iFi Audio is vooral bekend voor kleine kastjes die vooral het mobiel luisteren beter maken. Maar de Pro-familie waar de gloednieuwe iDSD toe behoort bewijst dat de Britten geen problemen hebben om ook high-end desktoptoestellen voor thuis en in de studio te bouwen.
iFi Audio
Je kunt iFi Audio er niet van beschuldigen een klein assortiment te hebben. Naast heel wat DAC’s, phono-preamps en versterkers in miniformaten bevat hun catalogus veel stroomaccessoires en –bronnen. Helemaal nieuw terrein is de Pro-familie dus niet voor het Britse bedrijf, maar het legt bij deze toestellen de lat wel beduidend hoger. Zowel qua features als qua prijs, want de Pro iDSD die we hier bekijken kost circa 2.750 euro. Dat is wel wat, zeker voor iFi Audio. Het merk staat eerder bekend om veel te bieden voor een redelijke prijs. Wat je echter moet realiseren is dat het een zeer geeky bedrijf is met een high-end alter ego, Abbingdon Music Research (AMR), waardoor iFi Audio toch een heel ander profiel heeft dan merken die vooral op de budgetmarkt mikken. Met de Pro-lijn gaat iFi Audio sowieso meer de richting van AMR uit, ook door techniek te delen.
iFi Audio Pro
De Pro-familie werd vorig jaar gelanceerd met de high-end iCan-hoofdtelefoonversterker. Het is een gebalanceerde versterker op de maat van de echte hoofdtelefoonhobbyist, met talloze soorten ongebalanceerde en gebalanceerde ingangen en heel veel vermogen. Net zoals de iDSD die we hier bekijken kun je bij de iCan met een knop kiezen tussen transistor- of lampenversterking. De nieuwe iDSD werd pas afgelopen mei op High End München voorgesteld, samen met een Pro iRack (een soort stand voor je Pro-toestel) en de Pro iESL (een versterker voor elektrostatische koptelefoons). We hebben heel veel geluk dat we de Pro iDSD nog voor zijn formele lancering toegestuurd kregen, gevolgd door een technische briefing op de EISA Conventie in Antwerpen. Ondanks de hogere prijs betreedt Pro iDSD een segment waar recent toch veel verscheen. Het neemt het op tegen de Chord Hugo 2 of de Mytek Brooklyn DAC+, bijvoorbeeld.
Eén ding kunnen we je meteen verklappen: de Pro iDSD die we hier testen is iets heel bijzonder en onderscheidend ten opzichte van zijn grote rivalen. Het combineert een spectaculaire klasse A-versterker (die indien nodig schakelt naar AB) met een vernuftige stroombron die alle verdere stroomtweaks overbodig maakt, een vierdubbele DAC en een netwerkmodule waarmee streaming vanaf streamingdiensten mogelijk is. Wie werkt met eigen muziekbestanden, kan ze afspelen vanaf een SD-kaart of vanaf DLNA. MQA-ondersteuning staat ook op het menu. En dat allemaal in een zeer fraaie behuizing.
iFi Audio Pro iDSD: Stevig ding
Bij het uitpakken van de Pro iDSD valt meteen het forse gewicht op. Twee kilogram lijkt niet veel, maar in de praktijk voelt het wel als veel aan. Dat komt omdat het toestel zelf niet zo groot is en heel solide overkomt. De iDSD heeft een typische desktopgrootte van 21 x 22 x 6,3 cm, niet zo anders van vele andere DAC’s en versterkers voor hoofdtelefoons. Je kunt hem dus gerust bij je computer plaatsen. Of op je mixingdesk in de studio, want iFi Audio lonk met dit apparaat ook overduidelijk naar pro’s. Zo is er ondersteuning voor een externe klok via BNC (incluis DARS- en atoomklokken).
Op de afwerking kun je echt geen kritiek hebben. De metalen behuizing is goed geconstrueerd, met voldoende designelementen om de iDSD toch karakter te geven. In plaats van gewoon wat ventilatieopeningen te voorzien, werden gebogen uitsparingen uitgefreesd rond een glazen raampje waaronder een buis verstopt zit. Niet enkel aan de bovenkant, maar ook aan één van de zijkanten. Het geeft een dynamisch effect, vooral in het donker als de verlichting bij de lamp oplicht. Het logo vooraan licht eveneens op, in een kleur die aangeeft welke versterkingstrap er geactiveerd is. Belangrijk? Neen, maar wel een leuk dingetje.
De iDSD kan bijzonder veel en bijgevolg staan zowel de voor- als achterkant propvol knoppen en aansluitingen. Als je dan nog weet dat twee van de drie draaiknoppen op het voorpaneel extra functies activeren door kort of lang in te drukken, dan realiseer je pas hoe druk het wel is. De blikvanger op de voorkant is een cirkelvormig OLED-schermpje waar standaard op verschijnt in welke kwaliteit muziek afspeelt en welke filter wordt toegepast. Je ziet hier andere dingen verschijnen als je bepaalde functies aanpast, zoals bij het veranderen van inputs of filters.
Propvol techniek
De iDSD laat je kiezen uit vijf filters, direct te veranderen via een eigen draaiknop aan de voorkant. In tegenstelling tot sommige DAC’s zijn de filters bij iFi Audio merkbaar anders. Dat heeft wellicht te maken met de eigenzinnige DAC- en filter-implementatie die de Britten toepassen. Ze gebruiken namelijk een programmeerbare FPGA-chip puur voor filtering. In tegenstelling tot een merk als Chord Electronics wordt die FPGA dus niet voor de conversie zelf ingezet, daar dient een array van vier Burr-Brown DAC-chips voor. Dat klinkt als aardig wat overkill en dat is het wellicht ook. Technisch is het in elk geval een heel aparte keuze, want de vier (stereo)DAC’s zijn in een interleaved parallelle schakeling geplaatst die acht signalen naar buiten sturen (vier per kanaal). Het idee hierachter is dat door parallel geschakelde DAC’s te gebruiken de werklast om hoge resolutieaudio te converteren naar analoog wordt verdeeld, zodat elke DAC aan een lagere sampling rate kan werken. Elke DAC levert dus ¼ van het audiosignaal. Uiteraard moeten die stukken audio die uit elke DAC-chip rollen elkaar perfect opvolgen, wat ook verklaart waarom er zoveel aandacht werd besteed aan het klokgedeelte van de Pro iDSD. Er kan, zoals gezegd, met externe klokgenerators worden gewerkt, maar de interne klok heeft al goede geloofsbrieven. Het betreft immers de klokgenerator uit de hoog aangeschreven DP-777 DAC van AMR.
We schrijven hierboven ‘vijf’ filters, maar de optie ‘Bit-Perfect’ wil eigenlijk zeggen: geen digitale filtering. Ook ‘Bit-Perfect+’ introduceert geen digitale filters, maar wel een roll-off van . De drie overige (Gibss Transient Optimised, Apodising en Transient Aligned) kun je zien als drie steeds overtreffende trappen van filtering, met een zeer respectabele 16.384-tapsbewerking als je de laatste neemt. Digitale filtering is vooral relevant als je naar PCM-audio luistert – wat nagenoeg iedereen doet. DSD-stromen hoeven niet langs digitale filters vooraleer door een DAC gejaagd te worden. (Lees onze achtergrond over DAC’s om er meer over te ontdekken)
Uiteindelijk moet je zelf maar beslissen welke filter je het best vindt klinken. Wij hebben er geen uitgesproken mening over; de DSDRemastering-functie daarentegen krijgt van ons wel een duimpje omhoog. PCM-stromen die naar DSD zijn omgezet, hebben een iets zachter karakter dat echt wel mooi klinkt.
Het mooie aan de Pro iDSD is dat dit toestel echt gemaakt is voor lui die dingen willen onderzoeken zoals ‘welke filter klinkt beter?’ en ‘heeft DSD-conversie zin?’. Je kunt snel en eenvoudig schakelen tussen al die zaken, zodat je goed kunt vergelijken. Vinden we fijn, zo uren aan een stuk tracks vergelijken.
Solid-state of buizen?
Dat schakelen hebben we ook uitgebreid gedaan tussen de solid-statemodus en de twee modi waarbij een paar General Electric 5670-lampen het overnemen. Zoals iFi Audio’s medeoprichter Vince Luke opmerkte tijdens een briefing, betreft het hier NOS – oud maar zo goed als nieuwe – lampen, aangezien ze al jaren niet meer gemaakt worden. Volgens Luke heeft iFi Audio en AMR de laatste stock van deze type opgekocht, waardoor ze binnenkort niet meer op de markt beschikbaar zijn.
Voor die reden worden het buizenversterkergedeelte als het ware offline genomen als het niet gebruikt wordt, zodat de levensduur verlengd wordt. Het betekent dat na lang luisteren in solid-state modus het overschakelen naar de Tube-modi niet zomaar gaat. Ze moeten eerst opwarmen – en om goed te zijn moet je daarna rekenen op toch wat minuten tijd eer ze echt optimaal functioneren. Bij het schakelen valt het geluid ook heel eventjes weg, maar dat is niet erg. Het is niet de bedoeling dat je als een gek zit te wisselen. Kies je voor buizenversterking, dan kun je kiezen voor een directe modus en een Tube+-modus waarbij de loop-gain wordt beperkt. Dat beperkt de aanwezigheid van transiënten (korte hogere klanken die vooral voorkomen bij de aanvang van een geluid, zoals een aanslag van een muziekinstrument of spraak), wat een warmer geluid geeft. Bij onze luistertests vonden we die Tube+-modus inderdaad net iets aangenamer om naar te luisteren, al hangt het toch echt af van je persoonlijke smaak, de hoofdtelefoon en de muziek. Maar wederom: het leuke aan dit toestel is dat alle opties er zijn en je zelf kunt beslissen.
Voor head-fi-liefhebbers
Echt groot is de iFi Audio niet, maar toch kun je het voor heel wat scenario’s gebruiken. De Pro iDSD is niet enkel en alleen voor hoofdtelefoonliefhebbers bedoeld, maar voor hen is er toch het meeste lekkers voorzien. Vooraan vind je drie aansluitingen voor deze doelgroep: ongebalanceerde 6,3- en 3,5-mm aansluitingen (die laatste geoptimaliseerd voor in-ears), en een 2,5-mm gebalanceerde ingang. Wel leuk dat die laatste aanwezig is, alleen ga je voor gebalanceerd luisteren op zoek moeten naar een aangepaste kabel of convertor. Enkel high-end IEM’s komen met een gebalanceerde stekker in dit formaat, de meeste gebalanceerde over-ear hoofdtelefoons gebruiken twee XLR’s of 6,3 mm jacks, of een XLR met 4-pennen. Of de nieuwe 4,4-mm stekker die onder meer Sony promoot. Maar goed, als je zo diep in de hoofdtelefoonhobby duikt dat je gebalanceerd luistert, dan ben je wel bereid om een custom kabel te bestellen. We vermoeden ook stilletjes dat iFi Audio hoopt dat je als echte hardcore-hoofdtelefoonliefhebber de iDSD zal combineren met de iCan. Die heeft alle aansluitingen die je kunt wensen.
Als je kijkt wat de Pro iDSD biedt, denken we echter niet dat je snel de iCan op je verlanglijst moet zetten, tenzij je echt heel uitdagende hoofdtelefoons in je arsenaal hebt zitten of net van de vele aansluitingen op de iCan wil profiteren. Single-ended komt er immers 1.600 mW vermogen uit de Pro iDSD, gebalanceerd 4.000 mW (bij een 16 ohm koptelefoon). Dat is niet niets. Er is trouwens een wat moeilijk te bereiken gain-knop om de hoofdtelefoonoutput op de eisen van je koptelefoon af te stemmen.
Aansluitingen bij de vleet
Je kunt dit kastje van iFi Audio ook gerust gebruiken als een hoogwaardige voorversterker. Via twee XLR- of twee cinch-uitgangen verbind je het met een versterker. Opnieuw merk je dat de Pro iDSD even hard mikt op studio-omgevingen als hifi-liefhebbers, want als je een schroevendraaier bovenhaalt kun je het uitgangsniveau veranderen van vast naar variabel, en dat zowel op een voltageniveau voor hi-fi als voor voor pro-toepassingen.
De vele ingangen benadrukken weer de veelzijdigheid van de Pro iDSD. Een computer of een pure streamer zoals een Auralic Aries sluit je via de USB klasse B-poort aan. Of je koppelt een digitale bron aan via de ene ingang die kan schakelen tussen optisch en coaxiaal. Een andere optie is de digitale AES/EBU-XLR-ingang. Maar heb je eigenlijk een externe bron nodig? Absoluut niet, want je kunt USB-opslag rechtstreeks op de DAC hangen of muziekbestanden op een miniSD-kaartje in een sleuf schuiven. Dit laatste vraagt trouwens een beetje handigheid, ondervonden we. Zowel via WiFi of via ethernet kun je ook over het netwerk streamen, via een DLNA-app of via MUZO Player-app die iFi Audio zelf adviseert. Hiermee kun je eigen bestanden afspelen of bepaalde diensten (maar enkel Tidal en TuneIn zijn echt relevant in de Benelux). MUZO is niet echt slecht, maar ook niet enorm handig of gebruiksvriendelijk. Daarom verkiezen wij op Android BubbleUPnP, omdat je dan ook muziek van Qobuz kunt afspelen. BubbleUPnP is bovendien heel stabiel. Het iFi Audio-toestel is ten slotte compatibel met Spotify Connect en Airplay, en streamt ook via Bluetooth als je dat echt wilt. Wel belangrijk om weten: de streamingopties zijn uitsluitend beschikbaar als de input op ‘App’ staat. Op zich geen ramp, maar via de zeer eenvoudige fysieke remote kun je enkel het volume regelen van de iDSD én de iCan – wat ons eigenlijk dubbelop lijkt. Liever hadden we hier een knopje gezien om filters te schakelen en ingangen te selecteren.
Veelkunner
We kregen de Pro iDSD vrij lang op bezoek, wat ons toeliet om het appparaat te testen met vrij veel hoofdtelefoons. We sommen ze niet allemaal op, maar onder meer de Focal Clear en Elear, Audeze LCD-2, Oppo PM-1, MrSpeaker Aeon Flow Closed en Sennheiser HD650 kwam aan bod. We luisterden vooral via Roon (die overigens de iDSD niet kent als Roon Certified – en daar zijn vanuit iFi Audio geen plannen voor, helaas) via USB vanaf een iMac, maar ook via sommige streamingopties (Airplay, Bluetooth en DLNA).
Vele luisteruren later is het duidelijk dat de Pro iDSD een zeer boeiende DAC/hoofdtelefoonversterker is die veel fijn detail in tracks blootstelt, in het bijzonder in de solid state-modus. De Tube+ is iets zachter van aard, wat een betere match is bij sommige hoofdtelefoons. Het toestel combineerde goed met veel van de koptelefoons die we gebruiken. We kregen sterk het gevoel dat de iFi Audio vooral het eigen karakter van de koptelefoons zelf liet spreken, in plaats veel zelf toe te voegen.
De Pro iDSD is een kritische kerel. Meestal luisteren we lossless; dat luistergedrag verwacht je ook van mensen die 2.700 euro plus investeren in een DAC. Speel je toch zwaar gecomprimeerde bestanden af, dan is de iFi Audio genadeloos. ‘Dirge’ van Death in Vegas in MP3-formaat (160 kbps) was gewoon niet te beluisteren. Dan maar snel naar de Tidal-versie (die ook niet geweldig klinkt, maar toch beter).
Ook interessant was om de Pro iDSD naast de Chord Hugo 2 te plaatsen, een DAC die conceptueel helemaal anders is maar grofweg wel in dezelfde prijsklasse zit. De Hugo 2 hebben we aangeschaft na de test eind 2017, voornamelijk omdat het één van de aangenaamste luisterervaringen bood die we tot op heden hoorden. Willen we hem nu vervangen door de Pro iDSD? Dat is een moeilijke. De iFi Audio is een veel geekier toestel dat met zijn buizenmodule iets uniek biedt en gebalanceerd luisteren toelaat, de Chord is dan weer echt een apparaat dat zonder gedoe fijn is om te beluisteren. De Pro iDSD is duidelijk ook kritischer voor bronbestanden en iets analytischer, maar dat kan zowel een voor- als een nadeel zijn. Te veel inzicht is soms een vloek, soms ook een zegen. Je krijgt bij de Pro iDSD echt veel detail opgediend, wat ook positief is voor de soundstage (al is dat laatste ook sterk afhankelijk van hoofdtelefooneigenschappen, zoals de positie van de drivers tov je oor). Bij Max Richters ‘War Anthem’ (op de HD 650) presenteerde de iFi Audio het strijkersgedeelte en de cello iets prominenter en rijker, terwijl de Chord een iets ander en warmer balans gaf aan de testtrack, waarbij de trage, diepe percussie toch impactrijker overkwam.
Conclusie
De iFi Audio Pro iDSD is zelfs in dit overvolle segment een bijzondere verschijning. Over de technische implementatie van de DAC en het dubbele versterkerluik niets dan lof. Uit de doos levert de iDSD waanzinnig veel inzicht en een klank die transparant en vrij neutraal is. Wil je toch iets meer pit, dan heb je op het toestel meer dan genoeg opties om te finetune. Van de DSD Remastering zijn we helemaal fan, maar je hebt ook verschillende geslaagde PCM-filters en natuurlijk de vrij unieke keuze tussen transistor- en buizenversterking. Het streamergedeelte werkt goed en stabiel, maar zou wel via een betere app mogen verlopen. Het zijn geen enorme problemen, maar we blijven hier kritisch. Het betreft nu eenmaal een toestel met een behoorlijk prijskaartje. Daarom ook dat we Roon Ready-compatibiliteit missen, want dat is volgens ons in dit segment een must.
De Pro iDSD kan veel, zoveel zelfs dat onvermijdelijk bepaalde functies voor jouw specifieke situatie niet relevant zijn. Is dat een zwakte? Niet echt, maar het betekent wel dat je deels betaalt voor iets dat je mogelijk niet nodig hebt. Dat heb je natuurlijk altijd bij hifi-apparaten die de kaart van extreme veelzijdigheid trekken. De keerzijde is wel dat de iDSD klaar is voor wat je nu wil doen maar ook voor wat je morgen van plan bent. Misschien luister je vandaag enkel aan je computer, maar morgen wil je wel je head-fi-ervaring naar de zetel brengen, helemaal ontdaan van kabels. Dan is de iDSD in staat om je te volgen.
iFi Audio Pro iDSD
€ 2.749 euro | www.ifi-audio.com
Beoordeling 4,5 op 5
