Dit is een herplaatsing in verband met de Hifi.nl Zomerweek: Muziek >>

Roger Waters heeft samen met z’n platenmaatschappij de fans flink laten wachten op de heruitgave van zijn magnum opus Amused To Death. Het album had er – in de beloofde geremixte versie- al zo’n twee jaar geleden moeten zijn, maar de release werd steeds uitgesteld. Nu is de plaat die de geluidstechniek QSound op de kaart zette eindelijk verkrijgbaar. Zoals te verwachten op diverse media, waaronder vinyl, high resolution download, cd, Blu-ray audio en zelfs als sacd. Inclusief meerkanaals remix. Hoog tijd voor een kritische luistersessie.

De muziekliefhebber die nog nooit van Amused To Death heeft gehoord moet onder een steen hebben geleefd, of te jong zijn. Het album was het derde solowerk van de ex-Pink Floyd bassist en borduurt kritisch voort op zijn voorganger uit 1984: Radio K.A.O.S. Na het onderwerp radio hield de pacifistische Waters de maatschappij met dit album uit 1992 wederom een spiegel voor. Hiermee wilde hij aantonen dat het door de media voorgeschotelde leed van de wereld als hapklare brokken door het publiek werd geslikt dankzij het medium van dat moment: de televisie. De kijker verwerkt (consumeert) de –veelal schokkende- beelden op TV niet meer als waarheid, maar als amusement. Tot het moment dat we onszelf dood hebben geamuseerd, ofwel compleet gevoelloos zijn geworden. Dankzij het medium, concludeerde Waters ruim twee decennia geleden in een periode waarin de Golfoorlog net losbarstte en de aanvallen op Irak dagelijks vanuit de woonkamer te volgen waren. Een pessimistisch conceptalbum voor die tijd, maar anno 2015 helaas nog steeds actueel.

Qsound
Met Amused To Death gooide Waters in 1992 niet eens erg hoge ogen. Toch is het album enorm bekend geworden, niet in de laatste plaats dankzij de erg fraaie opname en het gebruik van QSound. Deze techniek zorgde door gebruik te maken van slimme algoritmen en het uit fase plaatsen van samples voor een uniek driedimensionaal effect, wat dankzij de vele effecten en geluiden die Waters toepaste erg goed uitpakte. Het conceptalbum klonk ruimtelijk met zeer directe vocalen, zeer dynamisch en uniek. Hiermee slaagde Waters ook in het overbrengen van zijn boodschap, hoewel hij het album zelf altijd als ondergewaardeerd beschouwd heeft. De eeuwige perfectionist in actie…

De enorme hoeveelheid aan informatie dat Amused To Death bevat en de flinke lengte van het album bekoort nog steeds niet iedereen, wat puur een smaakkwestie is. Voor het album maakte Roger Waters onder meer gebruik van de geweldige handen van gitarist Jeff Beck (hoorbaar op acht tracks), Steve Lukather, de stemmen van Rita Coolidge, Don Henley en P.P. Arnold en Patrick Leonard. Aangevuld met nog een waslijst aan artiesten en een orkest onder leiding van Michael Kamen.

Sinds 1992 is er geen nieuw aan gitaar gerelateerd solowerk van Roger Waters meer uitgebracht. Toen in 2013 bekend werd dat Amused To Death in een geremasterde en geremixte versie verkrijgbaar zou worden, werd het kamp van liefhebbers van het album ongeduldig. Het resultaat liet echte nog een tijd op zich wachten, terwijl de marketingmachine tussendoor flink draaide. Na de aangekondigde heruitgave op cd en vinyl (slim inspelen op de hype), werd later ook bekend dat het album in een meerkanaals versie uit zou worden gebracht, die zowel op super audio cd als op Blu-ray verkrijgbaar zou worden. Voor de remasters en het opnieuw mixen werd James Guthrie gevraagd en de productie lag in handen van Patrick Leonard en Roger Waters zelf.

Guthrie had overigens een hels karwei aan het verzamelen van alle mastertapes. Voordat Amused To Death in 1992 uitkwam, waren er vijf jaren van opnames op drie verschillende formaten aan voorafgegaan. Het album werd voor de 2015 release volledig opnieuw opgebouwd en pas daarna kwam ook nog het mixen van een meerkanaals en een stereo versie aan de orde. Nu rijst bij de purist natuurlijk de vraag waarom je van stereo bestandsformaten een omzetting naar DSD zou willen maken, gevolgd door de vraag welke meerwaarde de QSound beleving nog heeft wanneer je het album naar een 5.1-kanaals signaal omzet. Om met de woorden van collega-auteur René van Es te spreken: The proof of the pudding is in the eating.

Mix, stereo en surround
Laat ik beginnen met de mix. Guthrie en het productieduo hebben gezorgd voor een resultaat dat zeer dicht tegen het origineel aanschurkt. Er heerst wat minder agressie in het geluid van de 2015-versie en kleine details mochten meer op de voorgrond treden. Het geheel komt prettiger over. Natuurlijk zijn er voor de kenner genoeg verschillen te bemerken, maar het album is er zeker niet minder op geworden. Gitaren staan soms wat verder naar de achtergrond, ten faveure van de toetsen. De hoeveelheid informatie die de oren en het brein te verwerken krijgen is er echter niet minder op geworden en de essentie van Amused To Death is wonderwel bewaard gebleven.  

De sacd is een hybride versie. De stereo laag van het schijfje laat een mix horen die gelijk is aan de andere versies die ik inmiddels van deze heruitgave bezit, hoewel ik me niet aan de gedachte kan onttrekken dat de sacd wat ‘liever’ en minder organisch klinkt dan de LP-versie. De QSound effecten klinken fraai door en op het dynamische bereik kan ik niets aanmerken. De positionering van zang, instrumenten en effecten zijn ook op de 2015-versie voorbeeldig, met soms een tikkeltje meer helderheid dan de cd-versie van weleer.

De meerkanaals mix wist me te verrassen. Ik moet bekennen dat ik het als een blasfemie beschouwde om te tornen aan het stereo concept van het origineel, maar het album klinkt in 5.1 kanaals weergave ook verrassend. Het is Guthrie gelukt om een combinatie te maken van de twee frontkanalen (met QSound effecten) en een overgang naar de surroundkanalen. Dit heeft een groot voordeel, je kan meer informatie verwerken waardoor het album wat makkelijker te beluisteren –lees: verwerken- is. Ik kan me voorstellen dat audiofielen met een voorliefde voor meerkanaals weergave hier veel plezier aan kunnen beleven. De echte kracht van QSound is door begrijpelijke mixkeuzes soms toch wat verloren gegaan, zoals de diepte en intensiteit van het laag op de tijdens audioshows grijsgedraaide track Three Wishes. Maar de winst is het nog beter kunnen duiden van alle elementen van de compositie. Een compromis, dus.

Conclusie
Al met al is de 2015-versie van Amused To Death op sacd gelukt. Persoonlijk prefereer ik nog steeds de stereo uitvoering. Om helemaal eerlijk te zijn; de 24 bits HD-download en de erg fraaie 200 grams Analogue Productions persing hebben mijn absolute voorkeur vanwege de meer organische klank. Voor het medium sacd is dit echter het beste dat bereikt kon worden en de meerkanaals mix is niets minder dan een frissere, meer ontspannen benadering van een album dat nu beter verkoopt dan de eerste uitgave van 23 jaar geleden. Laten we Waters en consorten maar op hun blauwe ogen geloven dat de keuze voor een 5.1-kanaals formaat van het album ook echt voortkwam uit vele verzoeken van liefhebbers van over de hele wereld. Het resultaat –ook in stereo- laat de luisteraar erg geamuseerd achter, maar dan op een positieve manier.

• Muziek: 9 ½
• Klank stereo sacd-laag: 9
• Klank meerkanaals sacd-laag: 8 ½
• Label: Columbia/ Legacy/ Analogue Productions
• Speelduur: 72:45 minuten
• Website