Er zijn veel gaming-headsets die qua geluidskwaliteit weinig bieden voor wat ze kosten. De Mobius belooft het beter te doen, dankzij de beproefde planar-magnetic drivers van Audeze én een 3D-surroundfunctie die ook film- en muziekliefhebbers kan aanspreken.
Audeze Mobius
Hoe je het ook bekijkt, de Mobius is een buitenbeentje. Voor een gamer is het een behoorlijk duur ding. High end-sets van merken als Astro, Razer en Steelseries kosten eerder 200 tot 300 euro, significant minder dan dit toestel. Dat het door een ‘echt’ hifi-merk is gebouwd, maakt voor doorsnee consumenten wellicht weinig uit. Buiten de hifi-wereld is Audeze niet bepaald een grote naam.
Voor audiofielen die Audeze associëren met hoofdtelefoons als de 5.000 euro-kostende LCD-4 (door velen gezien als één van de beste ter wereld) of de bereikbaardere LCD-2 Classic, komt de Mobius dan weer als iets gadgetachtig over. Een zijprojectje om wat geld te verdienen aan een nieuwe doelgroep, misschien. Kortom, het lijkt wel een product dat gedoemd is om tussen twee stoelen te vallen. Dat de Mobius bovendien best complex is om te gebruiken maakt het er ook niet eenvoudiger op.
Toch is de Mobius een bijzonder boeiende hoofdtelefoon die zaken doet die deze Audeze interessant maken voor gamers en – jawel – zelfs muziekliefhebbers. En dat heeft allemaal te maken met de ingebouwde Waves NX-technologie, een geavanceerde DSP en algoritme die 3D-surroundgeluid kan weergeven via twee drivers. Dat laatste is iets dat wel meer gaming-headsets beloven en zelfs in een zekere mate leveren, onder meer met ondersteuning voor technologieën als DTS Headphone of Dolby Surround. Waar de Mobius een voorsprong neemt is dat het algoritme de surroundweergave van gamegeluid, filmsoundtracks en muziek aanpast aan je hoofdbewegingen. Dat kan omdat Audeze de nodige sensors op de headset inbouwde. Wat betekent dit concreet? Als we kijken naar ‘The Dark Tower’ via Netflix op een Windows-machine, blijven stemmen uit het scherm komen wanneer we onze blik afwenden naar de zijkant. Het klinkt bijna zoals een surroundopstelling die bestaat uit losse speakers.
Drie manieren om te verbinden
Vergeleken met een traditionele hoofdtelefoon is de Mobius een ingewikkeld ding. Er komt veel technologie samen in deze koptelefoon, die je zowel draadloos via Bluetooth als bekabeld kunt gebruiken. Kies je voor een kabel, dan heb je twee keuzes: analoog via een 3,5-mm jack of digitaal via een USB-kabel. Het eerste zal je vooral gebruiken als je de Mobius wil aansluiten op een console, de USB-kabel verdient de voorkeur als je gamet op een pc of muziek wil beluisteren via een computer of mobiel toestel op basis van Android. En iPhones en iPads? Voorlopig is het niet mogelijk dit via USB te doen. Audeze sleutelt er wel aan, maar de headset werkt vooralsnog niet goed samen met de adapter in de Camera Connection-kit van Apple die het aansluiten van een USB-kabel op de Lightning-poort van de iPhone mogelijk maakt.
Dat je drie opties hebt om de Mobius met een apparaat te gebruiken klinkt mogelijk al ingewikkeld. Iets verder gaan we daar wat dieper op in, want elke verbinding heeft zijn voor- en nadelen. We kunnen je wel al vertellen dat enkel een USB-verbinding alle mogelijkheden van de Audeze-headset ontsluit.
Gelukkig vind je in de doos alle kabels die je nodig hebt. De Mobius gebruikt zelf een ovale USB-C-connector, zoals je ook vindt op nieuwe laptops en smartphones. Omdat er nog veel oudere apparaten zijn met een rechthoekige USB klasse A-stekker, krijg je van Audeze zowel een USB-C naar USB-C- als een USB-C naar USB-A-snoer. Daarnaast is er een klassieke jack-naar-jack-kabel voor gebruik met een Xbox Controller of de hoofdtelefoonuitgang van een smartphone/tablet. Het laatste dat je in de doos ontdekt is een aparte microfoon op een flexibele staafje, net zoals bij een pilotenheadset. Gamers die veel online spelen zullen deze vast meteen bevestigen, de rest kan het in de verpakking laten. Gebruik je de Mobius voor meerdere zaken en wil je niet dat de microfoon altijd meeluistert, dan kun je het met een mechanische schuifschakelaar in- en uitschakelen.
Geen typische headset
Hifi-liefhebbers weten dat Audeze samen met HiFiMan verantwoordelijk is voor de succesvolle terugkeer van planar-magnetic-drivertechnologie. In tegenstelling tot dynamische drivers met een centrale spreekspoel (die in het merendeel van koptelefoons worden gebruikt), bevatten planar-magnetic-drivers een groot maar licht membraam met vele draadjes doorheen gewoven. Het zijn makkelijk aan te sturen, ‘snelle’ drivers die veranderingen in het geluid zonder aarzeling verwerken en over hun volledige oppervlakte geluidsgolven uitsturen. Er zijn nog voordelen, maar het is vooral het eigen klankkarakter van planar-magnetic dat deze technologie een favoriet van vele head-fi’ers heeft gemaakt. Het wordt door sommigen aangeduid als realistischer, al zou niet iedereen zich daar akkoord mee verklaren.
Bij gaming-headsets is planar-magnetic-technologie nog niet gebruikt. Deels omdat de kostprijs relatief hoog is, maar ook omdat deze drivers in het verleden heel wat zwaarder wogen dan dynamische drivers. Een niet onbelangrijke overweging, want gaming headsets worden bij lange gamingsessies soms uren aan een stuk op het hoofd geparkeerd. Een paar tientallen grammen extra merk je wel.
Audeze heeft hun drivers gelukkig de afgelopen jaren stelselmatig lichter kunnen maken. De Mobius weegt daardoor 350 gram, wat vergelijkbaar is met rivalen zoals de Astro A50 of de SteelSeries Arctis Pro.
Qua design oogt de Mobius niet zo goedkoop als vele van zijn rivalen, die vaak een futuristisch ontwerp meekrijgen dat moet passen bij consoles. Audeze koos voor een iets subtielere aanpak, al blijft de Mobius vergeleken met een hifi-hoofdtelefoon eerder opvallend. Het fijne kunstige patroon op de earcups, de vele knopjes en de opvallende kleuraccenten in koper of blauw trekken meteen de aandacht. Al vinden we de Mobius uiteindelijk zelf wel relatief smaakvol, niet iedereen zal die mening delen.
De aansluitingen en alle knopjes zijn geconcentreerd aan het linkeroor. Wellicht is dit voor technische en UX-redenen, maar tijdens het gebruik vonden we het toch lastig om puur op tast de weg te vinden tussen alle controls. Zeker in de beginfase. En vooral omdat alle knopjes en draaiwielen telkens drie aparte functies hebben, soms afhankelijk van welke type verbinding je gebruikt. Het draaiknopje voor het geluidsvolume kun je bijvoorbeeld ook indrukken gevolgd door een klikje op het draaiknopje om een track vooruit of achteruit te verspringen. Druk je snel twee keer op de volumeknop, dan verbind je met een vorig Bluetooth-toestel. De draaiknop voor het volume van de microfoon kun je door te klikken en draaien gebruiken om de EQ-presets te veranderen, terwijl drie seconden lang drukken de DAC-modus verandert. Het spiekbriefje dat Audeze meelevert ga je aanvankelijk vaak bekijken, gissen we. Tegelijkertijd is de Mobius ook niet zo veel complexer dan een typische high-end gaming-headset. Ook zij komen met veel knopjes en soms met extra accessoires, zoals aparte draadloze zenders die je via optische kabels aan een console hangt.
Op één vlak is de Mobius duidelijker stukken beter: de bouwkwaliteit. Als we het vergelijken met de Astro A50 in de luisterruimte dan spreken we over een enorme kloof, ten voordele van de Audeze. De A50 is wel wat goedkoper, maar komt naast de Mobius vooral goedkoop over. De constructie is licht en fragieler, en de oorkussens zijn dunner en minder duurzaam.
In die zin is deze headset van Audeze echte hifi: het zit goed in elkaar, heeft comfortabele oorkussens en is ontworpen om veel te overleven. Je kunt de hoofdband bijvoorbeeld helemaal verwringen zonder de koptelefoon te slopen. We vinden het wel karig dat je voor 400 euro geen case krijgt; die moet je nog apart aanschaffen.
Heel wat technologie
Wie een puristische analoge ervaring zoekt, kan nu beter afhaken. Maar dat had je wellicht al begrepen… De Mobius zit immers propvol digitale technologie. Technisch zit het dichter bij een headset voor VR-gebruik dan een pure gaming-headset, met onder meer een head-related transfer-functie (HRTF) en een functie die simuleert hoe geluid in een bepaalde kamer klinkt.
Dat laatste is minder vernieuwend dan HRTF, een technologie die vooral in de kijker staat in de context van virtual reality. Wat het doet, is de positie van geluidsbronnen aanpassen in functie van je hoofdbeweging. In een virtuele omgeving is dat noodzakelijk om het echt realistisch te maken. Stel: je staat in een virtuele wereld tegenover een personage dat tegen je praat. Als je jouw hoofd wegdraait, dan zorgt HRTF er voor dat zijn stem ten opzichte van jouw kijkrichting correct gepositioneerd blijft. Kijk je naar links, dan verschuift de stem naar je rechteroor. Niet in één grote sprong, maar geleidelijk, naarmate hoe ver je hoofd gedraaid is.
HRTF is echter niet enkel interessant voor VR, maar ook voor gaming en andere vormen van entertainment. Als we bijvoorbeeld aan onze Macbook Pro luisterden naar ‘Robert Schumann: Symphonien 1-4’ van de Berliner Philharmoniker onder leiding van Simon Rattle in een meerkanaals ALAC-formaat, dan werden we levensecht in de Berlijnse concertzaal geplaatst. Het orkest speelde recht voor ons, een illusie die in stand wordt gehouden door het feit dat de richting waaruit de muziek kwam constant bleef – hoe we ook ons hoofd bewogen.
Het knappe is dat de illusie niet enkel in stand wordt gehouden wanneer je grote bewegingen maakt met je hoofd, wat je vooral in het begin bij het uitproberen zal doen. Het is het compenseren voor de subtiele hoofdbewegingen die je bijna continu maakt als je langer luistert die voor een levensecht concertzaalgevoel zorgen.
Haal de lintmeter maar boven
De complexiteit van de Mobius – maar ook de bèta-status van de software – wordt meteen duidelijk als je de bijhorende Audeze-app op je Mac of Windows-pc installeert. We moesten beide doen, want de software detecteert onze Mobius niet op onze MacBook Pro (maar macOS wel). Op een Surface Pro werd de Audeze-headset wel gevonden – maar verscheen de app heel wat kleiner dan bij de Mac. Dan maar op een oudere iMac, waar alles dan toch prima wordt gevonden en functioneert. Er is nog wat werk aan de winkel, denken we dan.
Wil je alles uit de Mobius halen, dan moet je even in de naaidoos van je grootmoeder duiken om een lintmeter te lenen. Berg je waardigheid even op, en meet je volledige hoofdomtrek en de afstand van oorkanaal naar oorkanaal langs de achterkant van je hoofd. De beide cijfers voer je in de app in, zodat de Mobius het 3D-geluid afstemt op jouw fysieke eigenschappen. Je brein is immers slimmer dan je denkt; zelfs hele kleine afstandsverschillen zorgen voor vertragingen die je onbewust oppikt. Bij het invoeren van de data wel even opletten: de Amerikanen van Audeze voorzien enkel dat je de afmetingen in inches kunt invoeren. Vergeet dus niet eerst de gemeten centimeters te delen door 2,54.
De app bevat een aantal handige zaken. De animatie van je hoofd die elke kleine beweging meteen op het scherm toont is eerder indrukwekkend dan nuttig, maar de lijst van acht geluidsprofielen is praktisch om uit te proberen. Je kunt deze profielen ook via de headset selecteren, maar dat is iets omslachtiger dan even snel klikken in een lijst en luisteren. Vermoedelijk ga je na een tijd een favoriet geluidsprofiel identificeren en het daarbij houden. Zelf vonden we het Music-profiel enigszins voorspelbaar geschikt voor muziek, terwijl Ballistics beter was voor films en games. Maar er is ook Flat voor wie de digitale verwerking graag minimaliseert.
Belangrijk voor een realistische surroundervaring is dat je het middelpunt van het geluid juist is. Wellicht is dit het midden van het scherm waar je naar kijkt. Om te zorgen dat de 3D-weergave van de Mobius daar juist is op afgesteld, moet je naar dit punt kijken en dan kort de 3D-knop indrukken op de headset. Je hoort even ‘centered’ in je oren, waarna de Mobius gekalibreerd is.
Klaar voor 7.1
Er zijn wel meer hoofdtelefoons die een stereosignaal upmixen naar meerkanaalsgeluid. De Mobius kan echter ware 7.1 verwerken, mits het toestel aangesloten wordt via USB op een computer. Via Bluetooth of de analoge kabel komt er enkel een stereosignaal binnen. Je kunt dan ook nog een ruimtelijk surroundgeluid ervaren, maar het gaat dan om een surroundsignaal die uit 2-kanaalsaudio wordt geupmixet.
Sluit je de Mobius aan via USB dan verschijnt de hoofdtelefoon als een meerkanaals-DAC in Windows of macOS, en kan het rechtstreeks 7.1-content afspelen. In MIDI Configurator van macOS kun je dit verifiëren, via Configureer Luidsprekers kun je zelfs de kanalen anders toewijzen. Niet dat dit bepaald nuttig zou zijn. Bij Windows zijn de opties beperkter, maar via de audioinstellingen kun je wel controleren of de Mobius als een apparaat met acht kanalen wordt gedetecteerd. Dit is belangrijk, omdat je de Audeze-hoofdtelefoon eveneens kunt instellen om enkel een stereosignaal te verwerken. Er zijn zelfs twee stereomodi: een ‘gewone’ die werkt met toestellen als de PS4 en een hi-resmodus die PCM-streams tot 96 kHz aanvaardt.
Als we over meerkanaalscontent spreken, dan hebben we het zowel over films als over muziek. Een film met een surroundtrack die je – ahum – op het internet hebt ‘gevonden’ of hebt geript van een Blu-ray kun je met correcte surrounddecoding afspelen via de gratis VLC-app. Je kunt ook Netflix-films en series met 5.1-geluid naar de Mobius sturen, of toch op een Windows-machine. Helaas is er geen aparte Netflix-app voor Macs en levert Netflix via de browser enkel stereo.
Op muzikaal vlak waren we aangenaam verrast om te ontdekken dat de Mobius correct gedetecteerd werd in Roon, waardoor onze klassieke opnames in 5.1 die via Qobuz te koop waren konden beluisteren. Je moet in Roon wel in de geavanceerde instellingen van Device Setup duiken op de Channel Layout naar 7.1 te brengen. Je kies zelf maar of je stereo-opnames door Roon wil laten upmixen naar surround.
De Mobius blijft wel een 7.1-headset. Het kan geen native Dolby Atmos, DTS:X of MPEG-H-geluid met hoogtekanalen weergeven. Zonder al te veel in de details te duiken, willen we je toch meegeven dat dit geen probleem is. Een Dolby Atmos-soundtrack bijvoorbeeld, is eigenlijk een 7.1 Dolby TrueHD- of Dolby Digital-soundtrack met gecodeerde object-gebaseerde hoogtekanalen die enkel een Atmos-receiver er uit haalt.
Met andere woorden: luister je met de Mobius naar Atmos-content, dan krijg je enkel de Dolby TrueHD- of DD-mix te horen. En dat merk je niet (tenzij je zou vergelijken met een Atmos-opstelling, uiteraard). Voor alle duidelijkheid: de headset decodeert niet de Dolby-codecs, dat gebeurt in de software waarmee je kijkt of luistert. VLC of de Netflix-app bijvoorbeeld.
Geïnspireerd op de LCD-reeks
Audeze beweert dat de Mobius qua klank getuned is richting de dure LCD-reeks, rekening houdend met de beperkingen van goedkopere technologie. Het zal kenners niet verbazen als we vinden dat het meer lijkt op de wat donkere, baszwaardere LCD-2 dan op de verfijndere LCD-3 of spectaculaire LCD-4. Dat is de commerciële slimme keuze. De gekozen EQ-preset speelt uiteraard ook een grote rol, want de presets veranderen de klank op ingrijpende wijze.
Het is vaak bij het luisteren naar muziek dat gaming-headsets teleurstellen, maar de Mobius heeft daar wat minder last van. Het is niet helemaal audiofiel, maar het komt ook niet over als ongelooflijk minderwaardig vergeleken met hifi-hoofdtelefoons die ongeveer hetzelfde kosten. Het zet wel meer in op die gaming- en DSP-functies, waardoor een hifi-klassieker als pakweg de Sennheiser HD 650 – die ongeveer hetzelfde kost – veel meer biedt qua detail, zowel in het laag als hoog. Maar eerlijk is eerlijk: een headset tracht niet een koptelefoon zoals de Sennheiser te evenaren. Bovendien is de HD 650 open, de Mobius heeft een gesloten design. Dat feit merk je natuurlijk ook aan de klank.
Tijd voor wat actie: we starten op de Xbox One X ‘Battlefield V’ op, en vechten even tijdens ‘The Last Tiger’ aan de foute kant tijdens de verdediging van Berlijn in 1945. De Mobius sluiten we met de aux-kabel direct aan op de hoofdtelefoonuitgang van de Xbox. Klankmatig zit het goed, al besluiten we snel om even in de app de Room Ambience wat hoger te zetten. Voor het luisteren naar muziek hadden we dit net relatief laag ingesteld (35), maar voor een spel dat zich buiten afspeelt klinkt het daarmee niet ruimtelijk genoeg.
Over de geluidskwaliteit (uiteraard op de Ballistic EQ-preset) valt niet te klagen. Explosies zijn spectaculair en er zit veel fijn detail in het geluidsbeeld, wat belangrijk is om vijanden op te sporen. De HFRT-functie werkt goed, al vragen we ons na een tijdje wel af of het echt zo nuttig is bij een game als deze. Bij de shooter-levels waarbij je rondloopt in plaats van een tank bestuurt wordt het iets nuttiger. Omdat de geluidsomgeving statisch blijft ten opzichte van je hoofd, lokaliseer je heel snel geluidsbronnen (zoals een vijand die naast je opduikt en begint te schieten). Maar uiteindelijk denken we toch dat HRTF qua gaming het meest waardevol zal zijn bij VR-games en misschien wel multi-monitoropstellingen.
Bij een PlayStation 4 Pro kun je kiezen: je sluit de Mobius via een aux-kabel aan op de hoofdtelefoonuitgang van je Dualshock (net zoals bij de Xbox) of je gebruik de USB-kabel om de DAC van de hoofdtelefoon te gebruiken. Maar dat kan enkel in 2-kanaalsmodus, de 8-kanaalsmodus werkt helaas niet met de PlayStation. Ook: tenzij de PS4 naast je staat, ga je met de meegeleverde USB-kabel van twee meter niet veel aanvangen. Bij het cinematische ‘Shadow of the Colossus’ is de HRTF-functie al heel wat boeiender, zeker als je het spel projecteert of op een groot scherm speelt. Je hebt bij dit prachtig vormgegeven game enorm de neiging om naar kleine details op het scherm te kijken, waardoor je vaak je hoofd beweegt om in het beeld te kijken. Er is ook veel omgevingsgeluid in dit spel, zoals een regenbui of wind die over de vlakte waait. Dat zijn zaken die de Mobius groots en levensecht neerzet, wat de sfeer nog meer in de hand werkt. Regendruppels zijn trouwens een mooie benchmark op dat vlak, want een felle stortregen kan snel kunstmatig klinken. Het is geen toeval dat Dolby een regenbui-demo gebruikt om hun Atmos-codec te demonstreren.
Het meest onder de indruk zijn we echter als we een Blu-ray-rip van ‘Ready Player One’ via VLC bekijken op een MacBook Pro. De Mobius is ingesteld als 8-kanaals-DAC, en je merkt meteen dat het surroundbeeld veel realistischer is dan bij de consoles. De racescène uit RPO gebruiken we vaak om receivers en surroundopstellingen te testen, dus we kennen dit hectische fragment door en door. Het klinkt machtig; we zitten hier nog niet op het niveau van een Arcam AVR-850 met een goede 5.1.4-opstelling, maar qua beleving staat het een paar trapper hoger dan een klassieke stereohoofdtelefoon. Opnieuw blijkt de HRTF een echte meerwaarde te bieden, al ben je op korte afstand en bij een kleiner scherm iets minder geneigd om je hoofd veel te bewegen. Maar toch, zelfs die kleine, subtiele bewegingen worden opgepikt door de Mobius en dat merk je op een bijna onbewust niveau. Het lijkt wellicht niet zo belangrijk, maar het maakt de beleving net iets meeslepender.
Conclusie
De Mobius doet bepaalde zaken bijzonder goed. Surround via USB vanaf een computer is echt heel knap, of je nu gamet, muziek luistert of een film bekijkt. Dat komt door de 8-kanaals DAC, maar ook door de functie die hoofdbewegingen detecteert. Het werkt zeer nauwkeurig en doet veel om muziek meer een live-gevoel te geven. Ook bij films is het leuk, vooral als je een manier vindt om via USB te luisteren en te kijken naar een tv- of projectiescherm.
De Mobius klinkt beter dan doorsnee gaming-headsets, dankzij de planar-magnetic drivers en de Audeze-tuning. Toch blijft de DSP-verwerking niet zonder gevolgen. Soms klinken stemmen en hogere details wat kunstmatig, afhankelijk van het gekozen geluidsprofiel en de room ambience-waarde. Die kunstmatigheid is wellicht inherent aan de vele DSP-ingrepen. Paradoxaal genoeg zijn we sterker onder de indruk van de Mobius als we luisteren naar muziek via USB op een pc dan als we gamen op een console. Toch mag je het gerust in alle situaties een heel indrukwekkende, grensverleggende hoofdtelefoon noemen.
Audeze Mobius
399 euro | www.audeze.com en www.terrason-audio.nl
Beoordeling 4 op 5
