Bij het noemen van de naam Mark Levinson zal met name de al wat oudere audiofiel meteen de oren spitsen. Niet zo vreemd als u weet dat de oorspronkelijke en gelijknamige voor- en eindversterkers tot de audiotop van dat moment (1972) behoorden. Visionair Levinson verliet het bedrijf in 1984 om daarna het zelfs nog legendarischer upper high-end merk Cello Ltd. te starten. Buiten de bijzondere denkwijze was Cello ook een merk dat binnen de high-end voor het eerst een holistische aanpak toonde. Oftewel een audiosysteem dat als compleet synergetisch geheel werd gezien en niet meer als een aantal willekeurige onderdelen. Na Cello was het in 1999 tijd voor Red Rose Music. Hier experimenteerde hij voor het eerst met compacte en opvallend betaalbare high-end producten.

In 2007 verhuisde Levinson naar Zwitserland om daar vervolgens aan zijn magnum opus te werken. Ik heb het dan over Daniel Hertz. Een merk wat een optelsom is van al zijn eerdere merken en qua eigenschappen en denkwijze verder gaat dan ooit tevoren. In deze review gaan we aan de slag met de Daniel Hertz Maria 350 versterker en de Amber Midnight luidsprekers.

Achtergronden

Wie zich verdiept op de website van Daniel Hertz audio systems (danielhertz.com) en de achtergrondverhalen leest, valt van de ene verbazing in de andere. Want geheel trouw aan zijn immer eigen vooruitstrevende denkbeelden, heeft Mark Levinson de materie niet alleen heel anders aangepakt dan eigenlijk alle andere fabrikanten binnen de high-end, maar betreedt hij nadrukkelijker dan ooit nieuwe paden.

De hoofdreden dat Levinson dit nieuwe merk oprichtte, is om de fervente muziekliefhebber weer een stap verder omhoog op de belevingsladder te krijgen. Dus nog meer als livemuziek te laten voelen en tegelijkertijd betaalbaarder, compacter, eleganter, gebruiksvriendelijker en flexibeler te maken. Dat klinkt in eerste instantie als een foute reclameboodschap bedoeld om liefst veel geld te verdienen. Maar wordt al meteen anders wanneer blijkt dat hier daadwerkelijk nieuwe en andere wegen zijn ingeslagen. Een pad waarbij niet eerder toegepaste audiotechnologie het genieten van de muziekliefhebber op een hoger plan moet brengen. De gebruikte technieken zijn daarbij zo bijzonder, doordacht en zelfs wetenschappelijk onderbouwd, dat Mark graag wil dat de Daniel Hertz-technologie in de toekomst onder licentie aan andere bedrijven kan worden verstrekt.

Professioneel muzikant en afkomst

Een aspect dat Daniel Hertz meteen onderscheidt van veel andere audiobedrijven, is het feit dat Levinson een bekwame professionele muzikant is. Hij heeft zelfs gespeeld en gestudeerd met enkele van de grootste jazzartiesten van zijn tijd, zoals John Coltrane, Sonny Rollins, Paul Bley, Jimmy Garrison en Stan Getz. Zijn iconische opnames in de jaren 70, met op maat gemaakte analoge open-reel tape-opnameapparatuur, vormde mede de start van de audiofiele platenindustrie. Het hoofdkantoor van Daniel Hertz SA. bevind zich in Zwitserland met een afdeling – Daniel Hertz Srl – in Venetië, Italië. Dat stelt het bedrijf in staat om nauw samen te werken met plaatselijke ambachtelijke leveranciers voor het vervaardigen van premium onderdelen en diensten die elders niet beschikbaar zijn en essentieel zijn voor het bereiken van het beoogde kwaliteitsniveau.

Zijn eigen naam mag hij vanwege een vroegere rechtszaak niet meer gebruiken, maar Levinson wilde wel graag een familienaam voor zijn nieuwe bedrijf. Daniel blijkt de voornaam van zijn vader te zijn, en (Maria) Hertz de meisjesnaam van zijn moeder. Ook mooi is dat een nauwe verwant in de gedaante van Heinrich Hertz, een Duitse natuurkundige, de eerste was die de elektromagnetische golf demonstreerde. Dit zou de start van audio inluiden want Hertz (Hz) is de internationaal gebruikte term voor cycli per seconde, naar hem vernoemd.

C-Wave technologie

Eén van de speerpunten waar Daniel Hertz als onderneming op steunt, is de zogenaamde C-wave technologie waarbij de ‘C’staat voor ‘Continuous’, en waar je in het eerdere stuk van Harro ook al over kon lezen. Volgens Levinson is het de eerste echte upgrade voor digitale audio sinds de introductie in de jaren 70. Voor sommigen wordt het verhaal hier nu vast wat wazig, maar het is belangrijk om even door te bijten om te begrijpen hoe deze vinding in zijn werk gaat. Jaren van onderzoek en ontwikkeling tonen volgens de fabrikant aan dat de menselijke hersenen niet alleen van doorlopende golfvormen houden, maar dat er ook een stressreactie ontstaat bij de niet-doorlopende golfvorm van digitale audio. De gepatenteerde C-Wave technologie gebruikt een fijn afgestemd algoritme om de ruimtes tussen de samples op te vullen. Hier zouden de hersenen op moeten reageren alsof het een doorlopende golfvorm is. Zeg maar op dezelfde wijze als ook analoge bronnen fungeren.

Sinds de introductie van PCM in de jaren 1970 hebben veel luisteraars geklaagd dat het geluid ‘koud’, afstandelijk, ‘elektronisch’ en niet zo warm als puur analoog was. Bij puur analoog zeggen bepaalde muziekliefhebbers dat ze op prettige wijze spreekwoordelijk kunnen verdwalen in de muziek, maar dat dit niet lukt bij (PCM) digitale audio. Met name omdat er een soort van stress ontstaat waardoor de emotie stopt. Het C Wave-patent is bedacht omdat vrijwel alle muzieksoftware tegenwoordig in het PCM-formaat wordt geregistreerd. Het Daniel Hertz-team besloot hier wat aan te doen en te zorgen dat alle PCM-audio toepassingen fors zouden verbeteren. Dus zowel muziek, filmgeluid, geluid van mobiele telefoons, internet, versterkergeluid van muziekinstrumenten, geluid van liveoptredens, enzovoort.

Hoewel het enige apparaat wat C-Wave bevat op dit moment nog de Maria-versterker is, kan de technologie breed worden geïmplementeerd door gebruik te maken van de Daniel Hertz Mighty Cat-chip (foto rechts). Deze bezit namelijk een interne architectuur om C Wave uit te voeren.

Levinson’s beweegredenen

"Toen ik in 1974 ’s werelds eerste high-end audiocomponent maakte, de LNP-2 voorversterker, was een van mijn klanten zowel arts, psychiater als therapeut die een extreem diepgaande muziektherapie had ontwikkeld. Op een dag belde hij me op en vroeg of ik hem zou kunnen bezoeken. Hij liet me een lp zien en zei dat hij die jarenlang in zijn therapie had gebruikt met positieve resultaten. Maar op het moment dat hij een ogenschijnlijk identiek nieuw exemplaar kocht, het omgekeerde resultaat optrad."

"We ontdekten dat het enige verschil was dat het album “digitaal gemasterd� was. In de jaren die volgende werd hetzelfde effect ook in DAT, CD en elk PCM ander digitaal audioformaat geconstateerd. Dat leidde tot het besef dat het digitale audio-probleem fysiologisch van aard was."

"Uiteindelijk ontdekte ik Avatar, wat staat voor geavanceerde computergebaseerde diagnostische software die gezondheidsvoorspellende metingen doet op basis van elektro-acupunctuurspanningstesten. Avatar correleert met bloedonderzoek, MRI’s en andere standaardtests. Avatar is stil, niet-invasief en produceert consistente, herhaalbare metingen en computerafdrukken. We ontdekten dat Avatar in staat was om de aanwezigheid van PCM-verwerking in een opname 100 procent van de tijd nauwkeurig en consistent te detecteren. Het bevestigde voor ons ook dat met C Wave-verwerking de negatieve effecten van PCM werden geëlimineerd. Proefpersonen testten zelfs beter wanneer ze luisterden naar door C Wave-bewerkte muziek, dan naar helemaal geen muziek."

"Andere onderzoeken omvatten subjectieve tests, waarbij mensen werd gevraagd om naar normale PCM-opnames te luisteren en naar dezelfde opnames met C Wave-verwerking. In de loop van 10 jaar gaf vrijwel iedereen de voorkeur aan C Wave-verwerkte opnames. Daniel Hertz begon in 2014 met de verkoop van Master Class-software (voor Mac), waaronder A+ en EQ. A+ is een consumentenversie van C Wave die is ontworpen om veel opnames te verbeteren, samen met subtiele EQ om de toonbalans te verbeteren en natuurlijker te maken. Niemand keerde terug naar de Masterclass en gebruikers meldden grote tevredenheid over de resultaten, zelfs met alleen A+ en geen EQ toegepast."

Mighty Cat-chip

De hardware waar dit allemaal in wordt verwerkt en gerealiseerd wordt bij Daniel Hertz de Mighty Cat-chip genoemd. Beide versterkers in het programma (Maria 350 en Maria 800), zijn rond de eigen Mighty Cat-versterker IC met ingebedde software en de interne blokken om C Wave uit te voeren opgebouwd. Geen enkele andere chip op de markt heeft deze capaciteit.

Hoe krachtig hij is wordt benadrukt doordat alle audio geheel on-the-fly met de C-Wave technologie wordt verwerkt. Dit inclusief muziekbestanden, streaming, filmmuziek, digitaal gemasterde lp's en internetaudio.

Luidspreker- en hoofdtelefoonafstemming

Nog een bijzonderheid is dat beide Maria versterkers fijn-afstemmingsmogelijkheden om het beste uit alle goede luidsprekers en hoofdtelefoons te halen aan boord hebben. U kunt het als volgt zien. Net als een muziekinstrument, zoals een piano, viool of gitaar tot leven komt wanneer het zorgvuldig wordt gestemd, profiteren ook audiocomponenten hiervan. Het menselijk oor kan veranderingen van 0,2 dB detecteren, maar afwijkingen in het frequentiebereik zijn zelfs in geval van de beste luidsprekers en hoofdtelefoons, doorgaans veel groter. Deze afstemmingen worden vastgelegd op kleine bestanden die hex-bestanden worden genoemd.

Met een Windows-pc kunnen Maria-hex-bestanden worden geïnstalleerd om de afstemming van luidsprekers en hoofdtelefoons in ongeveer 30 seconden te wijzigen. Heel luxe en vooruitstrevend is dat de Daniel Hertz klantenservice dit soort wijzigingen overal ter wereld kan doorvoeren met behulp van Teamviewer. Dit maakt deze versterkers een ‘levend’ product. Een versterkerschakel die ook in de toekomst kan worden aangepast indien dat weer gewenst of nodig is. Standaard staat iedere Maria versterker zoals u zou verwachten in de neutrale stand.

Van losse componenten naar meer alles- in-één

In de jaren zeventig was het binnen de toen nog prille high-end audio noodzakelijk om voor losse componenten te gaan. Chips en geïntegreerde elektronica bestonden nog bijna niet en niemand dacht er ook verder over na. Ook vandaag de dag wordt zeker in de high-end nog steeds uitgedragen dat je het beste voor losse audiocomponenten kunt gaan. Maar mede door ervaring opgedaan bij onder meer Cello en Red Rose Music, is bij Daniel Hertz gestreefd om alles in één en dezelfde behuizing onder te brengen. Dit met behoud van de functionaliteit, de gewenste topkwaliteit geluid en meer dan genoeg vermogen om elke luidspreker aan te kunnen sturen. Want hét grote nadeel van gescheiden of losse componenten is volgens Levinson dat ze ongewenste kleuring introduceren. Een soort van vertroebeling die voortkomt uit meerdere chassis, voedingen, aardingsproblemen, belastingproblemen, enzovoort. Voor het Maria concept heeft het team voor de kortst mogelijke signaalweg gekozen die op dit moment mogelijk is.

Een versterker met uitgebreid DAC/processing concept is één, maar gezien zijn holistische denkwijze hoorde daar meer bij waaronder ook luidsprekers en kabels. Nu zijn er vele wegen naar Rome, maar wil je de gewenste levendige weergave met veel gradaties in klankkleur, expressie en zeggingskracht, dan ontkom je niet aan weergevers die zowel gemakkelijk zijn aan te sturen, als een hoog rendement bezitten.  

Amber Midnight

Hoewel Daniel Hertz bij zijn vier luidsprekermodellen bewust voor een gemakkelijke anstuurbaarheid kiest, spant het passieve (het merk heeft ook actieve modellen waarbij de Maria 800 versterker ook het scheidingsfilter voor zijn rekening neemt) Amber Midnight model (100 cm hoog, 29,5 cm breed en 30 cm diep) de kroon. Opgebouwd rond een 25,4 cm  coaxiale driver met de tweeter in het midden afkomstig uit de pro wereld, haalt het model een rendement van maar liefst 97 dB, heeft een dynamisch bereik van 118 dB en produceert een geluidsdrukniveau (SPL) van 100 dB met slechts 3 watt vermogen! Met andere woorden kunnen deze luidsprekers door zo’n beetje iedere goede versterker worden aangestuurd die er maar bestaat zoals single ended triode buizen als transistor.

Toch wordt volgens Levinson het volledige potentieel pas gerealiseerd wanneer voor de aansturing voor de Maria 350 wordt gekozen. Het hoe en waarom kunt u later in dit verhaal lezen. De originele Amber (nog geen Midnight) met houten kast werd geïntroduceerd in juli 2023 en het model scoorde meteen hoge ogen vanwege zijn puurheid, betrokkenheid en de gemakkelijke wijze waarmee muziek tot de luisteraar komt.

In maart 2024 introduceerde het merk de Amber Midnight. Een variant die is gebouwd in massief Waveglas™-materiaal en samen met zijn spiegelgladde afwerking die nodige prestatievoordelen biedt. Waveglas™ is namelijk een niet-poreus materiaal dat 2,5 maal de dichtheid van hout heeft en veel minder resonantie gevoelig is. Ten opzichte van de originele Amber, zorgen de afgeronde randen van het voorpaneel voor minder diffractie en daardoor een betere beeldvorming. Nog een mooi facet van dit materiaal, is dat het een specifieke soort acryl is waar de kleur in wordt geïnjecteerd. Hierdoor kan een keur aan kleuren worden aangeboden waardoor er een niveau van visuele integratie beschikbaar is gekomen dat voorheen niet mogelijk was. In basis zijn er naast de zwarte spiegelafwerking ook de kleuren ivoor, antraciet en donker Chinees rood verkrijgbaar.

Maria 350

En dan de versterker van deze test. Een apparaat wat in zijn eentje een heel nieuwe productcategorie vormt. Want behalve een geïntegreerde versterker is de Maria 350 vooral een alles-in-één oplossing. Een apparaat wat naast een DAC, voorversterker, volledig digitale eindversterker, hoofdtelefoon versterker en interlinks, ook ‘shaping’ van het geluid zelfs op afstand toestaat! In de voorgaande alinea heb ik al de Mighty Cat-chip aangehaald. Het is het hart van deze bijzondere klasse-D versterker en zorgt ervoor dat Maria 350 (2 x 350 watt aan 8 Ohm en 2 x 500 watt aan 4 Ohm) en ook zijn grotere meerkanaals- en actieve wisselfilter broer Maria 800, tot heel bijzondere resultaten in staat zijn.

Het begint er al mee dat deze chip die een complete softwaresuite bevat, ook de gepatenteerde C Wave-technologie aan boord heeft. Deze zet alle inkomende signalen (ook de analoge) om naar “C-wave digitaal� en zorgt er daarmee voor dat alle digitale audiosignalen (coax, wifi en bluetooth) de gewenste analoge feel krijgen. Ook voor de hoofdtelefoonaansluiting wordt van deze techniek gebruik gemaakt. Dus hoofdtelefoon liefhebbers, ook voor u staat het audio nirvana voor u klaar.

Hoewel compact, licht (slechts 6 kilo!), weinig warmte producerend en zeer energiezuinig, stuurt de Maria 350 wel de meest veeleisende luidsprekers moeiteloos aan. Wie het apparaat (43 cm breed, 11 cm hoog en 33 cm diep) ziet, vermoed na het zien van de Amber Midnight luidsprekers dat ook deze versterker van Waveglas™ is vervaardigd en dat klopt. Ook over andere maatwerkmogelijkheden wordt momenteel gedacht, wat het merk Daniel Hertz nog aantrekkelijker voor “interieur afficionado’s� zal maken.

Luisteren in Zwolle – gebruikte componenten

Voor de luisterindrukken van zowel de Daniel Hertz Maria 350 versterker als Amber Midnight luidsprekers reis ik af naar Zwolle. Daar heeft Cor van Empel van het al eerder in dit verhaal genoemde ERCT een eigen, volledig van zijn importeurschap losstaande winkel, genaamd Audio Tempel. Dit in het oude stadscentrum van Hanzestad Zwolle gesitueerde onderkomen is net als de rest van het historische centrum in een prachtig sfeervol monumentaal pand ondergebracht. Eenmaal binnen blijkt de inrichting een prettige mix van zowel licht, ruimtelijk en modern enerzijds en sfeervol en klassiek anderzijds.

Voor mijn kennismaking met de Maria 350 versterker en Amber Midnight luidsprekers, lopen we naar de mooie grote luisterruimte waar meteen om de hoek de set van mijn bezoek al speelklaar staat opgesteld. In het midden tussen de luidsprekers bevinden zich twee fraaie racks van het merk Solid Tech.

Als streamer dient een Melco N100, terwijl een AMG Giro MKII met Goldenberg Brilliant MC element met Lehmann phonotrap voor de analoge aansturing zorgdraagt. Terwijl ik zo voor de luidsprekers zit, ogen ze eigenlijk best “vreemd� en in ieder geval anders dan gebruikelijk. Natuurlijk zorgt het super strakke Waveglas™ voor een perfect hoogglans oppervlak, maar het is vooral de hoog op de baffle geplaatste 25,4 cm grootte coaxiale unit die mijn aandacht trekt. Hij lijkt nog het meest op de dual concentric opzet van Tannoy, maar blijkt volgens Cor uit de profi wereld afkomstig te zijn.

Omdat er verder niets anders te zien is aan de voorzijde, verhuist mijn aandacht vervolgens naar de achterzijde. Daar zie ik een recht achterpaneel met helemaal onderaan, vlak boven de grond twee rechthoekige baspoorten. Iets hoger en precies daartussen bevindt zich de bijzondere en afwijkende aansluitterminal.

Het afwijkende daarin is dat ik hier voor het eerst sinds de jaren aansluitingen zie, die vooral voor blote draad zijn bedoeld?! Ook de standaard bij de Maria 350 versterker bijgeleverde luidsprekerkabel is – u raadt het vast al – niet afgewerkt met banaanstekkers of spades en de achterliggende gedachte is minder materiaalovergangen, minder kleuring en klankvervalsing en een nog beter contact.

Gelukkig kan er door de ruime verstelmogelijkheid van de moeren, ook vrij gemakkelijk van spades en met enige voorzichtigheid zelfs van banaanstekkers bij inzet van uw eigen kabels gebruik worden gemaakt.

Luisteren

En dan is het eindelijk zover en kan ik vol goede moed en met grote nieuwsgierigheid van start gaan. Cor is in de ruimte ernaast met een klant in gesprek, dus ga ik zelf op zoek naar de afstandsbediening. Om een lang verhaal kort te maken, die is er dus niet?! Het blijkt een bewuste keuze van Mark Levinson te zijn. Een keuze die enerzijds te maken heeft met een (klein) verlies aan de maximaal haalbare geluidskwaliteit, maar anderzijds ook een meer vluchtige en onrustige manier van luisteren in de hand werkt. Het is op dezelfde wijze als een lp die je vaak helemaal uitdraait versus gestreamde digitale bestanden waar je de hele tijd snel weer andere muziekstukken wil kiezen.

Toch vind ik het het persoonlijk een serieus minpunt, maar wel één met verzachtende omstandigheden. Want met Roon en andere streaming software kun je natuurlijk ook het volume regelen. En buiten dat blijkt dat de sensor geregelde knop van de Maria 350 gelukkig wel heel geleidelijk regelt. Maar, ook hier loop ik tegen een keerzijde aan. Want een sensor geregelde draairegelaar kun je namelijk eindeloos ronddraaien, waarbij de Maria 350 geen enkele indicatie geeft hoe luid hij nu eigenlijk staat! In de praktijk heeft het tijdens de testperiode nog niet tot problemen geleid, maar hoe is de situatie bij gebruik van verschillende mensen in bijvoorbeeld een gezin? Kortom zou ik het team van Daniel Hertz willen adviseren hier nog eens naar te kijken.

Dan de weergave, en die is gelukkig zeer bijzonder en vooral uitermate goed! Nu hoor ik wel vaker puntbron weergevers zoals van bijvoorbeeld TAD, KEF en Tannoy, maar de Amber Midnight koppelt daar ook zijn zeer hoge rendement meteen een zeer spontane en energieke weergave aan. Het mooie in dit geval is dat de vaak hieraan gekoppelde onrust en een licht nasaal middengebied, gelukkig volledig achterwege blijven. Integendeel zelfs, want wat ik hoor is meteen het type weergave dat je volledig in de muziek weet te trekken. Het stereobeeld is daarbij panoramisch groots en heel nauwkeurig wat betreft plaatsing en stemmen in het stereobeeld.

Ook is er een prachtige en in positieve zin afwijkende balans van gemakkelijk, kleurrijk, organisch en vloeiend enerzijds, maar tegelijkertijd ook spannend, puntje van je stoel, heel schoon, transparant en hoog oplossend anderzijds. Eigenlijk is het een combinatie van eigenschappen die ik bijna nooit tegelijkertijd hoor en alleen daardoor al enorm interessant en begerenswaardig.

Mono, stereo en live 

Maar er is meer en zelfs veel meer over de weergave van deze unieke combinatie te zeggen. Want door zowel de coaxiale unit in de Amber Midnight als de C-wave technologie in de Maria 350 versterker, is er een verstaanbaarheid en intimiteit in de weergave ontstaan die eigenlijk niet meer bestaat vandaag de dag!

Als ik een poging doe, lijkt het nog het meest op wat je hoort bij die mooie en oude Altec Lansing hoornspeakers in een kwaliteitsbioscoop, een topklasse mono pick-up element of de intimiteit van een Tivoli PAL radio. Met andere woorden lijken de muzikanten echt voor mij persoonlijk te spelen en de prachtig zachte en ook rustige, maar tegelijkertijd ook levensechte tonale balans, lijken mij ook ideaal voor het brein van hoog sensitieve mensen of personen die helaas gebukt gaan onder een aandoening als tinnitus. Dus heel plezierig, informatief en spannend en onderhoudend tegelijk, maar nooit in je oren tetterend of je wenkbrauwen fronsen omdat aspecten irritant over kunnen komen. Hoewel het laag bij deze opstelling in Zwolle tot op heden keurig op de achtergrond blijft, is het wanneer het in de muziek aanwezig is, wel degelijk weldadig aanwezig. Er kan zelfs een heerlijke druk worden opgebouwd, waarbij het ten alle tijden die typische (C-wave?) ontspannenheid bezit.

Wat het bewust gekozen Waveglas™ acryl daarbij voor invloed heeft kan ik niet zeggen. Maar ik ervaar wel dat ik geen moment het idee heb dat deze weergevers hun eigen kleuring toevoegen. Aan het eind van de lange sessie heb ik pas de prijs van deze beauty’s gehoord en dat maakt ze een nog sterker aanbod. Vooral voor al die mensen die het traditionele hifi geluid nooit hebben kunnen omarmen, kan dit bijzonder helend werken.

Ervaringen Maria 350 in de thuis-installatie

De hamvraag is nu welk deel van deze opvallend bezielende en betrokken weergave van de Amber Midnight luidsprekers komt en welk deel van de versterker. Om dat uit te vinden krijg ik van Cor een in Nederland nog zeer zeldzame, niet gevoiced afgestemde Maria 350 mee naar huis. Dat lijkt eenvoudiger dan het is, want op het moment van schrijven is dit de enige neutrale 350 die hij in zijn bezit heeft en gezien het boetiek karakter van de Daniel Hertz productiefaciliteit, zijn de geproduceerde aantallen maar klein.

Het exemplaar wat ik in Zwolle heb beluisterd, was op de Amber Midnight luidsprekers afgestemd. Het is verder goed om te weten dat Daniel Hertz deze optie en dienst kan bieden voor iedere bestaande Maria 350 bezitter en dus niet alleen harmonieert met de eigen luidsprekermodellen. Over de draagtas had ik het al eerder, maar wat is het eigenlijk een verademing als je jarenlang en nog steeds enorm moet sjouwen met zware high-end versterkers en nu zonder de geringste moeite bijna met één hand een bijzonder krachtige versterker – wat dat is het – in je rack kunt zetten. Het apparaat ziet er zeer goed afgewerkt uit en is duidelijk met veel liefde in elkaar gezet.

Ook als ik het bovenpaneel verwijder, ziet het er mooi opgeruimd en verzorgd uit. De voorzijde telt twee grote draairegelaars waarmee het volume en de drie analoge en twee digitale bronnen kunnen worden geregeld en gekozen. Onder een te verwijderen afdekkapje, bevindt zich een zeer hoogwaardige 6,3 mm jackplug hoofdtelefoonaansluiting, terwijl helemaal links de drukschakelaar voor stand-by en aan is te vinden.

Er bevindt zich enigszins opmerkelijk géén hoofdschakelaar aan de achterzijde. Dus het apparaat staat feitelijk altijd echt aan, waardoor het meteen op klank is en het meteen bedrijfsklaar is. Met de stand-by knop wordt enkel de signaalweg naar de luidsprekers vrijgegeven. Ondanks deze keuze is door het klasse D-concept het stroomverbruik in stand-by verwaarloosbaar laag. Rest mij alleen nog te zeggen dat net als bij de luidsprekers ook de luidsprekerconnectoren op de versterker weer van het bijzondere type zijn (dus ideaal voor niet geconfectioneerde draad) en daarbij ook geschikt voor spades en met wat beleid, zelfs banaanstekkers.

Luisteren

Voor het luisteren heb ik van een behoorlijk aantal luidsprekers gebruik gemaakt. Een gamma wat start bij de modale Bowers & Wilkins 705S3 Signature, verder gaat met de kleine vloerstaande Boenicke W8SE+, vervolgens de Ilumnia Vocalis mk 2 en eindigt met de Sigma Acoustics Overture 20th Anniversary en mijn eigen Master Contemporary C’s. Bronnen zijn een Summus 4C streamer van Euphony audio en Ideon Eos stream met Eos Time. De kabels ten slotte zijn een nauwkeurig bepaalde cocktail van Siltech (AES/EBU digitale kabel), Nirvana Audio (powercords en luidsprekerkabels), Crystal Cable (luidsprekerkabels), Essential Audio Tools (powercords), Ideon (USB-kabels), Synergistic Research (powercords en USB-kabel), MIT (USB-kabel) en AudioQuest (interlinks, speakerkabels en USB-kabel).

Het eerste wat opvalt bij het thuis luisteren zijn enerzijds de overeenkomsten die ik in Zwolle hoorde, maar ook dat het nodig is om de Maria 350 versterker eerst nog wat langer te laten acclimatiseren. Hij klinkt namelijk weliswaar koud al prima, maar bereikt zijn optimum pas na 48 uur(!). Dus laat de versterker maar lekker altijd onder stroom staan, want dat maakt hier echt veel verschil.

Wat ik erg mooi en goed vind is zowel de rust als het enorme koppel wat deze versterker ten tonele brengt. Normaal speel ik zelf met mijn potente Zanden 6000 buizenversterker die 2 x 100 watt aan 8 ohm vermogen kan leveren. Maar toch merk ik bij de Daniel Herz versterker onmiddellijk het extra surplus aan vermogen. Het is niet zozeer dat hij luider gaat en ook niet dat het luider moet, als meer dat er een ongekend gemak en controle over de gebruikte weergevers wordt geboden. En dan geen controle in een wurggreep, maar heel los, soepel en vanzelfsprekend. Er is gewoon eindeloos vermogen en dat heb ik nog niet vaak op deze manier zo ervaren.

De volgende verrassing is de tonale balans. De Zanden is een enorm goed gebalanceerde versterker waarbij alle eigenschappen zeer fraai tot een holistisch geheel zijn samengesmeed. Maar zelfs ondanks zijn klasse D-opzet, blijkt de Maria 350 hier opvallend dicht bij in de beurt te kunnen blijven. De tonale opbouw lijkt daarbij zelfs opmerkelijk veel op de deugden van topklasse buizenversterkers en ook de communicatie en vloeiendheid zijn niet een compleet andere wereld. Heel knap. Ook het laag is nu eens niet week, maar zelfs kernachtig (dat is normaal nooit met klasse D) en de ruimtelijke presentatie is eveneens echt fraai 3D.

Andere aspecten die mij opvallen is een heel natuurlijk oplossend vermogen. Je hoort daarbij veel, maar het wordt nimmer te veel. De analogie van analoge weergave is hier dus geen loze kreet en hoewel niet uniek in de top high-end, moet gezegd worden dat deze eigenschappen bij een 16K versterker toch een stuk zeldzamer zijn.

Echt naturel neutraal

Wat mij ook wederom treft (ik heb de Daniel Hertz producten inmiddels wat vaker gehoord), is de enorme geschooldheid en kennis van de persoon Mark Levinson. Want een klasse D-versterker laten klinken zonder de immer typerende fouten, is gewoon enorm lastig. Dat lukt alleen als je als team zeer veel verstand van zaken hebt en je als ontwerper ook bijzonder goed geluid kunt analyseren en sturen. Nu heeft Levinson hierin een bijna legendarische reputatie, maar dat maakt hij wat mij betreft hier ook echt waar. Dus geen droogte, geen ontbreken van kracht in de weergave en die typisch vreemde nasaliteit en geknepenheid in het middengebied met een vaak wat energieloos hoogbereik, maar een bijna perfect natuurlijk geluid.

Ik kreeg van iemand de vraag dat hij Daniel Hertz in Zwolle ook had gehoord en het extreem goed en mooi vond, maar bang was dat het in de praktijk misschien toch “nep� zou zijn en uiteindelijk door de mand zou vallen. Gelukkig kan ik volmondig bevestigen dat dit niet het geval is. Het is dus geen eigenlijk al geflopt MQA of andere poging om een betere geluidskwaliteit te suggereren dan het eigenlijk is. C-wave biedt wat mij betreft het type weergave – lees de ultieme natuurlijkheid – die je normaliter alleen bij de absolute high-end topklasse kunt realiseren. Dus systemen die niet alleen enorm kostbaar zijn, maar waarbij aan iedere parameter aandacht is geschonken. C-wave en de Maria 350 bieden deze kwaliteit overigens niet volledig, maar bieden wel een meer dan geslaagde suggestie. Je hebt er ook geen kennis voor nodig bij het installeren want het zit allemaal in één behuizing en kost ook veel minder geld… Dus tel uit je winst want hier is wat mij betreft daadwerkelijk weer eens sprake van een zeldzame echte vooruitgang in audioland.

Hoofdtelefoons

Hoewel ik er zelf weinig mee heb, besteed ik op verzoek van Cor ook aandacht aan de hoofdtelefoonuitgang. Zoals verwacht blijkt ook deze van bijzonder hoge kwaliteit. Gebruikmakend van een Sennheiser HD 800 S en Abbyss Diana TC zijn dezelfde fraaie eigenschappen te horen als bij gebruik van luidsprekers. Dus verfijnd, evenwichtig, vloeiend, betrokken en specifiek ontspannen zoals alleen topversterkers dat kunnen.

Wel vind ik, en dat is heel persoonlijk, dat je bij een hoofdtelefoon geluid niet fysiek kunt voelen en ook is er geen 3D-podium en draait het orkest of de band mee als je je hoofd draait. Ook de Maria 350 kan deze aspecten natuurlijk niet veranderen. Wat hij wel kan is de bijzondere eigenschappen die je over luidsprekers ervaart, ook via het medium hoofdtelefoon vertolken.

Magische kabels

Maar het mooiste heb ik voor het eind bepaald en dat zijn de “magische� luidsprekerkabels. Volgens Cor zijn de andere bijgeleverde kabels gewoon standaard, maar zijn de Daniel Hertz luidsprekerkabels meer dan bijzonder. Dus na een week met de mij bekende luidsprekerkabels te hebben gespeeld, besluit ik bijna met tegenzin om als laatste de erg standaard ogende Daniel Hertz exemplaren uit de tas waar ook de versterker in zit verpakt te halen. Het ziet er echt uit als het 2 x 4 mm tweelingsnoer wat ik bij de start van mijn hobby begin jaren tachtig kocht en dus voor wie high-end gewend is, lachwekkend standaard en goedkoop. Maar dit lachen verging mij al snel op het moment dat de weergave hoorde...

Wat?! Wordt het nu werkelijk nog beter dan alle door mij voor deze test toch best dure referentie luidsprekerkabels?! Wat is hier aan de hand? Dus dure kabels zijn onzin zoals velen hopen? Nee, zeker niet. Want bij “normale� componenten blijft deze kwaliteitspyramide gelukkig voor de eigenaren volledig in stand.

In geval van de Maria 350 blijkt Mark Levinson met zijn zeer geschoolde gehoor een standaardkabel te hebben gevonden, die maximaal aansluit op de eigenschappen van de versterker. Zo goed en duidelijk heb ik dit fenomeen in 35 jaar nog nooit waargenomen en de synergie is echt waanzinnig goed. Zo wordt de weergave er niet alleen humaner door, maar krijgt ook meer kleur en vulling op precies de juiste plaatsen in het tonale bereik met wat extra omlijning en “crispyheid� in andere cruciale gebieden. Dus probeer, nee gebruik bij aankoop van deze versterkers echt de meegeleverde “touwtjes� en u zult net als ik versteld staan. 

Conclusie  

Wat een mooie en originele testproducten zijn dit zeg. Zoals het Mark Levinson betaamt bewandelt hij geen gebaande paden en heeft hij zich omgeven door opmerkelijk getalenteerde mensen. Personen die zijn ideeën voor de ultieme weergave op een hoger niveau dan ooit tevoren hebben gebracht en een reeks producten hebben gecreëerd die voor een flinke groep zelfs een soort van bevrijding kan opriepen. Bevrijding in de zin dat deze twee Daniel Hertz producten niet allen herinneringen aan de start van onze hobby kunnen oproepen, maar ook bevrijding van het eeuwige hifi juk. U verandert wat en er worden dingen beter, maar vaak zijn er ook dingen slechter. Daniel Hertz is bedoeld voor muziekliefhebbers die daarvan af willen en weer die “ouderwetse� pure muziek willen ervaren. Maar pas op, deze producten zijn niet goedkoop en voor de groep die juist voor dit soort aspecten gevoelig is, is er bijna geen weg meer terug. U zult het niet meer los kunnen laten.

Daniel Hertz staat dan ook voor mij na deze intense test synoniem voor de intensiteit van de beste (Italiaanse) koffie. Voeg daarbij de ervaring met pure chocolade en tegelijkertijd de diepgang, ontspanning en bevrediging van een perfecte vakantie, super massage of in volledige ontspanning van de ondergaande zon op een ongerept eiland genieten. Rest mij alleen nog een diepe buiging voor visionair Mark Levinson. Een geniale man die als een werkelijke maestro, iedere keer weer opnieuw de juiste mensen om hem heen weet te verzamelen, om iedere keer uit volledig onverwachte hoek met unieke producten ten tonele te komen die een deel van de audiogeschiedenis weten te herschrijven. Hier past alleen maar diep respect en voor u als consument eindelijk weer eens de gelegenheid om eindelijk weer eens iets werkelijk anders aan te kunnen schaffen.

Daniel Hertz Maria 350
16.000 euro | www.erct.nl

Daniel Hertz Amber Midnight
16.000 euro per paar | www.danielhertz.com

Maria 350 (4,5 ster)
+ Uniek concept waarbij technologie echt houdt snijdt
+ Schitterende klankeigenschappen en tonale balans
+ Echte top high-end kwaliteit voor een lager bedrag 
+ Hoge resolutie die geheel natuurlijk overkomt
+ Haalt er bij iedere bron de maximale muzikale kwaliteit uit
+ Zeer geschikt voor hoogsensitieve mensen en mensen met tinnitus

- Geen afstandsbediening (wat zwaar telt in de eindscore)
- Weinig intuïtief gevoel bij gebruik volume-draairegelaar op versterker en geen indicatie voor volumeniveau
- Luidsprekeraansluitingen niet geschikt voor alle soorten connectoren

Amber Midnight (5 sterren)
+ Heerlijke speaker voor puntbron liefhebbers
+ Luidspreker combineert een hoog oplossend vermogen met veel muzikaliteit
+ Diepe, maar nooit overheersende laagweergave 
+ In zijn prijsklasse samen met Maria 350 versterker bijna onverslaanbaar
+ Ideaal voor de anti-hifi muziekgenieter

- Vormgeving is best smaakgevoelig
- Luidsprekeraansluitingen niet geschikt voor alle soorten connectoren