Chattelin Audio in Den Haag organiseert regelmatig shows waar nieuwe producten centraal staan. De Master of Sound shows vormen een speciale categorie. Daarin komen vertegenwoordigers uit de muziekbusiness aan het woord, die betrokken zijn bij productie, opname, mixing en mastering. In deze tijd is het wat minder vanzelfsprekend dat klanten in rijen van vier voor de winkeldeur staan. Om te overleven als hifi-winkel moet je dus actief klanten uitnodigen en betrekken. In ons land en buurland is een kleine groep winkels die dat goed begrepen heeft.

Master of Sound

Vrijdag 12 juli stond de Master of Sound-show in het teken van platenlabel TRPTK. Sound engineer en mede-oprichter Brendon Heinst gaf het publiek inzicht in microfoontechniek en het ontstaan van TRPTK. Zijn gevolg bestond uit enkele componisten en artiesten die voor het label werken. Ook aanwezig was Ben van Leliveld, verantwoordelijk voor de akoestiek in de TRPTK studio en eveneens voor de akoestische set-up van de demo die gegeven werd. Johan Coorg, brand ambassador van KEF, was aanwezig, maar gaf aan dat hij op deze avond niet in het centrum van de belangstelling wilde staan. Ook DPA was vertegenwoordigd, zijnde een microfoonmerk waar TRPTK mee werkt. Ondanks het warme Haagse weer trok de bijeenkomst veel publiek.

Korte inleiding van Johan Coorg

Johan Coorg gaf een korte inleiding over KEF en Hegel. Hij blikte terug op Raymond Cooke, de oprichter van KEF en gaf aan dat het bedrijf begon vanuit de betrokkenheid bij muziek. Maar Cooke was ook een scientist en Coorg werkte samen met hem aan de ontwikkeling van producten. Vijf jaar geleden kwamen KEF en Hegel bij elkaar.

Luidsprekertechniek is niet fundamenteel veranderd. De weergave van muziek start met de recording. Aan het einde van de keten staat de luidspreker en de versterker is in het midden. KEF staat voor lage vervorming en high dynamics. De drivers mogen niets toevoegen aan het signaal. Bij versterkers is soms ook sprake van vervorming en 'running out of steam'. Dat hoor je als je luistert en uiteraard krijgen de luidsprekers dan de schuld.

'Garbage in is garbage out. Maar, het gaat dus om de hele keten. Bij KEF hadden we vijf jaar geleden veel verschillende versterkers. Maar, we zijn ook een absolute science company. We ontdekten Hegel. Nu is Hegel de permanente meetstandaard voor onze engineers. Vanuit Hegel was men verbaasd over het werk dat we met de Blade deden. Alle producten die we hebben zijn afgeleid van de Blade en vertonen zoveel mogelijk eigenschappen daarvan, voorzover de budgetklasse van het product dat toelaat. Maar de hele lijn vertoont wel een consistent geluid. Dat werkt bij Hegel identiek en zij delen dezelfde waarden: low distortion, high dynamics en consistency. Dus de relatie tussen beide bedrijven ontstond. Het basisidee is om absolute eerlijkheid in de weergave te krijgen ten opzichte van de bron. We zijn er dan ook trots op dat de producten van KEF en Hegel in de TRPTK studio worden gebruikt.'

Lezing van Brendon Heinst

'Als achttienjarige kwam ik terecht op de HKU en ik maakte daar kennis met een musicoloog. Hij gaf de eerste les op de muziekopleiding van de kunstacademie. Een gevleugelde uitspraak van hem is 'muziek is niet zoals een kroket'. Als je naar de Febo gaat, je haalt een kroket uit de muur en je denkt 'dat is niet zo lekker', dan gooi je 'em weg en jammer van je euro. Als je naar muziek luistert is dat anders. Misschien vind je dat in eerste instantie niet zo mooi, maar je moet dan maar even wennen aan de smaak. In ieder geval is mij dat altijd bijgebleven.'

'Al op jonge leeftijd startte ik met musiceren. Piano, gitaar, ik zong in een koor en ben daar altijd mee doorgegaan. Vanaf mijn tiende jaar startte ik ook met fotograferen, dus ook bezig met kunst op een andere manier dan met muziek. In 2005 begon ik met het opnemen van muziek. Ik speelde in bandjes, speelde (rock)gitaar en klassiek piano. We nemen nu voornamelijk klassieke en jazz muziek op, maar daarvoor speelde ik veel rock. Het was heel leuk om ook met apparatuur bezig te zijn en zelf opnames te gaan maken. Op de muziekschool werd ik dan ook steeds vaker gevraagd om materiaal op te nemen. In 2009 begon ik met een opleiding voor audio-engineering. Mijn toelatingsgesprek had ik met Alex Geurink. Eelco Grimm gaf daar les en met hem had ik al snel een klik. Daarnaast deed ik bijvakken. Musicologie, etno-musicologie, compositie en systeemontwerp. Dat laatste is een IT-vak en belangrijk omdat ik wilde begrijpen hoe de hele keten werkt. Begrijpen wat er gebeurde voordat een compositie werd geschreven en wat er dan daarna gebeurde. Het doel van mijn studie was om de hele keten af te gaan. Leren componeren, de historie kennen van composties, leren uitvoeren en leren opnemen en mastering. In 2012 studeerde ik af (bachelor of arts). Ik studeerde af met een aantal surround hi-res opnames. Tussen de stage en het afstuderen kwam ik in contact met Bert van der Wolf. Dat kwam omdat ik aan Eelco vroeg om een surround expert. Op de HKU werd alleen maar lesgegeven in stereotechnieken.'

'Ik ontdekte dat luisteren in surround een enorm toegevoegde ervaring betekent. Ik wilde voor mijn master afstuderen op 7.1 surround sound. De vraag die vervolgens ontstond was waarom sommige opnames levensecht klinken en anderen helemaal niet klinken. Een ervaring die we allemaal ook kennen van onze stereo of het surround systeem.  De variatie zit niet zo in de apparatuur. In de converters en de microfoons. Veel professionals gebruiken ongeveer hetzelfde. Het heeft te maken met waar je die microfoons neerzet en dat ben ik gaan onderzoeken. De uitdaging was dus om de allerbeste microfoontechniek te vinden. De imaging moet dus lineair zijn. Als je voor een orkest zit klinkt dat enorm breed en het moet dan ook enorm breed weergegeven worden. Alle instrumenten en stemmen moeten ook op de juiste plaats staan. Er moet ook continuïteit zijn in de soundstage. Niet hier een plukje geluid en verderop ook, maar een continue podium van geluid. Ook het gebruik van omnidirectionele microfoons was een eis. Ze klinken transparanter en geven het laag beter weer.'

'Ook mono-compabiliteit was belangrijk. Een opname moet in mono via een radio ook goed klinken. Decca kwam ooit met de Decca-tree. Een opstelling van drie microfoons. Dat gaf een mooie opvulling van het midden en aan de hoeken, maar wat minder geluid daartussenin. Dus nog niet echt lineair. In ieder geval heb ik de Decca-tree herberekend om aan de eisen te kunnen voldoen. Een hulpje daarbij is een tool van Schoeps (Duits microfoonmerk). Die leert hoe de werkelijke imaging zich verhoudt tot de afgebeelde imaging van de opname, maar zegt niets over de klank. De klank is mede afhankelijk van hoe de microfoons worden gemixed en op welke plaats ze staan tijdens de opname.'

TRPTK

Brendon gaf aan met de ontwikkelde microfoontechnieken opnames te gaan maken. Zoals dat natuurlijk gaat, krijg je dan weinig gehoor bij de gevestigde platenmaatschappijen. Vaak hetzelfde verhaal: het is erg mooi, maar commercieel kunnen we er niets mee. Wat je dan doet is een eigen label beginnen en TRPTK werd geboren. Voor diverse opnames wordt dan de ontwikkelde microfoontechniek gebruikt en TRPTK neemt op in de allerhoogste digitale formaten. Er is geen focus op een bepaald muzikaal genre. Wie de catalogus van TRPTK inmiddels kent weet dat er veel verschillende muziekstijlen aan de orde komen.

Studio

Na de lezingen volgde een geluidsdemo. Voor deze gelegenheid was de studio van TRPTK opgebouwd bij Chattelin in Den Haag. Dezelfde master recorder en converter, dezelfde KEF Blade Two luidsprekers (vijf stuks), dezelfde Furutech bekabeling en Hegel versterkers. Wie het geluid in de studio kent, heeft geconstateerd dat het bij Chattelin nagenoeg hetzelfde klonk. Niet in de minste plaats door de bemoeienis van Ben van Leliveld met de akoestiek.

Voor het publiek was het een beleving. Het luisteren naar multichannel geluid in de allerhoogste resolutie is niet heel gangbaar in de huiskamers van muziekliefhebbers. Multichannel heeft een enorme toegevoegde waarde ten opzichte van stereo. Het is veel meer of je echt in de ruimte zit waar de artiesten optreden.

De demo gaf ook een goed beeld van waar de KEF Blade Two luidsprekers, aangestuurd met Hegel-electronica en voorzien van Furutech-materiaal toe in staat zijn. Met recht high dynamics, niet waarneembare vervorming en heel dicht in de buurt van realistische weergave.

Het enthousiasme van het publiek maakte dat het feestje zich voortgezet heeft tot diep in de nacht. Inspirerend om kennis te kunnen maken met alles dat zich beweegt achter de ceedee, hi-res download of grammofoonplaat die u in huis haalt. Hoe de aanwezige componisten en artiesten dit vak benaderen en hoe TRPTK te werk gaat. Hoe het design van luidsprekers en elektronica, samen met een optimale akoestische omgeving en de toepassing van specifieke microfoonconfiguraties kan leiden tot vormen van realistische weergave. Zulke Masters of Sound zijn voor herhaling vatbaar.