Het is geen nieuw model luidspreker van Q Acoustics die onderdeel is van deze review, een 5040 is al wat langer op de markt, maar dankzij de uitstekende eigenschappen nog steeds volledig actueel en de moeite waard om de luisterruimte in te slepen. Het elegante, vloerstaande model zal menig muziekliefhebber kunnen bekoren die geen extra hypotheek wil afsluiten om naar muziek te luisteren, toch kwaliteit wil – en vooral muziekgenot. Je kunt een Q Acoustics combineren met een ruime keuze aan elektronica, voor een stereo opstelling of voor surround. Voor surround begin je met een set 5040, daarbij de kleinere boekenplank 5010 of 5020, een center en een subwoofer. Q Acoustics geeft daartoe alle ruimte, wij beperken ons tot stereoweergave.
5040 in de spotlight
Zoals hierboven staat is een 5040 model een zuilluidspreker, eentje van een bescheiden formaat. Leverbaar in satijn zwart of wit, of gefineerd in eiken of palissander. Een 5040 is slank en daarom aan de achterzijde voorzien van twee sierlijke aluminium steunen om hem stabiel te maken. De kast heeft aan boven- en onderzijde afrondingen die hem optisch kleiner maken dan hij in werkelijkheid is. In het frontpaneel zitten de drivers in een acrylplaat, eventueel af te dekken met een magnetisch vastgehouden frontdoekje. Aan de achterzijde vinden we single wire aansluitingen en een reflexpoort. Een 5040 zal uiterlijk niet opvallen en genoegen nemen met een overgebleven plekje in de woonomgeving.
Van buiten deels te zien en van binnen verstopt zitten aardig wat innovaties van Q Acoustics welke afgeleid zijn van de kostbaarder Concept reeks luidsprekers. Zichtbaar is een tweetal 125 mm woofers, elk voorzien van een ‘Continuous Curved Cone’, een naadloze conus zonder stofkap in het midden, waarvoor Q Acoustics een betere integratie claimt met de tweeter dan met een gewone conus die niet uit één geheel bestaat. Harmonische vervorming zou lager zijn en de spreiding beter. Door gebruik te maken van grote spreekspoelen die werken in krachtige magneten is de belastbaarheid van de woofers vergroot. In de 5040 worden twee woofers gecombineerd, één boven en één onder een 25 mm softdome tweeter. Gemonteerd in een voorpaneel dat bestaat uit meerdere lagen, dubbel MDF als basis met een rubberlaag voor demping daartussen en dan nog het acryl deel. De door Q Acoustics gebruikte tweeter is aan de achterzijde hermetisch gesloten. Achter de dome is intern een kleine ruimte die de energie achter de dome afvangt. De tweeter is zwevend opgehangen in het voorpaneel om vooral geen last te hebben van de wooferbewegingen en opgewekte trillingen.
In de kast zijn op exact gemeten plaatsen verstevigingen aangebracht, opnieuw om trillingen van de behuizing tegen te gaan, ook hiervoor is weer sterk gekeken naar de Concept modellen. Net als voor een paar Helmholtz resonatoren in de kast, die zorgen voor een mooi vlak frequentieverloop door in tegenfase te resoneren op de staande golf frequentie in de kast zelf. Het tweede orde scheidingsfilter dat werkt rond de 2,5 kHz is opgebouwd met luchtspoelen, bifilair gewikkelde weerstanden met een lage parasitaire inductie en verder hoogwaardige polyester film condensatoren. De impedantie van een 5040 is nominaal 6 Ohm, zakt tot een minimum van 3 Ohm. Het rendement is hoog met 91,5 dB, waardoor een bescheiden versterker zal voldoen. De afmetingen van de kast zelf zijn 18 cm breed, 27,5 cm diep en op spikes of voetjes bereik je een hoogte van 96 cm. Met de gemonteerde steunen is de totale breedte 37 cm. Maten bij benadering en niet op de millemeter nauwkeurig.
Versterking
Een Q Acoustics 5040 kan voor velen luid genoeg spelen met een bescheiden eindversterker. Hier werd een 2 x 25 Watt transistor versterker ingezet, een niet commercieel ontwerp van Cees Ruijtenberg, dat onder de naam 303.2 kort aan een select aantal liefhebbers is verkocht. Aansturing van de 303.2 was in handen van een Naim Uniti Atom Headphone Edition, met een paar Grimm Audio XLR-kabels gebalanceerd verbonden. Zo kon ik streamen via de App van Naim/Focal, via Roon en ik kon internetradio gebruiken. Een handvol kabels voor stroom. Ethernet en luidsprekers kwamen van fabrikanten als Ricable en Inakustik. En ja, voor schone stroom staat er een Audes power conditioner, die zo ben ik bang ruim buiten het budget zal vallen van iemand die in de markt is voor Q Acoustics 5040 luidsprekers.
Laten we voorop stellen
Laten we voorop stellen dat een Q Acoustics een heel universele luidspreker is, geschikt voor alle soorten muziek die in de review periode voorbij kwam. Van rustige pop, via wat aangename rock, naar vocale en instrumentale jazz, om te eindigen bij een keur aan klassieke muziek. Veel meer dan beschreven kan worden willen we de tekst leesbaar en informatief houden. Ik heb altijd voorgehouden dat in de prijsklasse van een set 5040 luidsprekers de concurrentie enorm is en dat daarom elke fabrikant zijn best zal doen om boven het maaiveld uit te steken. Met Q Acoustics is dat niet anders en dus is een kennismaking met de 5040 een aangename bezigheid.
Met Nicola Benedetti en haar vioolconcerten van Beethoven is de laatste fase van de review begonnen, luisteren naar relevant gekozen muziek en het maken van aantekeningen. Nicola, ondanks haar Italiaanse naam is het een Schotse van geboorte, wonend in Engeland. Daarom is het niet zo gek dat ze samenspeelt met het Aurora Ochestra op het Decca label. Op een Q Acoustics 5040 is goed te horen dat zowel Nicola als het orkest hun best hebben gedaan deze Beethoven concerten met verve te spelen. De forse dynamiekverschillen worden door Q Acoustics moeiteloos gevolgd, van heel zacht vioolspel tot paukslagen vormen geen enkel probleem. Hoe zacht er ook wordt gespeeld, de viool blijft overeind. Gaat het orkest los dan is er voor mijn gevoel zelfs met mijn niet al te zware versterker nog altijd ruimte om meer volume zonder noemenswaardige vervorming uit de drie drivers per kast te halen. Muziek speelt op zijn minst aangenaam en verpozend, is op momenten stevig, later teder en lief als Nicola haar viool laat spreken. Het neergezette stereobeeld is losjes en ruim, zoals ik het graag beluister, geen plakken aan de luidsprekers zelf. Misschien wat laag geplaatst, zodat ik enigszins neerkijk op het orkest, wat met een licht oplopende concertzaal in gedachten heel natuurlijk weet over te komen. Eigenlijk zonde dat ik aantekeningen maak, de muziek trekt en verdient alle aandacht. Heerlijk als een systeem, in dit geval met Q Acoustics 5040 luidsprekers, zonder wanklank speelt.
Tweemaal nieuw
Een nieuw album van Anouar Brahem wordt altijd met vreugde beroet, zeker als Anja Lechner daarop meespeelt. Op ‘After the last sky’ staan alleen maar composities van Brahem, waaronder ‘Awake’ dat ik als eerste speel. Bas, oud, piano en duidelijk herkenbaar de cello van Lechner. Muziek die uitnodigt om het volume omhoog te draaien. Wederom lekker breed neergezet, met voldoende impact en drive, spannend en als cello de ruimte krijgt, zak ik weg in mijn stoel om Brahems composities te beleven.
Het is de gehele periode dat 5040 hier woonde opgevallen dat de weergave ‘compleet’ is, niets ontbreekt, hoogstens wat detaillering en verfijning, wat uiteraard te maken heeft met de prijsklasse waarin wordt gewerkt. Wie meer van die ingrediënten wenst zal een stapje hoger naar de Concept series van Q Acoustics moeten gaan. Wie gewoon lekker wil luisteren en van muziek genieten, kan met een 5040 prima uit de voeten. Vooral omdat ze zich gemakkelijk laten plaatsen en als de bassen u iets te veel worden onder invloed van hoeken en muren, dan is wat losjes in de reflexpoort aangebrachte fiberfill voldoende om de balans van laag/midden/hoog te herstellen.
Alison Krauss heeft haar Union Station teruggevonden en brengt het album ‘Arcadia’ met onvervalste bluegrass. Banjo, mandoline, gitaar en niet te vergeten de viool van Krauss zorgen voor ouderwets luisterplezier. Wat rustiger dan een aantal tracks op haar laatste album met Union Station dat ik veelvuldig gebruik als referentie materiaal. Een 5040 kun je qua stereobeeld positief beschrijven als losjes, breed en als de opname het toelaat ook diep. Maar hoogte afbeelden is lastiger voor een 5040. Muziek speelt zich af vanaf de vloer tot aan de hoogte van de luidsprekers zelf. De remedie daarvoor is eenvoudiger dan ik dacht, de voorste spikes wat meer uitdraaien zodat de luidsprekers iets naar achteren hellen. Het stereobeeld gaat prompt een meter de lucht in en stemmen staan op de juiste hoogte. Bij controle met een waterpas is te zien dat de bubbel maar een klein stukje is opgeschoven. Waarmee het voor de stabiliteit van de 5040 dus niets uitmaakt en de weergave echt positief wordt beïnvloed. Ondertussen zingt Krauss haar teksten en weet de band zich podium vullend achter en rond Krauss op te stellen. Een 5040 speelt wat dat betreft graag groot. Geen analytisch opdelen in strikte partjes, de vruchten van de opname blijven heel. Stemmen, zowel van Krauss als van de zingende bandleden zijn duidelijk verstaanbaar en goed te volgen, ook als de muziek drukker wordt. Waarbij uitschieters of dalen in het frequentieverloop op het gehoor afwezig zijn en blijven, wat voor de gehele recensie periode is opgegaan.
Audiofiel prutsen
David Chesky heeft weer een nieuw project, The Audiophile Society, ter ere waarvan een sampler is uitgebracht met WAV files in diverse resoluties. In een poging high end opnames op de markt te zetten heeft Chesky werk van zichzelf en anderen als gratis download beschikbaar gesteld. De track ‘Graffiti jazz no. 3’ is een typisch voorbeeld van audiofiel gepriegel. Samengebrachte klanken die meer de aandacht leggen op wat in de studio in elkaar te flansen heet, dan dat ik dit benoem als muziek. Waarom dan toch spelen? Vanwege de ruimtelijke weergave van een 5040 en omdat de bas nogal nadrukkelijk aanwezig is. Ik kan mij voostellen dat er heel wat mis kan gaan, wat niet het geval is, door de zware bas. Diepte in het stereobeeld is ruim aanwezig, klanken komen los en plaatsen zich ergens in de ruimte voor mij. Voor de rest snel vergeten deze track.
Infected Mushroom met ‘Avratz’ is dan toch veel interessanter als je effecten wilt horen. Gewoon cd-kwaliteit en echt stukken leuker en qua opname beter. Met een zetje aan de volumeregelaar ontstaat een homogeen beeld dat zich van links naar rechts tot voorbij de opstelling van de luidsprekers laat spreiden. Er staan klanken voor de speakers, er achter en ter hoogte van. Iets meer leven in de hoge tonen zou mogen, aan de andere kant heeft de tweeter zich bewezen als rustig en effectief. Een iets helderder klinkende versterker zou daarin mee kunnen werken. Overigens is in de prijsklasse van een 5040 een versterker vaak juist helder afgestemd, zou dus prima kunnen passen. Heel goed is de snelheid van de 5040 die een track als ‘Avratz’ levendig en puntig weet te houden. Terwijl de headbangers onder ons een fors volume uit een 5040 kunnen halen.
Live en Guinness
Een oude live opname van Katie Melua doet het erg goed, vanaf de eerste klanken van ‘Live at the O2 Arena’ is er plezier, staat Katie op een groot podium, heeft haar zang kracht, is overtuigend en vol van klank. Gestart is met ‘Lilac wine’ dat weinig anders nodig heeft dan Katie zelf om indrukwekkend te worden. Haast tastbaar is de dame en als het publiek voor haar klapt, dat zit dat echt in een zaal. Breed en diep applaus, opgenomen alsof het haar microfoon is die het oppikt. Met andere woorden, zoals Katie het moet hebben beleefd. ‘Yellow leaves’ gezongen in haar eigen taal is kwetsbaar en klein. Opnieuw een bewijs dat als een systeem klopt en luidsprekers akoestisch gezien in een ruimte passen, zelfs met relatief bescheiden middelen 100 procent van muziek te genieten valt. Op een veel leukere manier dan met oortjes en Spotify op een telefoon. En …., gezeten op één van de ‘Nine million bicycles’ waar Katie over zingt zijn oortjes nog gevaarlijk ook (zegt opa).
Hangend in de live muziek van dames sla ik ‘Lovesong’ van Adele niet over. Andere zaal, ander podium, andere stem. Net zo fijn om naar te luisteren, wat minder is de invloed van de zaalakoestiek meegenomen in de opname, leuk juist om de verschillen zo duidelijk voorgeschoteld te krijgen vanuit een Q Acoustics 5040. Vooral nu de speakers iets naar achteren hellen is het live gevoel sterk, Adele staat wat hoger en ik kijk vanuit de zaal omhoog naar haar optreden.
Wie graag goed gespeelde en gezongen covers aanhoort, geniet van akoestische instrumenten en Ierland een warm hart toedraagt, die kan zijn hart ophalen met The Chieftains en het album ‘Tears of stone’. Grote namen leenden hun stem en/of spel: Bonnie Raitt, The Corrs, Joni Mitchell, Diana Krall om even wat in de rondte te strooien. Het is een compleet feest om Bonnie Riatt een Ierse traditional te horen zingen, heel goed opgenomen, geweldig de overdracht van de sfeer. Of luister naar het donkere verleden van de kloosters in Ierland waarin zwangere meisjes werden opgesloten en waar hun kinderen zijn afgenomen.
Het is Joni Mitchell die tranen in ‘The Magdalene laundries’ hartverscheurend door Q Acoustics 5040 op de luisteraar afvuurt. Het gehele album is fijn om naar te luisteren op deze luidsprekers, tot en met ‘Danny boy’. Achter het klavier van een piano en voor de zang tekent Diana Krall. Je waant je in Ierland, in een pub waar Guinness onafgebroken uit de tap vloeit. Heel vaak al gehoord en gedraaid, toch ben ik weer emotioneel, een Q Acoustics 5040 doet het gewoon erg goed. Krall is vaak verguisd, wie ‘Danny boy’ uit haar mond hoort, met The Chieftains naast haar, weet dat ze en groot artieste is.
Afsluiten
Heel bewust heb ik een combinatie gemaakt die qua prijsklasse past bij een Q Acoustics 5040 luidspreker, daarmee mogelijk niet het maximum uit de luidsprekers gehaald. Zelfs mijn verwende oren vinden het onrealistisch om versterkers en streamers in te gaan zetten die een veelvoud kosten van de 5040. Het was ook niet nodig, met een voor moderne begrippen transistor versterker met gering uitgangsvermogen speelde de 5040 volop muziek. Aangenaam, rustig als het kalm moest zijn, stevig als de tracks de rock kant opgingen. Evenwichtig met klassiek, duidelijk verstaanbaar met zang. Ik kon geen muziek vinden die niet past op deze Q Acoustics modellen.
Uit ervaring verwacht ik dat een combi van een push pull buizenversterker, daarin bijvoorbeeld een paar EL34 eindbuizen, met een setje 5040 ook in staat is tot grote dingen. Ervaring omdat ik toch even mijn eigen buizenversterker heb ingezet, met een andere streamer en dac dan waar ik de afgelopen weken mee speelde. Er ging een nieuwe wereld open, helaas onrealistisch met elektronica welke in totaal zo’n beetje tienmaal de prijs heeft van een set Q Acoustics 5040.
Beide benen weer op de grond. Waar ik Q Acoustics 5040 om prijs, is de relaxte weergave zonder opvallend hoog of te zwaar laag. Het middengebied sluit naadloos aan op de uitersten van de frequentieband. Het maakt van de 5040 een universele weergever die breed inzetbaar is, niet zal vermoeien, evenmin zal gaan vervelen. Plaatsing is weinig kritisch, aansturing idem dito, uiterlijk onopvallend en de vormgeving slank. Je hoeft je niet te schamen als dit in de luisterruimte staat. Aanbevolen voor jong en oud, voor elke muziekliefhebber die het budget kan en wil vrijmaken.
Q Acoustics 5040
699 euro per stuk | qacoustics.co.uk
Beoordeling 4.5 / 5
