Dat de stabiliteit van stekkerverbindingen invloed kan hebben op het gehoormatige resultaat, is niet eens zo heel erg moeilijk te geloven. We hebben allemaal wel eens te maken met het tegendeel: soms valt de stroom of het signaal (tijdelijk) helemaal weg, vaker blijft het gevoel dat er iet niet helemaal lekker 'zit' met het geluid. Een min of meer bekende truc, ooit door Alfred Rudolph van het Duitse A Capella in omloop gebracht, is het vastplakken van stekkers met butylband van Würth, een product dat doorgaans in de carrosseriebouw wordt gebruikt, maar ook goede diensten bewijst bij diverse huishoudelijke klussen en reparaties.
In de zomer verscheen al een review van de V1 NCF Power Cable, vandaag deel 2 van dit Furutech-tweeluik.
Daarbij gaat het niet alleen om het (duurzaam) minimaliseren van de overgangsweerstand in de stekkerverbinding, maar vooral ook om het elimineren van resonanties in de stekker zelf. Dat dit tot hoorbaar meer rust in de muziekweergave leidt, kan iedereen voor zichzelf uitproberen. Voor nog geen twee tientjes koop je in de automaterialenzaak een grote rol van dat spul waar je de rest van je leven mee vooruit kunt. Zelfs wanneer je er zeer ruimhartig mee omgaat, zal het materiaalverbruik niet meer dan een paar euro waard zijn en de rest komt vast ooit nog eens ergens anders van pas.
Er zijn natuurlijk grenzen aan deze doe-het-zelfmethode. De eerste: tja, heel erg mooi, professioneel en elegant ziet deze ‘plakmethode’ er niet uit. De tweede: de juiste hoeveelheid demping laat zich moeilijk controleren. Het geluidsbeeld wordt er daadwerkelijk rustiger van, maar zoals dat zo vaak gaat met ‘te veel’ resonantiedemping, soms ook minder dynamisch en ‘trager’ (de bewegingsenergie wordt dan wel effectief gedempt, maar dat wat overblijft, blijft langer ‘rondhangen’) En de derde: eigenlijk wil je ook dat de kabel in zijn geheel van de grond blijft, of tenminste het contactvlak met de vloer wordt verminderd om hem te isoleren van statische elektriciteit. Daarvoor zijn er dan weer zogenoemde ‘cable lifters’ van eenvoudige houten blokjes tot ingewikkelde (en dure) stabiliserende en resonantiedempende constructies.
Furutech is erom bekend, dat het bijvoorbeeld in stekkers het zelf ontwikkelde materiaal NCF (Nano Crystal Formula) gebruikt, dat volgens de fabrikant twee ’actieve’ eigenschappen bezit: het genereert negatieve ionen die statische elektriciteit elimineren, en het converteert thermische energie in infraroodstraling. Sinds een paar jaar gebruikt Furutech dit materiaal, waarin onder andere keramische nanopartikels en carbonpoeder verwerkt zijn, tevens in een serie producten die audiostekkers en -kabels stabiliseert en ondersteunt: de NCF Booster voor stroomkabels en de NCF Booster Signal voor stekkers en kabels die nodig zijn voor signaaloverdracht.
NFC Booster
Een NCF Booster bestaat uit een voetstuk met twee staanders uit metaal, waaraan de eigenlijke ‘cradle’ – met in het midden een halfronde vorm waarin de stekker komt te liggen – in hoogte verstelbaar wordt bevestigd. Is de hoogte niet toereikend om de stekker van het betreffende apparaat te bereiken, bijvoorbeeld bij een muurstopcontact of een actieve luidspreker, dan kunnen de staanders door middel van een apart verkrijgbaar setje naar believen worden verlengd. Op de cradle komt de stekker te liggen, die volledig wordt omsloten met een eindstuk dat er oftewel los bovenop komt te liggen of met een soort elastiek dat er kruislings overheen wordt gespannen, op zijn plaats wordt gehouden. Wat beter is, bepalen je oren en je behoefte aan mechanische stabiliteit. Persoonlijk vind ik het wel fijn als een stekker – zeker een die wat hoger ‘in de lucht’ hangt – mechanisch enigszins stevig wordt vastgehouden.
Voor de stekkers van interlinks en luisprekerkabels is er de NCF Booster Signal. Die bestaat uit dezelfde voet en staanders, maar hier heb je in plaats van de op netstekkers gemaakte ‘cradle’ een vlak platform dat je bijvoorbeeld onder een rij cinchstekkers achter je versterker plaatst. Daar RCA- in- en uitgangen meestal paarsgewijs onder elkaar (boven is links, onder zit rechts) in het aansluitveld achter op een versterker worden geplaatst, kan je een Signal Booster als ‘dubbeldekker’ met twee boven elkaar geplaatste platforms uitvoeren… tenminste, als er ruimte is. Vaak blijkt het platform net even te dik om goed tussen de twee rijen stekkers te passen. Dat is een minpuntje.
We kregen van importeur Mafico een assortiment met meerdere Boosters en verlengstukken; en voor je het weet zit je achter je installatie lekker te puzzelen met het materiaal. Inderdaad een beetje zoals technisch Lego. Waar verschillende kabels over en langs elkaar heen lopen, probeer je ervoor te zorgen dat er zoveel mogelijk afstand tussen kruisende leidingen is en parallel lopende kabels op verschillende niveaus te leggen. Met een beetje nadenken en geduld ontwar je de bundel spaghetti die achter de meeste installaties ligt, en zorg je ook visueel voor orde. In mijn persoonlijke geval was dat in beperkte mate het geval, omdat de voorversterker met externe netvoeding vanwege ruimtegebrek onder een bank in de huiskamer staat en het aantal centimeters erachter zowel in de lengte als in de hoogte beperkt is… Jammer, want juist door de NCF Booster en Booster Signal op verschillende plaatsen en manieren te proberen, kom je er achter waar deze het meeste effect sorteren.
Zo is het volgens ervaringsberichten beter om een enkele Booster Signal bij luidsprekerkabels dichtbij de luidspreker te plaatsen dan in het midden, terwijl een tweede Booster Signal in het midden van de kabel juist weer een duidelijke verbetering teweegbrengt…
Furutech zelf raadt aan, de Boosters zoveel mogelijk daar te plaatsen waar elektrische en mechanische resonantie zich concentreert – bij stekkeraansluitingen natuurlijk (connectoren hebben doorgaans de neiging een beetje in de netentree te ‘hangen’, door de hoogte van de Booster Cradle zo in stellen dat de stekker keurig horizontaal zit, verminder je de spanning in de kabel op dit punt) maar ook waar kabels elkaar raken, een scherpe bocht moeten maken of de vloer dan wel een ander obstakel raken. Bij het plaatsen van de onderdelen uit mijn ‘probeerpakket’ heb ik me dan ook zoveel mogelijk aan die aanwijzingen gehouden.
Er is niet alleen een verschil tussen de NCF Booster en Booster Signal voor wat betreft de vorm van het ‘platform’ waarop de kabels en stekkers liggen, maar ook de dempende werking ervan. Grof gezegd komt het erop neer dat stroomkabels en -stekkers baat hebben bij een sterkere demping dan interlinks en luidsprekerkabels, en daarom zit er in de Boosters simpelweg meer NCF-materiaal dan in de Booster Signal-platforms. Gebruik je de Booster Signal voor de eerste categorie, dan is de werking waarschijnlijk nauwelijks merkbaar, andersom kon het wel eens te veel zijn met de eerdergenoemde effecten als gevolg. Furutech ziet de NCF Booster-producten als onderdeel van een ‘gereedschapset’ om stoorinvloeden uit je audiosysteem te elimineren.
Kabels met de bijbehorende stekkers moet je volgens het accessoiremerk niet zien als een draad met een ommanteling die een harde scheiding vormt tussen het muzieksignaal dat door de draad loopt, en de buitenwereld. Helaas: ja, het signaal loopt door de kabel – samen met een hoop ‘rommel’ die onderweg wordt opgepikt – van het stroomnet, van de apparatuur die is aangesloten, van wifi of je mobieltje, van vibraties en resonanties in huis, enzovoort. Deze stoorsignalen vermengen zich met het eigenlijke muzieksignaal dat we willen transporteren en verdoezelen vooral details in het signaal. Sommige kabelfabrikanten gebruiken afscherming om dit tegen te gaan, andere stellen dat afscherming ineffectief is en zelfs vervelende dingen doet met de capaciteit. Hoe je het ook bekijkt: alle kabels zijn in meer of mindere mate gevoelig voor invloeden van buitenaf. We zetten onze platenspeler het liefst op een stevige wandbeugel om hem van zulke invloeden te isoleren, en speciale voetjes onder apparatuur.
Waarom niet hetzelfde doen met je kabels en aansluitingen? Het effect wat we willen bereiken is tweeledig: we isoleren het gehele systeem zoveel mogelijk van zulke invloeden, en datgene waarvan we niet kunnen verhinderen dat het de betreffende audiocomponent (daarbij horen ook kabels en connectoren) bereikt, proberen we op zo elegant mogelijke wijze te absorberen – dat wil zeggen, om te zetten in bijvoorbeeld warmte, of in het geval van het NCF-materiaal, infraroodstraling die geen schadelijke invloed op het muzieksignaal meer heeft.
Lees ook de review van de Furutech Project V1 NCF Power Cable
Wat is nu het gehoormatige effect van de NCF Boosters en Booster Signals? Het haalt vooral onrust uit de weergave, geeft een betere definitie van de ruimte en de al dan niet kunstmatig in de opnamestudio gecreëerde ‘lucht’ om stemmen en instrumenten, bij ‘overdubs’ zijn de verschillende ‘lagen’ duidelijke te herkennen.
De effecten zijn altijd aanwezig, ongeacht de samenstelling van de installaties waarbij ik de NCF Boosters en Booster Signal’s gebruikte – ik heb twee sets in de woonkamer waarbij de ene redelijk ‘vast’ is (hier worden alleen verschillende muziekbronnen – platenspelers tot en met de phonovoorversterker, cd-spelers, streamers, DACs enzovoort – uitgewisseld) en bij de andere regelmatig andere luidsprekers, versterkers en muziekbronnen worden getest – maar nemen met de kwaliteit van de gebruikte apparatuur toe en zijn het duidelijkste te horen wanneer de producten daar worden gebruikt waar het te verwerken signaal het meest kwetsbaar is – bij de kabels van en naar muziekbronnen en (phono)voorversterkers. Maar ook bij de stekker die in de versterker/DSP-unit van de van huis uit semi-actieve Avantgarde luidsprekers was een duidelijke winst te halen die zich in een ‘punchier’ en schonere laagweergave manifesteerde.
De mogelijkheden zijn onbegrensd en kunnen tot eindeloos experimenteren verleiden (maar te veel NCF in dezelfde verbinding zal ongetwijfeld hetzelfde effect van ‘overdemping’ sorteren als te veel butylband plakken) – de hoeveelheid beschikbare materialen zorgt ervoor dat het niet te gek wordt. Per Booster-setje ben je afhankelijk van de hoogte en of er een of meerdere ‘cradles’ of platformen boven elkaar worden gebruikt – ergens tussen de 250 en 350 euro kwijt en dan kom je bij de vier NCF Boosters en vier NCF Booster Signal’s met aanvullingssets erbij om de staanders te verhogen en een extra platform toe te voegen zomaar op iets van 2.500 euro. En dan zouden we voor de ‘grote’ set best nog wel van elk nog vier stuks kunnen gebruiken (nou ja, als we er om de kabels heen ruimte voor hadden gehad…). Om er het optimum uit te halen, moet je er ook net even wat meer tijd in steken dan in het gemiddelde audio-accessoire. Maar dan is het effect meer dan overtuigend voor het geld wat je ervoor betaalt. En net als technisch Lego, is het bouwen en experimenteren ermee eigenlijk hartstikke leuk…
