Afgelopen jaar bracht het audiofiele Utrechtse label TRPTK REIÐ uit op diverse (digitale) media. Het album van de Russisch-Nederlandse artieste Maya Fridman combineert neo-klassieke cello-arrangementen met zang, populaire muziek en dromerige, weidse verkenningen. Dankzij een samenwerking met PUUR avd is het album nu ook op vinyl verschenen.
Maya Fridman kwam in 1989 in Moskou ter wereld en speelt al sinds haar zesde jaar cello. Ondanks haar klassieke achtergrond en een studie aan het Conservatorium in Amsterdam (waar ze in 2016 cum laude afstudeerde), heeft Fridman zich nooit vast verbonden met een bepaald genre of muzikale stijl. Dat heeft haar horizon duidelijk vergroot en bood de mogelijkheid tot nieuwe inzichten en meer artistieke vrijheid.
Laat die eigenschap nou perfect passen binnen het oeuvre van audiofiele releases van het Nederlandse label TRPTK, waar Maya’s levenspartner Brendon Heinst de spreekwoordelijke scepter zwaait? Het onderwerp van deze recensie werd in 2019 opgenomen in de Hilversumse MCO studio, natuurlijk uitgerust met audiofiel verantwoorde opname-apparatuur. Na de release van de digitale varianten van REIÐ kwam een samenwerking tot stand met de mannen achter PUUR audio, video & domotica (Robert Brijde en Daan Vreeswijk) die vanuit hun ervaring in high-end audio het belang van een goede opname, mix en mastering extra op waarde weten te schatten. Als ‘executive producers’ leverden ze hun bijdrage aan de lp-release van REIÐ die op 14 en 15 mei middels negen ‘miniconcerten’ officieel plaats zal vinden in hun showroom.
Maya Fridman putte in haar omschrijving voor REIÐ inspiratie uit Dantes Inferno, waarbij ze haar muzikale verkenning van werken en adaptaties van moderne componisten vergelijkt met een wandeling door een groot bos. Een deel van haar wil zichzelf verliezen in het onbekende en verdergaan, terwijl een ander deel verlangt naar herkenning en een vertrouwde omgeving. Reið is dan ook Noors voor ‘reis’ en op vier verschillende tracks neemt Fridman de luisteraar mee in die muzikale verkenningstocht. De cd-versie telt overigens vijf nummers.
Middels werken van Fjóla Evans, Giovanni Sollima, John Tavener en David Lang (Lou Reed) vertelt Maya Fridman haar verhaal, grotendeels met de stem van haar eigen cello en op een track zelfs voorzien van haar eigen stemgeluid. De lp trapt af met het werk REIÐ – HAGALL – BJARKAN (vrij naar de runetekens voor reis, onderbreking en wedergeboorte), waarin Maya ondersteund door elektronische componenten op nogal innemende wijze het drieluik ten gehore brengt. Dan volgt Lou Reeds Heroin in een door David Lang vervaardigd arrangement, dat door Fridman zelf wordt ondersteund met innemende vocalen. De artieste toont zich zo niet alleen grensverleggend, maar ook kundig. Haar zachte stemgeluid is aangenaam en weet toch de dreiging in de teksten van Reed over te brengen op de luisteraar.
Kant B start met het religieuze stuk Wake Up… And Die, afkomstig van de in 2013 overleden componist Sir John Tavener. Fridman wordt hierbij prachtig ondersteund door een zeskoppig cello ensemble, wat de diepgang (en de ervaren dynamiek) vergroot en het repetitieve karakter van de muziek toegankelijker maakt. Ter afsluiting is daar dan Hell I van Giovanni Sollima, dat als opening diende voor Songs from the Divine Comedy, gebaseerd op het boek van Dante Alighieri en (specifieker) op de plek in Jerusalem waar volgens Dante de poorten naar de hel zich zouden bevinden. Geen lichte kost, wel verfijnd uitgevoerd en zinnenprikkelend.
Daarmee komt de analoge reis van Maya Fridman tot een einde. Zowel de composities als haar spel (en zang) reflecteren haar tocht en verkenningen op innemende wijze. En hoewel niet elk stuk even toegankelijk is, geeft Maya betekenis aan de muziek middels een tot in de puntjes verzorgde spelstijl waarbij verfijning en controle hand in hand gaan. Je hoort het perfectionisme, zonder dat het klinisch wordt. Met die overbrenging van emoties, niet in de laatste plaats door Maya’s verfijnde stemgeluid, is REIÐ het aandachtig beluisteren meer dan waard. Mits je ervoor in de stemming bent, want het album vergt wel veel aandacht om hem te kunnen genieten.
Het verschillen van de volgorde van tracks ten opzichte van de cd-uitvoering van REIÐ beschouw ik niet als een nadeel. Wel het missen van de track Light Is Calling (Michael Gordon). Dat werk paste simpelweg niet op vinyl zonder concessies te doen aan de weergavekwaliteit en het is begrijpelijk dat je vanwege kosten niet voor ruim 7 minuten een hele lp toevoegt aan je release. Maar je zou er ook voor kunnen pleiten dat het nummer deel uitmaakt van de door Maya Fridman beoogde reis, anders was het ook niet aan de cd toegevoegd. Geen halszaak, maar als recensent moet je er simpelweg wel bij stilstaan.
Klankmatig staat de lp op gelijke hoogte met de cd. De in DXD 352.8 kHz/ 32 bit opgenomen muziek komt juist door de zorgvuldige productie en de verfijnde, nogal dynamische mix extra tot volle wasdom en de door Deep Grooves verzorgde persing is stil, perfect gecentreerd en volledig vlak. Op een goed hifisysteem wordt je als luisteraar dan echt beloond, want de muziek wordt niet beperkt en is daardoor beter in staat om echt beleefd te worden. Alleen al daarom aanbevolen!
Muziek: 8,9
Klank: 9,6
Kwaliteit persing: 9,2
Label: TRPTK
Speelduur: 42:52 minuten
Website: mayafridman.bandcamp.com
Luister dit album via Tidal
Luister dit album via Qobuz
