Met Fireworker weet het Noorse Gazpacho haar alweer elfde album te presenteren. De Noorse art rock band, die bekendstaat om zijn intieme en atmosferische manier van musiceren, raken op het nieuwe album flink wat emoties. Op een volledig eigen, intrinsiek melancholische en bombastische manier, natuurlijk.

Hoewel de muziek van Gazpacho nog steeds onder de categorie progressieve rock geplaatst dient te worden, is het de band in een tijdsbestek van bijna een kwart eeuw en tien studio-albums gelukt om zich een volledig eigen stijl toe te eigenen. Hoewel vooral Marillion sterk met de genen van de band is verweven, is het geluid van de uit Oslo, Noorwegen afkomstige art rock band ronduit uniek te noemen. Dat is mede te danken aan een vrij klassieke inslag en het niet bang zijn om nieuwe elementen in de muziek te gebruiken.

Dat heeft in het verleden al gezorgd voor prachtige resultaten, die bij een select liefhebbersgezelschap nog steeds voor kippenvel zorgen. Inmiddels speelt Gazpacho mee met de ‘groten der aarde’, voor zover we daar binnen het progressieve rock-genre over mogen praten. De band speelde op legio beroemde festivals en deelden het podium met onder meer Anathema, iamthemorning, Pain Of Salvation, Caligula’s Horse, Steve Hackett, Riverside en The Neal Morse Band.

Zoals we inmiddels van Gazpacho gewend zijn, brengt ook het elfde wapenfeit Fireworker een diepere betekenis met zich mee. De band houdt ervan om grote filosofische dilemma’s te combineren met literaire uitdagingen en persoonlijke en emotionele onrust. Feitelijk combineert Gazpacho op Fireworker alle concepten van eerdere albums, die te maken hadden met fatalistische isolementen, noodlottige drama’s en theologische en wetenschappelijke beschouwingen, beschouwd vanuit de mensheid. Een instinctief deel dat in elk mens aanwezig is, gescheiden van het bewustzijn, heeft de hoofdrol op dit conceptalbum. Met de benaming ‘Fireworker’, ‘Lizard’ of Space Cowboy’, zoals Gazpacho dit deel van de menselijke essentie heeft benoemd, gingen de heren aan het werk om dit ‘immer-aanwezige deel van deze generatie-overlevende oerkracht dat blijft evolueren en de mens kan be- en overheersen’ te beschrijven en te bezingen.

Het resultaat bestaat uit vijf tracks, die samen voor ruim vijftig minuten muziek zorgen. De hoofdpersoon van waaruit Gazpacho het concept traditiegetrouw benadert, verkent de labyrintische wereld van zijn eigen psyche om zijn instinctieve oerkracht (de ‘Fireworker’) te herkennen en confronteren. Diepgaande overpeinzingen en observeringen, dus. Dat resulteert in uitgesponnen, atmosferische en gelaagde composities, waarbij intimiteit wordt afgewisseld met bombast. Bijvoorbeeld keyboardklanken en zang afgezet tegen een massief koor, al dan niet ondersteund door elektrische gitaren. De tegenstelling in de mens zelf krijgt hier (ik doel op de bijna 20 minuten durende openingstrack Space Cowboy) een stem, die op fraaie wijze wordt verbeeld.

Gazpacho is de band van tegenstellingen, en dat komt terug in zowel het concept als in de muziek. Invloeden van klassieke muziek, ambient, folk, neo-prog en meer elementen komen ook op Fireworker terug als natuurlijk geheel, mits je er als luisteraar echt voor gaat zitten. En dat kan uiterst emotioneel zijn, zo blijkt uit de ijle vioolklanken die op de track Hourglass voornamelijk door de herkenbare en breekbare zang van Jan Henrik Ohme, drums en piepkleine effecten worden uitvergroot. Het uitdagen van ‘het beest achter de schermen’ wordt op de titeltrack sterk uitgebeeld, het verleden en het theïstische vraagstuk komt op Molok-achtige wijze tot leven op Antique en op het wederom lijvige (ruim 15 minuten durende) nummer Sapien doorgrondt de hoofdpersoon (ondersteund door bombastische soundscapes en samples) de rol van de instinctieve oerkracht binnen de rationele mens. Met als conclusie dat we allemaal niets meer dan ‘behuizingen’ voor dat oerinstinct zijn.

Diepgang is wat Gazpacho met Fireworker biedt. Zowel op intellectueel als op muzikaal niveau. De band is zichzelf overstegen, zonder pretentieus of voorspelbaar te zijn. Het is er (mede dankzij de lengte van de eerste en laatste track van het album) niet toegankelijker op geworden, maar wie zichzelf graag uitdaagt heeft aan Fireworker een prachtige ervaring. Een ervaring die keer op keer groeit, mits je aandachtig luistert. Muziek voor gevorderden, niets minder. De promo-cd die ik ter recensie ontving gaf overigens blijk van een fraaie productie en mix. Wat natuurlijk essentieel is voor een album dat het van diepgang en emotie moet hebben. En met de herfst en winter voor de deur is de releasedatum van 18 september eigenlijk perfect, gezien het concept.

Muziek: 9
Klank: 8,4
Label: Kscope
Speelduur: 50:25 minuten
Website: gazpachoworld.com