstabilisators (met bewegende sensor) worden steeds beter. Het stabilisatiesysteem onderschept ongewenste camerabewegingen in zowel horizontale als verticale richting. Je kunt er zelfs op langzame sluitertijden en flinke teleobjectieven mee werken. Maar wat kan een in de body of het objectief gebouwde beeldstabilisator nu eigenlijk niet? In ieder geval geen wonderen verrichten. Het verkeerd volgen van een bewegend object valt de meetsensor niet op. Hetzelfde geldt voor het langzaam wegzakken of wegzwaaien van de camera zodat het onderwerp verkeerd in beeld komt. Ook een ritje in de achtbaan of bij windkracht 10 op zee valt lastig te compenseren. Snel bewegende onderwerpen dient de cameraman echt zelf goed te volgen en scherp in het midden te houden. En bij langzame sluitertijden en langere brandpunten komt er een moment van ongewenst bewegen dat niet meer te stabiliseren valt.
Zet de beeldstabilisatie niet aan als deze niet nodig is. Er bestaat altijd kans op verlies van scherpte en detail aan de beeldranden. En een fraaie diepteonscherpte (Bokeh) kan verpest worden omdat de stabilisatie alleen rekening houdt met bewegingsonscherpte.
Wat kan het statief wel?
Een goed statief, driepoot, schouder of borst, doet het altijd beter dan een optische of elektronische beeldstabilisator. De wat zwaardere driepoot geeft zelf bij extreme teleobjectieven en zeer lage sluitertijden nog een onbewogen beeld.
Bij het gebruik van een statief blijft de camcorder of fotocamera in positie. Geen stiekem afzakken of wegdraaien als de statiefkop en poten goed vast staan. Ook verandert de afstand tot het onderwerp vanaf de camerazijde niet. Dat kan bij macro en close-ups van groot belang zijn. Even naar voren of achteren bewegen met de camera en het onderwerp loopt uit de scherpte. Dat zie je op tv regelmatig bij interviews gebeuren doordat de camera bewoog.
Echt fraai vloeiende gewenste bewegingen behoren tot de expertise van het statief. Met behulp van een vloeistofkop zijn keurige horizontale panbewegingen (panorama’s) en verticale tilts te maken. Dat lukt u niet uit het handje met een optische of elektronische beeldstabilisator.
Bijzondere verdiensten
Stabiliserende en vloeiend bewegende steunen en steuntjes bij de vleet. Welke steun het best geschikt is hangt echter af van het soort opnamen, het te monteren camerasysteem en de aanvullende accessoires. Ons advies is altijd eerst uitproberen of het ergonomisch bevalt en alle uitrustingstukken passen. Zo ontstaan de perfecte huwelijken tussen camera, rig, statief of verrijdbaar systeem. Deze special bespreekt verder de bijzondere verdiensten van rigs, statieven en andere verrijdbare of zwevende bevestigingssystemen.
