De Canadese auteur Douglas Coupland lanceerde met zijn beschrijving van een specifieke periode de term Generation X, in zijn gelijknamige boek uit 1991. Een typering voor grofweg iedereen geboren na de Tweede Wereldoorlog en tot medio jaren 80. De opvolgers van die generatie zijn vervolgens in de popcultuur logischerwijs Generation Y komen te heten, maar bij HiFi.nl plakken we daar liever nog wat lettergrepen achter: Generation Y-r-less. Ofwel Generatie Draadloos.

Alles en iedereen is tegenwoordig draadloos. Handig, want het aangename weer lokt ons steeds vaker naar buiten en dankzij uitvindingen als Bluetooth kan onze muziek gewoon mee. Een aantal aandachtspunten voor zomers muziekgenot.

The Basics

Muziek draadloos streamen, hoe doe ik dat? Een vraag die we vaak overslaan, omdat er tegenwoordig zoveel mogelijk is dat we nog wel eens willen vergeten om bij het begin te beginnen. Zoeken in de categorie ‘bluetooth speakers’ levert bij Bol.com bijvoorbeeld ruim 1.700 (!) hits op, wat behoorlijk veelzeggend is voor de populariteit van muziek on the go via deze techniek. En uiteraard, binnen dat overweldigende aanbod kom je alles tegen, zowel qua prijsklasse als kwaliteit. Het kan een toestel van een paar tientjes zijn, maar net zo goed zijn er modellen die met ‘budgetapparatuur’ weinig te maken hebben – terug te zien in de afwerking, (aansluitings)mogelijkheden en audiokwaliteit. Denk aan de Naim Mu-so of de Devialet Phantom. Op één vlak komen de speakers echter structureel overeen: ze maken gebruik van Bluetooth om de bron met de weergever te verbinden.

Bluetooth

Als je beschikt over een smartphone, tablet of laptop die je in de afgelopen pakweg drie jaar hebt gekocht, is de kans klein dat Bluetooth er niet op aanwezig is. Hetzelfde geldt voor draadloze speakers: Bluetooth is de absolute norm geworden. Het maken van een verbinding tussen twee toestellen die over de techniek beschikken is dan ook kinderlijk eenvoudig. Zeker wanneer zowel de speaker als de bron van een NFC-chip voorzien zijn. Bij NFC (Near Field Communication) moet je de twee apparaten simpelweg tegen elkaar drukken en akkoord geven als het toestel om toestemming vraagt. NFC-chips vind je in vrijwel iedere smartphone én op de meeste Bluetooth-speakers. Geen must, maar een handige extra.

Achter de blauwe tand

Toen de Nederlandse ingenieur Jaap Haartsen van zijn werkgever Ericsson de opdracht kreeg om via radioverbinding communicatie tussen mobiele telefoons en andere apparaten mogelijk te maken, legde hij de basis voor een van de meest wijdverspreide technieken ter wereld. Dat had hij vast niet verwacht, al schuilt er in de naamgeving toch behoorlijk wat ambitie; Bluetooth is afgeleid van Vikingenkoning Harald Blåtand (Blauwtand), die het Christendom naar Scandinavië haalde en symbool stond voor ingrijpende veranderingen. Enfin, de audiokwaliteit van Bluetooth-verbindingen heeft sindsdien behoorlijk wat stappen gezet. Die was in de begindagen dan ook behoorlijk beroerd. Logisch, want de techniek was in eerste instantie bedoeld om hardware – bijvoorbeeld je muis en je keyboard – aan elkaar te koppelen. Echter al bij versie 1.2 van de techniek kwamen de eerste degelijke mogelijkheden voor audiosignalen. Dat vorderde zo ongeveer tot versie 4.0, toen ook aptX ten tonele verscheen.

Bluetooth en Audio

Een belangrijk punt is dat de ene Bluetooth de andere niet is. Wat het draadloze transport van audiosignalen via Bluetooth betreft, is A2DP veruit de bekendste methode. A2DP of Advanced Audio Distribution Profil is een manier waarop een toestel aankondigt hoe het Bluetooth wil gebruiken (in dit geval: audio streamen). Een andere profile is bijvoorbeeld om netwerksignalen over Bluetooth te sturen, of om data van van die gezondheidstoepassingen die je zogezegd gelukkig maken te ontvangen.

De A2DP-norm is echter in de eerste plaats ontwikkeld om audiosignalen over en weer te sturen tussen mobieltjes en headsets en in carkits. Hoe die audio gestreamd wordt en in welke kwaliteit, hangt voorts af van de gebruikte codec af. Bluetooth-toestellen kunnen daarbij kiezen uit verschillende varianten. De standaardcodec is SBC, een lossy algoritme van een inferieure kwaliteit. Alternatieve codecs geordend naar geluidskwaliteit zijn MP3 (oa Android), AAC (vooral Apple) en aptX - maar dus enkel als daar ondersteuning voor is bij zowel de bron als de weergever (lees: bijvoorbeeld de telefoon en de headset). 

Dus A2DP gebruik je altijd als je audio streamt en naargelang wat de zender en ontvanger ondersteunen wordt de audio gecodeerd als SBC, MP3, AAC of aptX. Van laatstgenoemde bestaat in tegenstelling tot bijvoorbeeld SBC wél een lossless variant. En die klinkt onvergelijkbaar veel beter dan de andere codecs. Daarbij profiteert aptX ook van superieure latency waarden. Vanaf wanneer je een Bluetooth signaal stuurt naar meerdere luidsprekers tegelijk is dat een niet onbelangrijk gegeven.

De komst van aptX maakte dat Bluetooth niet langer weggelachen hoeft te worden als techniek om audio over te dragen; niet voor niets adverteren veel fabrikanten met het feit dat hun Bluetooth-apparaat voor ‘high-end transmission’ over deze codec beschikt. Een belangrijk voordeel van Bluetooth is voorts dat je niet over een lokaal wifi-netwerk hoeft te beschikken. Twee toestellen met Bluetooth koppel je simpelweg zonder WPA wachtwoorden of beveiligingsgeneuzel aan elkaar. Daarnaast is de techniek gemakkelijk (en goedkoop) toe te voegen aan apparaten die er nog niét over beschikken, zonder gedoe (en kosten) met licenties. Iets wat je in het Apple Universum (lees: AirPlay) niet hoeft te proberen. En je bron hoeft geen iOS-toestel te zijn, wat toch een stevig nadeel van AirPlay genoemd mag worden.

De volgende stap

Ook de gevestigde standaard in draadloos verbinden blijft zich ontwikkelen. Eind 2016 of begin 2017 zal Bluetooth 5 op de markt verschijnen, zo heeft de Bluetooth SIG (Special Interest Group, een belangenvereniging van 30.000 bedrijven) bekendgemaakt. Een versie die zich vooral zal richten op de infrastructuur van de informatiemaatschappij (the internet of things ofwel IoT, het moderne netwerk van apparaten, voertuigen, gebouwen en alle andere denkbare onderdelen die via internet met elkaar in verbinding staan), met viermaal het bereik van huidige Bluetooth-protocollen en (deels) bedoeld om richting 2020 één op de drie IoT-toestellen van de techniek te voorzien. Nieuwe apparatuur zal na de lancering snel volgen.

Ook voor verbinding tussen audio-apparatuur is Bluetooth 5 een welkome introductie. Naast het verbeterde bereik zet de nieuwe versie een grote stap in de doorvoersnelheid van informatie, en mogen we voorzichtig hopen op bijbehorende verbeteringen in de codecs voor verliesvrije overdracht. Wordt vervolgd!