Zodra je een kijk neemt achter de schermen van de hifi-industrie kom je een naam regelmatig tegen: Peter Lyngdorf. Oprichter van HiFi Klubben, ooit eigenaar van NAD en van Gryphon Audio, legde mee de eerste bouwsteen van DALI, investeerder in allerlei spraakmakende startups (Purifi, iemand?) en dan ook nog eens de topman van het eigen Lyngdorf-merk. Met dat bedrijf bouwt de Deen eveneens de meest exclusieve geluidsystemen ter wereld, samen met de pianobouwer Steinway. Voer genoeg voor een interview of tien, lijkt ons.

In gesprek met Peter Lyngdorf

Peter Lyngdorf interviewen, moeilijk te regelen? Niet bepaald. De Deen mag al een dagje ouder worden, dat weerhoudt hem niet om nog heel actief met audio bezig te zijn. We kunnen hem gewoon aantreffen bij HiFi Corner Trading in Schoten bij Antwerpen, met Willy Van de Velde, de Benelux-distributeur van zowel Lyngdorf als Lyngdorf-Steinway. Stilzitten is Lyngdorf vreemd, lijkt het wel. Na ons gesprek springt hij in de auto naar een lunchafspraak met Bruno Putzeys, de gerespecteerde ontwerper van baanbrekende versterkingstechnologie. Recent nog bij Purifi, de startup waar ook knappe kop Lars Risbo – een naam die nog gaat vallen – deel van is. Uit Purifi zijn inmiddels verschillende innovaties ontsnapt, waaronder EigenTakt. Er zijn nog een paar andere nieuwe technieken die lonken naar de troon, maar vooralsnog lijkt EigenTakt de koning van klasse D. Omdat Peter Lyngdorf betrokken is bij Purifi valt daar nog ook veel over te vertellen. Het merk Lyngdorf daarentegen richt zijn pijlen echter op volledig digitale versterkingstechnieken. Wat er in pakweg een TDAI-3400 (de hoogste geïntegreerde versterker bij Lyngdorf) te vinden is, moet je eerder een versterkte DAC noemen. Een eerste logische snelle vraag is dan ook: "Ga je niet Purifi gebruiken in je eigen producten?" Het antwoord daarop kunnen we nog het beste omschrijven als “een mysterieuze glimlach”.

Geluk bij een ongeluk 

Hoe begin je een gesprek tegenwoordig anders dan met het onderwerp ‘corona’? Los van de immense gezondheidsimpact, kan niet ontkend worden dat de voorbije lockdowns wel ergens iets positief heeft ontlokt. "Ik grapte vroeger al dat onze concurrenten niet andere hifi-merken waren, maar reisagentschappen. Nu blijkt dat ook echt waar te zijn. Doordat iedereen thuis moest blijven, hebben mensen ontdekt dat ze in slechte kwaliteit naar muziek luisterden. Nu zien we dat velen betere audio- en surroundervaringen opnieuw appreciëren. Uiteraard reist iedereen op een bepaald moment weer naar Thailand, maar ik denk wel dat die appreciatie voor een stuk blijvend is. Het is aan ons om te zorgen dat die interesse beloond wordt met uitstekende producten."

De brute pech is wel dat veel audiomerken vanwege logistieke problemen, chipfabrieken die afbranden en nog meer calamiteiten geen toestellen konden afwerken of verschepen. Lyngdorf is daar vooralsnog aan ontsnapt. "Onze printplaten worden gebouwd in een Thaise fabriek die verder enkel nog hoogwaardige medische apparatuur en gespecialiseerde koelingseenheden voor containers produceert die nooit mogen uitvallen op zee. Kwaliteitscontrole is er daarom heel goed en door de connectie met de transportsector raakten onze onderdelen altijd verscheept. De krankzinnige containerprijzen die er momenteel zijn, zorgen wel voor problemen bij iedereen. Heel het just-in-time-systeem kraakt, want er is nergens nog rek over."

RoomPerfect 

Als je kijkt naar het verleden van Lyngdorf, dan zie je een rijk verhaal bestaande uit audiobedrijven oprichten en kopen. Soms met veel succes, soms met wat minder. "Er was lang geleden dat ene audiobedrijf waar een partner het geld stal om paarden te kopen voor zijn maitresse." Een leerschool, noemen ze zoiets. Maar in 2005 begon hij toch met weer een nieuwe onderneming, deze keer onder eigen naam. Waarom? “Ik had altijd de ambitie om iets te doen dat beter was voor klanten. Door zolang in retail te hebben gezeten (bij HiFi Klubben, nvdr) sprak ik met veel klanten. We hebben een miljoen leden bij HiFi Klubben, en daar krijgen we veel feedback van. Vroeger bezocht ik ze ook vaak. Vaak gebeurde het dan dat ik bij iemand kwam met pakweg DALI-speakers en een NAD-versterker waarvan ik wist dat ze samen goed klonken. Maar dat was niet zo. Toen ben ik zeer geïnteresseerd geraakt in kamercorrectie.”

Wie de Lygndorf-toestellen kent, herkent hier meteen een sleutelwoord. Want naast de digitale versterking is het RoomPerfect-kamercorrectiesysteem hét grote uithangbord van het merk. In eerdere interviews liet Lyngdorf al vallen dat volgens hem RoomPerfect verder staat dan eender welke concurrent. Zelfs Dirac, dat volgens de Deen "doet wat wij 20 jaar geleden al deden". Kamercorrectie is bij AV-receivers al langer ingeburgerd, bij hifi-liefhebbers en -producten blijft het nog iets zeldzaam. Al komt daar wel verandering in, onder meer dankzij producten als de Arcam SA-30 of NAD M33. Toch kun je stellen dat Lyngdorf op dit vlak een echte pionier was.

"Nu ja, in de jaren tachtig was er al een aanzet bij NAD. Toen leefde al het idee bij NAD-mensen als Bob Berkowitz dat ooit computers krachtig genoeg zouden zijn om akoestische problemen recht te trekken. Dat vond ik interessant. Na de aankoop van Snell Acoustics zijn we beginnen zoeken naar iemand die de algoritmes kon ontwikkelen. In 1993 bracht Snell het eerste full-range kamercorrectiesysteem uit, daarna werd het werk verdergezet bij TacT Audio. We hebben daar veel zaken uitgevonden, zaken die heel sterk lijken op wat nu de norm is. Meten en aanpassen naar een targetcurve (in plaats van naar pure neutraliteit, nvdr) bijvoorbeeld. Dat is mijn uitvinding”, lacht Lyngdorf.

Nog niet daar 

De zoektocht naar het perfecte systeem was achter nog niet afgelopen. "De toestellen van TacT verkochten goed, maar mijn probleem was dat klanten ondanks de kamercorrectie toch heel uiteenlopende resultaten kregen. Meestal waren ze gelukkig, maar ik vond het resultaat vaak ‘anders’ klinken. Meer zelfs, hoe meer we systemen beter maakten, hoe slechter het klonk! Op shows moest zelf ik uren werken om een goed resultaat krijgen. We raakten er niet aan uit en toen zei ik: ‘Stop’. Ik huurde zoveel mogelijk ingenieurs in als ik kon betalen – en ik wou echt de beste mensen. De toenmalige CEO van Lyngdorf stelde een lijst van 30 topmensen op, met het idee dat maar zeven tot tien zouden toehappen. Maar 29 zeiden ‘ja!’." Slecht voor de bankrekening, lijkt ons, maar voor Lyngdorf de gelegenheid om van een blanco blad te beginnen. Al was het wel slikken. "De toenmalige hoofdingenieur, Jan Abildgaard die van Bang & Olufsen kwam, stelde na een tijd zijn wilde ideeën voor en ik begon te paniekeren. Het was krankzinnig wat hij vertelde. In mijn achterhoofd begon ik al te berekenen hoeveel geld de man had gekost en hoeveel het zou kosten om hem te ontslaan – een fortuin! Na een nachtje slapen daagde het: verdorie, hij heeft gelijk. Dit was RoomPerfect. Toen was de uitdaging de metingen maken. Op een toenmalige snelle pc duurde één meting 20 minuten (en je moet er meerdere maken, nvdr). En ook, toen ik de eerste keer RoomPerfect in actie hoorde, dacht ik ‘wat, dit doet niets!’. En toen realiseerde ik dat de zaken die voorheen irriteerden weg waren. De luidspreker klinkt hetzelfde, maar minus wat er slecht aan was."

Onmisbaar 

Voor Lyndorf was dat de grote doorbraak: “Ik vond dat we met de industrie nooit veel mensen zouden aanspreken als we toestellen bleven bouwen die in testruimtes goed klonken maar thuis niet. Audiotoestellen moesten gewoon beter worden.”

Als je met Lyngdorf spreekt, duurt het niet lang voor je doorhebt dat hij echt wel heel overtuigd is door kamercorrectie. Een mening die zelfs in 2021 nog niet door iedereen wordt gedragen. "Je hebt inderdaad sommige bouwers van zeer high-endspeakers die claimen dat hun producten geen last hebben van interactie met de kamer. Maar ze worden gedemonstreerd in luisterruimtes gevuld met foam. Je kunt er zeker van zijn dat deze luidsprekers minder goed klinken in een woonkamer. Heel vaak worden geweldige speakers ontworpen, met behuizingen uit bijvoorbeeld fijn afgewerkt aluminium en met een helemaal doordacht design. Die ontwerpers denken ongelooflijk na over hun ‘doos’ maar realiseren niet dat die doos in zijn beurt in een grotere doos terechtkomt – de kamer – die een absolute nachtmerrie is qua akoestiek."

Een eeuwige zoektocht 

Volgens Lyndorf is er daarom zoveel onrust bij highend-liefhebbers. "Veel zijn wat gefrustreerd omdat het niet klinkt zoals verwacht. Daarom dat ze vaak veranderen of experimenteren met kabels. Maar als een systeem slecht klinkt, trek je dat niet goed met een dure kabel. Dat doe je eventueel als laatste, voor een laatste stukje verfijning. Zelf weiger ik te demonstreren met dure kabels, want ik vind dat een Lyngdorf-product met RoomPerfect in staat moet zijn om zo goed te klinken."

Die no-nonsense attitude kan wel nadelig zijn in de hifi-wereld, lijkt ons. Die upgraditis van sommige audiofielen is wel goed voor de omzet. De Lyngdorf-producten zijn ook eerder sober van uiterlijk en de prijskaartjes zijn niet extreem fors. Zo het dan niet interessant om er een mooier verhaal van te maken en bijvoorbeeld de Lyngdorf-producten in een duurdere behuizing te stoppen. "Tja, het probleem is dat ik niet echt een goed bullshitter ben. Nu ja, misschien wel op sommige vlakken. Maar ik herinner me nog goed mijn eerste stappen in hifi, toen ik heel weinig geld had en soms als klant werd bedrogen. Toen ik zelf in retail stapte, wou ik daarom inzetten op absolute eerlijkheid. Liegen tegen een klant gold ook als reden voor een onmiddellijk ontslag als je in mijn winkels werkte. Om dat hard te maken maakte ik mijn privételefoonnummer publiek zodat iedereen me rechtstreeks kon opbellen met een klacht. En dat maakt het net heel eenvoudig. Mensen zijn dan ook heel trots om voor ons te werken. Dat is ook zo bij DALI, waar er nooit problemen opduiken omdat iedereen zo gefocust is op wat ze doen."

Kan het nog beter? 

Lyngdorf lijkt niet echt in te zetten op het regelmatig uitbrengen van nieuwe modellen. Toch zijn er wel wat nieuwe technologische ontwikkelingen. Is er ook geen vraag naar een hoger topmodel boven de TDAI-3400? "Misschien wel. Het gekke is dat soms mensen een product niet serieus nemen omdat de prijs niet hoog genoeg is. Onlangs zag ik een Facebook-post uit Hong Kong, waarbij iemand schreef dat hij verbluft was door wat hij had gehoord van de TDAI-3400, maar onmogelijk een downgrade kon maken naar een toestel van 5.600 dollar omdat hij al een versterker van 25.000 dollar bezat. Hij had het heel lastig. Had diezelfde Lyngdorf 30.000 dollar gekost, in een wat zwaardere behuizing, dan had hij het gekocht."

Dan is het creëren van een premiummodel toch geen slecht idee, zakelijk gezien? "Dat klopt. We hebben geen concrete plannen, maar we zijn wel begonnen met te bekijken wat je nodig zou hebben voor zo’n hoger model. Er is natuurlijk Purifi, zonder twijfel de beste klasse D-eindversterker ooit gebouwd. Wat we in onze huidige apparaten toepassen is natuurlijk geen versterker an sich, maar een DAC die rechtstreeks speakers aanstuurt. We hebben al testen gedaan met een aparte highend DAC-module en pre-amp, maar eigenlijk klinkt het nog altijd niet beter dan de TDAI-3400. Als je het volume verandert op dit volledig digitaal toestel, tast je het audiosignaal niet aan, je verlaagt enkel de voltage (er worden dus geen bits weggegooid, zoals bij sommige digitale volumeregelingen). Dat maakt dat je aan lagere volumes een ongeëvenaarde kwaliteit krijgt. Aan heel hoge volumes is een aparte DAC/pre-amp en Purifi wél beter. Bij meerkanaalsopstellingen met heel efficiënte speakers kun je zonder iets af te spelen en met de volume helemaal open aan de tweeter gaan staan en je hoort geen spoor van ruis. Zelfs met een stethoscoop. En dat is heel moeilijk om te doen. Ik wil maar zeggen: iets beter ontwikkelen is heel lastig. Daarom dat we dezelfde technologie ook toepassen in Steinway Lyngdorf."

Waarom we naadloos komen bij Dat Ander Groot Project van Lyngdorf, de exclusieve muzieksystemen die zijn bedrijf bouwt met de goedkeuring van legendarische pianobouwer Steinway. Het zijn systemen die probleemloos 100K kunnen overstijgen; nog niet zo lang geleden mochten we bij Mutrox bijvoorbeeld twee Steinway Lyndorf-systemen beluisteren (eentje stereo, eentje multichannel) die voor een peperdure jacht bestemd was. Kostprijs: een mooi herenhuis.

Over Steinway Lyngdorf valt ook nog veel te vertellen. Wil je er meer over weten, wacht dan op deel twee van dit interview dat je hier in de komende weken kan lezen. Peter Lyngdorf is ook aanwezig op het Dutch Audio Event in Veldhoven op 30 en 31 oktober, wat een ideale gelegenheid is om een machtig Steinway Lyngdorf én de Deen zelve aan het werk te zien én – vooral –  te horen. Een aanrader!